GOESCHE COURANT-
S. WIENE» Go.
PI6I3
W9dc
ZEELAND.
Zie étalage
WEERBERICHT.
BINNENLAND.
NUMMER 258.
TWEE BLADEN.
DINSDAG
2 NOVEMBER 1937.
EERSTE BLAD.
180e JAARGANG.
Van Lidths Vier Stellingen
VLISSINGEN.
ELdURGSCHE courant
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Bij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 1—7,
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer coui
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
i.
Onze voormalige liberale m nister
van Waterstaat, waarop thans aller li
berale oogen gericht zijn, de man van
wien men al viel dat uit het glibbe
rige hoofdbestuurs-commun'qué om
trent de Utrechtsche vergadering voor
den buitenstaander heelegaar niet en
voor den binnenkanter ook nog maar
nauwelijks te lezen in liberalen kring
alleen hoopt en verwacht, dat hij door
zijn durvend stuwen de van boven naar
onder den grond verdreven heidebrand
der cr'sis ook daar zal weten te blus-
schen, kortom, jhr. ir. Van Lidth de
Jeude, de voorzitter der liber.ale ver
nieuwingscommissie, heelt onlangs een
viertal stellngen bekend gemaakt, wel
ke, bij wijze van beginselverklaring, aan
den opbouw van het nieuwe iiberalisme
misschien ten grondslag waren te leg
gen.
Wij hebben ze. den dag na het con
gres, in ons blad openbaar gemaakt; wij
stellen ons thans voor, bij wijze van
opbouwende critiek, ze eens wat nader
te bezien.
Als algemeene opmerking ga er aan
vooraf, dat Van Lidth's vier stellingen
het voordeel der beknoptheid hebben.
Ze zijn niet „geleerd" of „zwaar", maar.
naar hun algemeenen aard en vorm,
een voorbeeld van het korte, pakken
de program, waarom in liberalen kr ng
reeds zoo dikwijls geroepen is.
„Eerste stelling.
„Onze Partij is een staatkundige par
tij, die zich- ten doel stelt, het levens-
pe 1 van de bevolking geestelijk en
stoffelijk te verhoogen, door bevorde
ring van sociale rechtvaardigheid in
een rechtsstaat op den christelijken
grondslag, evenwel zonder d,at de over
heid zich richt naar bpaalde kerkelijke
gezindheden."
Men ziet: de naam der partij wordt
in het midden gelaten. Het spreekt voor
ons vanzelf, dat die naam niet meer,
of niet weer, de Vrijheidsbond
zal mogen wezen. Dat woord is de vlag
voor een totaal mislukte pol tieke zee
reis geworden, en wanneer de elemen
ten, die in 't verleden in de partijver
gadering steeds hebben tegengehouden,
dat deze onbeminde vlag werd neerge
haald. ook nu nog het hijschen van be
tere kleuren zouden weten te beletten,
dan zou dat voor ons een veelbeteeke-
nende aanwijzing zijn, dat er in den
grond der zaak toch niets ver.anderd
was. Met "dit omen beladen mogen we
niet weer in zee.
We moeten dus op zoek naar de
nieuwe naam voor de vernieuwde par
tij; mogelijk kan dit zijn 't herstel van
de clarum et venerabile nomen, waar
onder de Liberale Staatspartij gebloeid
heeft, mogelijk zal daarvóór nog „Na
tionaal" gevoegd moeten worden, mis
schien ook zal men het gewenscht kun
nen achten het nu oprecht democra
tische karakter der herboren partij tot
uitdrukking te brengen in de geheel an
dere aanduiding Nationaal-Democrati-
sche partij, maar in elk geval, en hoe
dit ook zij: d en Vrijheidsbond moeten
we nu eindelijk eens de voeten spoe
len. Overboord er mee!
Wat vervolgens de doelstelling zelf
'betreft; „De bevolking" behoeft nade
re aanduiding, geeft tevens een schoo-
ne gelegenheid daarbij den band tus-
schen ons, Oost en West aan te halen.
Men spreke dus hier bv. van.... „de
bevolking van het Koninkrijk der Ne
derlanden in en buiten Europa." Dat
brengt menigerlei voordeel mede, zoo
onmiddellijk, dat hetgeen de stellingen
aan goeds bevatten niet enkel voor de
superieure acht millioen Nederlanders
op dit kleine plekje gronds tusschen
Zwin en Dollart geldt, maar voor
alle onderdanen onzer Koningin;
blank en bruin, de een niet beter dan
d'ander!
Een schot midden in de roos is Van
Lidth's plaatsing van het geestelijke
voor, en dus boven, het stof
felijke levenspeil. Lht deze schijnbare
kleinigheid speurt men niettemin, dat
deze man voelt waar de schoen wrong,
en dat hij den anderen, den goeden
kant, uit wil. Dit streven komt ook tot
uitdrukking in de verdere omschrijving
der doelstelling, waarin summier de
middelen reeds aangeduid worden:....
„bevordering van sociale 'rechtvaardig
heid in een rechtsstaat op den christe
lijken grondslag, evenwel zonder dat
de overheid zich richt naar bepaalde
kerkelijke gezindheden."
Hier evenwel geraken we op dun ijs.
Voorzichtigheid is nu geboden.
Niet ten aanz'en v,an de bevordering
der sociale rechtvaardigheid daar
over kan geen verschil van meening
zijn. Maar in wat dan volgt. -Daar is
geprobeerd zich omtrent drie punten
uit te spreken, te weten:
1. het filozofisch fundament onzer
staatsbeschouwing;
2. het christelijke karakter van ons
volk;
3. het liberale karakter van ons
volk.
Ad 1 en 2. Dat de komende staat
op de volkssouvereiniteit noch op de.
staatssouvereiniteit, doch uitsluitend op
de souvereiniteit des Rechts gegrond
vest moet worden, dus een Rechts
staat moet zijn, staat ook voor ons
vast. Het is echter fout in een liberaal
program, op deze plaats het, overigens
ook <5nze instemming hebbende, getui
genis omtrent den algemeen-christelij-
ken aard des Nederlandschen volks, in
te lasschen.
Wij liberalen willen den Rechtsstaat
zonder meer. Een „rechtsstaat op
den christel ij ken grondslag'
is de rechtsstaat zoo als de anti-revo
lut onairen dien willen. Wij hebben er
natuurlijk geen enkel bezwaar tegen,
dat zij dien nastreven; integendeel: wij
zijn van oordeel dat, afgezien van de
wijsgeerig-theologische fundeering (wat
hun zaak is) de Rechtsstaat dien zij be
oogen practisch zoo weinig van de onze
zal blijken te verschillen, dat misschien
wel een allen bevredigende, het al-om
vattende, formuleering voor één Rechts
staatbegrip te vinden zal kunnen we
zen een aantal hoogleeraren van al
lerlei politieke schakeering heeft dit
momenteel voor 't Genootschap De
Rechtsstaat in studie zelfs! maar
dat alles neemt niet weg, dat in dit
eerste punt onzer nieuwe begin
selverklaring, waarin w ij ons op
het standpunt van den Rechtsstaat stel
len, n:et kan en niet mag gesproken
worden van een rechtsstaat op den
christel ij ken grondslag. Dat
is tactisch en terminologisch fout.
Tactisch, omdat de rechtsche partij
en dit. en terecht, met eenig wantrou
wen zullen aanzien. Het is wel-swaar
een vooruitgang dat het liberalisme der
toekomst ronduit het algemeen-christe
lijke karakter van het Nederlandsche
volk stelt, eenerzijds, omdat het
daardoor duidelijk maakt dat het deze
stuwende kracht in de formeering onzer
natie niet als een particuliere bijzaak,
maar als een medebepalende factor
erkent, andererzijds omdat daardoor
een eind gemaakt wordt aan de mono
poliseering van het begrip „christelijk"
en „christen" door degenen, die ter
rechterzijde van de politieke scheidslijn
zetelen. Maar: we moeten het n'et
overdrijven, voor onszelf niet èn voor
onze politieke tegenstanders niet. We
zijn en blijven liberaal, we gaan
niet probeeren het liberalisme op slink-
sche wijze in een christelijk—historisch
of antirevolutionair vat te gieten:
het zou ons schaden en onze eerlijke
tegenstanders slechts ergernis, geen
genoegdoening geven.
Maar ook is het terminologisch
fout. Wij erkennen den christelijken
grondslag van het Nederlandsche volks
wezen, maar dit beteekent niet, dat wij
liberalen „een rechtsstaat op d e n
christel ij ken grondsl ag"
moeten verlangen. Zoo als het daar
staat hoort het in het program der
Anti-revolutionaire partij thuis, niet in
het onze.
Daar komt nog iets bij. De erkenning
van het christelijke karakter onzer na
tie is het vaststelten van een feitelijken
toestand, waarmede de werkelijkheids-
mensch rekening moet houden, en
houdt. Het is echter niet de bekenning
tot een zeker inzicht, dat voortaan als
het eenig ware levensbeg nsel moet
gelden, en tot gelding' gebracht, moet
worden. Wij erkennen dat ons volk, on
ze cultuur, in de wereldbeschouwing
van het christendom wortelt. Met dit
feit dient in de Nederlandsche politiek
rekening gehouden te worden.
Maar daarnaast is er nog wat anders
ook. Er zijn tal van goede Nederlan
ders, warm-voelende vaderlanders, die
de christelijke wereldbeschouwing niet
zijn toegedaan: anders-geloovigen en on-
geloovigen zelfs. Voor den rechtzinni-
gen christen zijn dit slechts „heidenen"
en anders niet, dwalende en feitelijk on
volwaardige lieden; dewelke liefst fluks-
kens bekeerd moeten worden tot wat,
naar des rechtzinnigen christens mee
ning, het eenig ware geloof is.
In politiek opzicht dient de 1 i b e -
Wie des avonds vlucht, moet den
volgenden morgen vechten.
raai echter, naar ons gevoelen, ter
dege rekening te houden ook met de
zulken, die, naar liberaal inzicht, na
tuurlijk volwaardige menschen, vol
waardige partijleden en volwaardige
staatsburgers moeten zijn en blijven!
Ook onder dezulke, on-kerkelijke,
misschien wel on-christelijke, maar niet
allemaal on-geloovige, liberale Neder
landers vindt men anti-materialistische,
hoog-idealistische, voorstanders van den
Rechtsstaat al grondvesten "zij dien
dan „slechts" op het (niet uit duisteren
zieledrang, maar uit de pure Idee des
Rechts afgeleid) algemeene rechtsbe
wustzijn des volks. Voorzoover in dat
rechtsbewustzijn elementen van den
christelijken grondslag van ons volks
wezen zijn overgegaan, komt het
christendom aldus toch op natuurlijke
wijze tot uitdrukking, maar dat is wat
anders dan, in het huidige politieke
verband, een rechtsstaat „op den
christelijken grondslag" te verlangen.
Ad. 3. Dat de overheid als zoodanig
zich niet zal dienen te richten naar be
paalde kerkelijke gezindheden, is reeds
lang een A.R. programpunt .dat het
Staatsgezag ten onzent noch recht
streeks, noch door de uitspraak van
eenige kerk, maar in de consciëntie bei
de van overheid en onderdaan aan de
ordinantiën Gods gebonden zijArt. 3
A.R. beginselprogram.) De vraag ware
derhalve te stellen of, waar dit zelfs
voor de anti-revolutionaren vast staat,
dit in een liberaal programma nog wel
uitdrukkelijk vermeld moet worden?
Wij hebben er echter, desgewenscht,
geen bezwaar tegen ook!
Na vorenstaande beschouwing komen
wij ten aanzien van stelling 1 tot de slot
som dat deze, naar haar bedoeling, toe
juiching verdient, doch dat haar formu
leering zoo ware te wijzigen:
I
De Liberale Partij is een Nederland
sche staatkundige partij, die zich ten
doel stelt, het levenspeil van de bevol
king des Rijks in en buiten Europa gees
telijk en stoffelijk te verhoogen door be
vordering van sociale rechtvaardigheid
in den Rechtsstaat. Zij erkent den alge
meen-christelijken grondslag van het
Nederlandsche volksbewustzijn, ver
langt evenwel, dat de overheid zich
nimmer richte naar bepaalde kerkelijke
gezindheden.
DE KONINGIN TERUG OP HET LOO.
De Koningin is gisteravond kwart
over tien per auto van haar bezoek aan
Den Haag op het paleis Het Loo terug
gekeerd.
Onderweg heeft H. M. een bezoek ge
bracht aan het Prinselijk echtpaar te
Soestdijk.
Portret van ds. Weiter aan de Prinses
aangeboden.
De schilderes mej. Sophie Hirschmann
heeft een portret geschilderd van den
oud-hofprediker ds. Weiter en heeft dit
gisterochtend ten paleize Soestdijk aan
Prinses Juliana aangeboden. De Prinses
nam het portret persoonlijk in ontvangst.
DE VIER NIEUWE MIJNENVEGERS
TE SABANG GEARRIVEERD..
De vier nieuwe mijnenvegers, zijn
vanochtend te Sabang gearriveerd; al
les is wel. Naar men weet zijn deze vier
mijnenvegers eind Augustus uit Vlissin
gen naar Ned. Indië vertrokken.
DE KORTING OP DE INDISCHE
PENSIOENEN.
Thans is beslist dat zij i Janu
ari vervalt.
De N.R.C. meldt
Kort geleden konden wij de verwach
ting uitspreken, dat van verlenging van
de verkorting op de hndisch,e pen
sioenen na 1 Januari 1938 zou worden
afgezien, hoewel de minister van ko
loniën de daarvoor gestelde vragen van
de Indische regeering nog niet had be
antwoord. Thans kunnen wij melden,
dat de beslissing daa'rover in den ver
wachten zin is genomen en aan de In
dische regeering is medegedeeld.
Het staat thans dus vast, dat de kor
ting op 1 Januari komt te vervallen; de
officieele mededeeling daarvan zal wel
het eerst in de Tweede Kamer geschie
den.
MIDDELBURG.
EEN LASTIG JONGMENSCIi
Een hoofdagent van politie hield gis
terenavond in een vo:kslogemea; alhier
aan den 20-jarigen J. M., die is ontvlucht
uit het Rijksopvoedingsgesticht te
Amersloort.
De jongen werd voer den commissaris
van politie geleid en zou in arrest worden
gesteld. Daartegen verzette M. zich
krachtig en toen drie agenten hem
fouilleerden, wist hij even een hand los
te krijgen en gaf hij daarmede de een der
politiemannen zulk een klap in het gelaat
dat deze uit mond en neus bloedde.
Men heeft den woesteling overmand en
in arrest gesteld. Heden is hij naar Amer'S
foort teruggebracht, nadat proces ver
baal tegen hem was opgemaakt wegens
verzet en mishandeling.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot
Essayeur van den Waarborg en de belas
ting van gouden en zilveren werken te
Leeuwarden onze vroegere stadgenoot,
de heer F. Verhage, adjunct-controleur
bij dat dienstvak.
HANDELSBELANG VESTIGT DE
AANDACHT OP BEDENKELIJKE
ZAKEN.
Het bestuur van de vereeniging „Han
delsbelang" heeft zich tot de Kamer
van Koophandel gericht ten aanzien van
den eentralen inkoop van kantoor-,
school-, schrijf- en teekenbehoeften, die
de Vereeniging van Nederlandsche ge
meenten heeft ingesteld.
Het komt het bestuur voor, dat ook
deze geste om den bonafiden handel
uit te sluiten een groote moreele pres
sie te weeg zal brengen bij een klasse,
die ten opzichte van gezamenlijken in
koop en coöperatie het toch reeds hard
genoeg te verduren heeft.
Tevens verzoekt het bestuur mede
in verband met een de vorige week te
Utrecht gehouden belangrijke congres,
waarvan zonder twijfel de goede re
sultaten niet gering zullen zijn hei
bureau krachtig te willen medewerken
om nu eindelijk een eind te maken aan
het funeste cadeaustelsel, dat den
reeëlen handel dupeert en ernstig af
breuk doet aan de nuttige functie, die
de regelmatige handel voor de samen
leving heeft te vervullen.
STOOMSCHIP OP STREKDAM
GEVAREN.
Hedennacht is het Duitsche stoom
schip „Apollo" van de reederij Neptuun
te Bremen, komende van Gent, op den
strekdam van de buitenhaven omhoog
gevaren en blijven zitten. Het schip wil
de zonder sleepbootassistentie op de
haven komen om bij de S.H.V. te bun
keren, het werd door den stroom ge
grepen en liep op den strekdam. Te on
geveer half tien vanmorgen kon het
schip zonder sleepboot-assistentie vlot-
komen. Het schip is naar het bunkersta
tion gevaren,
UITREIKING VAN MEDAILLES EN
GETUIGSCHRIFTEN BIJ DE
SCHELDE.
Maandag had de jaarlijksche uitrei
king plaats van medailles, getuigschrif
ten en gratificatiën voor 40- en 25-jari-
gen dienst aan de Maatschappij De
Schelde, en wel aan 7 ambtenaren, 2
bazen en 47 werklieden.
De gouden medaille van de maat
schappij met bijbehoorende gratificatie,
voor 40-jarigen dienst verkregen: J. v.
d. Heuvel, F. R. v. Rosevelt, L. J. Ver
snel, D. J. Bijl, A. Schuit, J. J. Bomer,
R. de Bruijne, H. J. Danckaerts, J.
Goor-, J. de Grave, P. J. J. Kest, G. Lie-
vense, L. K. v. d. Linden, C. W. Ver
beek en J. v. Wallenburg.
De zilveren medaille met bijbehooren
de gratificatie A. Jansen, F. C. Matzin-
ger, J. de Mooij en D. de Ridder.
De zilveren medaille en gratificatie
met vereerend getuigschrift van de Ned.
Maatschappij voor Nijverheid en Handel
voor 25-jarigen dienst: J. Ardewijn, D.
A. Bax, C. v. Belzen, P. A. Beun, A. A.
Blanken, G. Bostelaar, A. Crucq, P.
Dekker, G. Dingemanse, G. v. Gemert,
P. Huibregtse, P. H. Kalle, A. W. de
Keijzer, W. A, P. de Kok, D. v. d. Lin
den, A. Nonnekes, M. de Nooijer, J. Pa-
rent, P. C. v. d, Plassche, S. Roose, J.
Schuit, W. Siebols, M. Sierevogel, M. v.
Soelen, C. Stroo, J. Stroo, J. A. Talmon,
A. Theune, A. Timmermans, M. Vader,
J. C. Versluijs, R. G. Vollemaere, H. v.
d. Want, N. A. v. d. Want, J. v. d.
Woestijne en M. C. v. Zweeden.
(Ingez. Med.)
Verwachting tot morgenavond:
DE BILT: Meest zwakke veranderlij
ke wind, nevelig tot zwaar of half be
wolkt, weinig of geen regen, iets kou
der.
UKKEL: Zwakke tot veranderlijke
wind, vrij schoon, maar nevelig weer,
plaatselijk mist en plaatselijk ook een
weinig regen, matige temperatuur, nach
telijk temperatuursminimum ongeveer 5
graden.
Dl. 2 Nov. Zon op: 6 h 58; onder: 16
h 58. Maan op: 6 h 18; onder: 15 h 49.
N.M.: 2 November.
Hoog- en Laagwater te Vlissingen:
October. -
Hoogwater. Laagwater.
Di. 2 0.32 12.44 6.54 19.24
Wo. 3 1.07 13.21 7.30 19.58
Do. 4 1.41 13.55 8.05 20.30
Hoog- en Laagwater te Wemeldinget
October.
Hoogwater. Laagwater.
Di. 2 2.22 14.36 8.05 20.23
Wo. 3 3.02 15.16 8.38 20.54
Do. 4 S 3.39 15.51 9.10 21.26
Westkapeile is 28 min. en Domburg
23 min. vroeger; Veere 38 min. later
(S springtij).
WALCHEREN.
DOMBURG.. Men wijst ons er op dat
onze redaciioneele aanteekening be
rustende op informaties onzerzijds
inzake het verleenen van ontslag aan 't
personeel der bijz. school niet juist kan
zijn: niet de minister, maar het school
bestuur moet ontslag aanzeggen, en, het
zou nog steeds 1 April wezen, niet 1
Februari.
Wij weten het nu ook niet meer
en we wachten dus maar af.
ZüfD-BEVELAND.
YERSEKE. De kreeftenvisschers heb
ben een gunstig bericht ontvangen. Ze
zullen op hun pacht een reductie ontvan
gen van 75 Het is wel jammer dat
zulks noodzakelijk is. De kreeftenvis-
scherij is een mooie zaak, maar schijnt te
zullen verdwijnen. Enkele visschers zijn
reeds voornemens om a.s. voorjaar niet
meer te visschen daar het niet loonend
meer is.
KLOETINGE. Gister vierde de oud
ste inwoonster van Kloetinge, mej. de
wed. J. NijsseGoeree, haar 90sten ge
boortedag, Verschillende buurtbewoners
hadden de vlag uitgestoken, terwijl de
buurtvereeniging „Schoolstraat en Om
geving" de jarige een tulband heeft aan
geboden. Velen gaven met bloemen of
op andere wijze blijk van hun belang
stelling. •-
Het verzoek tot opheffing van het
Abbekindersche voetpad, dat door den
Raad dezer gemeente is afgewezen, is
eveneens in beroep door Ged. Staten
afgewezen, zoodat dit voetpad, hetwelk
een verkorte verbinding is voor de
buurtschap Abbekinderen als wandelpad
zal behouden blijven.
SCHORE. De gemeentepolitie van hier
heeft in samenwerking met die uit Krui-
ningen proces-verbaal tegen een inwo
ner te Kruiningen, zekere A., opge
maakt, die zich had schuldig gemaakt
aan diefstal van steenkolen ten nadeele
van de Ned. Spoorwegen. Een partijtje
steenkolen is aldaar in beslag genomen.
t
