GOiSCHE COUBANT^
Lumière
KEES HELDER
ZEELAND.
WEERBERICHT.
NUMMER 283.
DRIE BLADEN.
WOENSDAG
1 DECEMBER 1937.
EERSTE BLAD.
180e JAARGANG.
Uitsterven
of Verroomschen
8HMENLAND,
De toestand van Z.K.H. Prins
Bernhard.
Amendementen op de
dienstplichtwet.
KL0ETINGE.
ABONNEMENTEN en ADVERTEN-
TIEN voor dit blad worden aangenomen
door den Agent
MARINUS KOLE
Sint Nicolaas-Geschenken,
GEBR. KUNST v.h. Wolders.
MIDDELBURG.
Tot en met Vrijdag gemaakt,
kan Uw foto met St. Nicolaas
gereed zijn.
Profiteert van onze speciale
Sint Nicolaas Aanbieding!
6 foto's (Briefkaart)
I groote foto
1 foto in kalendertje
2 proeffoto's vooruit
TOTAAL SLECHTS 3.90.
L. DELFT 30, MIDDELBURG
Hei minste tandbederf,
IVCROL
GOES.
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders f 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goea 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, lngez. mededeelingen 60 ct. p. r.
8\j contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr,
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 1—i
regels f 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. ine?
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewijsnummers 5 cent.
i
In verschillende bladen heeft men den
laatsten tijd eenige aandacht gewijd aan
den bevolkingstoestand onzer provincie.
De Zeeuwsche briefschrijver van het a.r.
dagblad „De Standaard" wijdt er een
uitvoerige en gedegen beschouwing aan;
het volgende is daarvan de hoofdzaak.
„Drente telde op 1 Aug. 1937 242.065
en Zeeland 253.825 inwoners, een ver
schil dus van 11.760. Maar volgens de cij
fers van het Centraal Bureau voor de
Statistiek was dat verschil in 1899 nog
67.751 en in 1919 nog 35.399. Drente is
dus aardig bezig, dat verschil in te loo-
pen en wel met gemiddeld 1473 per jaar.
Gaat dat zoo door, dan zal over acht
jaar Zeeland de minste inwoners tellen.
Het is ook wel interessant op te mer
ken, dat de bevolking van Nederland
sedert 1899 met 68 is toegenomen en
dat Zeeland den kleinsten groei ver
toont, n.l. 17 (tegen Drente 63
Wat is toch de reden, dat Zeeland
zoo'n minder gunstig figuur maakt? In
hoofdzaak zoo antwoordt de brief
schrijver in „De Standaard" het lage
geboortecijfer. Het klinkt ongeloofwaar
dig voor een provincie als de onze. Im
mers, men stelt het wel eens zoo voor,
dat vooral in een provincie als Noord-
Holland met een groote stad als Amster
dam en met een zeer ongodsdienstige
streek benoorden het IJ, het aantal ge
boorten sterk is teruggeloopen en blijft
terugloopen, maar weet men wel, dat
Zeelands geboortecijfer in 1936 maar
even boven dat van Noord-Holland
kwam? Immers in dat jaar was het voor
ons gewest slechts 17.7 tegen Noord-
Holland 17.1, Drente 22.1, Noord-Bra
bant 25.6 en voor het geheele Rijk 20.1.
In de jaren 1870'79 had Zeeland een
gemiddeld geboortecijfer van 40.62, zoo
dat dat van 1936 minder dan de helft is
van een h,alve eeuw geleden.
De huwelijkscijfers wijzen uit, dat het
aaxtal huwelijken hier normaal is, gelijk
aan dat van Drente, terwijl het geboor
tecijfer van Drente 4.4 hooger is dan
voor Zeeland.
In 1936 was het aantal huwelijken per
1000 inwoners in Zeeland 7.3, voor Dren
te idem, voor Noord-Brabant maar 6.5
(mén vergelijke hiermee het hooge ge
boortecijfer) en voor het Rijk 7.5. Bere
kent men als men liever niet op één
jaar afgaat het gemiddelde over 1901
1936, dan ziet men ook ongeveer de
zelfde verhouding.
Hoe men de zaak ook draait of
keert, het lage geboortecijfer blijft voor
Zeeland frappant. Ook wanneer men het
berekent per 1000 gehuwde vrouwen
beneden den leeftijd van 50 jaar (in 1935
voor Zeeland 126, voor Drente 171, voor
Noord-Brabant 221 en voor het Rijk
147).
Berekend naar de kerkelijke gezindte
van de moeder was in 1935 het aantal
geborenen bij de Protestanten 119, bij
de Roomsch-Katholieken 158 en bij de
„Geen kerkelijke gezindte" 90 per 1000
gehuwde vrouwen beneden de 50 jaar.
Ook deze cijfers zeggen ons wat. Ik
weet wel, dat ook de Zeeuwsche Room-
schen een veel lager geboortecijfer heb
ben dan hun geloofsgenooten in de ove
rige deelen des Rijks (het gemiddel-'
voor al de Roomschen in het geheele
land was 209), zoodat het verschijnsel
onder alle groepen der bevolking valt
waar te nemen, maar toch zien we, dat
het aantal geboorten in Protestantschen
kring (en daaronder behooren toch ook
Gereformeerden, orthodox-Hervormden
en oud-Gereformeerden) verre beneden
dat der Roomsch-Katholieken blijft. Het
is mij dan ook bekend, dat in de Room-
sche dorpen van Zeeland vele groote
gezinnen voorkomen, belangrijk meer
dan in de Protestantsche dorpen".
Tot zoover deze beschouwing in „De
Mandaard Wij merken hierbij op waar-
eermg te hebben voor het feit hoe deze
briefschrijver er Zeeuwsch rond voor
uitkomt, dat, onder zijn geestverwanten
meestal slechts „liberalen en socialisten"
aangewreven geboortebeperkende prak
tijken en methoden, in de politiek-gods-
dienstige kringen waartoe hijzelve be
hoort, klaarblijkelijk toch ook ru'm-
schoots beoefend worden. Ook hier
blijkt de natuur dus weer eens sterker
dan de leer.
Vervolgens ter aanduiding, hoe voor
zichtig men toch wel met het maken
van gevolgtrekkingen uit statistieke
gegevens moet zijn, vestigen wij er de
aandacht op. d,at de briefschrijver :'n
„De Standaard", bij het trekken van
de vergelijking DrenteZeeland, een
b e 1 a n g r ij k gegeven buiten be
schouwing laat, nl.: de bevolkings-
dichtheid!
Zeeland, immers van oudsher
door landbouw, visscherij en zeevaart
een welvarende provinc e, heeft al van
eeuwen her een enorm veel grootere
bevolkingsdichtheid gehad dan het ar
me Drente. Nu men in laatstgenoem
de provincie door werkverschaffingen
en ontginningen den bodem bru kbaar
gaat m.aken, spreekt het vanzelf, dat
er een snelle bevolkings aanwas
plaats vindt. Maar: deze toename
zal natuurlijkerwijze in
een tot dusverre schaars bevolkt
geb ed .aanzienlijk veel grooter kun
nen zijn, d,an in een reeds eeuwen
lang dicht bevolkte streek!
Men zie deze cijfers van bevolk ngs-
dichtheid per vierkante kilometer:
Jaar Zeeland Drente
1830 83! 24!
1920 134 79
1930 139 84
1935 141 88
Overigens: we gaan nog steeds vóór
uit, zij 't dan niet hard! Ons inwoner
tal was
31 Dec. 1930: 247.606
1934: 251.912
1935: 253.005
1936: 253.857
Zóó katastrofaal ziet de toestand er
dus, naar ons gevoelen, nog niet uit in
Zeeland. Zeker niet zóó zwart, dat zij
den hoofdredacteur van het Bergen-op-
Zoomsche dagblaadje „De Avondster',
ir. Juten, het recht zou geven tot een
vervaarlijke Roomsche strijdkreet als hij
in zijn blad van 22 November jl. uit!
Maar daarover in een volgend artikel.
De Prins zal nog geruimen tijd
absolute rust moeten houden.
De particuliere secretaris van Z.K.H.
Prins Bernhard jhr. mr. C. Dedel, ver
strekte hedenochtend het volgende com
muniqué:
Prins Bernhard is tevreden over zijn
nachtrust. De hoofdpijn is minder ge
worden. De hoofdwonde werd heden
morgen opnieuw verbonden. Zij blijkt
goed te genezen. Overigens is de toe
stand onveranderd. De Prins' zal nog
geruimen tijd absolute rust moeten hou
den.
De hofjager Van der Spek had even
eens een goeden nacht. Een operatie
van de knieschijf zal vermoedelijk aan
het eind van de week plaats hebben.
H. K. H. PRINSES JULIANA DANKT
DR. IR. DAMME EN P. T. T.
PERSONEEL.
De directeur-generaal der P.T.T., dr.
ir. Mi. H. Damme, ontving van baron1
mr. J. C. Baud, kamerheer van H. K. H.
Prinses Juliana het volgende telegram;
„In opdracht van Hare Koninklijke
Hoogheid Prinses Juliana heb ik de. eer
den heer directeur-generaal der P.T.T.,
alsmede het geheele personeel van het
staatsbedrijf der P.T.T. hoogstderzelver
warmen dank over te brengen voor het
zeer gewaardeerd blijk van mede
leven en de goede wenschen voor een
spoedig herstel van Zijne Koninklijke
Hoogheid Prins Bernhard".
De (r.k.) Tweede Kamerleden IJs-
selmuiden, Steinmetz, Ruijter, Stumpel
en Groen hebben eenige amendementen
voorgesteld op het wetsontwerp tot wij
ziging van de dienstplichtwet.
Voorgesteld wordt artikel 13 der
wet als volgt te lezen:
Vrijstelling wegens broederdienst
wordt zoo verleend, dat van een even
getal broeders de helft en van een on
even galtal de de grootere helft moet die
nen, waarbij als regel de broeders om
den ander zullen worden vrijgesteld en
overigens naar te stellen regelen.
Voorts wordt voorgesteld het aantal
dergenen, d e moeten worden ingelijfd
vast te stellen in plaats van op 32,000
op 27,500.
In de derde plaats wenschen de voor
stellers den eersten oefentijd te wijzi
gen van elf maanden in zes maanden.
De (v.d.) Kamerleden Schiltiuis Oud,
Joekes, mevr. Bakker-Nort én Ebels
hebben eveneens een amendement op
Er is over getwist, of de dieren
rechten hebben tegenover den mensch;
maar onbetwistbaar is, dat de mensch
plichten heeft ook jegens het dier.
hel wetsontwerp tot wijziging van
de dienstplichtwet voorgesteld, strek
kende om het contingent d enstplichti-
gen op 27,400 te brengen en den eer
sten oefentijd op 8 maanden te stellen.
HET NIEUWE INSPECTIE
VAARTUIG VOOR DEN DIENST DER
VISSCHERIJEN.
In een nota naar aanleiding van het
verslag over het wetsontwerp tot wij
ziging en verhooging van het zevende
hoofdstuk "B. der njksbegrooting voor
het dienstjaar 1937 deelt de minister
v,an f nanciën mede, dat de oorspronke
lijke raming van de kosten voor een
nieuw inspectievaartuig voor der dienst
der visscherijen op de Zeeuwsche stroo
men geschiedde in het voorjaar van
1936. Daarbij werd u tgegaan v,an den
prijs, welke werd betaald vc.or het in
een voorgaand jaar aangeschaft vaar
tuig en van de bestaande prijsverhou
dingen.
Tengevolge van het loslaten van den
gouden standaard stegen de materiaal-
prijizen aanzienlijk, zoodat op grond
daarvan de vorenbedoelde raming ui
teraard reeds te laag zou blijken.
Bovendien werd het in verband met
verschillende omstand gheden den
dienst der visscherijen betreffende, bij
andere overweg'ng noodzakelijk geacht
in plaats van een vaartuig, als in voor
gaande jaren steeds was aangebouwd,
een aanmerkelijk grooter vaartuig te
doen bouwen, teneinde een betere dis
locatie der diverse vaartuigen mogelijk
te maken en een continuen dienst te
verzekeren onder alle weersgesteldhe
den. Een zoodanig vaartuig moet ook
geschikt zijn den zw,aren zeegang van
de uitmondingen der Zeeuwsche stroo
men te trotseeren, waarvoor een motor
van aanz'eniijk grooter capaciteit moet
worden ingebouwd.
HET SPELLINGVRAAGSTUK.
De Roomsche Kamerfractie wil
de spelling-Marchant zien
doorgevoerd.
Naar het R.K. dagblad „De Grond
wet" zegt uit goede bron te vernemen,
zou de meening van de R.K. Kamer
fractie zijn, dat resoluut nu radicaal
een einde d ent te worden gemaakt aan
den chaos op het gebied der spelling,
door volledige doorvoe
ring van de spelling
1 9 3 4 (speLling-Majrchant), zonder
nu weer nieuwe comm ssies aan het
werk te zetten of proefnemingen te or-
ganiseeren.
AMENDEMENT OP DE DEFENSIE-
BEGROOTING.
De (v.d.) Kamerleden Schilthuis, Oud,
Joekes, mevr. Bakker-Nort en Ebels
hebben een aantal amendementen op de
begrooting van defensie ingediend waar
van de bedoeling is vooralsnog geen
gelden uit te trekken voor den eersten
termijn van aanbouw van een vervan-
genden kuriser.
Herdenking van de landing van Prins
Willem op het Scheveningsche strand,
In den namiddag van den 30sten No
vember 1813 tegen 4 uur stapte de
Prins van Oranje, zoon van Willem V
te Scheveningen ,aan wal, verwelkomd
door de naar Oranje verlangende me
nigte. Nederland had zijn onafhankelijk
heid herkregen.
Op dezelfde plek en hetzelfde tijdstip
stonden gisterm ddag een kleine hon
derd manschappen van de cavalerie, nl.
het escadron van ritmeester P. W. Pie-
ters, ter sobere herdenking van dit
voor onze historie zoo belangrijke ge
beuren.
Ritmeester Pieters schetste n een
korte toespraak tot zijn escadron de
beteekenis van hetgeen op 30 Novem
ber 1813 op deze plaats geschiedde,
gelijk hij op 17 November jl. de herin
nering ,aan de herkrijging van Neder-
land's onafhankelijkheid bij zijn man
schappen had verlevendigd.
Men zong daarop gezamenlijk het
eerste couplet van het Wilhelmus en
met een driewerf „leve Oranje" werd
deze eenvoudige herdenking besloten.
voor Uw
die desgewenscht door St. Nicolaas
met zijn knecht bij U aan huis
worden bezorgd.
Electro en Radio Techn. Bureau
LANGE DELFT 76. TELEF. 247
MIDDELBURG.
(Ingez. Med.)
Wethouder Onderdijk ongesteld.
Gisteren is de heer J. Onderdijk,
wethouder van fabricage, tijdens de
vergadering van burgemeester en wet
houders ongesteld geworden eii per
ziekenauto van het stadhuis naar zijn
woning overgebracht. Hedenmorgen
was de toestand een gszins verbeterd.
Uitbreiding éénrichtingsverkeer.
Tot nu toe gold het éénrichtingsver
keer, dat tijdelijk is, ingevoerd gedu
rende de verbeteringswerkzaamheden
aan den kanaalweg, alleen voor de
voertu gen, auto's en rijwielen Jcomende
v,an de richting Meelfabriek en rijden
de langs het jaagpad. De route, die nu
verplicht was naar den Nieuwland-
schen weg toe, namelijkAangs den Se-
geerssingel. was echter in de andere
richting vrij, zoodat h er nog v,an beide
richtingen gereden werd. Dit heeft
reeds verleden week het gevolg ge
had, dat een auto van de Automaat in
den greppel langs den weg terecht
kwam en nu heeft een der bestelauto's
van de firma Vroom en Dreesman gis
teren de zelfde maneouvre uitgehaald
Met planken en domme krachten is de
auto weder op den goeden weg ge
bracht. Tot nu toe 1 ep alles zonder
ongelukken af, maar het zou ,anders
kunnen worden en daarom is het o.i.
goede besluit genomen, ook voor den
Segeerssingel, tijdens den verderen duur
van de afsluiting van den Kanaalweg,
het éénrichtingsverkeer in te voeren,
zoodat men komende van af den Nieuw-
landschen- of den Kleverskerkschen
weg den S'ngel niet op mag rijden.
LEZING LUTHERSCHE KERK,
Voor het Luthersch Zendingsgenoot
schap heeft ds. C. F. Nolte gisteravond
een lezing gehouden over Jona, de eer
ste heidenzendeling. Spr. stelde de groo
te beteekenis van dezen profeet ook
voor den tegenwoordigen tijd in 't licht
en legde er den nadruk op, dat niet het
wonderverhaal het belangrijkste is doch
dat de waarde van het boek Jona door
Gods barmhartigheid en wereldheer
schappij die er uit spreekt, daar boven
uit gaat.
Jona was de eerste profeet, die uit
trok naar andere volkeren, hoewel hij
de opdracht Gods om de stad Ninivé te
profeteeren, aanvankelijk ontliep. Spr.
schetste uitvoerig het verhaal van dezen
vlucht en stond stil bij de bekeering van
het volk der stad Ninivé, waaruit Gods
grootheid en barmhartigheid blijkt.
In het volk Israël was het exclusivis
me doorgedrongen en daar kwamen de
profeten tegen op. In dit verband behan
delde spr. de huidige wereldomstandig
heden, waar eveneens door .allerlei lan
den de zelfgenoegzaamheid hoogtij viert.
Na gewezen te hebben op het men-
schelijke in den profeet Jona, die, als
God Ninivé spaart, zich teleurgesteld
voelt en levensmoe wordt, eindigde spr,
met te wijzen op het Christendom, dat
als waardige erfgenaam van het vlam
mend protest dat het boek Jona is, moet
beschouwd worden.
Op de gebruikelijke wijze werd de bij
eenkomst, die niet zoo druk bezocht
was, geopend en beëindigd.
Dinsdagavond werd een Mazon-
filmavond gegeven in de Bogardzaal al
hier. Ruim 350 personen konden wor
den binnen gelaten, terwijl honderden
geen plaats meer konden krijgen. In een
voorrede zette de spreker uiteen dat de
Mazon-artikelen er zijn om den zelf
standigen winkelier te steunen in zijn
strijd tegen het filiaal-bedrijf. Behalve
een bedrijfsfilm, opgenomen van de Ma-
zon-Centrale in de Vlissingsche straat
alhier, werd o.a, ook vertoond een groo
te film van den vacantie-tocht met de
Mazon-verbruiksters naar Antwerpen,
die dezen zomer in Augustus plaats
(Ingez. Med.)
Verwachting tot morgenavond:
DE BILT: matige tot krachtige wind
uit W. richtingen, nevelig tot zwaar
bewolkt of betrokken, met nog regen,
weinig verandering in temperatuur.
UKKEL: matige tot vrij sterke Z,W.
wind, betrokken en nevelige hemel, bij
tusschenpoozen regen of motregen, vrij
zachte temperatuur met een nachtelijk
minimum van ongeveer 5 graden.
Do 2 Dec. Zon op: 7 h .oü; onder 15
h 49. Licht op: 16 h 19. Maan op: 7
h 21; onder: 15 h 29. N.M.: 2 Dec,
Hoog- en Laagwater te Vlissingen i
December.
Hoogwater. Laagwater.
Wo. 1 0.08 12.25 6.28 18.53
Do. 2 0.45 23.00 7.08 19.30
Hoog- en Laagwater te Wemeldingei
December.
Hoogwater. Laagwater.
Wo. 1 1.55 14.13 7.37 19.55
Do. 2 2.38 14.52 8.12 20.32
indien U poetst met wat goeds, dus met
Tube 60 en 40 ct.
Doos 20 ct.
(Ingez. Med.)
vond. Ruim 750 personen namen aan
deze tochten deel tegen inlevering van
een aantal merkjes van de Mazon-arti
kelen. De avond was een groot succes
en zal worden herhaald.
Coöperatieve Verbruiksvereeniging
Vooruit.
Uit het jaarverslag 1 October 1936
1 October 1937 van de Zeeuwsche
Cooperative broodbakkerij en ver
bruiksvereeniging „Vooruit" U.A'), te
Middelburg blijkt, dat de ,afdeeling krui
denierswaren, welke het vorig jaar een
stijging had van rond twee duizend gul
den, deze stijging kon handhaven. De
omzet van deze afdeeling bedroeg ir.
totaal f 55,424. Ook de afdeeling
bakkerij vertoont dit jaar een omzet
stijging. Dit is ook mede weer het gevolg
van een broodprijsverhooging met in
gang van 25 Januari. Het bestuur was
daartoe genoodzaakt door de steeds op-
loopende bloem- en meelprijzen. De
totaal-omzet v,an de bakkerij bedroeg
f 41,607; het ledental bedroeg bij het
begin van het boekjaar 634, ingeschre
ven werden 38 nieuwe leden, afgevoerd
34, zoodat aan het e nd van het boek
jaar 638 leden stonden ingeschreven.
Gedurende het boekjaar is in het
bijkantoor der Arbeiders Spaarvereeni-
ging ingelegd f 7132 en terugbetaald
f 4012;
Bij het begin van het boekjaar was
een bedrag van f 233,25 aan spaarze-
gels in omloop, aan het eind f 173,25.
Verleden jaar zijn de d videnden
vastgesteld op 7 pet. voor de bakkerij
producten en 4 pet. voor de winkelwa
ren, thans wordt resp. 6 en 4 pet, voor
gesteld. Het verslag besluit met een op
wekking tseeds voor oog'en te houden
het „Eén voor alen, allen voor één."
Een Goesche houtsnijder.
Meermalen wezen we in ons blad op
het werk van den Goeschen houtsnijder
Joh. Melse. Een bezoek aan den heer
F. de Soomer, in de Papegaaitsraat, be
wees ons, dat Goes ook nog 'n tweeden
houtsnijder telt wiens werk genoemd
mag worden. De heer De Soomer, die
van beroep fotograaf is, beitelt en snijdt
