A
m
VOOR DE JEUGD.
ZEEUWSCHE KRONIEK.
DAMMEN EN SCHAKEN.
ut
éi
plp^
iü
ij
'm
MIP^
ÉH
gp °^gp
n
ÜILÜ
Pi
éH
DE NIEUWE MEESTER
JEUGDVERHALEN.
Meire snapten d'r niks van, mè' ze
vroog mè' nie' mi' vadder.
Ze kwamme bie de kêete en
keke over d' onderdeure. De meic
was doende mie' d'r eigen op te
keiven. De vrouwe voe' gezegde
,,a' om één ure 't volk op d' 'oeve
komt, motte de bossels en de
boenders an de kant weze". En
dat was vaste regel, 'oor, bie Moe
Bestine. „Wat zouw' me noe is
doe?" zei Pietje. Ze 'ienge over
d' onderdeure en keke ni' de meid.
„Die Pauw, die ei toch ermen!"
zeiden Merie. Pauw lachten, wan
dat was een praatje ni' d'r zin. Ze
zei: „ja, ja, 't bin oal nie' zukke
maegere spierikken as jie, 'oor
Kom is 'ier, dan za' 'k joe is in de
knöop legge". Pietje lichtten de
klienke op: „dat wil ik zie, ver
uit Merie". Ze kwamme in de
kêete. „Ier ei j' me dan". En Pauw,
die pakten mie d'r groote,. dikke
'anden, Merie vast, en„aie!
m'n erm, m'n rik, laet los, joe val-
sen", schreeuwden Merie. Pauw
liet ze los, ze trok een vieze neu
ze, ze zei: „je rik! jie ei nog glad
gin rik. Dan mó' je êest is zeven
zeuns 'ehad dan je pas een rik
Bie joe is 't mer een 'aek en óoge,
di' a je g.t an-'angt. En bobber
noe mer op, 'k kan julder nie' ge-
bruke".
„Voe joe zeker?" zei Pie. Mè'
ménsen, kinders, toen Pauwtje
zé gauw buten. Ze stienge van een
'êel ènde, mie' d'r tonge van: pe-
pe-pe, è-è-è, pe-pe-pe, je kun' ons
toch nie' vangg", mè' duste toch
nie' dichte bie komme. Pauw dust
wè' is mie' waeter góoie, weet je.
Ze gienge an d' are kant voe 't
raem stae kieke, en zonge:
„de misjes uut de kêete,
die werke da' ze zwêete,
en a dan 't werken is gedaan,
dan gaan ze voe de spiegel
[staan.
Moeder sta m'n musje net,
vanavend kom m'n vrijer,
en as m'n vrijer nie' en komt,
dan kom Jacob Janse,
die za' op de fietel spele
en ik za' lêere danse.
ier een stoel en daer een stoel
op iedere stoel een kussen,
misje ouw je kinnebak toe
of ik sla d'r de koekepan
[tussen'
En a 't uut was, beguste ze
wee' mè' van voren of an. Da' 's
dikkjels^ a' g"uus niks te spelen
da' 's muitere', en treitere', van
't êene kwaed an 't are.
ROZEN IN DEN WINTER.
'k Zag rozen
Nog blozen,
In winterlandouw.
'k Mocht speuren
Haar geuren,
Trots vinnige kou.
Alsof zij het wisten:
Na nevels en misten,
En 't jagen
Der vlagen,
Komt 't zonnig getij.
En 'k dacht: Mocht ik wezen
O, rozen als gij,
Nog bloeiend en geurend
Als 't wintert om mij.
M'burg. H. den Engelsman,
DE VERBINDING TUSSCHEN
VLISSINGEN EN MIDDELBURG
III.
(Slot.)
De oude weg (vervolg).
Daar de oude weg door den A.N.
W. B. nog niet- in 't groot verkeer
is opgenomen, staan er ook geen
wegwijzers met vermelding der
afstanden. De afstand van de reeds
gemelden Rammekenspoort, die
ongeveer aan 't begin der Paling
straat moet hebben gestaan, tot
aan den singel te Middelburg be
droeg 6750 el of 4,725 km.
Tal van buitenplaatsen lagen
aan beide zijden van den weg
Boerderijen, die denzelfden naam
nog dragen, hebben haar vervan
gen. De rustbanken onder de boo
men bij het Ronde Putje noodigen
de wandelaars nog uit tot rusten. In
hun herinnering kan dan komen de
bekende legende van het melk
boerinnetje, welke e legende zeer
nauw met het Putje in betrekking
staat en door J. H. Schimmel in
een gedicht is weergegeven.
Voor de vele rij- en voertuigen
was de voornaamste pleisterplaats
Den Abeele, waar 3 herbergen wa
ren. De voornaamste was La belle
Vue, welke nog bestaat. In de vo
rige eeuw konden hier 16 paar
den gestald worden. Nog is er een
mooie speeltuin. De twee andere
herbergen waren De Zevenster en
De Zon.
Reeds vrij spoedig, nadat de ge-
heele weg bestraat was, moet er
een geregelde wagendienst ge
weest zijn, of zooals men toen zei
een wagenveer.
Na de groote verbetering van
den weg in 1649 weten wij, dat er
nieuwe postwagens met vleu
gels reden. In beide steden was
dicht bij de poort een wagenplein.
Het Vlissingsch Wagenplein te
Middelburg bestaat nog ten deele.
Zooals reeds gezegd stond de
poort, waar nu 't kanaal is. Even
auiten de poort splitste de weg
zich dadelijk. De Pier Schroeweg
liep oostwaarts naar Welzinge en
de bestrate weg naar het zuiden.
Bij Vlissingen is de verandering
zóó groot geworden, dat het niet
gemakkelijk is zich de vroegere
toestand voor te stellen. Niet al
leen door het graven van de bin
nenhavens maar vooral door de
zich steeds uitbreidende scheeps
timmerwerf „De Scheldeis de
plaatselijke toestand geheel ver
anderd. Het Wagenplein lag dicht
jij het Dok.
In de eerste jaren waren er nog
geen vastgestelde uren van ver
trek. Als er voldoende passagiers
waren, werd een bel geluid en de
coetsier, wiens beurt het was, reed
weg. Het tarief hing af van 't aan
tal reizigers. Zoo moesten b.v. drie
personen elk 0.35, vier personen
elk 0.27 Yi en vijf of zes personen
elk 0.25 betalen. Bovendien
ieder 5 cent „toegeld". Dit was de
looi voor den koetsier,
In de 18de eeuw kwam er een
vast tarief n.l. een Pietje of 32%
cent. Vandaar dat de rijtuigen den
naam kregen van Pietjeswagen,
ïen pietje was het 8ste deel van
een Zeeuwsche rijksdaalder
2.60). In elke stad waren 10
wagens gestationneerd. Er mocht
alleen te Oost-Souburg bij de her-
jerg „Het Jagertje" (thans een
colenpakhuis) en op Den Abeele
worden opgehouden. Op de laat
ste plaats tevens om de paarden te
drenken. De naam postwagen zegt
duidelijk, dat ook de post er mee
vervoerd werd. Tusschen beide
steden was die belangrijk, maar
voor het destijds kleine dorpje
Oost-Souburg was zij van weinig
beteekenis. De postbestelling was
in 't midden der vorige eeuw dan
ook nog zeer primitief. Wie te
Souburg een brief te verzenden
had, bracht die naar den gemeen
te-secretaris C. Braam, die tevens
brievengaarder was. De Ritthem-
mers bezorgden ze bij den veld
wachter J. Huijsmans, die ze naar
Souburg bracht.
In 1837 werd bij de gemeentebe
sturen van Middelburg en Vlissin
gen een aanvraag gedaan om een
diligence in het „veer" te brengen,
die op vaste uren zou afrijden. Of
schoon Vlissingen er niet veel
voor voelde, is zij er toch geko
men en verdwenen de postwa
gens.
De diligence is op haar beurt
weer verdrongen door de omni
bus, die in 1854 voor het eerst be
gon te rijden. Om de 2 uur vertrok
er een wagen uit elke stad. Al
leen op den middag en 's avonds
was er een tijdruimte van 3 uur.
De omnibus vertrok te Middelburg
van de Groote Markt en te Vlis
singen van de Kleine Markt later
van het Dok. Het tarief was eerste
„rang" 50 cent, tweede „rang" 30
cent. Later werd het 0.35 per
persoon.
Toen in 1859 de Middelburgsche
Maatschappij van stoomvaart was
opgericht met een geregelden
dienst van Middelburg naar Rot
terdam v.v, stelde de maatschappij
wagens beschikbaar voor passa
giers, die naar Vlissingen moesten.
Als de boot in de bocht van de
haven zichtbaar was, kon men
aan het aantal vlaggetjes aan den
gaffel zien, of er veei passagiers
voor Vlissingen waren. Men wist
dan of er bijwagens noodig waren.
Anderhalf uur voor de afvaart
der boot te Middelburg, welke af
vaart afhing van vloed en ebbe,
vertrok er een wagen van uit Vlis
singen van het hotel „De Com
merce". Het tarief was 40 cent
per persoon.
Van ouds werd voor alle rij- en
voertuigen en sleden tolgeld be
taald. In 1562, dus in 't eerst, be
droeg dit 12 myten of 2% cent. La
ter is het tolgeld dikwijls veran
derd. Toen in 1649 de geheele weg
verbreed was en vele krommingen
waren weggenomen, moest voor
iederen wagen of slede 3 grooten
of 714 cent worden betaald. Vol
gens het octrooi van 1765 moest
voor een lege slee 1 stuiver be
taald worden, voor een boerenwa
gen 2 ts., voor een geladen slee 3
st en voor een koets 6 st.
Vroeger, bij de eerste tolheffing,
mocht de weg niet bereden wor
den met wagens, waarvan de ban
den der wielen met scherpe ijze
ren nagels waren voorzien. Vol
gens de conditiën van verpachting
moest bij overtreding een boete
van 20 betaald worden. Men was
zeker bang, dat van de harde
keien stukken zouden afspringen.
Thans wordt, en zeker niet ten
onrechte, geklaagd over den hob-
beligen ouden weg. Door de laat
ste opgraving voor de waterlei
ding is de weg nog in slechter con
ditie.
De klachten zijn al van ouds.
Drie kwart eeuw geleden, dus in
1862 vroeg de heer Dirk Dronkers,.
een bekend aannemer te Middel
burg, aan de gemeentebesturen
van Middelburg en Vlissingen om.
met hem te onderhandelen ten.
einde de hobbelige keien van den.
weg te vervangen door klinkers.
Genoemde magistraten zagen het
groote nut van een zoodanige ver
betering niet in, mogelijk ontbrak
het haar aan de financiën, in elk
geval de weg bleef bij het oude
tot op den dag van heden.
Voor wielrijders zal het een uit
komst zijn, als het geheele rijwiel
pad klaar is.
Tot slot over het verkeer langs
Hieronder volgt een gedeelte-
van de 13e partij om het wereld
kampioenschap tusschen Springer
en Raichenbach. Ditmaal een par
tij, welke door Springer werd ge
wonnen.
Wit: RAICHENBACH;
Zwart: SPRINGER.
De stand na den 28en zet vau
wit:
1
ÜS
ma
M
m
rs////
wSÏÏ,
46 47 48 49 50
2819—24
28. 30X29 19—24
29. 39—33 18—23
30. 43—39 14—19
31. 49—44 12—18
32. 37—31 8—12
33. 31X22 18X27
Reeds is een klein overwicht
van zwart merkbaar.
34. 44—40 6—11
35. 42—37 12—18
36. 37—31 21—26
Een sterke zet. Was hier 914
gespeeld, dan had wit met 3228
de overhand kunnen nemen.
37. 31X22 18X27
38. 32X21 16X27
39. 40—34 9—14
40. 34—30 11—17
41. 39—34 13—18
42. 4742 17—22
43. 42—37 3—8
44. 34—29 23X34
45. 30X39 8—13
Wit speelt nu reeds een verlo
ren partij. Geleidelijk aan heeft
zwart zijn overwicht uitgebreid.
46. 48—42
Deze zet versnelt het einde.
4618—23
47. 45—40 15—20
48. 36—31 27X36
49. 38—32 23—29
Wit staat verloren.
50. 42—38 19—23
51. 39—34 13—19
52. 35—30 24X44
53. 33X15 44—49
54. 38—33 49—16
Wit geeft op. Een door zwart
uitstékend gespeelde partij.
den ouden weg schrijven wij 't vol
gend versje af:
't Is een verschil met lang
[geleden,
Toen nog de omnibussen reden
Met twaalf passagiers om
['t uur,
De rit op hobbelige keien,
Destijds gebruikt om te
[plaveien,
Was onuitstaanbaar op den duur,
De paarden laafden op Abeele
Hun dorstige en droge kelen;
Want anders hielden ze 't niet
[vol
Toch waren in 't grijs verleden
De meeste passagiers tevreden:
Want nimmer ging zoo'n paard
[op hol.
Toe* kregen we het
[bargebootje
En d' omnibus verloor zijn
[broodje.
Over de tegenwoordige verbin
ding kunnen wij kort zijn. Zooals
wij in 't eerste artikel schreven
moest het bargebootje het afleg
gen tegen de stoomtram, die op
10 Dec. 1881 voor 't publiek in
dienst werd gesteld door de So-
ciété Anoyme. Zij reed 5 X per
dag vice versa. Thans doet de
electrische tram in dien tijd 52 rit
ten. De tarieven waren I kl. 0.25,
retour 0.40; II kl. 0.20, retour
0.30.
In 1929 ging de tram over aan
de P.Z.E.M. In 1911 werd de drijf
kracht electriciteit.
R. B. J. d. M.
(Nadruk verboden).
BBanHnBrnnBHaBHBHBRBi
door IET HOOGERS.
Er was een nieuwe onderwijzer
gekomen. Hij was nog een jonge
man en hij had wel een vriende
lijk gezicht. Maar de eerste keer
toen de jongens van de vijfde klas
na de vacantie weer op school
kwamen, en voor het eerst les van
hem hadden, keken ze hem toch
wel een beetje wantrouwend aan.
Die vorige meester hadden ze al
gehad van af de tweede klas, dien
kenden ze precies en die kende
hen precies. Ze wisten, dat hij
soms erg driftig kon worden, maar
dat ze best tussen de lessen in een
beetje met elkaar mochten pra
ten. Maar zo'n heel nieuwe mees
ter, je wist maar nooit wat die
wel en wat die niet goed vond.
Daarom was de klas eerst nog een
beetje terughoudend, maar d,at
duurde niet lang, want direct de
eerste morgen al zei die nieuwe
meester: dunkt, we moes
ten als kennismaking maar een
verteluurtje houden, vanmorgen".
Ja, en welke jongen of welk meis
je is nu niet dol op vertellen in
schoolMaar zoals die meester
kon vertellen, zo hadden ze het
nog nooit gehoord. De prachtigste
verhalen kende hij en als je naar
zijn stem luisterde en naar zijn
ogen keek, dan zag je gewoon alles
gebeuren. Net gelijk wat hij ver
telde, of het een echt verhaal was,
want voortaan hield hij elke
week een verteluurtje, meestal Za
terdags of vaderlandse geschie
denis of over de volken van ande
re landen bij aardrijkskunde, altijd
was het even fijn en je moest wel
luisteren of je wilde of niet.
Dat was nu een meester waar
iedereen van hield; als kinderen
van andere klassen vroegen: „Hoe
is die „nieuwe dan was altijd
het antwoord: „Onze meester, een
reuzen-kerel, een fijne meester
En wat hij al niet verzon
Toen hij er twee maanden was, zei
hij op een Woensdagmorgen: „We
ten jullie wat ik vanmiddag ga
doen Het is nu herfst en het
heeft een poos geregend, ik ga
paddestoelen zoeken, die zijn er
nu een hele boel. Als een van jul
lie soms zin heeft om mee te gaan,
moet hij maar komen. Steek je vin
ger maar op, wie wil mee Roef
daar gingen bijna alle vingers in
de hoogte, ook van de meisjes.
„Nou vooruit, dan de hele klas
maar lachte de meester. Toen
er 's winters sneeuw lag, ging de
meester met ze sneeuwballen
gooien, op het schoolplein en leer
de hen hoe je altijd zachte sneeuw
ballen moet gooien en zo gaan
staan, dat de ruiten geen gevaar
lopen, 's Middags ging hij mee
sleeën, toen er ijs kwam, was hij
op de ijsbaan, In 't voorjaar vond
hij goed, dat de jongens kikker
visjes en salamanders meenamen
en die kwamen in een fles in de
klas te staan. Het was een enige
meester in een woord. Eén ding
was wel erg jammer: hij had nooit
willen zeggen, wanneer hij jarig
was. Dat deed de vorige meester
wel, en dan gaven ze hem een ca
deau en versierden de klas en hij
tracteerde op zuurtjes en chocola.
Maar van dezen meester kwamen
ze het niet te weten. Jaap van den
hoofdonderwijzer wou het wel aan
zijn vader vragen, maar die zou het
toch niet zeggen, dat wist hij wel.
En dus zouden ze geen feestdag
hebben en den meester geen ca
deau geven. En toch hadden bijna
alle jongens en meisjes al eens bij
zichzelf overlegd, dat deze mees
ter nu eens een extra mooi cadeau
moest hebben.
Het liep al weer naar de zomer-
vacantie en tegen de overgang. Op
een dag, wat was dat Daar stond
de meester van de zesde klas in
hun lokaal: en zei: „Nu zullen wij
het samen eens proberen, jongens,
want jullie eigen meester komj
vandaag niet". „Waarom niet Is
die ziek Wat heeft hij wou de
hele klas weten, maar ze kregen
alleen maar te horen, dat hij niet
zie'k was en alleen maar een paar
dagen weg moest. Over drie da
gen zou hij weer komen. Die mid
dag aan tafel vroeg Jaap dade
lijk aan zijn vader waarom hun
meester er niet was, maar vader
zei alleen dat hij Donderdagavond
terug zou komen. De meester van
de zesde klas was ook wel aardig,
o, ja, hoor, maar 't was toch niet
hun eigen meester en ze zeiden
onder elkaar al dat ze hoopten
dat „meester" met hun klas mee
zou gaan na de overgang.
Donderdagmiddag kwam Jaap
vlak na zijn vader thuis en in de
gang hoorde hij hem juist tegen
moeder zeggen: .,'k Ben daarnet
opgebeld door Verhoeven, hij is
geslaagd voor zijn hoofdacte, nu
kan hij de vaste aanstelling krif-
gen. Verhoeven Dat was hun
meester Die was geslaagd
dus daarom was hij weggeweest..
En meteen had Jaap al een plan
voor elkaar.
Om half twee ging hij al naar
school en al de jongens van zijn
klas riep hij bij elkaar. En daar
werd het hele plan besproken. Om
vier uur ging een van de jongens
naar de juffrouw, waar meester op
kamers was en vroeg wanneer hij
terugkwam. Met de trein van ze
ven uur had zij gezegd. Hij vloog
weer terug naar de markt waar de
jongens stonden te wachten. Er
dadelijk was de afspraak gemaakt
om half zeven samen komen, jon
gens en meisjes van de vijfde, al
lemaal, en dan samen meester
gaan halen
Dat was een hele drukte op het
stationnetje, met z'n vier en der
tigen stonden ze op het perron. En
toen de trein aankwam en ze
meester er uit zagen stappen, was
er geen houden meer aan. Meester
werd bestormd door zijn jongens
ze drongen zich om hem heen, gre
pen zijn handen en riepen maar
door elkaar: „Wel gefeliciteerd
wel gefeliciteerd En de meisjes
die gauw bouquetten hadden ge
plukt, duwden den meester de
sloemen haast in 't gezicht. „Jon
gens, kinderen", zei de meester
lachend, „wat vind ik dat leuk.
Zo'n fijne verrassing heb ik nog
nooit gehad Maar hoe wisten jul
lie.Maar ze lieten hem niet
uitpraten, want opeens begon er
een te zingen: „Lang zal hij le
ven en allemaal zongen ze mee.
De andere reizigers hingen uit de
raampjes om te kijken, wie er
toch zo afgehaald werd. En mees
ter lachte 'aar. En de volgende
dag hadden ze toch nog feest, want
meester tracteerde en hij las 's-
morgens en 's middags een uur
voor en hij had gezegd, dat het de
mooiste verrassing was, dus was
het ook nog mooier dan het ver
jaringscadeau, dat ze hem toege
dacht hadden.
Droevig einde van een
prettige dag.
Het was Donderdagmorgen
We zouden met de 7de klas een
fietstochtje van Goes naar Mid
delburg maken, 't Was mooi weer.
Kwart over 8 zouden we wegrij
den. Tegen die tijd waren we
allemaal present en even later re
den we weg. Met eenige jongens
waren we al gauw een eind voor
de grote troep uit. Toen we on
geveer bij Lewedorp waren stop
ten we. Een paar jongens bleven
daar staan op een hoogte, die de
weg daar maakt. Maar de ande
ren, waartoe ook ik behoorde, re
den door tot onderaan de helling.
De jongen die naast mij reed, zei
tegen me: „Ga je mee terug naar
de jongens, die boven op de hel
ling staan Op het moment dat
hij dit zegt draait hij reeds zijn
stuur om, en zonder een teken te
geven steekt hij de weg over. Juist
kwam er een auto over de helling
aangereden. De jongen had het
niet gezien en ik zag de auto ook
niet eerder, voor hij vlak bij was.
Ik riep nog: „Pas op maar het
was te -laat. De auto vloog met
een scherpe bocht voorbij de jon
gen, zodat alleen het spatbord van
zijn fiets een deukje had gekregen,
maar de bestuurder van de auto
had blijkbaar de macht over het
stuur verloren. De wagen vloog te
gen een boom, helemaal aan gruze
lementen. Intussen was de grote
troep ook aangekomen. We zijn er
even gebleven, maar daarop door
gereden naar Middelburg. Daar
hebben we nog wel genoten maar
toch
Toen we terugreden en we bij
Lewedorp waren, werden we aan
gehouden door twee politieagen
ten, die alle jongens, die het gezien
hadden meenamen naar het café,
dat daar vlak bij is. Daar werden
we een voor een verhoord. Dat
heeft meer dan een uur geduurd.
De politieagenten vertelden ons,
dat er een man van gestorven was,
n.l. de chauffeur.
Dat maakte grote indruk op ons.
Toen we eindelijk thuiskwamen,
was het al donker. We hadden
een prettige dag gehad en
tochhet had zooveel pretti
ger kunnen zijn.
Piet.
