-
1*11
LtEUWSCH
ZONDAGSBLAD
I
\AM DE PQCMNCIALE ZEEUVSCHE MIDDELBURGSCHE COUBAhT!
"fis
15 Jan. 1938 H|
SWf
t JEUGDVERHALEN.
DAEGELIKSE DIENGEN.
WAT LEZERS BELEEFDEN.
ZEEUWSCHE KRONIEK.
UI 06
P"5'
Pu l
r-t t
Verdwaald.
't Gebeurde in Vaals. Heel de
Jeugdherbergfamilie ging wande
len langs de Geul. We genoten 1
'k Kreeg gezelschap van n „vrije"
Fries, die zeker eens nadere ken
nismaking met zo'n „rond" Zeeuws
meisje wilde maken. De uitersten
raken mekaar We konden 't reu
ze vinden
Op een driesprong bleven we
een prachtig vergezicht eens aan
dachtiger bestuderen.
Na een poosje wilden we ons
weer bij de club voegen, maar.
allen bleken verdwenenWaar
heen We sloegen tenslotte het
bospad in, druk pratend tot de
schemering viel. 't Pad liep moei
lijk; dat klimmen en dalen zijn we
in Friesland en in Zeeland niet ge
woon I
Regendroppels vielen neer. 't
Werd al modderiger. Onze trek
kerskleren bleken niet „water
proof I"
Nieuwe misère: wéér 'n drie
sprong
De Fries scheen een ingeving te
hebben: „Deze kant gaan we op
We zijn hier vanmiddag ook
'weest."
Hoe kon iemand nu uit al die
op beken gelijkende bospaadjes
wijs worden ik aanvaardde het
toch. We werden stiller.we
vonden 't écht „romantisch
„Misschien zijn we wel over de
grens", opperde de Fries.
„Dan worden we wel opgepikt
door Hitlermannetjes", berustte ik.
We zwoegden verder.doch za
gen niets meer, en ten slotte luis
terden we maar naar de eentonige
muziek van de regendroppels.
We kónden niet verder.
Visioenen van overnachtingen i'n
't „heerlijke" mos doken op. Onze
magen rammelden. Hoe laat zou 't
zijn Misschien hadden de Jeugd-
herbergouders de marechaussees
al gewaarschuwd
„Aan de grens huizen smokke
laars", herinnerde ik me. „Hele
drama's werden er soms afge
speeld."
Zou „hij" daar óók aan denken
'k Ontmoette z'n onderzoekende
blik.
„Gelukkig kunnen we het goed
vinden samen. Als we nog ruzie
hadden ook.
Alles is stil en donker en drui
pend
Een geritsel in 't struikgewas.
We schrokken op. Een schel
licht werd op ons gericht. Onze
ogen knipperden.
Daar had je 't al Smokkelaars
zeker. Ik tastte eens naar m'n fo-
tostel.
„Wie daar klonk 't bars.
„Wij mijnheer", antwoordde „hij"
dapper.
Donkere gestalten, in wijde ca
pes gehuld, naderden. Nu zou 't
gebeuren
Ik voelde een bemoiedigend
kneepje in m'n arm. Zo'n dappere
Fries Of kneep ie z'n angst weg
Opeens
„fiahaha, Piet, kom es kijken
„Piet" naderde. Hij schater
lachte. Wat was er toch
„Zo, zo, jongelui, verdwaald
Wij zijn kommiezen, begrijp
je....!"
Een zucht ontsnapte ons.
„Zó verliefd, dat jullie hier wil
den blijven Wees maar blij, dat
wij jullie ontmoeten, laterop zou 't
slecht volk geweest zijn. We doen
hier elke nacht de ronde. Hier is
de meest beruchte plaats voor
smokkelaars. Maar ja, we zijn óók
jong geweest hoor
We legden alles uit.
„Wat Naar Vaals Dat is nog
twee uur lopen". We konden nü al
niet meer.
„Hoè moeten we dan, mijn
heer
„Zeg Piet, zullen we maar van
onze ronde afwijken en eerst die
schapen terecht helpen stelde
de ene voor. „Allright
En onder geleide van de gewa
pende macht: één kommies met
een revolver en batterij voorop,
een dito achteraan, werden we
langs vele kronkelwegen naar de
hoofdweg gevoerd.
„Nou jongens, goeie reis
Na een "dankbaar afscheid suk
kelden we verder.... „Thuis" za
ten ze aardig in spanning.
Toen we, doorweekt en uitge
hongerd aanklopten, waren we
toch „welkom!" Trekster.
lagpuzzl* vorige week
OPLOSSINGEN RAADSELS.
1. pook, poot, poos, pool.
2. slang glans.
3. een mol.
4. stam.
5. zaaien, maaien, naaien,
waaien.
6. Harderwijk: hard, rijk, hark,
wijk, hek.
7. Rhododendron.
RAADSELS.
1. Ik ben een getal en een mooi
cijfer op school, plaats een let
ter voor mij en ik word een
meisjesnaam, plaats dan dezelf
de letter erachter en ik word
een plaats in Friesland.
2. Het eerste is een lekkere vrucht,
het tweede leer je op school
zingen en het hele woord duidt
aan, dat iets heel nieuw is, of
net klaar.
3. Welke vloeistof wordt door om
zetting van de letters een nut
tig gewas
«-*• (0 co i
Jim,..
De Eeuwige Strijd.
In alle toonaarden kan men 't
hooren zingen, het lied van den
strijd des levens.
Meestal echter wordt dit lied
gezongen, deze opvatting verkon
digd, wanneer het den zanger of
verkondiger niet naar den vleeze
gaat, wanneer er droefenis om
hem, in zijn gezin, heerscht, wan
neer ziekte of dood hem of zijn
naasten geeselen of bedreigen,
kortom, en huiselijk uitgedrukt:
wanneer er narigheid is.
Met het vaststellen van het feit,
men mag wel zeggen: met de ver
zuchting ....„nu ja, het leven is
nu eenmaal een strijd".... wil
men dan eenigermate troost in de
algemeenheid dezer narigheid zoe
ken. Feitelijk is dit niet anders
lan een gewijzigden vorm van het
„buurmans leed troost".... wat,
dunkt mij, voor den een weinig
dieper doordenkenden mensch
toch wel een ietwat magere of
schrale soort van troost moet we
zen. Ten ware dan, dat men het als
een soort redelijke rechtvaardig
heid van 's werelds bestel zoude
willen zien, dat niet enkel deze of
gene mensch door pijn en leed ge
troffen wordt, maar dat, zoo men
't slechts weet wat er achter t ge
laat van dikwijls dapper dragende
mannen en vrouwen aan bitter
leed en schrijnende zielepijnen ver
borgen ligt, ieder huisje zijn kruisje,
iedere mensch zijn deel leed heeft.
Maar toch: dit is niet de beste
beteekenis, en, dunkt mij, ook niet
de ware zin van de uitspraak, dat
het leven een strijd
i s Neen: die ligt aan den posi
tieven, aanvaardenden kant.
Boven een oude schouw in het
kasteel Schöilfeld las ik eens deze
woorden:
Wo ist Feuer sonder Kauch
Wo ist Leben ohne Streit
i
Deze vergelijking, dat de strijd
tot het onafscheidelijke wezen des
levens behoort, zoo als er geen
vuur zonder rook is althans in
le Middeleeuwen niet brengt
)ns al iets verder. Maar nog niet
waar wij wezen willen. Want de
~ook is een bijverschijnsel van het
vuur; als regel is het vuur zelf met
zijn warmte het doel.
En zoo is het toch ook nog niet
recht met den strijd des levens,
met de verhouding tusschen leven
en strijd. Ik houd het in dezen
meer met den Romeinschen wijs
geer uit den aanvang onzer jaar
telling, die eens het Vivere mili-
tare est uitsprak: leven i s strij
den, of, zooals Rousseau het eens
uitdrukte: Vivre ce nest pas
respirer, c'est agir hetwelk vrij
overgezet zijnde zou kunnen luiden:
't Is niet genoeg maar adem te
halen om te 'even: men moet wer
ken.
De strijd is het wezen des le
vens. De rustelooze strijd om het
bestaan, het voortbestaan, tegen
vernietiging en dood, ook, en nog
meer: de nimmer gewonnen strijd
vóór de oprechtheid, de gerechtig
heid, de waarheid, de liefde bo
venal.... tegen alle de machten
der duisternis, buiten ons en in
onszelve, die deze goede dingen
belagen.
Philonous.
De krante.
Eén van de daegelikse diengen,
dat is de krante. En 't êeste dir a
j'n öogen op voalle, dat is die
spreuke, van boven, in te midden,
van 't êeste blad. Noe knipp' ik
die wel is uut, en dan 'k een
schrift, di' plakke 'k die in. En cl'
ter op een andere plekke is wat
staet, dat a 'k omtouwe wil, dan
komt dat di' ok bie, in dat schrift.
Zó 's Zondagsachemirregs, a' 'k
allêene tuus bin, zit ik di' dan wè'
is in te lezen. Noe kreeg ik dat dir-
even bie toeval in m'n viengers, ik
dee' 't zö-mèr is open en toen zag
ik dat stuksje, dir a in mee-'edêeld
wier, dat er, in den Biebel, van
eesten of an nie' stieng: „dwingt
ze" (om in te gaan), mè', „noodig
ze uit". Kiek, dir ei j' noe wee' een
goed voorbeeld, 'oe a ménsen, die
a verschillend bin van taele, me-
kare verkêerd kunne' begriepe'.
Toen a 'k dat voe' d' êeste kèer
las, den eigensten dag a 't in de
krante stieng, 'k di' lank over
'edocht, van oalder-'ande gedach
ten. En ik docht bie m'n eigen: zó
'n Oosters volk, net as de Joden,
die bin toch zó glad anders van
aerd en vaq aolles as ons, en die
toch den Biebel 'eschreve, zouwe
der nie' een 'êeleboel diengen we-
ze, die a ons toet op 'eden ver
kêerd uut-'eleid
Ik een 'êelen tied gelee-e is
'eleze, ik mêene van in 't Han
delsblad, dat er is een zende-
lienk bezeg was, om „vrage" te
'ouwen, voe' guus van die wilde.
Ie dee' dat verhaal van Johannes
de Dooper, die a 'êele daegen zö-
mè' most leve' van sprienk-'aenen
en wilden 'eunik.
Nou, óns vroeger; óns grilden
di' van.
Mè' die zendelienk zag, dat die
guus d'r luppen oflekten, en toen a
ten ze is ofvroog, voe wat a ze zó
dee-e, toen kwaem 't er uut: nou
mè', dat was dan noga' wat een
zoetmondje, 'êele daegen zó lek
ker smulle. Afijn, die man wist
niet, wat a ten 'oorden, mè' die
guus beloofden, da' ze is sprienk-
'aennen voe' z'n zouwe vange' en
wilden 'eunik voe' z'n zoeke, en
dan most 'n mer is proeve'. En den
aren dag, jawel óor, di' kwam-
me z' er mie' an-'esleurd. Nou, ie
an 't proeven En, net zukken
werk, 'oor; ie kust er anders nie'
van getuge', as a 't butengewoon
lekker was.
Noe g'löof ik dat daarlik. Wan',
a' je je gedachten lit gae, ku' je
dat begriepe'. 'Eunik, dat weet een
ieder. En sprienk-'aenen, die bêes-
jes gebruke' zelft niks as goeien
„groenvoer", dus dir is aat li-
chaempje uut op-'ebouwd, dat kan
nie' anders as zuver smaeke; k' 'k
't noe goed omtouwen dan ge-
bruukten ze die bêesjes nie rauw.
Dat doe ons trouwens krukels en
gornaet ok nie', en dat is net zuk-
ke soort van dat kleine getuug, en
ok lekker.
Ik wille noe 'iermee mè' zegge,
het is voe' óns, die a oalles, of
temissen 'êel vee', uut glad een
anderen 'oek bekieke, nie, makke
lik om oalles op de goeie meniere
uut te leggen. Ier ei j' noe a twi
diengen, die 'k m'n leven lauk
verkeerd 'eweten en van olie-
bei 'k noe uut de krante motte
lêere, 'oe a 't eigeluk is.
Freek Hóógstee.
Een kind onder de tram.
Geknars van remmen en wielen.
Een geweldige schok, gepaard met
gegil en angstig geroep van door
elkander geworpen reizigers. Nog
een schok en de tram staat stil.
Haastig verlaten allen de wagons,
om te zien wat dit plotseling stop
pen beduidt.
De machinist, gevolgd door den
stoker, klimt bleek en ontdaan
van den locomotief. Met afwerend
gebaar houdt hij de opdringende
menschen, die opheldering vragen,
van zich af. Hij wéét niet wat het
is, tenminste, niets positief. Maar
een angstig vermoeden dringt zicfi
aan hem op.
Even voor de tram, het kleine
boerderijtje midden op den weg
passeerde, was er als een schim,
iets wits voor den locomotief ge
vlogen. Een kind, was de gedach
te, welke door hem heen was ge
flitst; met krachtigen hand had hij
de remmen aangetrokken.
Het altijd klaar liggende gereed
schap om de wagons te lichten,
werd door de beide mannen ter
hand genomen, en nu gaan zij zoe
kend en speurend de wagens langs.
„Hier zegt de machinist eens
klaps, en hij blijft bij een der wa
gons staan. Een brok schiet in
zijn keel als hij daar een kleine
onbewegelijke gedaante bespeurd.
Een gefluister gaat er door de
menschenmenigte heen, en zij ver
dringen elkaar om toch maar niets
te missen. „Wat is er?" „Waar?"
„Och en Ach's" vervullen de lucht.
Kort klinken de bevelen en vele
handen strekken zich, om mede be
hulpzaam te zijn. De betreffende
wagon wordt iosgekoppeld, de
ijzeren staven er onder geplaatst
om hem iets te lichten enop
handen en voeten kruipt een klein
meisje ongedeerd van onder den
wagon weg, en verdwijnt tusschen
de in spanning verkeerende men-
schenmassa, eer deze van z'n ver
bazing bekomen is.
Nel Dorland.
HET ARMWEESHUIS TE
MIDDELBURG.
II.
(Slot.)
Werd aan het Burgerweeshuis
op het Molenwater later belang
rijke giften geschonken, ook het
Armweeshuis kreeg onderschei
dene legaten. Van een eigenaardig
legaat willen wij melding maken-
In 1749 schonken Hendrik
P o o x en zijn vrouw 1000 of
6000. Van de rente van dit ka
pitaal moest op eiken Nieuwjaars
dag aan ieder der vele weezen
een peperkoek van 6,8 of 10 st.
uitgedeeld worden. Tot het einde
der vorige eeuw werden op 1 Ja
nuari aan de weeskinderen zoogen.
pocus (Poox) koeken uitgereikt.
Prins Willem IV schonk in 1747
bij zijn bezoek aan Middelburg
100 ducaten aan de weezen en Wil
lem V in 1766 tijdens zijn verblijf
in de stad 200 ducaten.
Bij besluit van 13 April 1771
werden de diakenen der Hervorm
de Kerk door de vroedschap ont
last van het bestuur, niet omdat
zij hun taak niet goed vervulden,
maar het werd beter geacht, dat
een vaste commissie - het bestuur
in handen had. Daarpm werden uit
de burgerij vier personen levens
lang of tot wederopzegging als
bestuur van het weeshuis benoemd
met toevoeging van een lid uil het
college van Wet en Raad tot
voorzitter. Verder zouden nog vier
gehuwde vrouwen of weduwen
deel van 't bestuur uitmaken. De
leden van het aldus gevormde col
lege van regenten en regentessen
kregen van de stad eenige emolu
menten, zooals vrijdom van accijns
van wijn en bier, en een vrije zit
plaats in de kerken. Het genoemde
college bleef bestaan tot 1800,
toen door de nood der tijden, de
diaconie er weer aan te pas moest
komen.
Een groote verandering was het,
toen in 1775 de binnenvader ont
heven werd van het geven van on
derwijs, opdat hij meer acht zou
kunnen geven op hetgeen er in het
weeshuis voorviel. Een school
meester, buiten het gesticht wo
nende, werd benoemd op een sa
laris van 83 6 sch. 8 gr. 500).
Zooals wij reeds schreven, leer
den de jongens buiten het wees
huis verschillende ambachten. Zij,
die minstens een bepaald loon
verdienden, eerst 3, later 4,
aten aan de zoogen. „vette tafel'
De oudste weesjongens hadden
een goed loon, want zij moesten
lot hun meerderjarigheid (destijds
25 jaar) in het gest'cht blijven.
Hadden zij vóór dien leeftijd twee
jaar lang reeds een bepaald week
geld ingebracht, dan konden zij
op verzoek te voren ontslag krij
gen.
