I Sa =2* GOISCHE COUBANT£££ ^Oud-minister Oud vertelt. BINNERLAJD. ZEELAND. WEEKBERICHT. NUMMER 229. TWEE BLADEN. WOENSDAG 29 SEPTEMBER 1937. EERSTE BLAD. 180c JAARGANG. Wat de regeering door maakte ultimo September 1936, toen de gulden los van het goud werd. NEDERLANDSCHE OORLOGS BODEMS IN DE STRAAT VAN GIBRALTAR. GENERAAL SNIJDERS HEDEN 85 JAAR. De beroering in de N.S.B. Vuile wasch. DE AARDBEVING OP JAVA. Groote schade aangericht. en met hem de schoonmaak WALCHEREN. ZUiD-BEVElAND. RAAD VAN KAPELLE. Gemeentebegrooting 1938 aan geboden. Een kleine belas tingverlaging voorgesteld. UKKËL: Over het algemeen schoon weer bij lichten veranderlijken wind, meest uit W, 1st Z. richtingen, nacht en ochtendmist, zachte temperatuur, met een nachtelijk minimum van onge veer IC gr, Hoog- Vlissingen: MIDDELBURGSCHE COURANT Dagblad Voor Middelburg, Goes en a gent- [ïap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per kwartaal Week-abonn. in Middelburg en Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 3 0 ct. per regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r. Bij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr. Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg. Telefoon: Redactie 269, Administratie 139 Postrekeni ng no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17. Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers. Familieberichten es dankbetuigingen 17 regels f 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek „Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels, a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met „Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent. Voor de A.V.R.O,-microfoon heeft mr. P, J, Oud, oud-minister van financiën, gisteravond een rede gehouden over: „een jaar los van het goud". De spreker vertelde o.a., wat de re geering gedurende de laatste September dagen van het vorig jaar heeft doorge maakt, toen eerst Frankrijk en daarna Zwitserland den g'ouden standaard op hief. Zooals men weet, waren deze hei de landen met Nederland de eenige, welke op dat oogenblik hun valuta nog aan het goud gekoppeld hadden; dwz. dat de nationale banken dier landen goud afgaven tegen inwisseling van na tionale bankbiljetten etc, „Ik zal nooit vergeten, aldus mr, Oud, hoe mij op Donderdag 24 Sept. door den Franschen gezant werd aangekondigd, dat een der hooge .ambtenaren van het Fransche departement van financiën mij over enkele uren zou komen bezoeken, om mij namens de regeering' een zeer be langrijke mededeeling te doen. Deze me- dedeeling hie.d in, dat de Fransche re geering den volgenden dag den gouden standaard zou verlaten. Zij achtte zich verplicht ons als medeleden van het „goudblok" te voren hiervan mededee ling te doen. Wij hebben toen den toe stand aanstonds onder de oogen gezien en kwamen na overleg met de Neder landsche bank tot de slotsom, dat, al zou een druk op den gulden natuurlijk niet uitblijven, deze toch niet van zoodanigen aard zou zijn,, dat wij daarom onze po litiek zouden mogen prijsgeven. Nadat op Vrijdag 25 Sept, het besluit van Frankrijk in den avond wereldkundig was geworden, bereidden wij ons voor. om den te verwachten aanval op den gulden af te slaan. Het viel dien Zater dag nogal mee met het verlies aan goud. Nadat wij des morgens den toestand nog eens besproken hadden, gingen wij te gen den middag naar hu s en het scheen voor de hand te liggen, dat het in ieder geval tot Maandagmorgen nu wel rustig zou blijven en ik een kalmen Zondag zjU hebben. Ik had voor dien Zaterdagmid dag een uitnoodiging om in een vrien denkring aan een gemeenschappelijken maaltijd deel te nemen en er scheen geen enkele reden om daaraan geen ge volg te geven. Toch gevoelde ik mij niet rustig. Het w,as, alsof ik een voor gevoel had, dat het weekend toch min der kalm verloopen zou. Ik nam althans het besluit niet aan dezen maaltijd deel te nemen en, van de nood een deugd makend, zette ik mij aan mijn schrijfta fel om eenige zaken van mijn departe ment af te doen. Ik zal ongeveer een half uur rust'g gewerkt hebben, toen de telefoon ging. Het was de heer Co- lijn, die mij mededeelde zooeven het bericht te hebbe.n ontvangen, dat Zwit serland den gouden standaard had prijs gegeven. Het was of ik door den grond ging. Wij hadden Vrijdags inlichtingen ontvangen, op grond waarvan wiü meen den te mogen aannemen, dat Zwitser land evenals wij aan den gouden stand aard zou vasthouden.. Hun nationale bank stond er, wat den goudvoorraad betrof, nog beter voor dan wij. Nu gaven ook zijn den strijd op. Men gevoelt, hoe daardoor den geheelen toe- s and veranderde; Aanstonds moest wor den onder het ocg gezien, wat thans het belang van ons land vergde. Er verliep dan ook geen half uur, of de heer Colijn en ik bevonden ons in conferentie met den president van de Nederlandsche Bank. De moeilijkheden van den toe stand was in het kort samengevat deze: Zouden wij opgewassen zijn tegen den aanval op den gulden, die nu ongetwijfeld met ongekende kracht zou loskomen? Wij zouden ons besluit natuurlijk nog even hebben kunnen aanhouden en af wachten hoe de Maandag verloopen ?'ou zijn. Zou er dan een groote hoeveelheid goud afvloeien, dan zouden wij echter Maandagavond voor dezelfde vraag staan met een veel verminderden goud voorraad. Misschien zouden wij dan nog een dag zoo voortgaan. Maar als wij d*111 toch uiteindelijk den gouden stand aard zouden moeten loslaten, en dan met een miniem kleinen goudvoorraad, zou en wij' ons dan niet het verwijt op en a s halen: „Dit hadt gij kunnen gVuTdenei;sSr üjdiger den hrt1 ASS beschikkend wfnst V u genschap een goud- t hebben behouden, die nu aan de particulieren is ten goede ge komen?" Het onaangename in de si tuatie was bovendien, dat wij zouden besluiten te blijven vasthouden, du aanstonds met nadruk zouden moe ten verklaren. Het is duidelijk dat een regeering in dergelijke dingen geen oogenblik van aarzeling mag olijk geven. Zou het publiek ook maar even den indruk krijgen: „De regeering' aarfcelt, zij gelooft zelf niet dat zij het kan houden", dan zou de zaak verloren zijn geweest. Men gevoelt ech ter ook welk een verantwoordelijkheid men met het afleggen van een dergelijke verklaring op zich neemt, wanneer later blijkt, dat men het toch niet houden kan. Het volk moet op zijn regeering kunnen vertrouwen. Stelt u voor, dat die regeering Zaterdagavond of Zondagmor gen met nadruk verklaart: „Wij houden onverzwakt aan den gouden standaard vast" en dat Maandagavond, zonder dat er iets nieuws gebeurd is en ey kón nu niets nieuws meer gebeuren, nu Zwitseriand ook van het g'oud af was het bericht komt: „De regeering heeft den gulden losgemaakt van het goud'L Dit zou het gezag der regeering om het zacht uit te drukken zeker niet hebben versterkt. Dergelijke beslissingen zijn voor een regeering buitengewoon moeilijk. De gave der profetie is ook haar vreemd. Zij weet van te voren ook niet met ze kerheid, hoe een besluit precies zal werken. Wij hadden met vastberaden heid onze munt vastgehouden, doch moesten ons thans afvragen of het nu nog vastberadenheid zou zijn en niet in koppigheid zou overslaan. En waar vast beradenheid een deugd s, is koppigheid een ondeugd. Waarlijk wij waren in om standigheden, waar wij de besliss'ng had den te nemen, niet te benijden. Het is duidelijk, dat de verantwoorde lijkheid voor een dergelijk besluit niet kon berusten bij een of twee ministers. Hier moest het kabinet beslissen. Een buitengewone vergadering van den raad van ministers werd dan ook met spoed dien Zaterdagavond tegen acht uur bij eengeroepen. Ook de directie van de Nederlandsche Bank werd uitgenoodigd daar tegenwoordig te zijn. Van acht uur tot tegen middernacht hebben wij toen beraadslaagd. Het vraagstuk werd van alle zijden onder het oog gezien. Tegen het middernachtelijk uur viel het be sluit. De gulden werd van het goud los gemaakt. Eenige hoofdambtenaren van de de partementen van financiën en koloniën, die zich daartoe den geheelen avond hadden beschikbaar gehouden, werden in de vergadering geroepen om met spoed de eerste uitvoeringsmaatregelen te nemen. Er moesten telegrammen wor den gezonden aan alle douaneposten, dat de gouduitvoer verboden was, de re geeringen van Nederlandsch-Indië, Suri name en Curasao moesten worden ge waarschuwd enz. Het was in zekeren zin een gelukkige omstandigheid, dat het besluit viel op Zaterdagavond. Er was daardoor gele genheid om den Zondag te gebruiken voor het nemen van de noodige maatre gelen. Op dien dag rustte het geheele zakenleven, waren beurzen en banken gesloten, zoodat er aldus een dag spe ling was. En er was heel wat te doen. Ik zat dan ook Zondagmorgen reeds om negen uur weer op het departement v,an financiën. Allereerst moesten daar met spoed de noodige maatregelen worden genomen om het besluit wettelijk te doen bekrachtigen. Het gouduitvoerverbod was uitgevaardigd krachtens een bij ko ninklijk besluit van 26 September 1936 aan den minister van financiën gegeven machtiging. Strikt genomen was dit be spit onwettig. Een gouduitvoerverbod had moeten zijn uitgekeurd door de Ka mers. Iedereen zal begrijpen, dat dit niet kon. Zou er eerst een wetsontwerp zijn ingediend, dan zou, ook al ware die wet met nog zooveel spoed behandeld, in middels het goud het land kunnen heb ben verlaten, zoodat het doel van de wet zou worden gemist. Zoo ooit dan gold hier het woord: „nood breekt wet". Op 31 Juli 1914, bij het uitbreken van den grooten oorlog, had de regeering voor hetzelfde probleem gestaan. Ook toen had men het uitvoerverbod bij ko ninklijk besluit uitgevaardigd en het zoo spoedig mogelijk door de wet laten be krachtigen. Deze bekrachtigingswet moest ook thans met de grootste voort varendheid worden gereedgemaakt. Het ontwerp voor de wet had ik reeds ge- ruimen tijd klaar. Op de mogelijkheid, dat er een oogenblik zou komen, dat wij gedwongen zouden zijn den gouduitvoer te stoppen, had ik mij uit den aard der Droefheid komt van ziele-onrust. aan dezen naam wil geven) zelfs niet De zekerheid van volbrachten of te volbrengen plicht geeft een kalmte, die gemakkelijk tot vreugde geleidt. Blijkens ingekomen berichten is Hr. Ms- „Hertog Hendrik" 28 September in de Straat van Gibraltar aangekomen Hr. Ms. „Johan Maurits vaij Nassau" is 28 Sep tember te Gibraltar binnengeloopen. De oud-opperbevelhebber van land en zeemacht, generaal C. J. Snijders, heeft vandaag den vijfentachtigjarigen leeftijd bereikt. In verband met allerhande insinuaties welke van nat. soc. zijde ten gehoore zijn gebracht tegen jhr. Van der Goes van Naters, die evenals ds. Van Duyl en vele anderen uit de N.S.B. trad, heeft het Utr. Dagblad opnieuw een onder houd met den heer Van der Goes ge had. Deze zeide o.a.: „Laat ik beginnen te verklaren, dat reeds lang vóór de verkiezingen van dit jaar in de rijen der N.S.B.-ers groote on- teviedenheid heerschte. Deze ontevre denheid uitte zich door een verflauwen van het enthousiasme, door een zekere onbehagelijkheid in de kringen en groe pen en door een overal en aan alle kan ten uitbrekende critiek. Ik overdrijf niet wanneer ik beweer, dat in zeer veel N.S.B.-gezinnen met de grootste ongerustheid de toekomst van de N.S.B. werd ingezien. En niet aileen bij de N.S.B.-ers thuis ook op Kring huizen en zelfs op het Hoofdkwartier werd scherpe critiek onomwonden uit gesproken: critiek die zich b.v. richtte tegen de besluiteloosheid van Mussert, die in brochure 4 der N.S.B. vriendelijke woorden aan het adres der Joden richt te, doch toeliet dat in Volk en Vader land en Nationale Dagblad uitdrukkin gen gebruikt werden, waarvoor „Der Stürmer" zich niet zou behoeven te schamen. Verder werd zeer afgegeven op de plompe wijze, waarop de propa ganda voor de verkiezingen gevoerd werd, en die uitblonk door geesteloos heid en slapheid. Ik zal de laatste zijn om te beweren dat ik mij van deze critiek zou hebben onthouden nu ik echter door en in opdracht van de fëiding der N.S.B. te genover mijn oude kameraden wordt afgeschilderd als een „verrader", een „Intrigant" en wat dies meer zij, wensch ik voor het forum der publieke opinie te verklaren: Indien ik mij heb afge vraagd, of Mussert wel de Leider was, en zoo neen, wat er dan gebeuren moest, verkeer ik hierbij in het gezel schap van Leden, die nu nog zéér dicht in Mussert's omgeving staan en den volke vertoond worden als toonbeelden van „germaansche" trouw.... Zoo heb ik ten overstaan naar achteraf blijkt van de beruchte mi crofoon in de kamer van ds. v. Duyl gezegd: Indien Mussert niet de Leider is, waarvoor wij hem eenmaal hielden, zal hij moeten heengaan doch op zoo- dan ge wijze, dat zijn naam gered wordt. Dan zal een aantal menschen, aan wier goede trouw men niet twijfe len kan, naar hem toe moeten gaan en hem zeggen: Leider, het is gebleken, dat u niet geschikt bent de N.S.B. naar de overwinning te voeren. Verklaart u, dat u ziek bent, bv, dat u een longbloeding hebt gehad, of dat uw hart niet goed is. G,a om te beginnen voor 6 maanden naar Zwitserland, benoem die en die kameraden tot een directorium, bericht na die 6 maanden dat u u voor goed uit de N.S.B. terugtrekt. De N.S.B. zal u dan althans den eersten tijd 'in staat moeten stellen zeer behoorlijk in uw levensonderhoud te voorzien, gelijk dit thans door de Nenasu geschiedt. Nu kan men dit conspireeren noe men, doch ik ontken dit, daar door mij aan deze „plannen" (indien men hier- zaak moeten voorbereiden. Het ontwerp voor de wet bevond zich dan ook ach ter zeven sloten verborgen in mijn bu reau. Ik had dat nog slechts op een en kel punt aan te vullen een begin van uitvoering is gegeven, terwijl ik overigens niet zulk een positie in de N.S.B. had, dat mijn woord daar bij van eenig gezag zou zijn. Wel heb ik een gesprek gevoerd met iemand, in wien ik en anderen in de toekomst een Leider zagen, doch dit gesprek was zui ver informatorisch. In dit verband kan ik wederom verklaren, dat een der lie den, die nu nog zeer dicht bij Mussert staan, de leidersmogelijkheden van dien ander zéér roemde, veel in hem zag, dochhem naar zijn uitdrukkelijk zeggen, nog te jong vond. Nu zal men allicht zeggen: indien u allerlei bezwaren had, waarom dan niet rechtstreeks naar Mussert gegaan? Dit was daarom hij voorbaat tot mislukking gedoemd, omdat Mussert reeds dooi zeer velen gewaarschuwd, en mijn stem evenals de hunne die eens roependen in de woestijn was. Gedurende den geheelen Dinsdag heeft men te Djocja nog lichte trillingen waar genomen. In de onderdistricten buiten Djocja zijn in totaal ruim 300 huizen in gestort. In Wedi (Klaten) zijn 100 huizen ingestort en 191 ernstig beschadigd, ter wijl op andere plaatsen in de buurt van Klaten totaal 60 huizen zijn vernield. De muren van het fort te Klaten, waarin de vrouwengèvangenis is gevestigd, zijn ernstig beschadigd, waarom men veilig heidshalve de gevangenen heeft overge bracht naar het gebouw van den land raad. In verschillende sawah's in de buurt van Prambanan is de grond open gesple ten. Uit deze spleten spoot het water tot een meter hoogte. Op verscheidene plaatsen, ook bij Wedi, ontstonden zand- f on temen, waaruit een-.substan tie op spoot, welke een gelijkenis vertoont met vulkanische asch. Op sommige plaatsen komt deze substantie droog, en op an dere plaatsen als modder te voorschijn. De regent van Poerworedjo meldde, dat door de aardbeving van 27 Septem ber in Zuid-Koetoradjo 90 inlandsche woningen geheel vernield zijn en ruim 200 zijn beschadigd. Bij Kon. Besluit is benoemd tot ontvanger der directe belastingen en ac cijnzen te Kortgene, K. van de Stouwe, commies, der directe- belastingen, in voerrechten en accijnzen te Amsterdam. F aillissementen. De arr. rechtbank te Middelburg heeft heden failliet verklaard B. Ensink, win kelier te Sas van Gent; rechter commissaris mr. A. v. d. Hoop; curator mr. R. J. Lambooij te Hulst. SOUBURG Heden, Woensdagmor gen vond ten gemeentehuize een korte plechtigheid plaats: het afscheid van het ambtenarencorps van den vertrek- kenden burgemeester, jhr. H. A. van Doorn. Namens het personeel ter se cretarie. de onderwijzers der openbare lagere school, het personeel van gemeen tewerken, de gemeentelijke politie c.s. voerde de heer J, de Bruin, hoofd der o.l. school als oudste der gemeente ambtenaren het woord. Spr. dankte den burgemeester voor de welwillendheid, waarmede hij steeds tegenover de amb tenaren optrad en zijn deelneming in hun vreugde en leed betoond. Als stof felijk blijk van vereering bood spr. bij dit afscheid een Chineesch bord met een tafeltje (standaard) aan. Ontroerd dankte jhr. Van Doorn voor deze huldiging, wijzende op den g'oeden geest van samenwerking welke steeds tusschen hem en de ambtenaren bestond KAPELLE. De Raad dezer gemeente kwam Woensdagmorgen bijeen, onder voorzitterschap van burgemeester Bie- rens. Ingekomen is o.a. een schrijven van Ged. Staten inzake een beroep van P. Clement wegens een hem toegekende vergoeding van 10 voor elk zijner drie te Goes schoolgaande kinderen, waar voor door hem een vergoeding van 20 per kind gevraagd was. Ged. Staten zet ten uiteen, dat zij dit bedrag op f 15 per kind willen stellen. Verder kwam (Ingez. Med.) Verwachting tot morgenavond: DE BILT: Zwakke tol matige W, tot Z, wind, nevelig tot licht of half be wolkt, weinig of geen regen, iets war mer overdag, Wo 29 Sept. Zon op: 6 h 59; onder: 18 h 42. Licht op: 19 h 12. Maan onder: 16 h 14, N.M. 4 Oct. en Laagwater te September. Hoogwater. Laagwater. Wo. 29 9.36 22.26 3.22 16.16 Do. 30 11.07 23.48 5.04 17.46 October. Vr. 1 12.09 24.43 6.10 18.44 Hoog- en Laagwater te Wemeldinge: September. Hoogwater. Laagwater. Wo. 29 11.11 23.54 4.25 17.14 Do. 30 12.41 6.05 18.44 October. Vr. 1 1.17 13.53 7.20 19.42 Westkapelle is 28 min. en Domburg 23 min. vroeger; Veere 38 min. later (S springtij). een verzoek in om medewerking voor het geven van een esperanto-cursus, o.a. door het beschikbaar stellen van een lo kaal. Daar B. en W. meenen, dat er in deze gemeente geen behoefte aan be staat, wordt het verzoek voor kennis geving aangenomen. Een verzoek van de Chr, Bewaarschool om wederom een bij drage van 900 vast te stellen, zal bij de begrooting behandeld worden. Voorts kwam nog in, het (reeds door ons ver meldde) besluit van Ged. Staten over 't bepalen van éénrichtingsverkeer voor den Eliwerveweg. Nadat de gemeenterekening 1936, op advies der commissie ad hoe, voorloo- pig vastgesteld was, werden de gemid delde kosten per leerling openbaar on derwijs voor 1936 vastgesteld op 8.65. Ook de rekening B.A. 1936 werd op ad vies der commissie a.h. als ingediend vastgesteld. Hierna werd de gemeentebegrooting 1938 aangeboden. De voorz. merkte op, dat het dit jaar gelukkig weinig moeite kostte de begrooting sluitend te maken. Men kon er zelfs toe overgaan de opcenten op de gemeentefondsbelas ting van 165 op 150 te brengen. Verder sluit de begrooting met 72.793 en een post onvoorzien van 2387.90. De begrooting zal door den Raad, als commissie van onderzoek, onderzocht worden. Nadat in de gem. begrooting 1937 een vierde wijziging is gebracht, volgt vast stelling van een 3e kohier hondenbelas ting, wordt de verordening radiorechten opnieuw voor een jaar vastgesteld, en een verordening regelende het beroeps- recht ingevolge het reglement auto-ver voer personen goedgekeurd. Voorts wordt de voormalige onderwij zerswoning voor 360 verhuurd aan den heer A. J. Gerritsen, Aan H. de Kunder, te Biezel nge, wil len B, en W, een bijdrage verleenen in de kosten van herstel van denvuiln's- wagen. De Voorz. wijst er op, dat de K. dit van zijn vergoeding moeilijk kan doen. De hr. B ,a 1 k e n e n d e vindt dit eigenlijk n et juist. De K. ontvangt een bepaalde vergoeding, en moet daarvan ook zijn materiaal onderhouden. Kan 'dat niet, dan is zijn belooning te laag. De Voorz. stemt dit toe, maar het is een nieuw bedrijf voor de gemeente en men moet eens zien hoe_zich dit ontwikkelt. De K, is verder tevreden over de vergoeding. Het betreft nu een verbetering voor langen tijd.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1937 | | pagina 1