Weer een vliegramp inlndië
JO FIBBE
WEERBERICHT.
In Wijder Verband
NUMMER 244.
ZATERDAG
16 OCTOBER 1937.
EERSTE BLAD.
180e JAARGANG.
ilUNINLANS.
Marinevliegtuig bij Banda neergestort. Vijf
dooden.
Wegens huwelijk is de zaak van
A.S. NMma 18 OCTOBER
NA 12 UUR 0 ES LOT EN.
DRIE BLADER.
;provmciHU
MIDDELBURGSCHË COURANT
'Dagblad Voor Middelburg, Goe» en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel. Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Bij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
GOESCHE C0UBANT£ÜÜ2
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bjj het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandscho Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels f 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bjj vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen burean dezer cou
rant'* 10 et. extra Bewysnommers 5 cent.
Wanneer ,deze regelen onder de
oogen onzer lezers zullen komen, dan
is te Utrecht de zgn. „Vrijheidsbond''
bijeen teneinde te beraadslagen, hoe en
wat er nu in de onmiddellijke toekomst
met de rechtervleugel van de Neder-
landsche vrijzinnigheid of, zoo men wil,
het liberalisme wat niet volkomen
identiek is moet gebeuren.
Ofschoon wij zoo onze privé-meening
hebben over wat men daar in Utrecht
zal bekokstoven, wij zullen er ons hier
niet over uitlaten; ook al niet, omdat
men nooit weet wat er gebeuren kan,
en zelfs het meest onverwachte zijn
plaats in den loop der dingen op deze
wereld heeft. En wie zich niet aan een
prognose waagt, die hoeft ook niet te
vreezen dat 't anders uitkomt
Wait and see, zegt de Engelschman. We
zullen afwachten en zien wat er van
komt.
Het is nu echter het juiste oogenblik,
dunkt ons, om de zaak waarom het ging
en gaan zal, eens in wat wijder verband
te zien. Het juiste oogenblik: nadat
de voorbereidende actie en agitatie ach
ter den rug is, v r d a t de uitslag
van het congres te Utrecht bekend is.
Dit lijkt ons het goede oogenblik om
even stil te staan, een hoogte te be
klimmen, en zoover als ons menschelijk
mogelijk is boven het strijdrumoer
staande, te aanschouwen, hoe de din
gen in het verband des geheels zoo
als Bierens de Haan pleegt te zeggen
er uit zien.
Dat is ook hierom noodig: teneinde
een, weliswaar onuitgesproken, maar
daarom wellicht hier of daar toch opge
komen, bezwaar onder de oogen te zien.
Het zou namelijk heel goed kunnen
wezen, dat men zich eens afgevraagd
zou hebben, of ons blad den laatsten
tijd aan de herrie in het liberale kamp
niet meer aandacht besteed heeft, dan
zij waard was.
Zou men ons die vraag stellen, wij
zouden antwoorden: ja en neen. Ja, zeer
zeker, indien men de zaken in het ver
band des geheels beschouwt, neen stel
Hg niet, indien men de zaak op zichzelf
neemt.
Wat dit laatste betreft: ons blad is
sinds zijn oprichting, nu meer dan 1
eeuw geleden, de liberale beginselen, in
den ruimsten zin des woords, steeds
toegedaan geweest, en men kan het
weten het is dit nog. De omstandig
heden hebben meegebracht, ten deele
tegen onzen wil, dat wij in de nu achter
ons liggende maanden na A, ook B en
C hebben moeten zeggen, en wij hebben
ons in het belang van de liberale idee,
zooals wij dat in alle oprechtheid zagen,
gekweten van wat wij meenden onzen
voor de hand liggenden plicht te zijn
daarin al evenmin opgestookt door wie
met al te felle instemming ons bijviel, als
verhinderd door wie ons, somwijlen met
overschrijding van de gebruikelijke gren
zen, aanviel of afviel.
Maar dat alles is nu achter den rug.
wij hebben gemeend in den engeren
kring onzer geestverwanten te moeten
doen, wat we gedaan hebben nu dient
afgewacht, hoe de dingen verder zullen
verfoopen.
Maar dit alles geldt slechts voor en
binnen den betrekkelijk kleinen kring
der geestverwanten op politiek- en we
reldbeschouwelijk terrein. Die kring wij
zijn er ons even terdege als pijnlijk van
bewust, is, als gezegd, niet groot. Klei
ner zelfs dan hij, naar onze overtuiging
zou behooren te zijn, wijl de gedachte
die ons in dien kring tezamenbindt, en
die wij toch als een hoog goed beschou
wen, wezenlijk een breedere basis in
het Nederlandsche volk heeft, dan uit
het geringe getal harer verklaarde aan
hangers wel dadelijk blijkt.
Doch ook dan nog overschatten wij de
beteekenis van de zaak niet. Ook dan
nog weten wij zeer wel, dat de alge-
meene liberale gedachte vandaag aan
den dag in numeriek opzicht lang
niet dat belang meer heeft als een hal
ve eeuw geleden. Wij weten zeer wel,
dat het socialisme bijvoorbeeld nu ge
talsmatig heel veel méér beteekent (al
heeft het langzamerhand in geestelijk
opzicht zoo een en ander van de libe
rale geestesgesteldheid weer in zich op
genomen, zoodat de tegenstellingen op
menig punt zeer vervaagd zijn) wij we
ten ook, dat rechtzinnig-protestantsche
en roomsche vakbonden in samenwer
king met de politieke organisaties der
verwante richtingen veel, heel veel in
de Nederlandsche melk te brokken heb
ben op dit oogenblik; wij zijn er ons van
bewust en we hebben er te dezer
plaatse reeds tegen gewaarschuwd!
dat het een kardinale misvatting zou
wezen te meenen, dat de nationaal-soci-
alistische gedachte in Nederland afge
daan zou hebben omdat Mussert met de
verkiezingen harden tegenwind en daar
na nog een leelijke donderbui te weer
staan heeft gehad; ja wij zouden zelfs, al
hoort men er niet zooveel van, willen
waarschuwen voor onderschatting van
het communistische gevaar, althans van
den doorvretenden invloed dezer ge
dachtesfeer.
En in dat alles staat dan inderdaad
als een onderdeeltje het belang van de
liberale gedachte, staan de twee libera
le partijen V.B. en V.D. samen zoo
ongeveer een-tiende stemmental van het
Nederlandsche kiezersvolk omvatten
de!
Hoezeer, van binnen-uit bekeken, het
geharrewar in dien kring nu ook van
belang moge zijn, van buiten af, of in het
verband des geheels bezien, verliest dat
belang zeer aan belangrijkheid.
Wij hebben het nimmer uit het oog
verloren.
Wij weten, dat in de brandende pro
blemen van dezen tijd, in den strijd om
dictatuur of vrijheid, om ordening, pro
tectie, autarkie, vrijhandel, weerloos
heid of landsverdediging, kortom, op al
die punten en fronten waar de levende
felle politieke krijg dezer dagen uitge
vochten wordt, de invloed van het ge
organiseerde liberalisme waarlijk niet
overschat mag worden.
Wij betreuren dit. We zijn zelfs van
oordeel, dat het onjuist is zoo; dat de
liberale gedachte op meer invloed in het
wereldgebeuren recht kan doen gelden,
dan zij thans bezit. Maar, zoo zij hier
onmiddellijk, om niet misverstaan te
worden, aan toegevoegd: het is volledig
haar eigen schuld. Zooals zoo dikwijls is
het liberalisme ook nu weer, in plaats
van vooruit te stormen, achter de feiten
en toestanden aan komen sjokken, en
zijn aanhangers, („voorvechters" zou
geen passende term zijn!) onschokbaar
in hun vertrouwen dat alles tenslotte
wel weer op de voormalige pootjes te
recht zou komen.zijn misschien zelfs
nu nog niet van dien waan genezen.
Zoo zijn wij ons van de huidige be
trekkelijke onmachtspositie van het li
beralisme waarlijk niet onbewust.
En toch, hoe wonderlijk dit misschien
den andersdenkende nu ook moge schij
nen: Tóch is ons vertrouwen in het
voortbestaan van de liberale gedachte
ongeschokt. Sterker: wij weten het zé
ker, dat het liberalisme als geesteshou
ding onoverwinnelijk is en dus niet ver
dwijnen kan.
Ten hoog-ste kunnen clericalisme, com'
munisme of fascisme, het tijdelijk, mis'
schien zelfs voor geruimen tijd, onder
drukken. Maar uitroeien, dooden of ver
nietigen kan en zal men het nimmer.
Het economische liberalisme in zijn
carfcaturalen vorm, zooals de tegenstan
ders van hot en haar dat plegen uit te
teekenen, is al geheel verdwenen, en
in wat het tegenwoordige liberalisme
op dit terrein leert, kan ook nog best
heel veel veranderen zonder dat
daardoor de liberale geesteshouding in
gevaar komt of zelfs maar schade lijdt.
Hoe en in welke partijformaties ook
tot tijdelijke uitdrukking gebracht, de
hoog-voorname geesteshouding van het
liberalisme is onaantastbaar. Zij zal het
èl overleven, en na dezen tijd van neer
gang zal er weer een van opgang komen
zoo vast als een huis. Misschien niet
voor de partij of de partijen, waarin het
Nederlandsche liberalisme thans zijn ge
organiseerde uitdrukking vindt dat
kan best wezen van niet, al hopen wij
°°M £aarne het beste.
aar ook in het ergste geval wanho
pen wij met: in welke handen de fakkel
ook zal overgaan, zij zal blijven bran
den en haar weldoend licht over de
menschheid blijven doen uitschijnen.
Omdat het wezenlijke liberalisme geen
politiek systeem, geen partij, maar een
geestelijk beginsel, een geestelijke pool
is, daarom is het even onvernietigbaar
als de magnetische aardpool, die de
kompasnaald naar het Noorden trekt.
Die magnetische pool kan men niet
onheffen of verbieden en zelfs een ver
klaring van zijn niet-bestaan of verle
den-zijn, zou van geen invloed zijn.
Zoo is het met de liberale idee als
richtinggevende kracht in het mensche-
lijke leven ook: de kompasnaald kan
Noch een wetteloos bestaan,
Noch het dwangjuk moet men loven:
Hun, die 't juiste midden gaan
Komt de zege toe van boven.
ZILVEREN JUBILEUM VAN UZ
GERQ-F ABRIEK.
De Gero-fabriek te Zeist gaat haar
25-jarig bestaan vieren. „Gero" is
thans een vertrouwde naam. Een ieder
weet, dat behalve tal van smaakvolle
modellen eetgerij, vele andere produc
ten van wit-metaal, gepolijst of verzil
verd in deze fabriek worden vervaar
digd.
Een kwart eeuw geleden wist nie
mand nog van Gero af, behalve dan de
oprichters en de veertig man, waar
mede het Bedrij'f op 21 October 1912
werd begonnen. Het w,as in den tijd, dat
u't het buitenland witmetalen couverts
werden ingevoerd, die alhoewel ze hier
hun weg vonden, niet beantwoordden
aan den Nederlandschen smaak. Deze
vroeg wat beters, en ze kreeg iets be
ters. De Gero-fabriek verstond haar
taak. Zij g,af die artistieke vormen en
lijnen aan haar producten, welke het
publiek met goeden smaak verlangde
en daardoor kwam ook de verhoogde
afzet en de hiermede gelijken tred hou
dende uitbreiding van het bedrijf. Be
halve het eetgerij, vorken en lepels in
verschillende grootte, kregen overige
artikelen, welke een behoorlijk gedek
te t.afel vraagt, een plaats op het fa-
bricageprogram: serv ezen, luxe-artike
len en messen. Dat dit niet ineens ging
ligt voor de hand. Nog maar enkele ja
ren draaiend, kreeg de Gero-fabriek te
kampen met de door den wereldoorlog
veroorzaakte sch.aarschte aan grond
stoffen, doch toen dit euvel tot het ver
leden behoorde, konden de vereischte
eens wat schommelen en rare afwijkin
gen vertoonen, maar de pool: het libe
ralisme zelf, blijft onveranderd als aan
trekkingskracht bestaan.
Daarom: zonder valsche opgetogen
heid wanhopen wij toch niet.
Zelfs nu nog niet.
uitbreidingen van lieverlede worden
uitgevoerd met opvoering van het aan
tal werkkrachten, zoodat het bedrijf
thans ongeveer 850 medewerkers telt.
Het Gero-zilver heeft een terrein
veroverd, waar het nog immer stand
houdt. Het is zwaar verzilverd wit-me-
taal, dat is samengesteld uit een all age
van koper, nikkel en zink. Het Gero-
alpacca bestaat uit hetzelfde metaal,
dat dan echter gewoon gepolijst is,
zonder verzilvering. Verschroomd heeft
men het ook in den handel gebracht
als gromalca, doch deze beide laatste
producten zijn verdrongen door het z 1-
meta, dat zes jaar geleden uitkwam.
Het zilmeta, dat een alliage is v,an nik
kel en chroom, heeft de eigenschap vol
komen vlekvrij te zijn. Juist in drukke
huishoudingen, waar men het poetsen
kan achterwege laten door z'lmeta te
gebruiken, heeft zilmeta zijn bestaan-
recht getoond. In veel sterker mate
geldt dit nog voor ziekenhuizen, hotels
en scheepvaartmaatschappijen, voor
welke de zilmeta-serviezen om hun
goede eigenschappen een groote aan
trekkelijkheid bezitten.
Tot de laatste u'tbreidingen van de
Gero-fabriek behoort de vervaardiging
van tafelmessen. Zij worden gemaakt
uit roestvrij staal met Gero-zilveren
heften ofwel zilmeta-heften. De jorjg-
ste uitbreiding, waarvan de buitenwe
reld nog n ets heeft aanschouwd, is de
fabricage van messen met heffen van
hoorn, ebbenhout, imitatie-hoorn, imi
tatie-ivoor enz. Deze industrie is voor
Nederland geheel nieuw en de eerste
producten ervan zullen in de jubileum-
week in den handel komen.
Een persbezoek naar aanleiding van
kwart-eeuw-feest bood ons gelegen-
he d kennis te maken met het fabrica-
ge-proces van de Gero-producten. Zw.a-
re hamers smeedden de messen, krach
tige persen sloegen uit lange platen de
eerste vormen voor vorken en lepels,
die dan verderop telkens een andere
machine passeerden, welke hen in een
verder stadium van eindproduct bracht.
Het Gero-tin werd op de forceerbank
vorm gegeven, terwijl de géreedschap-
en stempelmakerij zich de ziel van het
bedrijf toonde, waar de n euwe model
len en vormen aanzien en gestalte krij
gen.
In de jongste afdeeling werd getoond,
hoe de niet-metalen heften op den an-
het marinevliegkamp Moro-Krembangan
(Soerabaia).
In Mei van datzelfde jaar werd hij be
vorderd tot mjlitie-adjudant-onderoffi-
cier waarnemer, eenige maanden later
tot luitenant ter zee derde klasse van de
koninklijke marine reserve en in 1931
tot luitenant ter zee tweede klasse.
Gerrit Jan Radstaat werd 23 Decem
ber 1901 te Eede geboren en was dus 35
jaar. Hij was gehuwd en had 6 kinderen.
In 1917 kwam Radstaat als leerling
onderofficier in actieven dienst. Na het
doorloopen der verschillende rangen
werd hij 10 December 1936 sergeant
majoor-telegrafist. Hij behaalde in 1936
het internationaal en een jaar later het
nationaal vliegbrevet.
Gerard van der Hooft, de omgekomen
sergeant-vliegtuigmaker, werd 3 Maart
1909 te Recklinghausen (D.) geboren en
was dus 28 jaar. Hij was gehuwd en had
geen kinderen.
Van der Hooft diende hier te lande
als chauffeur-zeemilicien en ging in 1929
over in actieven dienst als korporaai-
vliegtuigmaker.
Als zoodanig ging hij in 1930 naar In-
dië, behaalde daar in 1936 het marine
vliegbrevet en werd nog in datzelfde
jaar tot sergeant-vliegtuigmaker bevor
derd.
De korporaal vliegtuigmaker Pieter
Leendert Boogert werd 26 juni 1912 te
Den Helder geboren. Hij was dus 25
jaar. Boogert was gehuwH en had 1
kind.
Als leerling vliegtuigmaker kwam
hij 12 September 1929 in actieven
dienst. In 1933 werd hij bevorderd tot
korporaal vliegtuigmaker. In 1935 ging
hij naar Indië, na hier te lande eerst nog
het brevet vliegtuigmitrailleur-schutter
te hebben behaald.
De zeemilicien-matroos-telegrafist E.
F. Nolten was een Inlandsch dienstplich
tige. Hij was niet gehuwd.
LANGE DELFT 103 MIDDELBURG,
(Ingez. Med.)
Verwachting tot morgenavond:
DE BILT: Zwakke tot matige wind uit
W. richtingen, half of zwaar bewolkt,
aanvankelijk droog weer, later eenig©
kans op regen, aanvankelijk weinig ver
andering in temperatuur, later wellicht
kouder.
UKKEL: Zwakke tot matige wind uit
W. richtingen, vrij schoon weer, tijdelijk
bewolkt, plaatselijk nevel, en mistvor-
ming op het laatst van den nacht. Zachte
temperatuur met een nachtelijk mini
mum van ongeveer 6 gr,
Za. 16 Oct. Zon op: 6 h 28; onder:
17 h 03. Licht op: 17 h 33. Maan op:
15 h 16; onder: 11 h 58.
Zo. 17 Oct. Zon op: 6 h 29; onder:
17 h 01. Licht op: 17 h 31. Maan op:
15 h 37; onder: 3 h 14. V.M. 19 Oct.
Hoog-
en
Za. 16
Zo. 17
Ma. 18
Hoog-
en
Laagwater
October.
Hoogwater.
10.35 23.09
11.25 23.51
12.01
Laagwater te
October.
Hoogwater.
12.19
0.49 13.13
1.35 13.53
Westkapelle is 28 min
23 min. vroeger; Veere
(S springtij).
Za.
Zo.
Ma.
16
17
18
te Vlissingen:
Laagwater.
4.31 17.05
5.23 17.53
6.08 18.33
Wemeldinge;
Laagwater.
5.38 18.00
6.33 18.48
7.17 19.29
en Domburg
38 min. later
Voor de derde maal in tien dagen tijds
heeft in Indië een ernstige vliegramp
plaats gehad. Nadat op 6 Oct. te Palem-
bang de „Specht" neerstortte, waardoor
vier menschen om het leven kwamen,
en Dinsdag jl. aan de Noordkust van Ja
va het marinevliegtuig T 13 in zee stort
te, waarbij negen slachtoffers te betreu
ren waren, is thans in de Molukken én
wel nabij Banda weer een marinevlieg
tuig verongelukt. Vijf personen vonden
daarbij den dood.
Volgens bij het dep. van marine te
Batavia ontvangen bericht is het mari
nevliegtuig T 1 (Fokker watervliegtuig)
bij den start op de reede van Banda
(tusschen Celebes en Nieuw Guinea) bij
den ingang van Straat Lontor, van ge
ringe hoogte in zee gevallen. Het toestel
is daarbij vernield en de uit vijf perso
nen bestaande bemanning om het leven
gekomen.
De slachtoffers,
De slachtoffers zijn; de luitenant ter
zee der 2e klasse der koninklijke mari
ne-reserve E. van Haften, de majoor-te
legrafist-vlieger G. J. Radstaat, de ser
geant-vlieger G. van der Hooft, de kor
poraal-vliegtuigmaker P. L. Bogert en
de zeemilicien-matroos-telegrafist E. F.
Nolten.
De „Zuiderkruis" welke ter hulp is
gesneld, heeft het toestel geborgen, als
mede de lijken van vier slachtoffers. Het
lijk van den luitenant ter zee Van Haf
ten was hedenmorgen nog niet gevon
den.. De begrafenis der slachtoffers zal
op de Bandaeilanden plaats hebben.
Levensbijzonderheden der
slachtoffers.
Eibert van Haften werd 17 Juni 1906
te Vlaardingen geboren. Hij was gehuwd.
De overledene was stuurman 2e klasse
bij de K.P.M.
18 Februari 1928 werd de heer Van
Haften aangesteld tot militie-leerling
zeewaarnemer, waarna hij reeds spoedig
als zoodanig werd overgeplaatst naar j
gel van het mes worden geperst en ten
slotte gaf de toonkamer wel een af
doende antwoord op de vraag wat de
fabriek alzoo produceert.
Op den jubileumdag, Donderdag 21
October, zal de directie, waarvan het
oudste lid, de heer H. J. M. Simonis
tot de opr chters behoort, in hotel Figi
te Zeist recipieeren. Het personeel,
waarvan er vijf medewerkers zijn, die
met de fabriek jubileeren, lerwijl er
reeds 109 langer dan 1234 jaar aan de
fabriek zijn verbonden, herdenkt het
feest op 30 October in „Tivoli" te
Utrecht.
Een gift van H, M. de Koningin.
Het da^elijksch bestuur der vereeni
ging tot het behoud van matuur-monu
menten in Nederland, welke vereeni
ging een beroep doet op het Neder
landsche volk tot het bijeenbrengen
van het bedrag van f 275,000, benoo-
d'gd voor den aankoop van het land
goed „De Imbosch", mocht vernemen,
dat het H, M, de Koningin behaagd
heeft voor dit doel een belangrijke gift
beschikbaar te stellen.
Wijziging van de verkeerswet,
In de memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer inzake het ontwerp
tot wijziging van de wegenverkeerswet
zegt de minister o.m, het volgende:
Bij het tot stand komen van de we
genverkeerswet waren ingrijpende wij
zigingen van het motor- en rijwielregle
ment en van de motor- en rijw'elhe-
schikking reeds in voorbereiding. Deze
wijzigingen konden, naar toen werd
gemeend, niet worden uitgesteld tot
het volledig in werking treden van de
wet. Zij zouden overigens voor een
goed deel het doel der wet verwezen
lijken en aan de opmerkingen, bij de
behandeling van het wetsontwerp te
berde gebracht, tegemoet komen.
Nadat de noodige wijzigingen in het
reglement waren aangebracht en de
wijziging van de motor- en rijw'elbe-
schikking was tot stand gekomen, werd
begonnen aan de voorbereiding van het
nieuwe wegenverkeersreglement en de
wegenverkeersbeschikking. Uiteraard
zouden de bepal'ngen van de bestaan
de voorschriften, zooals die pas gewij
zigd waren, in de nieuwe voorschriften
in hoofdzaak kunnen worden overge
nomen, doch het werd, om een beter
en overzichtelijker geheel te verkrijgen,
noodig geoordeeld het reglement en de
beschikk'ng geheel om t% werken, het
geen uiteraard nogal tijd vorderde. In-
tusschen is thans het n'euw ontworpen
reglement overeenkomstig het voor
schrift der wet aan Ged. Staten ter be
oordeeling gezonden. De minister ver
trouwt, in het beg'n van het volgende
jaar met de uiVvoeringsvoorschriften
