ZEEUW5CH
ZONDAGSBLAD
EHKM3EH
III
VAM DE PQOVINCIALE ZEEUVSCHE MIDDELBUPGSCHE. COUPAMT
30 Oct. 1937
SCHATTEN UIT HET IJS.
OM NA TE TEKENEN.
EEN SPREEKWOORDRAADSEL.
moppen.
1
niets regts in
hunnen mond.
ZEEUWSE ZANGEN,
hein tuut.
ZEEUWSCHE KRONIEK.
geraars, die zich zelf van niets be
wust waren. Vuil en geschramd
kwam Henkie te voorschijn en
ging meteen naar huis. Moeder
was boos omdat hij weggelopen
was zonder iets te vragen, omdat
zijn goed er zo uitzag, vader was
's avonds nog bozer, toen hij alles
hoorde en op school kreeg hij
Maandag nog eens straf voor zijn
spijbelen. Henk heeft zijn uitstapje
dat hij niet verder bracht dan tot
onder de meidoorn van een vreem
de tuin, wel duur betaald
door R, I,
Dat ijs een uitstekend middel is
om levensmiddelen te conserve
ren, in het warme jaargetijde en
dat in dienst van de wetenschap
uitstekende diensten bewijst, weet
haast iedereen wel. Maar dat het
ijs ook allerlei dingen uit vroe
gere tijden van de Noordelijke be
woners der aarde heeft bewaard
eeuwen lang tot in onze tijd, dat
is niet aan iedereen bekend. En
waarschijnlijk is nog niet alles wat
overgebleven is van die vroegere
Eskimo-bevolking gevonden
In de laatste tijd zijn onder ont
zaggelijke moeilijkheden opgravin
gen gedaan op het St.-Lawrence
eiland dat ongeveer 60 km van
de Siberische kust ligt. Eèn ding
was er dat de gevaarvolle en moei
lijke onderneming vergemakkelijk
te, men vond nl. steeds een hele
menigte van voorwerpen bij el
kaar, alsof ze daar verzameld wa
ren. Nu is men te weten gekomen,
dat dit samenhangt met een eigen
aardige gewoonte van de Eskimo's
uit die tijden.
Die Eskimo's die hun hutten half
onder half boven de grond bouw
den, waren gewoon om alles wat
ze niet konden gebruiken, alle af
val en alles wat overbodig was in
hun „huis" naar buiten te gooien,
zodat ze 'n hele vuilnishoop voor
de deur kregen. Soms werd die vijf
of zes meter hoog Natuurlijk was
zo'n vuilnishoop een verzameling
van alle denkbare voorwerpen:
huisraad, botten van robben en
walvissen, visresten, gereedsc,ha-
pen, gebroken en onbruikbaar ge
worden werktuigen en eetgerei en
al dergelijke dingen meer.
En bij die zonderlinge manier
om zich van dergelijke dingen te
ontdoen, kwam nog de merkwaar
dige gewoonte om maar eenvoudig
te verhuizen als de vuilnishoop zo
vol en zo hoog was geworden dat
er niets meer bij kon. Dan kon met
nieuwe moed een andere afval-
verzameling worden aangelegd
De oude vuilnisbelt bevroor en
sneeuwde in en op die manier zijn
er veel kostbare voorwerpen be
waard gebleven, die daarom kost
baar zijn, omdat ze vertellen van
de levens der oude Eiskimovolken,
Er valt uit op te maken dat zij
veel meer hebben gekund en gewe
ten, veel meer konden maken en
vervaardigen, dan hun nakomelin
gen uit deze tijd. Men heeft bijv
snijwerk van elpenbeen gevonden,
dat zo fijn en mooi was, dat men
haast zou denken dat het uit onze
tijden was. Ook is er gereedschap
van elbenbeen gevonden, uit hout,
steen en beenderen van dieren en
alles even mooi en sterk afge
werkt. En het is bekend dat voor
al dit fijne werk alleen maar werk
tuigen van steen gebruikt wer
den. Dit alles heeft het ijs volko
men gaaf voor ons bewaard, zodat
het nu kan getuigen van de levens
wijze en kunstvaardigheid van de
Eskimo's der oude tijden.
Dit is een deftige Chinees, dat
kun je wel zien aan zijn mooie
hoed en de kraag met al die Chi
nese teekens er op. Alleen kijkt hij
wel een beetje lelijk, vinden jullie
niet Je kunt hem natekenen en
dan heel aardig kleuren: Z'n ge
zicht moet natuurlijk geelachtig
zijn en zijn ogen zwart. Zijn hoed
kun je b.v. groen maken met zwar
te strepen en een gele kwast. Zijn
Hier zien jullie een tekening, die een spreekwoord wil weerge
ven. Denk eens goed na, weten jullie hoe het spreekwoord luidt
•uuBpap pno 'pu3M3p ?nof
jjluissojdo
opstaande kraag achter zijn hals
wordt rood en die kraag met die
lettertekens weer groen. Denk er
om dat je die prachtige snor goed
pikzwart tekent
Dat begrijpt ze niet.
Vader, vroeg kleine Liesje,
ik begrijp niet hoe het komt dat
er elke dag zoveel gebeurt, dat hel
net in de krant kan. Hoe komt
dat
Ieder weldenkend mensch zal de
vleierij verachten.
Waarom Ik weet het niet zoo
dadelijk. Is het, omdat vleierij den
leugen in zich bevat Maar is er
dan geene vleierij die op waarheid
berust Vleierij behoeft toch niet
immer gelogen te wezen: men kan
ook door herhaling van wat waar
is, den vleier uithangen.
Zeker, er is ook eene onschuldi
ge vorm van vleierij. Zij geldt te
genover kinderen en verliefden
Daaraan zal niemand ergernis heb
ben.
Maar in het gewone leven, tus-
schen volwassenen, is de vleierij
toch uit den booze. Geen verstan
dig rechtvaardig en rechtschapen
mensch kan haar zonder walging
aanzien.
De oorzaak van onzen afkeer
der vleierij is vermoedelijk niet
zoozeer in het vleien zelve gele
gen, als in den vleier.
Het is den fieren mensch on
waardig tegenover zijnen mede-
mensch te vleien; het is den om-
vleide onwaardig aan zulke tale
het oor te leenen.
Hoe schoon en waar omschrijft
onze groote wijsgeer Spinoza het
reeds in zijn Ethica, IVe deel:
„Ook de vleierij kan eendracht
„doen geboren worden, maar
„slechts door schandelijke kruipe
rij of trouweloosheid; niemand
„immers laat zich eerder door
„vleierij inpalmen dan de
„trotschaard, die de eerste wil zijn
„en het niet is".
Welk een wijsheid is hier in de
ze korte zinne samengevat. Wij
zien voor onze oogen den vleier en
dengene, bij wien hij in het gevlij
tracht te komen; wij zien de on
derkenning der oorzaak van onzen
afkeer in de „schandelijke kruipe
rij of de trouweloosheid" in 't
eene geval de menschonwaardige
en onwaarachtige vernedering van
eigen staat tot krommen slavenrug
in het andere geval de ontrouw
aan eigen of anderer woord of be
ginsel. En tenslotte schildert het
ons kernachtig de gesteldheid van
desgenen geests, welke voor de
vleierij 't meest ontvankelijk is:
van den trotschaard „die de eerste
wil zijn en het niet is". Zoude bij
hem niet in plaats van goede zelf
kennis de verachtenswaardige
zelfingenomenheid heerschen, de
trotschaard zoude voor vleierij
niet toegankelijk wezen.
Laat ons derhalve op onze hoe
de zijn voor degenen, die door de
vleierij eens geestes met ons trach
ten te worden, want zooals de
Psalmdichter van dezulken reeds
zeide: „in hunnen mond is niets
regts, hun binnenste is enkel ver
derving, hunne keel is een open
van
Een dag zonder
„Docht ik het nie' Neê, mek
ker, dat zou jie wè'<wille' Mè' di'
zu' je dan toch is gin mooi weer op
treffe. Kom jie mer is omlaege, en
briengt den boek mè' mee.'
En Merie die kust kouweliksjes
van de zolder komme en den boek
die wier voe der öogen achter slot
'estoke. In de laetaefel, in de der
de schuve, van onder te begunnen
Dat mó' je goed omtouwe 'öor, in
den derden.
Van erremoe gieng ze toen mè'
ni' Sare en die was doende mie'
den 'uzen op te keiven. Ze de
matten op-'eript en t raem
'ezêemd en noe was ze een stoel
an 't boenen. Tine die dee' dat ol-
tied Vriedags liek a dat
'öort, mè' Sare wachtten oltied
net zö lank as a ze kust, dus die
dee' 't Zitterdags mè'. Ze was vee'
dikke, en ze zat liever op der
stoel, mie een katte op der schoot
as da' ze werkten.
Merie was ter nog mè, net, a
Evert ok in uus kwam. Sare vroog:
„Evert, 'elp je m' is een bitje
Poes jie de kachel dan is voe' me,
toe?; ö-ö", zei ze, ,,'k zie 't a' öor,
zen luppe voal wee' a' op 't derde
knopsgat". Evert begust te brom
men, Merie die kust zö wat ver-
stae van: „luie vetzak, gin êen
veint die a dat mö' doe, in 'êel de
juurte", en Evert gieng den 'uzen
uut. Sare die zei: „noe is 'n om de
potlood en de doeken, wees noe
verzichteg, da' je nie' lacht öor, a'
ten trek vromkomt, wan' dan
góoit 'n 't poeskistje neer, en ie
gaet 'r vandeur". Toen a' Evert
awee' in 'uus kwaem mie z'n poes-
goed, toen Merie der eigen om-
édraaid mie der rik ni' zen toe.
Moe kwaem ze net mie der wezen
ni' de b'röo-e te staen. 't Deksel
zag wit van stof, wan' di' Sare
nog nie' 'ewist, dus Merie gieng
di' mie der vienger op schrieve,
'êest der naem en dan gebore',
toen en toen en daer en daer.
Toen a dat klaer was, keek z' êest
is ni' Sare, die was mè' steeds an
't boenen; ze keek ni' Evert, die
lag op z'n knieën voe de kachel te
poesen an de pöoten. Esproke
wier der nie'.
De stoel van Sare waer a' klaer
en stieng a' op z'n plekke. Di'
gieng Merie ni' toe en ze g eng
zachtjes zitte! De groote glaeze'
komme mie' twi goudvissen stieng
noe vlak voe' der neuze. Die waer
a' 'uut-'espoeld en vol schoon,
'elder waeter. Merie zetten der
graf, met hunne tong vleijen
•r»
Zl)
Philonous.
pienke tegen 't glas en a' ter.
gröoten dan verbie kwaem, bee:
die di' ni'. Den kleinen wou dat
nie', die draaiden om en zwom dei
wee' vandeur. Sare, die zag dat,
en ze zei: „je pienke tegen 't glas
'ouwe, dat mag je doe, mè, pas
toch op, da' je 'r nie' mie' jen
aesom over komt 'öor, wan' dan
gae' ze dood".
Merie die schoof a' achteruut, ze
zei: „nêe, nêe, dat za' 'k nie' doe',
dat wéét ik wè'." Evert, die
poesten mè', en a ten klaer waer,
stieng 'n z'n zwarte 'anden oalmè
om te draaien, en z'n onderste
luppe zakten wee-a' ni' omlaege.
De geite stieng te schrêeuwen en
dat wier 'n zeker anêens beu, ie
zeiden tegen Sare: „wat staet die
geite 'êelen ochend toch te brullen,
je zou wènse' dat 'n de klem
kreeg". „Alla, toe, toe", zei Sare,
,,mö' jie dat erme beest dat toe-
wènse'? Ie za' wè' gröoten 'oer
dienk ik, 't eten is op. Gae' jie jen
'anden êest mè' wasse', je bin' be
dankt, 'öor, en gae' dan êest mè'
om een mange gos. Tine die ei
'evroge of a je der bleek of kom
snie-e'
Evert pakten z'n poesgoed bie
mekare en die was blie-e dat 'n
wig kust. Dat viel is mee bie z'n,
wan' ie der berekend op 'ewist
dat 'n nog sliep zou motte schu
ren*) Sare die wou an de b'röo-e
begunne mè' toen zag ze di' dat
geschriefsel op. Ze zei: „wat staet
di' op? Dat mot ik wete". „ö-ö-ö,
niks", zeiden Merie. Mè' Sare liet
der eigen niks wies maeke. Ze zei:
„zövee' verstand ik nog wè' van
schrieven, da' 'k zie-e kan, dat dat
gin slienger-slangers bin, mè' let
ters. Eest liet Merie ze nog een
stuitje nieuwsgiereg weze, en toen
leesden ze 't vóór. Zö kwamme ze
toen wee' te praten over 's aevens,
en da' ze dan zö lekker zatte leze.
Sare die zei: ,,'k Tine wè' zie
sjoere gisterenaevend, ze docht
zeker: „Sare ei gin Vriedag 'ehou-
we"; mè' noe zu' me vanaevend
toch wè' gaefjes zitte", Mè' t
kwaem glad anders uut.
Merie die was veruut 'egae',
twint a Tine de boel sloot, en toen
a ze, bie Sare, de deure van den
'uzen opendee', zat die vol volk.
Mine was overslag nir 'uus 'ekom-
me, mie der kammeraas. Die stak
der erm uut ni' Merie, net of-a'
ze ze vrom wou douwe, ze riep:
„gae jie mè' vrom 'öor, mie je
boek, vanaevend wordt er nie'
eleze'."
En ze kust vrom nir uus, den
boek gieng in de schuve. Tine
most kraelen rêeze en Merie
gieng, van erremoe, van 't ollef
ach te ni' Lize Tieke en Betje
Pluum.
Koper poetsen met „blauw
slijp".
29 OCTOBER 1585.
Vlissingen krijgt Engelsch
garnizoen.
Ruim een jaar na den dood van
Willem van Oranje kregen de Ne
derlanden hulp van een buiten-
landsche mogendheid, welke hulp,
naar zij meenden, zoo noodig had
den; want de bekwame en voort
varende Parma maakte groote
vorderingen.
Eerst was aan den Franschen
koning de oppermacht over deze
landen aangeboden. Hij weigerde
de aanbieding. Zijn overleden
broer, de hertog van Anjou, was
wat vreemd in ons land behandeld.
In de Nederlanden waren de noo-
dige orde en het gezag in die da
gen wel een weinig zoek. Genoeg
redenen om te bedanken.
Toen werd de oppermacht aan
Elisabeth, koningin van Engeland
opgedragen. Had zij vroeger reeds
hulp geweigerd, nu was zij gewil
liger, al wilde zij de oppermacht
niet aannemen. Het was meer
eigen belang, dat zij zou helpen,
daar zij noch Spanje, noch Frank
rijk de oppermacht in de Neder
landen gunde, omdat die dan voor
haar een gevaarlijke buur zou wor
den.
De Staten vroegen haar 12000
man hulptroepen. Dit was te veel.
Zij was genegen 7000 man te zen
den. Vlissingen, het fort Ramme-
kens en Den Briel zouden haar als
pand moeten gegeven* worden, op
dat zij eenige zekerheid zou heb
ben de gemaakte kosten eenmaal
terug te zullen krijgen.
Op 29 October 1585 kwamen de
eerste Engelsche troepen, totaal
1150 man te Vlissingen aan om de
ze stad te bezetten. Drie dagen la
ter, dus op 2 November bezetten
zij ook het naburige sterke fort
Rammekens. De toenmalige com
mandant Roeland de Gistele droeg
het kasteel met al zijn geschut en
ammunitie over aan den Engel-
schen gezant Davidson.
Op 20 December van 't zelfde
jaar kwam de graaf van Leicester
met groot gevolg en aan 't hoofd
der hulptroepen te Vlissingen aan,
waar hij met veel eerbetoon door
Prins Maurits namens de Staten
werd ontvangen. Onder zijn gevolg
was Sir Philip Sidney, een be
kwaam veldheer, maar ook dich
ter en prozaschrijver. Hij werd
gouverneur van Vlissingen en
bevelhebber van Rammekens. Hij
sneuvelde reeds in het volgende
jaar.
Eerst in 1616 werd de schuld
aan Engeland afgelost en kwamen
de genoemde steden en het
kasteel terug aan de Republiek.
Daar zich met het garnizoen ver
scheidene Engelsche gezinnen in
Vlissingen hadden neergezet, is
dit de oorsprong geworden van
de Engelsche kerk. Tijdens het
