KRONIEK van het JAAR. Gevaarlijk spel. Schoolrumoerj jinjKoudekerke. TBLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CRT.) VAN DONDERDAG 30 DECEMBER 1937. No. 307. NIEUW- EN ST. JOOSLAND. ft ft ft -2.20, li. De Spaansche perikelen, en hoe ze hun venijnig aan zicht verloren. De geschiedenis van den Spaanschen burgeroorlog in het afgeloopen jaar kan men zien onder den gezichtshoek ,van een bewijs uit het ongerijmde voor de stelling, dat er nog al wat pa cifistische stabiliteit in ons wereld deel voorhanden is. NV e hebben gis- teren reeds de zaak van den pantser kruiser „Deutschland" gememoreerd om aan te toonen, dat het met de be weerde oorlogszucht van het nat, soc, Duitschland nogal schijnt mee te vallen, Bijna alles, wat verband houdt met de Spaansche affaire, kan in soortgelijken geest worden uitgelegd (zonder dat men zich daarbij hoeft te verhelen dat ten deze een heete wensc het vaderschap van een deel der gedachten mag opeischen). De in ternationale spanningen, welke in de eerste maanden van 1937 door den burgeroorlog op het Iberisch schier eiland werden verwekt, zijn momenteel vrijwel geheel verdwenen. En dat dan terwijl men schijnbaar uiterst hache- li)ke avonturen beleefde met de roem Tuchtige niet-inmengingsovereenkomst en het nog roemruchtiger controle stelsel. De niet- nmengings-overeen komst bestond reeds, toen het jaar zijn intrede deed, Het was echter ook reeds gebleken, dat particuliere en), laten we zeggen: min of meer offici eele, smokkelaars de afspraak der be langhebbende regeeringen, om werke loos bij den strijd te zullen blijven toe kijken, tot een aanfluiting maakten. De ze wetenschap gaf den stoot tot de in stelling van een contröle-cordon om Spanje heen. Terwijl er een persoorlogje woedde tusschen Frankrijk en Duitsch land, waarbij de Duitsche journalistie ke fantasie het tot de productie van een Sovjet-bewind in enkele Zuidelijke Fransche provincies wist te brengen en Fransche persmenschen een annex atie van Spaansch Marokko door Duitschland uit hun vruchtbaren duim zogen, werden de denkbeelden van het controle-stelsel levendig. Na moei zame onderhandel ngen slaagde men er inderdaad .in de zaak in kruiken en kannen te krijgen. In de tweede helft van April liep het controle-schip van stapel: Fransche en Engelsche oorlogsbodems gingen de wateren, die Fjranco's Spanje bespoelen, bewaken; Duitsche en Ital aansche de wateren van het „roode" Spanje; terwijl langt, de Fransch-Spaansche en Portugeesch- Spaansche grenzen buitenlandsche waar nemers werden geplaatst, om te voorkomen, dat over land wapenen en manschappen naar de strijdende partijen zouden worden vervoerd. Het stelsel heeft het niet lang uit gehouden. De aanval op den „Deutseh land" door twee „roode" vliegtuigen einde Mei, deed Duitschland en Italië verontwaard gd wegloopen. De Sn gelsche regeering slaagde er in, na twee weken de breuk te herstellen doch in het laatst van Juni vernam men opeens, dat op een anderen Duit schen kruiser, den „Leipzig" een p.aar torpedo's zouden zijn afgevuurd door een onbekende duikboot. Schade liep het sch p niet op, doch Duitschland en Italië poetsten opnieuw de plaat, n,a- dat Frankrijk en Engeland geweigerd hadden aan een vloot-demonstratie voor de haven v,an Valencia, waar toen nog de linksche regeering zetel de, deel te nemen. Het is noo t duide lijk geworden, of de opvarenden van den Leipzig" werkelijk e'en torpedo-aan val op hun schip waarnamen, dan we1 of ze zich zooiets hebben verbeeld Maar verbeelding of niet, de pogingen die nu voor de tweede m.aal van Lon den ut werden ondernomen, orr Duitschland en Italië in het controle Uit het Engelsch van PAUL TRENT. 75). „Dat is waar, maar nu tracht ik u te be pen. Baron vul het glas van den lui tenant nog eens. Wanneer juffrouw Glyn u zegt, dat ze bereid is met ons samen te werken z'oudt u dan ook mee doen? U behoeft dan alleen maar met haar te onderhandelen. U kunt afspreken dat u haar inlichtingen geeft onder den schijn van minnebrieven. Het is heel gemak kelijk em zonder 'gevaar. Een oogen blikje". De prins fluisterde den baron iets in, die terstond de kamer verJët. ..Wij zullen juffrouw Glyn betalen, dus u behoeft geen geld aan te nemen en ik durf zeggen dat de betaling zeer ro yaal zal zijn". „Ik verlang mijn vrijheid", zei Guy vastberaden. „U is een verbazend obstinaat jong- mensch. Ik doe a'les wat ik kan om u te helpen en u weigert eenvoud'g om ge- helpen en u weigert een voudig om ge le maken dat u het aanbod aanneemt? Ik wil u n'et graag herinneren aan het feit, dat u in mijn macht is". „U heeft me mijn vrijheid beloofd op uw eerewoord". stelsel terug te krijgen, mislukten. En daarmee ging dit stelsel ter ziele. Men had kunnen verwachten, dat als gevolg hiervan, opnieuw internat on,ale spanningen zouden opdoemen. Immers het hek was nu weer van den dam. Een herhaling van wat de eerste m,aan- des jaars hadden opgeleverd bleef ech ter uit. Er ontstond in de maanden Juli en Augustus wel eenig rumoer over geheimz nnige duikbootaanvallen op Spaansche, Russische en andere bui tenlandsche koopvaardijschepen, die goederen voor het linksche Spanje in hadden (verscheidene werden tot zin ken gebracht), doch hieraan kwam vooi goed een eind, toen 'n September de conferentie van Nyo» slaagde. Op in stigatie van Engeland werd hier be sloten een patrouille-dienst in de ge- heele Middellandsche zee op touw te zetten, uit te oefenen door Fransche en Engelsche oorlogsschepen, dile el- ken vrijbuiter zonder vorm van pro ces zouden moeten vernietigen. Italië, dat had gemeend de conferentie in het zand te kunnen laten loopen, door deelneming te weigeren, zag zich enke le weken later genoodzaakt, aan het spel mee te doen. De vrijbu'ters (men vermoedt nog steeds, dat het Italiaan sche duikbooten zijn geweest) hebben zich op één uitzondring n,a niet weer laten zien. De overeenkomst van Nyon is zon der twijfel een les voor Mussolini ge weest. H er ervoer hij, dat hij zijn po litieke lusten niet naar willekeur kan botvieren. Vermoedelijk- heeft die les hem tot zijn betrekkelijk gematigde houding, de laatste maanden ten aan zien van Spanje in ,acht genomen, ge- ïnsp'reerd. Er is natuurlijk na de op heffing van het contröle-stelsel op nieuw in erge mate gesmokkeld. Men kan echter wel aannemen, dat beide partijen daarvan ten naaste bij gelij kelijk hebben geprofiteerd. Dat er na September opnieuw veel Italiaansche troepen naar het Iberisch sch ereiland zijn verscheept, lijkt ons niet waar schijnlijk. Het ziet er naar uit, dat bij alle buitenlandsche partijen (ook bij Italië) de belangstelling voor den Spaanschen burgeroorlog aan het lu wen is geraakt. Van politieke harts tochten 'n dit verband verneemt men niet veel meer. Als zij inderdaad heb ben uitgewoed, d.w.z. het besef, d,at de Iberische aangelegenheden geen Europeeschen oorlog waard zijn, door al de soesah van het afgeloopen jaar, steeds levendiger werd kan men het einde van den krijg met lijdelijke rust tegemoet zien. Hoe dit einde zal uitvallen, daarvan valt momenteel nog heel we nig te zég gen. De balans, der krijgsverrichtingen over 't geheele jaar 1937 vertoont een nadrukkelijk voordeelig saldo voor Franco. In Februari ontketenden zijn troepen een offensief in het Zuiden, dat hem M,alaga opleverde. Italiaansche contingenten hadden een voornaam aandeel in den strijd. E genaardig ge noeg werd deze opmarsch niet doorge zet. Het zwaartepunt van den strijd verplaatste zich opeens naar het Noor den. De hier van het overige linksche Spanje geïsoleerd vechtende Basken en Asturiërs zagen in Mei een over macht van materiaal en manschappen tegen z'ch in het veld gebracht. Ze heb ben zich dapper verdedigd, doch kon den den ongelijken strijd niet volhou den, terwijl de regeering te Valencia in gebreke bleef, hulp te zenden. Einde Juni viel de Baskische hoofdstad Bilbao eind Augustus Santander en e;nd Octo ber Gyon. Het geheele Noorden was hiermee onder Franco's gezag gebracht Een groote buit viel zijn troepen in han den en hij heeft zijn militaire krachten daarna geheel kunnen wijden aan het groote front, dwars door Spanje loopen- de, van de Fransche grens, met een boog ten Westen van Madrid langs en dan naar de Middellandsche zee-kust buigende tusschen Malaga en Almeria. EEN TELEGRAFISCHEN NIEUWJAARSWENSCH AAN FAMILIE, VRIENDEN EN BEKENDEN IN NEDERLAND (Ingez, Med.) De prins haalde de schiuders op en ontweek Hallam's verwijtende blik, „Ik moet mijn plicht doen. Toen ik u die belofte deed. was u nog niet ver loofd met juffrouw Glyn. Een verdeeic ïuis is altijd te betreuren'. „Juffrouw Glyn behoeft niet voor u te werken". „Wij hebben haar belofte. Luitenant, ik zie er tegen op om strenge maat regelen te nemen. Maar u zult toch toe moeten geven als ik iuffrouw Glyn eenigszins kan beoordeelen tenminste". ,,U zult haar ook haar vrijheid terug moeten geven. Ik had er geen idee van dat zijin uw strikken was gevangen". „Strikken", zei de prins verwijtend „Laat ik u eens de juiste toedracht uit eggen. Aan den eenen kant kunt u naar de admirahte-'t gaan en alles bekennen, n Duitschland zoudt u doodgeschoten worden. Hier zullen ze u waarschijnlijk naar de gevangenis zenden misschien 'evenslang, U zu't natuurlijk niet met juffrouw Glyn kunnen trouwen. Dal is één kant van de zaak. De andere is heel wat aangenamer, Wij vragen u in het geheel niet om gevaar te loopen, u heeft niets anders te doen dan wat m'nnebrie- ven te schrijven aan het meisje, dat u lief heeft. Een beetje oefening zal dat heel gemakkelijk maken. In ruil daar voor krijgt u een mooie vrouw en over vloed van geld. Ik begrijp uw aarzeling niet. Wees nu eens heel eerlijk tegen In de praktijk heeft men er tot dusver echter nog niet veel van kunnen mer ken. Integendeel: in het midden dezer maand ondernamen de linksche 'troe pen plotseling een aanval op Teruel, ten N.O. van Madrid, welke nogal wat winst opleverde. Het schijnt welhaast, of de fortuin Franco in dit en aangren zend gebied hardnekkig wederstreeft. In Maart leden een aantal Italiaansche bataljons een leelijke nederlaag op een punt wat dichter bij Madrid: de neder laag van Guadalajara. Zooals men weet zou volgens de Italiaansche pers, deze nederlaag naderhand gewroken zijn in den „roemrijken" strijd tegen de slecht bewapende en numeriek veel zwakkere Basken. Vermoedelijk zal de beslissing van den krijg in Spanje in aanzienlijke mate komen af te hangen van de politieke ontwikkeling achter de fronten. De 1 nk- sche regeering werd het geheele jaar door geducht gehandicapt door partij schappen, welke in Mei te Barcelona zelfs in bloedige woelingen ontaardden. In verband hiermee werd een nieuwe regeering gevormd onder leiding van den socialist Negrin. Het schijnt, dat men met dezen minister-president beter af is dan met zijn (socialistischen) voor ganger Largo Caballero. De laatste maanden vielen althans verschijnselen waar te nemen, welke wijzen op een groeiend regeeringsgezag. Misschien slaagt Negrin er in een soort van ver- zoen:ngsformule te vinden voor de com munistische, anarchistische, socialisti sche en burgerlijk-radicale tendenzen, welke het politieke en sociaal-economi sche tafereel van het linksche Spanje zoo 'n verscheurd aanzien gaven. Zulks dan uiteraard mede dank zij het feit. dat de „marxistische" proefnemingen een praktijk schiepen, waarvan momen teel zelfs tal van extremisten de onbe staanbaarheid zouden erkennen. Men is voorhands geneigd Franco de beste kan sen te geven, maar met de mogelijkheid, dat de linksche regeering een sterk ge zag zal weten te vest'gen, moet terdege rekening worden gehouden. De rollen zouden dan zelfs in betrekkelijk korten tijd kunnen worden omgekeerd. Abonnementen en Advertentiën vooi dit blad worden aangenomen aoor den Agent I. JOOSSE Geen strijd tusschen openbaar en bijzonder onderwijs ditmaal, maar tusschen onredelijke schoolbesturen en redelijke Raadsleden. In de jaren 1923*28 kwamen in 't Walchersch dorp Koudekerke uitkee- ringen van f 17f 20 per leerling aan de besturen der bijzondere scholen voor. Met Yerseke stond Koudekerke enkele jaren geleden bovenaan in deze uitkeeringen: een zware, wel te zware en noodeloos zware last op Koudeker- kes gemeentebegrooting. Steunende op de wet heeft het col lege van B. en W. van Koudekerke een in meerderheid rechtsch college on der voorzitterschap v,an een burgemees ter die rechtsch zoowel als recht-door- zee 's den Raad un voorgesteld het bedrag per leerling op f 12 te fixeeren (Arnemuiden heeft ruim f 6. Naar luid onzer informaties moet dit besluit van het college van B. en W. met algemeene stemmen genomen zijn, en de rechtsche wethouder die, als onze in lichtingen juist zijn, in B. en W. voorge stemd moet hebben, heeft dan., in den Raad er tegen gestemd. Daardoor is het gekelderd. Wat dit domme besluit aan de gemeentekas zal komen te kos ten, is nog niet te overzien, maar men zal er nog wel eens van kunnen schrik ken! Tot recht begr'p van zaken is het misschien niet ondienstig, eens wat ver der terug te grijpen, en na te gaan, hoe de toestanden in Koudekerke zoo ge worden zijn. Tot in 1892 was in Koudekerke de gemeenteschool de eenige in de ge meente; ook in andere plaatsen in den omtrek was dit meest het geval. Dit kon ook, dewijl deze gemeenteschool in geest en personeelsbezetting zich vrij wel bij den volksaard aanpaste. De schoolgebouwen, die door de eischen van de in 1878 aangenomen onderwijswet, in het jaar 1882 moesten worden uitgebreid, kregen toen een belangrijken omvang, zoodat zij plaats boden aan ongeveer 240 leerl ngen. Er heerschte in die dagen een vrij gemoede lijken geest op dat gebied in Kou dekerke. In 1890 openbaarde zich bij de tot het gereformeerde deel der bevolking be- hoorende Koudekerkenaren het ver langen, hun kinderen in een eigen schoolgebouw te doen onderwijzen door onderwijzers die de e gen go'dsdiensti ge en kerkelijke beginselen waren toe gedaan. Als gevolg van dezen wensch kwam tot stand de „Vereeniging tot stichting en Instandhouden van een christelijke school op Gereformeerden grondslag." Deze vereeniging toog aan 't werk en spoedig was 't met den bouw van een school zoo ver, dat deze 'n 1892 'i> dienst gesteld kon worden. Het natuurhjke gevolg hiervan was dat een belangrijk aantal leerlingen aan de openbare school werd onttrok ken. W,ant nieir alleen kinderen van Gereformeerde ouders gingen over naai de bijzondere school, doch ook onder scheidene leden der Ned, Herv. Kerk namen hun kinderen van de openbare school af, of zonden hun nad en ter schole komende kinderen naar de bij zondere school. Deze bijzondere school werd geleid door goede leerkrachten en zij ontwik kelde zich spoedig >tot een bloeiende inrichting, zoodat na enkele jaren van haar bestaan, een uitbreiding der ge bouwen noodzakelijk was. De bijzonde re. school werd n korten tijd in lee lingenaantal de sterkst bezette en die toeneming van leerlingen bleef zich in stijgende lijn bewegen. Dientengev Vgc werd in 1909 de behoefte aan een groo me „Ik wil geen verrader van mijn land zijn", zei Guy driftig. „Dat gevoel zal ook gauw verdwijnen. Er zijn er meer die eerst zoo gedacht hebben. Maar het is merkwaardig aan hoeveel of men gewend kan raken. Ah, daar is de baron. Missch en brengt hij juffrouw Glyn wel mee. U zult haar overredingskracht niet kunnen weer staan", zei de prins minzaam. HOOFDSTUK XXXIX, Na haar onderhoud met Guy keerde Valda naar haar kamers terug en wist dat ze gewonnen had, al voelde ze zich niet gelukkig. De man, die ze lief had was gebonden door zijn gevoel van eer en niets zou hem kunnen weerhouden haar te trouwen. Ze feliciteerde zichzelf dat ze zoo openhartig tegen hem was ge weest, maar er bleef één geheim over, nl, dat ze in den Duitschen Geheimen Dienst was geweest. Zelfs dat zou later opgehelderd worden en ze zou de geluk kigste vrouw van de wereld zijn. Zij verk'eedde zich langzaam en zong zachtjes in zichzelve. Toen dacht ze aan Stella en haar op gewektheid verdween. Het was een eerlijk gevecht geweest, zei ze in zichzelf, maar diep in haar hart wist ze dat ze loog. Stella was de eenige vriendin, die ze in haar leven gehad had en nu had ze die ook verloren. Maar Guy maakte alles goed. Haar oogen veranderden toen ze naar het portret van haar moeder keek. Ze bleven daar langen tijd op rusten en eindelijk ging ze er naar toe en draaide het om, met het gelaat tegen den muur Ze ging met een diepe zucht op den rand van haar bed zitten en haar oogen stonden droevig. Ja, ze had nog' een vriendin gehad, haar moeder, die altijd lief en goed voor haar was geweest. Be halve die wraakzucht, die haar heele le ven beheerscht had, had ze alles gedaan wat ze kon-voor het geluk van haar dochter. Valda dacht aan d'en nacht, zoo koit geleden, die toch reeds zoo veraf leek Haar moeder's wanhoop, haar aandrin gen en het vragen van de belofte. „Moeder, ik begreep niet wat ik deed. Ik vroeg u me te sparen. Ik kende vader niet. Het was niet eerlijk om mij te vra gen mijn leven te offeren voor een waan denkbeeld. Als hij nog geleefd had, zou hij zulk een offer nooit gevergd heb ben", riep ze opgewonden. Het was voor het eerst* dat Valda haar positie onder de oog'en durfde zien. Ze had haar leven gewijd aan wraakneming op Engeland en in een paar dagen was alles veranderd. Nu diende ze het land dat haar vader Zoo diep vernederd had en haar verstand zei haar we'k een groote waarde de diensten hadden, die zij nog zou bewijzen. tei schoolgebouw dringend en dit kwam ook tot stand. En omstreeks dezen tijd werden ook nog twee bijzondere scholen op 't Zand gesticht. Het spreekt vanzelf dat het gevolg was, dat de openbare school meer en meer werd ontvolkt. Die ledige ruim te werd steeds grooter. En ook de leer krachten moesten er in getal vermin deren Maar dat was een natuurlijk beloop der dingen, en dus.al bracht een en ander onder de belangstellende bevolking wel eens wat grootere of klei nere ontstemming mede, door den tijd luwde dat toch ook wel weer. Echter dient tot eer der voorstan ders v,an het chr stelijk onderwijs ge zegd te worden, dat zij de belangrijke geldelijke offers die van hun gevraagd werden, immer beneid waren op te brengen, ft Toen kwam de pacific,atie-wet 1920, waardoor het stichten en explo teeren van bijzondere scholen werd vergemak kelijkt en de geldelijke zorgen van de ouders werden overgebracht naar de gemeente ijke kas. Van deze evolutie kreeg Koudeker ke wel een bu tengewoon aandeel. Er bestonden op d,at tijdstip drie bij zondere scholen en, gebruik makende van de door de nieuwe wet geboden rechten, vormde zich een combinatie van leden uit de Hervormde Kerk die zich tot doel stelde de oprichting van een vierde bijzondere school die bij het geven van onderwijs, ook de beginselen der Ned. Herv, Kerk meer bepaald tot uitdrukking zou moeten brengen. Wij willen dit alles als een goed recht van de betrokken voorstanders beschouwen dezer verschillende soor ten van bijzonder onderwijs. Maar het uite ndelijk gevolg van djit alles was, dat de openbare school zoo danig in leerlingental achteruitliep, dat de venhouding openbaar tot bijzónder onderwijs kwam te staan als 1 tot 10! En: wil men nu, met de voorstanders van de leuze „de school aan de ouders" zeggen, dat dit zoo de juiste toestand is, nl, bijzonder onderwijs regel en openbaar onderwijs aanvulling dan moet toch wel ernstig onder oogen gezien worden deze merkwaar dige consequentie, dat onder de vigee- rende wet de kostprijs per leerling van dit [abnormale, immers aanvullende) openbare onderwijs tot maat staf wordt gesteld bij de bereken ng van hetgeen aan dit [normale] bijzon dere onderwijs zal moeten worden uit gekeerd! Want natuurlijk is abnormaal, aanvullend, onderwijs aan een kléin aantal leerlingen véél duurder dan het normale onderwijs aan een tien malen grooter aantal leerlingen! Anders ge- zeid: eerst door leerlingenonttrekking het openbaar onderwijs duur maken en dan voor het bijzonder onderwijs van d e duurte willen profiteeren. Het kan volgens de wet zijn, maar netjes lijkt het niet. ft Maar hoe dit ook zij, een feit is, dat op dit punt de gemeente in een zeer ongunstige positie kwam te verkeeren, waardoor de belangen van het bijzon der onderwijs echter in zeer gunst gen zin gediend worden! De kosten van onderhoud van het openbare schoolgebouw, we'ks stichting van 1869 dateert (de latere bijbouw is van 1882) zijn van dien aard, dat in verband met het beperkte aantal leer lingen er steeds een hoog uitkeeFngs- cijfer aan het bijzonder onderwijs in gevolge de wettelijke bepalingen te voorschijn komt! vooral de ledigstaande ruimte in de openbare school is daar van een der oorzaken. Want als de ef fectieve uitgaven voor onderwijs het „Moeder, u zult het begrijpen. U moet het begrijpen! Ik heb Engeland nooit gehaat. Ik heb nooit vanDuitschland gehouden, Ik heb alles voor u gedaan, omdat ik van u hield. U is nu bij vader en hij zal u niet vragen mij ongelukkig te maken. Integendeel, naar wat u me van hem verteld heeft, geloof ik dat hij het werk, dat ik doen ga, zal zegenen". Ze trachtte zoo zichzelf te kalmeeren, maar ze kon de gedachte aan het laatste uur, waarin ze haar belofte had gedaan, niet verdrijven. Eindelijk stond ze op en trok een avondjapon aan. Ze ging, een plotselinge ingev'ng volgend, naar de telefoon en belde het Langham hotel op. Stella was thuis en ze spraken samen en eindelijk stemde deze toe om naar de kamers van Valda te komen, „Waarom heb ik haar dat eigenlijk ge vraagd?" zei Valda ontstemd, terwijl ze de telefoon ophing. Als een echte vrouw had ze volgens de ingeving van het oogenb'.ik gehan? deld. Misschien omdat ze zich oo een zaam en bedroefd voelde. In ieder geval niet uit een gevoel van tromt tegenover een minder bevoorrechte mededingster. Maar toen Stella kwam, was z? zeer nerveus en er heerschte een beklemmend /.wij-ten tusschen beide me'sies. „Wat heb je me te zeggen?' vroeg Stella bedaard. „Ik weet het niet. Ik ben bedroefd -£f en (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1937 | | pagina 5