ZEELAND.
Het Liberalisme en het Agrarische vraagstuk
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.a DE GOESCM CRT.) VAN ZATERDAG 27 NOVEMBER 1937. No. 280
MIDDELBURG.
demimucodagen.
GOES.
WALCHEREN.
door J. SMID.
2).
^^SBBSSSSSSSlSSSBmÊÊBSSSBS
Het was ook gisteravond in het Schut-
tershof niet over druk met bezoekers,
maar toch is ook nu weer vrij aardig ge
offerd aan de verschillende vermakelijk
heden en heeft men genoten van oe aar
dige liedjes, die een bekend paar ama
teurs in Indisch costuum lieten hooren.
Zij vielen zoo goed in den smaak, dat
het bestuur besloten heeft, deze liedjes
ook hedenavond tijdens het soiree tus-
schen de nummers die het programma
inhoudt, als extra te laten herhalen,
waartoe ook N. en J., het zangerspaar,
gaarne bereid waren.
Lezing ds. G. Westmijse voor den Prot.
Bond.
Voor een gespannen luisterend gehoor
hield ds. Westmijse uit Rotterdam gis
teravond een voordracht waarvoor hij
als titel gekozen had: „Een scheut olie
bij kwijnende zielelampen Spreker be
gon met te wijzen op de grondwet van
't Christendom: Heb God lief en Uw
naaste als Uzelven. Hoe kunnen we on
zen naaste helpen vooral op geestelijk
gebied? Hoe vaak is er wel de wil aan
wezig, maar niet de macht? Mei voor
beelden illustreerde spr. dit en toonde
aan dat aan den anderen kant niet aile
hulp gerechtvaardigd is. De barmhartige
Samaritaan drukt het christelijk ideaal
uit van materieele hulp zonder aanzien
des persoons, terwijl in ce gelijkenis der
dwaze en wijze maagden een zeer diep
zinnige gedachte uitgedrukt ligt van 't
weigeren van gemakkelijke en licht
vaardig gegeven hulp en daardoor juist
het geven van hulp, in den dieperen zin.
gaat naar den verkooper en koop voor
U zeLen; over God loopt de brug raai
den maste, en dus de mogelijkheid om
dien naast geestelijk te iielpen en zijn
kwijnende zielelamp aldus te voeden
met nieuwe olie! En de olie welke de
twintvste eeuw noodig heeft en waar
deze ook, in vaak vooi vele onheiken
bare vormen, naar hunkeit, is 't geloof,
't Oppervlakkige ongeloof der 19de
eeuw met haar materialisme, bevredigt
geen nenkend mensch meer; de erken
ning dat de wereld met God beier is te
begrijpen dan alleen met het verstard
heeft zich baangebroken ook op die ge
bieden waar men vroeger met „wetten"
alles trachtte te verklaren. Er moet een
„wetgever" zijn, waar „wetten" heer-
schen. Het Goddelijke heeft weer bet
laatste woord. Maar geloof geven, en
tot geloof brengen kan niet op elk wil
lekeurig oogenblik de een den ander.
Daarvoor is arbeid noodig, van men-
scben, van kerken, van vereenigingen
om den bodem er voor te bereiden: men
moet den weg wijzen naar den verkoo
per der olie! Deze geeft het om niet,
mits men de moeite neemt naar Hem te
gaan. En evenals in de gelijkenis van
den verloren zoon de vader den verlo
rene tegemoet komt, zoo komt God ook
den zoeker tegemoet wiens kwijnende
zielekamp een scheut olie behoeft en die
daardoor weer beter zijn licht (zij bet
in zeer beperkten kring), van Gods
liefde en naastenliefde kan laten schij
nen.
Daar zit pit in!
Sylvain Poons Revue, die gisteravond
in Schuttershof opgevoerd werd, heeft
de bezoekers eenige uurtjes danig ge
amuseerd. Een enkel ernstig trekje komt
er wel in een of andere scène voor, maar
het geheel is toch van komischen en
vaak zelfs van geestigen aard: een fijne
zet, de politiek hekelende, een grapje op
onze schamele bewapening, lachwekken
de doch niet minder inslaande critiek op
het Hollandsche jargon enz. Ook de aan
kleeding van artisten en girls is goed
verzorgd en eer smaakvol dan te bont.
En er zijn mooie aantrekkelijke dansen
te bewonderen. v-
De spil van het geheel is Sylvain
Poons, die als komiek de revue draagt,
al komt ook Alex de Meester, als zijn
onafscheidelijke partner, een deel van
het succes toe. In 't bijzonder moeten we
ook Mile. Clairette, de solo-danseres,
noemen, die charme aan acrobatiek weet
te paren, en Emmy Claritz als sopraan
en B. Ucko als tenor die goeden solo
zang en samenzang lieten hooren.
Het publiek leefde al spoedig geheel
mede, zong de refreins, lachte vaak uit
bundig en was bijzonder gul met applaus.
NIEUW EN SINT JOOSLAND. De hr.
Jos. de Goffau heeft ontslag genomen
als lid van den Raad. Tot zijn opvolger
is benoemd de heer J. Houterman.
RAAD VAN SOUBURG.
Na viermaal stemming en ten
slotte loting, werd de heer
Naaktgeboren als architect
voor het nieuwe gemeentehuis
gekozen De begrooting.
O. EN W. SOUBURG. De Raad de
zer gemeente kwam gistermidd.ug in
openbare vergadering voltallig bijeen,
onder voorz tterscbap van burgemees
ter A. H. S. Stemerding.
De Voorz. zeide het een eei
en genoegen te vinden deze eerste
raadsvergadering van Souburg onder
spr.'s leiding te mogen openen.
Tot ambtenaar v.an den burgerlijken
stand belast met het voltrekken der
huwelijken en het opmaken en verlij
den der huwelijksakten werd, met in
gang van 1 December a.s. met algemee-
ne stemmen benoemd de heer A. H, S.
Stemerding.
Verordening besmettelijke ziek-
tegelden.
Gestemd werd over een voorstel-
De Pr ester om de klassen der veror
dening op de heffing en invordering
v,an besmettelijke ziektegelden zooda
nig te ontwerpen, dat de verhoogingen
niet met f 500, doch met f 100 op
klimmen. Over dit voorstel staakten 'v
de vorige vergadering de stemmen.
Thans werd het verworpen met 6 te
gen 5 stemmen (voor De Priester, Leen-
houts, Janssen. Goedbioed en Jacques).
De verordening besmettelijke ziekte-
gelden werd daarop aangenomen m=;t 6
tegen 3 stemmen (Janssen, Leenhouts
en De Priester).
Ter voorziening n de kasbehoeften
voor de gewone uitgaven der gemeen
te voor het komende j.aar stelden ,B.
en W. voor rekeningcourant-overeen
komsten aan te gaan met de Bank voor
Nederlandsche gemeenten tot een
maximum crediet. van f _28000 en mei
de Coöp. Boerenleenbank te O. en W.
Souburg tot een maximum crediet van
f 10,000. Z.h.s. aangenomen.
Tot het nazien van de rekeningen
van het Burgerlijk Armbestuur werden
aangewezen de heeren Janssen en A.
J, Arendse,
Een Van Doorn laan.
Aan de door den heer De Wolf te
West Souburg n euw. aangelegde straat
werd den naam „Van Doornlaan" ge
geven.
De hr De Priester vroeg
w.aarom de voorkeur gegeven is aai:
„laan" inplaats van „straat".
De heer Suurmond antwoord
de dat „laan" gekozen is, omdat het in
overeenstemming was met het oor
spronkelijke uitbreidingsplan.
De Voorz. zeide dat 't voor de
v/ar'atie geen enkel bezwaar heeft nu
„laan" te kiezen.
Architect voor 't nieuw ge
meentehuis.
B. en W. legden den Raad een aan
beveling voor van drie personen voor de
benoeming tot architect voor den bouw
van een nieuw gemeentehuis. "B. en W.
h elden vast aan hun standpunt, ir.
Roosenburg te Den Haag het meest ge
schikt te achten, weshalve deze ook
nr. 1 op de voordracht werd geplaatst.
Op den heer ir. Roosenburg werden
uitgebracht 3 stemmen, op den heer
ir. A. Rothuizen te Middelburg 5 stem
men en op den heer L. M. Naaktgebo
ren te O, en W. Souburg 3 stemmen.
Bij de tweede stemming verkregen
de heer Roosenburg 3, de heer Rothui
zen 3 en de heef Naaktgeboren 5 stem
men.
In herstemming kwamen nu de hee
ren Roosenburg en Rothuizen, op eerst
genoemde werden u tgebracht 6 en op
den laatste 5 stemmen. Vervolgens
kwamen dus in stemming de heeren
Roosenburg en Naaktgeboren. Beiden
verkregen 4 stemmen, terwijl 3 blanco
werden uitgebracht.
Na loting werd tenslotte benoemd de
heer Naaktgeboren te O. en W. Sou
burg.
DE BEGROOTING.
De algemeene 'beschouwingen wer
den geopend door den heer D e
Priester. Spr. begon met er op
te wijzen, dat eventueele critiek geen
betrekking kan hebben op den voor-
z tter.
Het is gelukt de begrooting sluitend
te krijgen. Dit is toe te juichen. Vol
gens spr. zijn de belastingen te laag
geraamd, hetgeen spr. aan.de h.and van
eenige cijfers nader toelichtte. Het
perspectief voor 1938 zal een gunsti
ger beeld geven, dan B. en W. mede-
deelen. Het beleid van B, en W. bespre
kende zeide spr. dat van de toezeggin
gen wederom niet veel terecht geko
men is. Vorig jaar hebben B, en W. bv
toegezegd 'n onderzoek in te zullen stel
len naar voordeeligen inkoop van kolen.
Verder 's in 1924 de politieverordening
reeds besproken en is een commissie
voor een nieuwe verordening benoemd,
In 1927 is zij volledig klaargemaakt,
doch nog steeds niet aangeboden om
dat rechtskund'g advies ingewonnen
moest worden, en nog is men niet ver
der. Voorts wees spr. op den toestand
van de sloot in den Bermweg, welke
met gelden uit het werkfonds gedempt
zou worden. Daarmee is men nog niet
verder gekomen dan de toezegging,
overleg te plegen. De rioleering in de
Bec usstraat is evenmin nog ter hand
genomen. Spr. h,aaide zoo nog verschil
lende voorbeelden aan. Spr. bracht de
wethoudersverkiezing in 1935 ook ter
sprake. Er zijn toen twee rechtsche
wethouders gekozen, waarbij men naar
voren heeft gebracht, aldus spr. dat
het niet in de bedoeling zou liggen een
geheel rechtsch college van B. en W. te
vormen. Thans is dit wel het geval en
spr. w.as ben euwd of de Raad den wet
houders nu zou uitnoodigen hun zetels
beschikbaar te stellen en een wethou
dersverkiezing uit te lokken.
Wat de werkloczenzorg betreft zei
de spr. o.a. dat er voor de werkloozen
geen bussenvleesch beschikbaar was
op een bepaald tijdstip, hetgeen voor
komen moet worden. Voorts besprak
spr. den steun aan de werkloozen. de
werkverru ming, werkverschaffing en
arbeidsbemiddeling etc.
De Voorz. interrumpeerde niet
/alle kruit te verschieten en nog wat
voor de artikelsgewijze behandeling te
bewaren.
De algemeene beschouw ngen ont
aarden zoo in een chaotische behande
ling, waarmede de orde niet gediend
wordt.
De hr De Priester meen
de met deze algemeene beschouwingen
een deel te kunnen ondervangen van
de bespreking der punten.
De Voorz. waarschuwde zich te
beperken en de versch'llende opmer
kingen te bewaren tot de behandeling
der punten.
De hr Suurmond zeide, dat
de verhouding van het college van B.
en W. ten opzichte van den Raad
moet beschouwd worden als opzichzelf
staande. Dat de burgemeester een an
dere richting is toegedaan, dan den vo-
r gen bewindsman, is geen aanleiding
voor de wethouders af te treden.
In hoeverre het college van B. en W.
in gebreke is gebleven, zal bij" de punts
gewijze behandeling wel blijken. De
politieverordening is inderdaad een
lijdensgeschiedenis, doch de schuld
wordt wel eenzijdig op de wethouders
geworpen, aldus spr. Ook de hr De
Priester is wethouder geweest.
De hr C ij s o u w. de wethouders
verkiezing besprekende, zeide, dat in
1923 naast een linkschen "burgemees
ter twee l'nksche wethouders zitting
hadden. Dit is toen willens en wetens
gebeurd, doch thans is zulks niet het
geval geweest. Spr. is niet van plan
af te treden.
De Voorz. betoogde dat het
wel kan zijn dat B. en W. te pessimis
tisch geraamd hebben t.a.v. de belas
tingopbrengst doch B. en W. moeten
vasthouden aan de cijfers van de
belastinginspectie. Heeft B. en W. dan
het recht, de belastingopbrengst hoo-
ger te ramen? Een veilige politiek is
zich niet te laten leiden door vermoe
dens maar door de deskundige cijfers.
Wat het beleid van B. en W. betreft,
wilde spr. verklaren, dat wanneer toe-
zegg ngen niet zullen verwezenlijkt kun
nen worden, het tegen den wil v,un B.
en W. zal zijn. Bv, t.a.v. de politiever
ordening is spr. van meening, dat deze
op de helling moet; zoo snel mogelijk
zelfs. Spr. achtte het een eerste eisch,
dat een behoorlijke, volledig n'euwe po
litieverordening wordt samengesteld
Ook het reglement van orde zal in
overeenstemming worden gebracht met
de nieuwe gemeentewet.
De hr, de P r i e s t e r had met genoe
gen de verschillende toezeggingen van
den voorz. vernomen. Spr. bestreed den
heer Cysouw wat betreft de linksche
wethouders in 1923. En wat de belas
tingopbrengst betreft hier spreekt de
praktijk een woordje mee.
De heer v. d. Putte zeide, dat de
a.r fractie geen behoefte had algemeene
beschouwingen te houden, omdol men 'i
eens was met de mededeelingen van B.
en W.
Spr. verklaarde dat, men zich bij de
wethoudersverkiezing heeft laten leiden
door een principieele kwestie, ni, om
niet met de sociaal democraten samen
te werken, En dit geldt nu nog.
De hr. Cysouw kwam nog terug op
de verkiezingen in 1923 en bestreed
den heer de Priester.
Na bijna 2 uur algemeene beschouwin
gen werd overgegaan tot puntsgewijze
behandeling der begrooting.
Presentiege'd raadsleden.
Bij den post presentiegelden van de
Raadsleden zeide de hr. Leenhouts er
n'et tegen te zijn dat het presentiegeld
weer teruggebracht wordt op f 2.50 per
lid per vergadering. Spr. wees er op, dat
de soc dem. altijd op de noodzakelijk
heid ervan gewezen hebben.
De hr. Van Soelen meende dat
f 2.50 alleszins te verdedigen is
Salarissen ambtenaren.
Bij den post sa'arissen der ambtena
ren (welke B. en W. voorstelden met 5
pet, te verhoogen) betoogde de hr. de
Priester om behalve de toelagen voor
diploma's der ambtenaren ook de diplo
matoelage te doen gelden voor den chef
commies.
De heer Van Soelen meende, dat
men van een chef-commies toch ver
wachten mag, dat hij in het bezit is van
de noodige diploma's. In de sa'arieering
van dezen persoon is de diplomatoelage
verdisconteerd.
De voorz. was het met den vorigen
spr. eens. Spr, hoopte, dat de voorge
stelde 5 pet. salarisverhooging voor de
ambtenaren zou worden aanvaard. De
voorgestelde 5 pet. is ten volle verant
woord.
De heer de Priester meende dat
het redelijk is de diplomatoe'age aan den
chef-commies toe te kennen.
De hr. Janssen zeide dat een
bergplaats voor brandstoffen voor de ge
meente en de openbare lagere school,
voordeel ïal opleveren, omdat men in
de goedkoope maand kolen zal kunnen
inslaan. De kosten voor het kolenhok
zijn er spoedig' uitgehaald, Spr. vond het
bedroevend, -dat de kolenleverancier
eerst zich naar een andere gemeente
moet begeven om de bestelde kolen te
gaan halen.
De hr Leenhouts was 't met den
vorigen spr. eens. Met betrekkelijk wei
nig kosten in een bergplaats te maken.
De hr. Suurmond zeide dat de mo
gelijkheid onder het oog is gezien een
behoorlijke opslagplaats te bouwen. Wat
de leverantie betreft verdedigde spr. de
toewijzing.
De heer J a n s s e n wilde emaille-
bordjes voor de straatnamen. Dit is een
betere maatregel en meer afdoende dan
de houten bordjes te schilderen.
De heer Van Soelen betoogde, dat'
het hoofdzakelijk gaat om de deugde
lijkheid. Men moet van de houten
straatbordjes af, Spr. deed een voorstel
den betreffenden post met f 50 te ver
hoogen en daarvoor aan te schaffen
emaille of daarmede gelijk te stellen
straatbordjes
De hr. v. d. Putte meende, dat als
men zijn wenschen om gaat zetten in
posten op de begrooting' het sluitend
maken in gevaar komt.
Dé hr. S u u r m o n d betoogde, dat
B. en W. niet tegen emaillebordjes zijn,
doch dat de kosten den doorslag geven.
De v o o r z. stond op hetzelfde stand
punt.
De hr. V a n Soelen handhaafde
zijn voorstel.
Bij den post bijdrage in de kosten van
het streekplan vroeg de hr. Van Soe
len wat de gemeente zal hebben te be
talen voor 1937 en 1938.
De v o o r z. antwoordde, dat het be
drag nog niet geheel vast staat.
De politie.
De hr. Leenhouts wees op de
uitgebreide taak van de politie. Prac-
tisch gespreken zijn de twee politieman
nen dag en nacht in touw. Spr. meende
dat men deze politieambtenaren even
goed in de salarisverhooging moet laten
deelen als de overige ambtenaren. Spr.
deed een voorstel hun salaris met 5
te verhoogen.
De hr. v. d. P u t t e wees er op dal,
door de centrale commissie van georga
niseerd over'eg' afgezien is van 'n actie
voor salarisverhooging. Het is niet in
het belang der betrokken personen nu
op salarisverhooging aan te dringen.
Den voorz. leek het ook niet
wenschelijk meer te doen dan B. en W.
voorstellen. De salarisregeling voor Je
veldwachters wordt vastgesteld door
den Commissaris der Koningin en deze
zal zich niet door den Raad laten ver
schrijven de salarissen der veldwachters
te verhoogen, Spr. raadde het voorstel
af.
De hr. L e e n h o u t s meende Jat
de belangen der politie ter plaatse be
pleit zouden kunnen worden.
Straatverlichting.
De hr. J a n s s e n geloofde dat het
niet overbodig zou zijn den post ver
lichting te verhoogen om nog eenige
lantaarns te plaatsen, o.a. in de Nieuw-
straat. Is B. en W. er iets van bekend,
dat de gemeente verrijkt zal worden
met nog een nieuwe straat, nl. bij de
Burgstraat? Ook deze straat moet dan
verlicht worden.
De hr. VanSoelen meende even
eens, dat aan de verlichting van de
Nieuwstraat heel wat mankeert.
De voorz. antwoordde, dat het de
aandacht van B. en W. heeft. De nieuwe
straat in de Burgstraat is nog zeer voor-
loopig.
De hr. J a n s s e n en de hr. G o e d-
bloed wilden geacht worden te heb
ben tegengestemd tegen den post bur
gerwacht.
De hr. v. d. P u t t e vroeg naar een
adres dat eenige raadsfracties hebben
Men kan wel de loonen beheerschen, mits men ook maar de
prijzen beheerscht. Kon men dit overal in dezelfde mate, dan zou
men met de loonactie echter weinig verder komen. Ieder zou dan
en gevolge van die actie met een rijksdaalder in plaats van met een
gu üen in den zak loopen, maar hij zou voor dien rijksdaalder even
veel kunnen koopen als vroeger voor een gulden. Ongelukkig echter
an men de prijzen niet overal in de zelfde mate beheerschen en
m ,.f.n. j ^bouw heelemaal niet. Dientengevolge ligt in onze sociale
hevnUr ,s*rekking, dat zij leidt tot uitbuiting der landbouwende
mg daar de andere bevolkingsgroepen,
driifsle eCn Z6er ^root ^eel van buiten den landbouw staande be-
vpr7clrle-n wo^en verhooging van het loon en de kosten der sociale
zoo ve 'cf*' ^ewenteld op de verbruikers. Deze afwenteling gaat
!fr f 00r' tot z9 komt bij den landbouwer, die deze kosten niet
ririJ rl wen en kan. Hij betaalt dus de kosten der loonsverhoo-
ba'kke" S0CI,a., Verzekering voor den smid, den wagenmaker, den
l!. ,en, sc"1mer, den kleermaker en voor wie niet al. Daarbij
de uit d Q] nen z9ner arbeiders brengen op een peil, dat zij er bij
ven vnriW 100°sv®rkooging en sociale verzekering in andere bedrij-
mato vo„ V| oeienae verhoogde kosten van het leven althans eeniger
zekprind ,,.,Uni^n bestaan. Verder moet hij de premie voor de ver
en arm wr„-!i+Z1'n f1®?011 arbeiders betalen. En als de landbouwer oud
altiid ïnnr u ',w "?or de crisis met velen het geval is, mag hij, die
armbestuur 6 Va.n an^eren heeft betaald, zelf naar het
men zich af u 's zo° dwaas en zoo onrechtvaardig, dat
men ztch afvraagt, hoe zoo iets toch bestaanbaar is.
Blijkbaar durft men dezen misstand in leidende kringen niet on
der de oogen te zien. En dit is verklaarbaar. Als men in den land
bouw hetzelfde systeem gaat toepassen als bij andere groepen en
de prijzen zoodanig verhoogd, dat al deze lasten betaald kunnen wor
den en de landbouw precies wordt behandeld als andere bedrijven,
dan.ja dan zou wel eens kunnen blijken, dat het succes van onze
sociale actie en van onze sociale politiek gering is geweest.
Ik heb in de laatste jaren ter karakteriseering onzer sociale po
litiek wel eens dit beeld gebruikt. Het is een koude winterdag. Op
straat loopen twee mannen. De een draagt een flinke winterjas, die
hij voor het in den zomer overgespaarde geld heeft gekocht. De
ander is niet zoo verstandig geweest. Hij heeft in den zomer alles
verteerd en loopt nu zonder jas in de kou. Daar komt een mijnheer
aan met een zeer sterk sociaal gevoel. Hij is gehuld in een pelsjas en
geeft er ook nog een huis. Begaan met het lot van den verkleumden
stakker geeft hij hem niet een van zijn jassen, doch hij werpt zich op
den man met zijn eene jas. Hij ontrukt hem die en geeft ze aan den
man zonder jas. Vergenoegd en in het besef een sociale weldaad te
hebben verricht, gaat hij verder en hij is hevig verontwaardigd, dat
de man, dien hij de jas heeft ontnomen, zich daarover beklaagt. Zoudt
gij, zoo zegt hij, dan willen, dat die andere man nog langer kou lijdt.
En één ding begrijpt onze weldoener heelemaal niet. Namelijk,
dat er het volgende jaar twee mannen zonder jas loopen.
Ik zal nu nog maar zwijgen over alles wat verder uit de over
het bedrijf loopende sociale politiek voortvloeit ter belemmering van
den goeden gang van het economisch leven. Tot deze conclusie meen
ik echter wel te mogen komen:
Indien men wil ingrijpen ter correctie van de uit de vrije wer
king der maatschappelijke krachten voortvloeiende verdeeling van
het maatschappelijk inkomen, dan dienen deze maatregelen niet te
loopen over de bedrijven, maar over de publieke kas. De rijken be
talen dan voor de armen, zooals het behoort, en niet de onder
nemen, zonder dat met zijn financieele omstandigheden rekening
wordt gehouden, voor den arbeider. Het is in dit systeem van over
de publieke kas loopende sociale maatregelen, dat geheel past het
beginsel der staatspensionneering. Dit stelsel is op deugdelijke gron
den te verdedigen, het stelsel der verzekering niet, althans niet
zoolang men voor den landbouw als de grondslag der prijsvorming
wil doen gelden de wereldmarkt.
Intusschen moet m.i. de hoofdzaak der liberale sociale politiek
elders worden gelegd.
Het gaat er om, zooals ik reeds opmerkte, het sociale vraagstuk
op te lossen op den grondslag van de persoonlijke bestaansverant-
wooidelijkheid, d.w.z. de voorwaarde te scheppen, waarbij het indi
vidu de verantwoordelijkheid voor zijn bestaan kan dragen. De be
langrijkste voorwaarde daarvoor is bezit. Terwijl bij de socialistisch-
ccmmunistische oplossing behoort het gemeenschappelijk bezit, zoo
behoort bij de liberale oplossing een zoo gelijkmatig mogelijke ver
deeling van het bezit. Wie even nadenkt, moet ook wel tot de con
clusie komen, dat alleen bij zoo n toestand de democratie houdbaar
is, althans onder het regime van het algemeen kiesrecht.
De teekenen zijn er, dat het algemeen kiesrecht in de handen
van eene overwegend bezitlooze massa uitloopt op een financieele
debacle. De politiek leidt dan tot het riemen snijden van andermans
leer. Dit leer is echter ook het leer van de gemeenschap.
Het liberalisme dient er nu naar mijne meening vooral op uit
te zijn, de bezitloosheid tegen te gaan. En wel door hen te steunen,
die door arbeid, spaarzaamheid en overleg trachten te komen tot be
zit. En verder door de ontwikkeling van toestanden tegen te gaan,
waardoor het eens verkregen bezit weer wordt aangetast. En in dit
verband wijs ik inzonderheid op de groote schommelingen van het
prijsniveau, zooals wij die in de laatste jaren hebben gekend en die
den een slapende rijk kunnen maken en den ander al werkende arm.
Deze schommelingen lijken mij onvereenigbaar met de liberale ge
dachte der persoonlijke bestaansverantwoordelijkheid. En dit geldt
ook voor de vrijhandelsgedachte, welke deze schommelingen wil
doen doorwerken.
(Wordt vervolgd.)
