NUMMER 271.
TWEE BLADEN.
WOENSDAG
17 NOVEMBER 1937.
EERSTE BLAD.
180e JAARGANG.
VLAANDEREN EN DE
NIEUWE SPELLING
BINNENLAND.
WEERBERICHT.
Tentoonstelling
voor
Luchtbescherming
St. Joris Middelburg
nog 2 dagen geopend.
KERK EN SCHOOL.
I MmmciuU
MIDDELBUBGSCHE COUBANT
QagblaW Voor Middelburg, Goes ei
■cbap Vlissingen f 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. ia Middelburg ea
Goes 16 ei. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mcdedeelingen 60 et, p. r.
eontr. roor beide veel lager; tar. op aaovr.
22* GOESCHE COUBANT^
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
TelefoonRedactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij bet Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen i
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regelt,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou.
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
m
Bs?y
door
DR. J. LEENEN
Leeraar aas het Koninklijk Athenaeum
te BrusseL
ia)
In ee« artikel „Het Spellingvraagstuk
en wat daarbij verwaarloosd is", in het
„Dagblad van Noordbrabant en Zee-
lhndwijst de beer J. G. Gerretzen op
de ongetwijfeld moeilijke toestand
waarin het Nederlands in België ver
keert ten gevolge van de op dit ogenblik
heersende Hollands-Vlaamse spelling-
tweespalt, én hij stelt het voor alsof
daar geen uitweg voor is zolang Neder
land bij de nieuwe spelling volhardt,
want, zo verklaart hij, in vette letter
nog wel; „Vlaanderen zal niet toegeven,
het kan niet toegeven". Met die dub
bele bevestiging zonder meer is echter,
gelooi ik, voor den bescheiden lezer -de
zaak niet afgedaan. Hij heeft het recht,
en de plicht, naar bewijzen te vragen.
Daar het betoog van den heer Gerret
zen hem hier in de steek laat, zullen wij
enige feiten en beschouwingen meede
len om die vergetelheid, waarvan be
strijders van de nieuwe spelling in hun
ijver wel eens meer het slachtoffer zijn,
te herstellen. Zodoende zullen we, vol
gens goede vereenvoudigersgewoonte,
den lezer de gelegenheid geven zelf te
oordelen en te besluiten, liever dan hem
een oordeel en een besluit op te drin
gen.
Zal Vlaanderen toegeven? De kwestie,
zo schreven we nagenoeg bij vroegere
gelegenheden in verschillende Vlaamse
persorganen, is zeker niet voor ons van
dezelfde brandende aktualiteit (we heb
ben nog steeds andere zaakjes op te
knappen), maar toch kunnen we al se
dert jaren, en in de laatste tijd in toe
nemende mate, wijzen op talrijke voor
standers, ook mët-de-daad, van spelling
vereenvoudiging. Reeds in 1900 ver
klaarde de bekende Antwerpse burge
meester mr. J. van Rijswijck (geen lin
guïst) m Gedenkalbum van de Vlaam-
sche Conferentie der Balie: „Hoe ver
keerd is het dus zich te verzetten tegen
de verbetering der orfhographie als gold
dit het wezen der taal". Vooral sedert
de oorlog zijn talrijke boeken en bijdra
gen in tijdschriften in vereenvoudigde
spelling verschenen. In de bloemlezing
Vlaamsche Verzen van dezen tijd door
R. Herreman en M. Gysen (Uilenreeks)
is dat het geval voor 19 op 58 gedich
ten van even zo veel dichters, en als we
van deze laatste alleen de 43 na-oorlog-,
se beschouwen, dan staan tegenover die
19 vereenvoudigers nog slechts 24 aan
hangers van de oude spelling. Onze
hoogleraren in de Nederlandse letteren
staan alle, op een enkele uitzondering
na, bij name als aanhangers van de ver
eenvoudiging hekend. De onderwijzende
wereld is er, kan men zeggen, in globo
voor, zoals o.a. blijken moge uit het re
ferendum van de Vlaamsche Leeraars-
bond van het Officieel Middelbaar On
derwijs (311 voor, 93 tegen en 108 ont
houdingen), uit de raadpleging van de
Zuidnederlandse Vereniging tot Vereen
voudiging van onze Spe'ling, die wel
meer dan 300 instemmingen uit het La
ger Onderwijs uitgelokt heeft, uit de
globale aansluiting van een organisme
a's het Syndikaat van het Antwerps On
derwijzend Personeel, Bovenbedoelde
raadpleging van de Zuidnederlandse
Vereniging, evenals het referendum van
de Zuidnederlandse Maatschappij van
taal- en Letterkunde en Geschiedenis
(48 voor en 44 tegen) wijzen uit dat er
ook in andere kringen, letterkundigen,
journalisten, zakenmensen, talrijke voor
standers zijn. Het resultaat van een al
lerminst intensieve en opdringer ge pro
paganda is geweest dat de Vereniging
een totaal van om en bij de 1000 toetre
dingen van alle zijden kan voorleggen,
waar ij dan nog (onder aftrek van een
paar tientallen namen die reeds onder
die toetredingen voorkomen) de 311 ja-
stemmers van de Leeraarsbond te voe
gen zijn.
Daartegenover kan niets als werke-
ij e neerslag van de openbare mening
van de andere zijde voorgebracht wor-
en. geen enkele ernstig op te nemen
«n kontroleerbare kollektieve uiting,
tenzij dan wellicht de opportunistische
en dus voorwaardelijke van de uitge
vers. De verwachtingen door de promo
tors van het referendum in de Vereeni-
Letterkundigen gekoesterd,
zijn blijkbaar teleurgesteld, want de uit
stag ervan wordt zorgvuldig in petto
gehouden. Ook in de Vlaamsche Aka-
demie is het tot geen tegenadvies meer
kunnen komen. Overigens zijn er slechts
alleenstaande, persoonlijke uitingen
van tegenstanders. Volledigheids- of zo
men wil kuriositeitshalve: voor haar
meervermelde raadpleging had de
Zuidnederlandse Vereniging bij de 4000
formulieren zonder voorafgaande adres-
senschifting per post verspreid, en
daarvan zijn er twee (2) met een verkla
ring van afwijzing teruggekomen. Het
formulier was nu wel als verklaring van
instemming opgesteld, maar als werke
lijk die hartgrondige afkeer van de nieu
we spelling hij het Vlaamse voik tiiel
slechts in de verbeelding van sommigen
bestond, zou er toch wel een sterkere
reaktie gekomen zijn,
Ongelukkig is evenals in Nederland
de dagbladpers, op enkele uitzonderin
gen na, voor deze kwestie onverbiddelijk
konservatief en reaktionnair. Ze geeft
dus in dezen niet het beeld, maar haar
beeld van de Vlaamse opinie, en daar
dit laatste praktisch het enige is dat
Nederland te zien krijgt, óók nog via de
Nederlandse pers, is het niet moei
lijk de mening te doen ingang vinden
dat Vlaanderen van de nieuwe spelling
niet wil weten. Als de grote massa van
het lezend (en schrijvend) publiek,
evenals in Nederland, de zaak onver
schillig laat, dan kan men zeggen, dat
bij de leidende kern de zaak hier er
zelfs gunstiger voorstaat. Verdere gege
vens van bovenvermelde referendums
wijzen overigens uit, dat zij die het met
de nieuwe spelling nog niet kunnen vin
den, of er onverschillig tegenover staan,
toch allen of bijna allen er vrede mee
nemen om wille van de eenheid tussen
Noord en Zuid. Op de vraag van de
Züidnederlandse Maatschappij van taal
kunde enz.: „Zijt gij van meening dat de
regeling-Marchant, in geval zij in Neder
land definitief wordt, met het oog op de
eenheid van de taal ook in België moet
worden aangenomen?", kwamen 69 ja's
tegen 24 neens binnen. Een gelijkaar
dige vraag van de Vlaamsche Leeraars-
bond is niet even duidelijk gesteld, maar
is o.i. in de gegeven omstandigheden
blijkbaar in dezelfde zin te verstaan, in
aansluiting bij de eerste vraag betref
fende de invoering van de spelling-
Marchant. Ze luidt: „Zijt U van meening
dat de eenheid in de spelling tusschen
Noord- en Zuid-Nederland moet worden
gehandhaafd?" De antwoorden waren:
490 ja, 3 neen, 19 onthouding.
Men mag' gerust zijn: „Vlaanderen zal
toegeven", als het maar eenmaal de
zekerheid heeft dat de nieuwe
spelling in Nederland definitief geves
tigd is, en als de Nederlandse rege
ring konsekwenter en doortastender
was opgetreden, dan was op dit ogen
blik de zaak in Noord n Zuid van
de baan geweest.
Zal Vlaanderen dus toegeven, dan is
het natuurlijk dat het dat ook kan. De
Vlamingen zelf kunnen daar ter plaatse
zeker beter over oordelen dan de heer
Gerretzen van uit Breda. En als hij ver
der bij zijn mening blijft dan zal hij die
met deugdelijke bewijsgronden moeten
staven, en niet met weinig ernstige be
weringen als: dat een Nederlands zon
der geslachtsonderscheid (voor zover
dat hier te pas komt) voor een Waal
moeilijker zou aan te leren zijn dan een
'Nederlands mèt!
AFLOOP VERKOOPING,
Notaris R. Batten heeft gisteren
in het Café Westdorp te Serooskerke
publiek verkocht:
38 a 8 ca bouwland aan den Noord-
weg te Serooskerke. Kooper C. de
Nood te Middelburg voor 1460; 21 a
76 ca bouwland aldaar. Kooper L. Din-
gemanse te Gapng'e c.s. voor f 940, 8 a
96 ca bouwland aldaar. Kooper W. Du-
vekot Sz. te Vrouwepolder c.s. voor
390; 64 a 80 ca bouwland aan den Hon-
degemsweg aldaar. Kooper P. Louwerse
te Oostkapelle voor f 1315; 62 a bouw
land naast het vorig perceel. Kooper P.
Huijssoon Wz. te Serooskerke voor
1410; 20 a 10 ca bouwland aan den
Noordweg aldaar. Kooper J. Geldof te
Serooskerke voor 760; 10 a 4 ca bouw
land aldaar. Kooper H. Janse Cz. te Se
rooskerke voor 330; 10 a 84 ca bouw
land aldaar. Kooper Duvekot voornoemd
voor 87; 1.1266 ha bouwland en sprink
aan den Gapingschen weg te Seroosker
ke. Kooper G. van de Putte te Vlissin
gen q.q, voor 2500.
Te krijgen is, wat noodig is voor de
reis door het leven; maar retourkaar-
ten worden niet verkrijgbaar gesteld.
Prins Bomhard in den Raad van State
Z.K.H, Prins Bernhard heeft gister
middag de zitting van den Raad van
State bijgewoond, tijdens welke de in
stallatie van prof. mr. P. j. M Aalberse
als lid van dien raad geschiedde.
DE VONDELHERDENKING TE
AMSTERDAM.
Onthulling van een gedenk
steen en een plechtigheid in
de Niénwe kerk.
Vandaag is het eigenlijke VondelfeesL
te Amsterdam, dat drie dagen zal duren,
plechtig ingezet met de onthulling van
een gedenksteen, die in het gebouw van
de tegenwoordige effectenbeurs aan de
Warmoesstraat is ingemetseld. Daar im
mers heeft de kousenwinkel gestaan,
waar Joost van den Vondel zoo langen
tijd van zijn leven zijn nering dreef en
waar hij woonde.
Bij deze onthulling heeft prof. B. H
Molkenboer, de voorzitter van het Na
tionaal Vondelcomité, een rede uitge
sproken.
De plechtigheid in de open lucht werd
onmiddellijk gevolgd door -een herden
king aan den zerk van Vondel's graf in
de Nieuwe Kerk. Nadat orgelspel ten
gehoore was gebracht door den orga
nist Henk Loohuys (een fantasie en een
toccata van Sweelinck), heeft prof. dr,
C. Gerretson den dichter herdacht.
DE TWEEDE KAMER EN HET
ONDERWIJS.
Critiek op het zonderlinge be
leid van minister Slotemaker.
Ontleend is aan het voorloopig ver
slag der Tweede Kamer over de be
grooting van onderwijs, kunsten en we
tenschappen:
Vrij algemeen gaf men uiting aan zijn
teleurstelling, dat de in het vierde kabi
net-Colijn opnieuw opgetreden minister
van onderwijs, kunsten en wetenschap
pen de Kamer volkomen in het onzekere
heeft gelaten omtrent het beleid, dat hij
voornemens is in de begonnen regee-
ringsperiode te voeren. Men achtte het
bevreemdend, dat de minister, die toch
de wenschen en vragen kent, die in en
buiten de Kamer op onderwijsgebied
bestaan, de Kamer slechts op negatieve
wijze door intrekking n.l. van een
aantal wetsontwerpen omtrent zijn
voornemens heeft ingelicht.
Zoo ergens, dan is er bij het onderwijs
een aanzienlijke achterstand in te halen
De hier aan het woord zijnde leden wei
gerden voorshands te gelooven, dat de
minister zou volharden in zijn voorne
men om nog geruimen tijd den noodtoe
stand te laten voortduren, waarin voor
al het lager onderwijs verkeert door te
lage salarissen, door overvolle klassen
en 'door het leger van niet of slecht be
zoldigde kweekelingen met akte, waar
door de ontoereikendheid der leerlin-
genschaal zoo pijnlijk wordt aangetoond.
Daarom vroegen zij met des te meer
aandrang, te worden ingelicht omtrent
de plannen van den minister om hierin
verbetering te brengen.
Andere leden zouden eveneens gaar
ne vernemen of de minister nog herzie
ning van de onderwijswetgeving beoogt.
De hier aan het woord zijnde leden
waren het eens met het standpunt, door
de regeering in de Millioenennota inge
nomen, dat nieuwe uitgaven slechts bi'
strikte noodzakelijkheid moeten worden
gedaan.
Het beleid inzake de spellings
kwestie*
Vrijwel algemeen kon men zich met
het spellingbe'eid van de regeering niet
vereenigen. Ten spoedigste moet een
einde komen aan den toestand, dat de
regeering de eene, de jeugd de andere
spelling toepast, dat de uitgevers van
tijdschriftèn en boeken, zelfs de gemeen
te-administraties en verder geheel het
Nederlandsche volk in dit opzicht ver
deeld zijn.
Vele leden, van wie sommigen om
onderling soms 'tegenstrijdige Redenen
bezwaren hadden tegen de spelling-'34,
meenden, dat voor de school het sta
dium van proefnemingen met een afzon
derlijke examenspelling thans moet wor
den afgesloten. De regeering keere voor
de school terug tot de spelling-1934 en
gebruike die zelf ook.
Andere leden, van oordeel, dat de
grondfout hierin schuilt, dat de regee- j
ring via de e.xamens aan de maatschap-
pij een nieuwe spelling heeft willen op-
dringen, meenden, dat er geen sprake j
mocht zijn van de algemeene invoering
van de spelling-1934, die in breede krin- j
gen door de maatschappij niet is aan- j
vaard en evenmin in België schijnt te
worden aanvaard.
Verscheidene leden waren van mee- j
ning, dat in ons land de lichamelijke op- j
voeding onvoldoende verzorgd wordt en 5
ook, in vergelijking tot andere l^pden, 1
te wenschen laat. Naar hun oordeel li^t
de oorzaak hiervan in de onthouding der
overheid op dit gebied.
Gaarne zouden de hier aan het woord
zijnde leden vernemen, hoe de minister
verbetering wil brengen in dit tekort
aan zorg voor de jeugd, waardoor op
den duur onze volkskracht achteruit
moet gaan.
Wederom uitten sommige leden de
klacht, dat ons onderwijs te eenzijdig
op het bijbrengen van kennis is inge
steld.
DE TEELTBÉPERKING VAN
RUNDVEE
Vooralsnog is de minister niet
bereid haar op te heffen.
De minister van economische zaken
antwoordde ten vervolge op de beant
woording van vragen van den heer Bie-
rema betreffende de teeltbeperking van
rundvee:
De minister erkent, dat de teeltbe
perking van rundvee voor de inkrimping
der melkproductie tot heden nog weinig
effect heeft gesorteerd. Zulks was ech
ter te verwachten, aangezien het uiter
aard geruimen tijd vergt, aleer de beper
king van het aantal kalveren op de to
tale melkproductie van invloed wordt
Naar aangenomen mag worden, zal op
den duur deze invloed echter onmisken
baar zijn en dit heeft voor den minister
een der overwegingen gevormd, welke
tot zijn recente beslissing tot voortzet
ting van de kalverteeltregeling, zij het
ook met verruiming der toewijzingen
van vaarskalveren met 25.000 stuks
hebben geleid.
De minister is van oordeel, dat ons
land nog immer in staat is in eigen
vleeschbehoefte te voorzien. De invoer
van versch vleesch uit Denemarken, wel
ke intusschen slechts 1 pet. van de to
tale vleeschconsumptie in 1936 bedraagt
heeft zijn aanleiding gevonden in om-
standighleden van handelspolitieken
aard.
Dè minister is uiteraard van oordeel
dat bij de ook in de toekomst te ver
wachten zware concurrentie met over-
zeesche landen ten aanzien der zuivel
producten gestreeld moet worden naar
het aanhouden van de beste productie
dieren.
Hij is echter niet van meening, dat de
teeltVeperking geen voldoende moge
lijkheid tot selectie zou openlaten. Nu
ingevolge de teeltregeling slechts een
beperkt aantal vaarskalveren mag wor
den aangehouden, is integendeel hierin
een prikkel gelegen om een strenge se
lectie onder de kalveren toe te passen.
Uit het boventsaande moge blijken,
dat de minister vooralsnog niet bereid
is een einde te maken aan de teeltbe
perking van rundvee.
DE RIJKSMIDDELEN.
October leverde, wat de indi
recte middelen aangaat, minder
op dan een jaar geleden, maar
een abnormale omstandigheid
is daar schuldig aan.
De maand October is voor de Rijks
middelen minder gunstig geweest dan de
andere van dit jaar, althans in vergelij
king met die van het vorig jaar. De in
directe middelen (accijnzen, omzetbe
lasting etc.) brachten in totaal 34 mil-
lioen op, hetgeen 1 millioen minder
is dan in October 1936. Voor 't eerst dit
jaar blijft een mandopbrengst daarmee
beneden de correspond.eerende van hef
vorig jaar. Een bedenkelijk verschijnsel
hoeft zulks echter niet te zijn. October
1936 toch onderging in sterke mate den
invloed van de devaluatie van den gul
den, welke de maand te voren tot stand
kwam. En dan is er nog het verschijn
sel, dat in October '36 één bepaald mid
del, n.l. de successie-rechten toevalliger
wijs abnormaal veel opleverde, n.l. 5
millioen. De afgeloopen maiand Octo
ber was voor dit middel echter geheel
normaal met een opbrengst van 3 y2
millioen. Het nadeelig verschil met een
jaar geleden kan men dus ten volle aan
dit middel toeschrijven, waarmee het tot
een abnormale omstandigheid is herleid.
Verwachting tot morgenavond:
DE BILT: krachtige tot matige, later
afnemende wind uit O. richtingen, toe
nemende bewolking met toenemende
kans op regen, vooral in het Zuiden, in
het Noorden nog nachtvorst, zachter
overdag.
UKKEL; vrij sterke of matige wind
uit Z.O. tot Z., bewolkt tot betrokken,
regenbuien, vooral in West-België, koe
le temperatuur, plaatselijk nachtvorst.
Do 18 Nov. Zon op: 7 h 27; onder 16
h 02. Licht op: 16 h 32. Maan op: 16
h 08; onder 7 h 32. V.M, 18 Nov.
Hoog- en Laagwater te Vlissingen i
November.
Wo.
Do.
Vr.
Hoog-
17
18
19
en
Wo.
Do.
Vr.
17
18
19
Hoogwater.
12.08
0.34 12.49
1.18 13.33
Laagwater te
November.
Hoogwater.
1.40 14.01
2.31 14.49
3.20 15.37
Westkap'eile is 28 min,
23 min. vroeger; Veere
(S springtij).
Laagwater.
6.14 18.47
6.57 19.30
7.46 20.13
Wemeldingei
Laagwater.
7.23 19.43
8.02 20.23
8.47 21.06
en Domburg
38 min. later
(Ingez. Med.)
De opbrengsten der meeste andere
middelen bewogen zich omstreeks op
het peil van October 1936. Enkele als
die der omzetbelasting 5.2 millieen
tegenover 4.7 millioen) waren nog
aanzienlijk hoog'er. Een slecht figuur
maakt October dan ook geenszins.
In totaal hebben de indirecte midde
len nu over de algeloopen 10 maanden
van dit jaar ruim f 360 millioen op
gebracht, tegenover 302 millioen in
denzelfden tijd van het vorig jaar: een
accres dus van 58 millien.
Wat de directe middelen betreft was
ultimo October 103 millioen op kohier
gebracht, tegenover 95 millioen op
hetzelfde tijdstip in 1936. In dit accres
van 8 millioen staat de inkomstenbe
lasting bovenaan met een hoogere op
brengst van 4 millioen.
Paul Kiés en zes anderen geroyeerd als
lid der S.D.AP.
Naar „Het Volk" meldt, heeft het
partijbestuur der S.D.A. P. in zijn verga
dering van 13 Nov. jl. tot royement be
sloten van de leden P. Kiès, J. H. Aue-
ma, S. de Groot, J. D. vander Mei, A.
van Walling'a-Veldman, H. Elsenga en
A. H. Loots.
Dit royement houdt verband met het
feit, dat in Friesland de dagen voor de
verkiezingen een bijzondere propaganda
gemakt is voor Kiès. die onderaan de
lijst stond, Kiès bestrijdt de nieuwste
opvattingen der S.D.A.P. inzake de be
wapening. x
Woensdag 1 December a.s, is het
50 jaar geleden, dat ds. G. Post, em. pre
dikant der Vrije Evang. Gemeenten te
Apeldoorn den arbeid begon.
Ds. Post stond o.m. te lerseke,
Maandagavond werd een verkie
zing gehouden voor het college van no
tabelen der Ned Herv, Kerk te Kort-
gene wegens periodieke aftreding van de
heeren Jac, Markusse, H, A. Kramer
en A. Koets. Alle drie aftredenden wer
den herkozen.
Gekozen tot ouderling bij de Geref.
kerk te Middelburg de hr. I. de
Jonge en tot diaken de heeren J. de
Poorte en C. Willeboordse,
Chr, Geret Kerk
Op het tweetal te Harlingen komt voor
dsi A. M'. Franssen te Biezelinge. r
EVang, Luth. Kerk
On het drietal te Delft komt voor ds
J, N, Bieger te Berg'en op Zoom vroeger
te Middelburg-Vlissingen.
