VOOR DE JEUGD.
LEGKAART - Witkopgieren aan de zeekust
DAEGELIKSE DIENGEN.
UIT EEN OUD KOOKBOEK.
STRAKS WEL
EEN GESLAAGDE VLUCHT,
GESTROOMLIJNDE AUTO'S.
Op Maendagvoe'-mirreg ligt dat durp
zö leeg en stille. De ménsen nae' 't land,
de guus in schole en de wuven an de waste.
Mè' achter, op den bleek en over d' 'aege
en bie de welle, daer is 't van belank nie'
stille, di' wordt dan een woordje 'ewisseld,
'öor. Oal 't nieuws dat a ze op-'edaen 's
Zitterdagsaevens in de wienkel of 's Zon
dags an den diek en dat a de veint mee-
'ebrocht eit uut de scheer wienkel, en
dat is zó ietewat, dat wordt dae' dan
ver-'andeld.
Ik dat in 't begun van m'n schrieven a
'ezeid, je kun' nie' verzinne wat, mer 'ier
bie óns op 't durp is 't a' is gebeurd. Oltied
is ter 't êene of 't are. Dat is me toet op
'eden levendeg bie-'ebleve, da' ik nog is,
in de verkansie, in de prumeboom
zat, en dó' 'k zö deur 'êel de buurte die
wuven bezeg zag, en 'öorden. Toen ze
't over een vrouwe, die a pas 'esturve' was.
Dat méns dat stieng der voe' bekend, da'
ze boeken las, en dat wier ze as een schan
de an-'erekend. Dat zu' je noe meschien
moeilik kunne' g'loove, mè' neemt het mè'
gerust van me an; 't is de waere waer-
'eid. Ik zó' je 't nog sterker vertelle': ik
weet nog góed van den oalderêesten die a
d'r tanden poesten, dat was een misje,
'oe de ménsen dae' over dee-e, en 'oe
verschrikkelik ze dat vonde, en 'oe vies.
Mer afijn, die vrouwe dan, in d'r le
ven, de gewente 'ehad om boeken te
lezen; romanse boeken. En noe waere ze
dae' toen in de buurte over doende, da'
ze op d'r sturrefbêdde nog toet inkeer
'ekomme was, en dó' ze d'r ouwste doch
ter, die dienden, laeten 'aelen en
ze zei: „m'n kind, m'n kind, lees toch
nooit romanse boeken, wan' dan zu' je glad
op de verkêerde pad raeke. Ik bin noe toet
't inzicht magge komme 'oe verkêerd 'k
daer an 'edaen en dó' 'k, in m'n jonk
leven, dat ongelok 'ehad dat is nergenst
anders deur 'ekomme, as deur dat lezen in
die romanse boeken". Dat misje ei toen
vanselft d'r moeder op d'r sturrefbêdde be
loofd, dó' ze nooit van d'r leven boeken le
ze' zou.
Mer ikke, in m'n boom, ik was zö is
eventjes kwaed; ze an m'n boeken
kwamme, dan kwamme ze an m'n leven.
Ik weet nog uut m'n 'óod, wat a ter in-
stieng: „een goed boek is als een goed
vriend, die ons troost in dagen van droef
heid en leed en hartelijk deelneemt in onze
vreugde". Jacob Stamperius dat zeker
verzonne', wan' dat stieng in de boeken van
de Stamperiusbibliotheek. Mer in ieder ge
val: waer is 't; dat weet ik noe nog 'on-
derdmael beter as toen.
T o e n ja, daer ei noe 't zwakke
punt, toen wist ik van gin andere as
goeie boeken.
Een goed boek, och, dat weet een ieder,
'oe a een méns dae' beter deur wor-
re kan.
Mè' noe een slecht boek, as een méns
dat leest, voer oal een jonk méns, dat a nog
gin oordêel des onderscheids eit, kan 'n
dae' slechter van worre Ja Ik zegge nie'
da' dat oltiet en ok nie', da' dat dikkels ge
beurd, dat 'ang voe' 't groste gedêelte van
een méns z'n ingeboren aerd of; mè' de
kanse der op: die is ter.
Mè', - mie' die wetenschap, zou ik
het toch nie' graag die vrouwe naezegge:
„lees nooit romanse boeken" of, ter wat
verkeèrd gaet: „dat is de schuld van de
boeken". Nêent manlieve, voe' een ander
mans schuld wor' je nie' 'emaend 'öor, en
a' je van oalles öfzie-e most, daer a goeie
en slechte van bin, dan zou der nie' vee'
over-schiete'. Dae' bin goeie en slechte
'uwelikken, dus: nie' trouwe. Dae' bin bra
ve kinders en niêtdeugers, dus: geen guus.
Je ei schöone en schelle stemmen; gin méns
zienge. Dae' worre films vertoond van
prachtege natuur en van wuven zonder
êenege schaemte: nooit nae' de bioscoop.
En zö gae' je mae' deur. Je ei noe na
tuurlik allank begrepe' wat een triomf van
het kwaed dót weze' zou. De ménsen die
a 't goeie wille' betrachte', zou-e d'r eigen
overoal van ont-'ouwe en de andere, die
g'löof je toch nie', dat de fersoenlikke dan
sen of sport of wa'-voe' ontspanning ok,
op zouwe' zoeke'
Ik zó' nog is wat anders zegge. As een
méns het kwaed zö uut de wegt gaet, dan
is dat in de meeste gevallen nie', omdat 'n
zö goéd is, maer omdat 'n zö lui is. Het
kwaed, dae' motte me tegen vechte'. De
vuulte motte me uuttrokke, me nie' wil
le' dat de terve der ónder raekt. En het
goeie motte me in 't volle licht zette, dó'
oalle ménsen 't góed kunne' zie-e, het be
ter leere kenne, zö, da' ze der zin in kriege,
en 't vule van de verkêerde diengen in 't
öoge kriege'.
Maer ik zegge': dó' 's werken 'öor, dan
ku' je je rok wé' op de kant slae'.
Freek Hóógstee.
Wyn-saus.
Maakt men van wyn, gember, peper, na
gelen, zout, zuiker of honing, met of zonder
uyen, moet te zamen koken.
Citroen-saus.
Mengt kalfsnat met wat tarwe meel, laat
het koken tot het dik genoeg is, doet ér dan
wat wyn, citroen-sap, veel geraspte ci
troen schil, een stukje boter en wat zuiker
in, doet het nog eens opkoken.
HUISMIDDELEN VOOR DE
VERKOUDHEID.
Neemt 2 ponden broodsuiker aan stukken
geslagen en een pint regenwater; zet dat te
zaamen op het vuur te kooken, tot de sui
ker gesmolten is, schuimt het schoon af,
en doet 'er voor drie stuivers saffraan in,
die men eerst laat aftrekken, en daar on
der giet, en laat het nog eens doorkooken
tot het dik word, neemt het af, en doet
het met een lepel op een ly of blik, en
maakt ze zo groot als Choeolaade-koekjes,
is zeer goed voor de borst en voor den
hoest. Men kan ook inplaats van saffraan,
een kruidnagel of zo fijn gesneden daar on
der doen, is mede heel goed.
Hypocras.
Neemt tot 4 ponden fransche wyn, dog
men moet van .de beste en -zwaarste wyn
neemen: 12 loot kaneel, die eerst geproefd
moet worden, of ze wel sterk en goed is,
ook moeten de kaneel stokken eerst afge
droogd worden, om alle mufheid weg te ne
men; kneust die dan aan stukken; doet er
dan bij een half loot kruidnagelen, twee en
een half pond witte poeijer-suiker; drie of
vier lepels zoete room; Men laat dit 12 of
14 dagen van te vooren staan trekken en
alle dagen eens omgeroert en dan in een
karsaaye zak die zoo gemaakt is dat ze
van onderen puntig toeloopt, gedaan; dog
die zak moet men eerst in 't water laaten
opkooken, dat ze digt is, en men laat ze
zoo lang doorlekken, tot dat ze heel klaar
is: men laat ze in een groote fles lekken
daar een trechter op staat, en dan giet men
dezelve op flesschen, is zeer verkwikkend,
versterkd, werd op receptie's vooral brui
loften geschonken.
Taart van Asperges.
Neemt witte Asperges en breekt 'er de
koppen af, met het geen zeer teeder is, legt
die in water uit te trekken; legt ze dan op
de onderkorst, en doet 'er gesmolten booter
overheen, met allerhande fijne kruiden,
note-muscaat, en dooieren van Eieren, daar
men een soort room van gemaakt heeft;
raspt 'er dan een citroen over heen, en
sluit alles met de bovenkorst en zet het te
bakken, is zeer goed. o
door Iet Hoogers.
Ieder, die de beide kinderen zag, dacht
altijd: „Wat hebben die twee aardige ge
zichten Ze zien er zo verstandig uit, ze
zullen later zeker flinke mensen worden."
En zij, die dat dachten, hadden ook ge
lijk. Hans en Riek hadden ook werkelijk
aardige, verstandige gezichten. Ze woonden
een kwartiertje buiten de stad, in een
mooi huisje. Ze hadden alles wat hun
hartje begeerde en hielden veel van elkaar.
Maar ze hadden allebei één fout: ze stel
den altijd alles, wat ze doen moesten uit
en zeiden altijd: „O, dat doe ik straks wel".
Zo kwam het ook, dat ze op school tot de
slechtsten van de klas behoorden, hoewel
ze een goed verstand hadden. Als moeder
vroeg: „Riek, heb je je huiswerk al ge
maakt zei Riek: „Ja moeder, allang
Maar dat was niet waar. Ze dacht dan:
„Ach, dat huiswerk, dat doe ik straks wel".
Maar meestal had ze er geen tijd meer voor
en moest ze 's morgens vlak voor ze naar
school ging, nog gauw, gauw haar werk
maken. Het huiswerk was dan ook bijna
nooit goed gemaakt en zat altijd vol fouten.
Met Hans was het net zo. Hij was twee
jaar ouder dan Riek en zat twee klassen
hoger, maar ook hij stelde altijd alles tot
het laatste nippertje uit.
Het was heus vreselijk met de kinderen.
Ze hadden gemakkelijk de eerste uit hun
klas kunnen zijn, maar omdat ze altijd al
les „straks wel" deden, waren ze nu de
allerslechtste. Ze bedorven alles voor zich
zelf, overal kwamen ze altijd te laat. Ieder,
die hen kende zei, dat je op Hans en Riek
nooit kon rekenen en omdat ze ook altijd
nog een of ander verhaaltje verzonnen, om
zich eruit te redden, zeiden de mensen, dat
ze altijd jokten en dat je niets moest ge
loven van wat Hans en Riek vertelden.
Hun vriendjes en vriendinnetjes lieten hen
langzamerhand ook in de steek en wilden
niet meer met hen omgaan. Maar Hans en
Riek trokken zich nergens wat van aan en
speelden altijd samen.
Hun vader en moeder hadden er erg
veel verdriet van, dat de kinderen zo slor
dig en lui waren. Ze probeerden het hun
op alle mogelijke manieren af te leren, ga
ven hun standjes en praatten heel lang en
ernstig met hen. Elke keer zeiden Hans en
Riek, dat ze voortaan heus beter op zouden
passen en alles meteen zouden doen, wat
ze moesten doen, maar elke keer waren ze
dat na een half uur alweer vergeten en
waren weer even lui als tevoren.
Toen het vacantie was geworden, mocht
Hans bij opa en oma gaan logeren en Riek
zou na een weekje ook komen.
trok, ging die knoop kapot.' Radeloos holde
hij naar moeder. „Heeft u een paar veters
voor me, moeder riep hij. „Maar ik heb
je toch gisteren net een paar nieuwe ve
ters gegeven Ja, maar waar waren die
nu weer Waar had hij ze ook weer ge
legd? Hij haalde alles overhoop, zocht in
elke kast en eindelijk vond hij ze. Maar
toen hij aan het station kwam, zag hij
juist de laatste wagen, van de trein onder
de kap uitrijden. En dat alles kwam al
leen, doordat hij de vorige avond te lui
was geweest om de veters direct in zijn
schoenen te doen.
Maar toen gebeurde er iets, waardoor
Hans en Riek in één keer hun luiheid af
leerden. De vacantie was alweer voorbij en
ze moesten weer elke dag naar school. En
nog steeds waren ze éven lui en stelden
alles uit tot „straks". Ze waren net op het
kantje over gegaan en in de nieuwe klas
was het weer precies hetzelfde liedje. Ze
maakten hun huiswerk niet goed, kwamen
bijna 'elke dag te laat en vertelden dan al
lerlei jokkentjes om geen straf op te lopen.
Als moeder hen vroeg een boodschap voor
haar te willen doen, antwoordden ze: „Ja,
hoor moeder, straks wel!" En moeder had
er steeds meer verdriet van, want ze begon
te geloven, dat haar kinderen nooit meer
flinke, verstandige kinderen zouden wor
den en inplaats daarvan steeds luier en
slordiger. En toen gebeurde het
Hun vader had een oude auto, waar hij
elke dag mee naar zijn werk ging. Hij zag
er wel niet meer zo erg mooi uit, maar je
kon er toch nog heel goed mee rijden. Op
een dag merkte vader, dat het oliereser
voir kapot was. Hij was van de stad naar
huis gekomen en toen hij uit de auto stap
te, zag hij, dat er een breed spoor van olie
op de weg lag. Hij liep naar binnen en
riep Hans en Riek. „Vooruit jongens, gauw!
Ik moet direct met de auto naar de garage.
Gooien jullie nu vast gauw zand op dat
oliespoor, want het is erg gevaarlijk, als het
zo blijft liggen „Ja", knikten Hans en
Riek. Maar ze zeiden tegen elkaar: „Dat
doen we straks wel. We moeten Wolf eerst
nog dat kunstje leren." Wolf was de grote
herdershond. En een ogenblik later dachten
geen van beiden meer aan het zand en de
olie.
Na ongeveer tien minuten kwam een
man op een motorfiets voorbij rijden en
een paar seconden later hoorden de kinde
ren een vreselijk lawaai en een luid ge
schreeuw. De kinderen liepen gauw naar
de weg en zagen toen wat er gebeurd was.
De motorrijder was met zijn motor in het
spoor van de olie gekomen, de motor was
geslipt, de man had toen de macht over zijn
stuur verloren en was tegen een boom aan
gereden. Daar lag hij nu en hij kreunde
van de pijn. De motor was helemaal ka
pot. Juist kwam vader terug van de gara
ge. Hij begreep direct wat er gebeurd was
en ging naar den man toe. Ondertussen wa
ren er nog meer mensen bij gekomen en
had iemand den dokter opgebeld, die een
paar minuten later al bij hen was en den
man in een auto meenam.
De kinderen zeiden niets en gingen stil
naar huis. Ze begrepen heel goed, dat het
ongeluk nooit had kunnen gebeuren, als zij
zand over de olie hadden gestrooid. Vader
was met den dokter en den motorrijder in
de auto meegegaan naar het ziekenhuis, om
zo gauw mogelijk te kunnen horen of de
wonden ernstig waren.
Heel stil zaten Hans en Riek in een
hoekje en wachtten tot vader weer thuis
kwam. Wat duurde dat wachten lang
Maar eindelijk kwam hij dan toch en toen
hoorden ze, dat het gelukkig nogal mee
was gevallen en dat de man over een paar
dagen weer uit het ziekenhuis weg zou
mogen gaan. Nu de grote spanning voorbij
was, begonnen de kinderen te huilen van
opluchting en ook van schaamte. Door hun
schuld moest die arme man nu zoveel pijn
lijden. Ze konden aan tafel bijna niets
eten en kropen heel vroeg in bed.
Het bleef gelukkig goed gaan met den
motorrijder, maar vader moest een hele
grote boete betalen, omdat hij niet ge
zorgd had, dat de olie van de straat was
weggeveegd of er geen zand op gestrooid
was.
En het leek wel alsof deze gebeurtenis
de kinderen wakker had geschuld. Ze be
grepen plotseling, hoe gevaarlijk het kon
zijn, als je niet altijd direct deed wat je
moest doen en van die dag af, deden ze
allebei hun best om zo gauw mogelijk al
hun werk en hun boodschappen af te ma
ken. Zo is het met hun beiden toch nog
goed afgelopen en werden ze werkelijk la
ter flinke mensen, zoals de mensen vroe
ger al van hen gezegd hadden.
door Jan van Leeuwen.
Er zijn in de geschiedenis verschillende
gevallen bekend, van gevangenen, die op
de een of andere slimme manier uit hun
gevangenschap ontsnapten. Iedereen weet
wel, dat Hugo de Groot, toen hij op het
slot Loevestein gevangen zat in 1621, met
behulp van zijn vrouw en hun trouwe
dienstmaagd, in een boekenkist wist te ont
snappen. Hij kwam zo in Gorkum, ver
kleedde zich daar als metselaar en ging
naar Antwerpen.
Zich in andere kleren steken had heel
dikwijls succes. De hertog van Lotharingen
heeft ook op die manier geprobeerd te ont
snappen.
De Fransen bezetten in 1634 Lotharingen
en hielden den Hertog in zijn kasteel in
Luneville gevangen. Op de eerste April
1634 ging een boerenvrouw heel vroeg in
de morgen naar de markt. Ze kwam onder
weg een boer en boerin tegen, die uit de
richting van Luneville kwamen. Toen ze
hen eens goed aankeek, herkende ze direct
den hertog en zijn vrouw, die in deze kle
ren uit het slot gevlucht waren. De boerin
liep vlug naar de schildwachten aan de
poort van de stad en vertelde wat ze ge
zien had. De soldaten keken even stomver
baasd en barstten toen in lachen uit. „Alle
mensen riepen zij uit, „wat heb je ons
aan het schrikken gemaakt, moedertje,
maar het is een uitstekende grap We ge
loofden het heus het eerste ogenblik. Wat
is dat een kostelijke Aprilmop En hóe
meer de boerin haar best deed om de sol-
daten te overtuigen, dat het werkelijk waar
was, des te harder begonnen de soldaten te
lachen.
Nadat ze lang over de zaak gepraat had
den, besloten de soldaten om het toch even
aan den officier, die dienst had, te vertel
len. Maar ook deze beschouwde het verhaal
als een Aprilmop en wilde het niet verder
vertellen, uit angst, dat dan iedereen hem
uit zou lachen. De stadscommandant dacht
ai precies hetzelfde, toen hij een paar uur
later de geschiedenis hoorde. Maar voor al
le zekerheid zond hij toch maar een paar
mannen naar het kasteel van den hertog.
Leze mannen vonden het verhaal zo grap
pig, dat ze eerst zelf een hele tijd uit moei
ten lachen en het aan iedereen die ze te
genkwamen, vertelden. Die mensen lach
ten er ook allemaal hartelijk om en toen
de mannen later in de beste stemming bij
het kasteel kwamen en het aan de bedien
den vertelden, hoorden ze daar, dat de her
tog en zijn vrouw werkelijk ontvlucht wa
ren. Toen lachten ze geen van allen meer.
Er waren ondertussen al 8 uren verlo
pen, sinds de hertog en zijn vrouw uit het
kasteel ontsnapt waren, en ze waren al
over de grens van Duitsland gevlucht,
waar ze bondgenoten en vrienden troffen.
Behalve op hun andere kleren, hadden ze
ook wel een beetje op de oude gewoonte
om met 1 April grappen uit te halen, ver
trouwd en op die manier kwamen ze vrij
uit hun gevangenschap.
OPLOSSINGEN RAADSELS.
De oplossingen van de raadsels der vo
rige week zijn:
1. een tamboer.
2. Piet, poot, put, pit.
3. een dobbelsteen.
4. Pinksteren, pet, kers, nis, pen.
5. de schaduw.
6. Apeldoorn, dal, peer, Noorden.
„Heb je alles nu goed in orde Heb je
niets vergeten en ziet alles er netjes uit?"
vroeg moeder de laatste avond voor hij
weg ging. „Ja, natuurlijk, moeder!" zei
Hans. Maar toen moeder alles nog eens
nakeek was het natuurlijk niet in orde.
Daar ontbrak iets aan en hier was iets ka
pot. Moeder was echt boos over zijn slor
digheid. „Kijk nu toch eens wat voor ve
ters je in je schoenen hebt! Je bent nu
toch al een grote jongen, moeder hoeft je
toch niet alles te zeggen. Hier zijn een
paar nieuwe veters, doe die nu maar m je
schoenen!" „Ja, ja", bromde Hans en hij
dacht: „Dat doe ik straks wel Natuur
lijk vergat hjj de veters helemaal. De vol
gende morgen stond hij op het allerlaatste
ogenblik op. Moeder had hem al lang ge
wekt, maar hij bleef zo lang mogelijk in
zijn bed liggen. Het was ongeveer twintig
minuten lopen van huis naar het station.
Staande at hjj gauw een boterham en toen
hij zijn schoenen aantrok, ging die ellen
dige veter kapot In zijn grote haast legde
hi) een knoop in de veter, maar toen hij
het andere eind een beetje strakker aan-
Hier is een plaatje van een paar Witkop
gieren. Deze roofvogels leven in Noord-
Afrika en in Azië. Ook in de Zuidelijks
streken van Europa en op sommige plaat
sen van Zuid-Duitsland komen ze voor. Ze
voeden zich, als alle gieren, met aas. Wan
neer een of ander dier dood is gegaan, zor
gen de gieren wel, dat er na een tijdje niet
veel meer van de resten te zien is. Ze zijn
daarom heel nuttig en op sommige plaatsen
is het dan ook verboden om ze dood te ma
ken. Grotere dieren durven ze alleen te
naderen, wanneer die dieren gewond zijn
of in ieder geval hulpeloos.
De witkopgier is ongeveer 1 meter en 20
Op de plaatjes zien jullie de twee hoofd
bestanddelen van een auto, het onderstel en
de carosserie. Dit is het model van een heel
nieuwe auto. Zoals jullie kunnen zien, is
het onderstel ook in stroomlijn gebouwd,
zodat het helemaal met de carosserie over
eenstemt. Een dergelijke auto, kan op de
autowegen, die steeds meer in ons land
worden aangelegd, een grote snelheid be
reiken. Op die autowegen rijden de meeste
auto's erg hard. Er kan daar ook nooit een
auto van de andere kant komen, omdat je
op een bepaalde baan, maar in één rich
ting mag rijden. De weg, die voor de an
dere richting bedoeld is, wordt meestal
door een lange heg of door bomen van de
andere weg gescheiden. Op het
ogenblik zijn ze bezig zo'n autoweg van den
Haag naar Utrecht te maken. Ook van
Rotterdam naar Amsterdam leggen ze er
een aan.
In deze stroomlijnwagens moet er na
tuurlijk goed voor gezorgd worden, dat de
mensen in de auto gemakkelijk kunnen
zitten, zodat ze zo min mogelijk van de
hobbels op de wegen merken. Nu zal je
wel zeggen, dat op die mooie banen de weg
helemaal glad zal zijn. Dat is meestal ook
wel zo, maar omdat je zo hard rijdt, Hjkt
't zelfs alsof lange glooiingen in de weg,
korte bobbels zijn. Dat kunnen jullie zeker
wel begrijpen. Als bijvoorbeeld een ren-
wagen in vliegende vaart over een hobbel-
tje rijdt, dat je, wanneer je gewoon rijdt,
nauwelijks zou merken, dan kan hij daar
door wel eens een halve meter opspringen.
Daarom moet een auto natuurlijk nog
eens extra goede veren hebben, als je er
goed hard mee wilt kunnen rijden. De zit
plaatsen zijn dan ook tussen de assen aan
gebracht, omdat je daar het minst last
van stoten hebt.
RAADSELS.
1. Begraven plaatsen in ons land:
Karei speet het erg, dat je niet kon
komen.
Hoe oud is Marietje Ze is tien jaar
geworden.
De boer zei: „Ik scheer de schapen al
tijd zelf."
2. Welk werk kan je het beste in het
donker zien
3. Welke vrucht kan je maken van:
pesapialnas
cm lang en als hij zijn vleugels uitslaat,
heeft hij een „vlucht" van 3 meter. Hij is
het echte type van een roofvogel, dat zul
len jullie wel zien als jullie deze legkaart
uitgeknipt en aan elkaar gepast hebben.
