VOOR DE JEUGD.
ZEEUWSCHE KRONIEK.
MONUMENTEN TE
MIDDELBURG.
Met het onthullen van het
monument voor wijlen Koningin
Emma op Maandag j.l. is dit het
eerste standbeeld in de hoofdstad
der provincie. Ziende op de groote
belangstelling uit alle deelen van
Zeeland en ook op de wijze, waar
op het monument tot stand is ge
komen, is het plaatsen van het
standbeeld een vertolking van de
liefde van heel het Zeeuwsche
volk voor Koningin Emma. Tevens
is het een zichtbare uiting van de
groote liefde, welke de Zeeuwen
voor het Oranjehuis koesteren.
Van ouds is de Oranjeliefde in
Zeeland groot geweest. Hiertoe zal
ook wel een weinig meegewerkt
hebben, dat de prinsen van Oranje
Heer waren van Veere en Vlissin-
gen.
Als de omstandigheden het niet
verhinderd hadden, dan zou reeds
ruim twee eeuwen op het oude
Abdijplein te Middelburg een
standbeeld gestaan hebben voor
een onzer grootste Oranjevorsten,
n.l. voor Prins Willem III.
Nadat in 1651 door vijf van de
zeven Nederlandsche gewesten,
waaronder ook Holland en Zee
land, besloten werd geen stadhou
der meer aan te stellen, (het klei
ne prinsje, de zoon van den pas
overleden Willem II, lag nog in de
wieg) schijnt Zeeland al spoedig
berouw te hebben gehad van
haar medegaan met Holland, welk
gewest de grootste stoot had ge
geven voor een stadhouderloos be
wind.
In 1653 reeds deed Zeeland po
gingen om den Prins van Oranje
tot kapitein-generaal en admiraal
van de Unie te benoemen. De te
genwerking van Holland was ech
ter zoo groot, dat er werd van af
gezien. Toch was de Oranjeliefde
niet gedoofd.
De Staten van Zeeland drongen
in 1660 bij Holland aan om den
prins, die op 14 November van dat
jaar 18 jaar zou worden, te benoe
men tot stadhouder. Natuurlijk
wilde de raadpensionaris Jan de
Wit en zijn anti-stadhouderlijke
partij, die in Holland de baas was,
daarvan niets weten.
In 1667 herhaalde Zeeland zijn
wensch om den Prins tot stadhou
der te verheffen, althans zeker tot
lid van den Raad van State te be
noemen. Weer te vergeefs.
Toen de Prins in 1668 in de om-
gving van Breda op de jacht was,
werd hem verzocht naar Zeeland
te komen. Met groot gejuich en
veel eerbetoon werd hij te Middel
burg binnengehaald. Wat Holland
niet kon verhinderen deden de
Zeeuwen nu. De Prins werd te
Veere en te Vlissingen als Heer
dier steden gehuldigd en de Staten
herstelden de rechten van den
Eerste Edele, den Prins toekomen
de.
Ons land werd in 1672 door 4
landen (Frankrijk, Engeland, Mun
ster en Keulen), de oorlog ver
klaard. De burgerij van Veere riep
den Prins uit als stadhouder.
Reeds vroeger had in deze stad
een opschudding plaats gehad. An
dere Zeeuwsche steden en ook de
Staten volgden, weldra ook de
overige gewesten.
Als Eerste Edele werd de Prins
in Zeeland vertegenwoordigd door
Willem van Nassau, Heer van
Odijk, een bastaard, kleinzoon van
Prins Maurits. Terecht had de stad
Zierikzee bezwaar gemaakt, daar
van ouds de vertegenwoordiger
van den E. E. een Zeeuw van ge
boorte was gewejest. De liefde
voor 't Oranjehuis deed bij de an
dere stemhebbende steden over
dit bezwaar heenstappen.
Over de meerdere of mindere
bekwaamheid van den Heer Van
Odijk zullen wij niet schrijven,
doch toen hij in 1699 op een ver
gadering van de Staten van Zee
land het voorstel deed om op het
Hof (Abdijplein) voor Willem III
een metalen standbeeld op te rich
ten, bleken de Staten hiertoe wel
genegen te zijn.
Na den dood van Prins Willem
[II den 19den Maart 17Q2 zonder
nakomelingen wejrd de waardig-
ïeid van Eerste Edele vervallen
verklaard en zeer begrijpelijk
twam er van een standbeeld voor
ïem te Middelburg niets.
Een "bekend monument is de
groote gedenknaald op den hoek
van de Dwarskade en de Rouaan-
sche kade ter herinnering aan de
opening van den nieuwen haven
van Middelburg naar het Veersche
Gat. Doordat het gebouwtje van
de Bateau-Port verleden jaar is
afgebroken is de gedenknaald be
ter zichtbaar geworden.
De haven stond in open verbin
ding met de zee. Door het stads
bestuur werd daarom jaarlijks
schouwing gehouden van de vloed
planken voor de huizen aan
Minder bekend is de hardstee-
nen gedenkzuil, welke staat bij de
stadsschuur achter het kantoor
van de gemeentewerken. Omdat
er materiaal er om heen is gelegd,
valt zij niet zoo in 't oog.
Zij werd daar in 1761 geplaatst
als herdenking van den aanleg
van het nieuwe sas of sluis, waar
door de haven in de stad door
schuring van 't getijwater op diep
te zou blijven.
De zuil is door den steenhouwer
Guillaume Larrier tevens als lan
taarn gemaakt. Op een der zijden
staat: Den 28 Aug. 1761 de eerste
steen gelegd van dit werk door
Jonkheer Johan Hieronimus Huis-
sen en 't zelve voltrokken en tot
gebruik gebracht 9 Maart 1763, on
der opzicht van Jacob Poleyn en
Jacob Poit Junior.
Op de andere zijden staan de
namen der toenmalige burgemees
ters en het wapen der stad.
Er zijn nog wel andere monu
menten in Middelburg, zelfs een
heel prachtig, zooals het grafmo
nument van de gebr. Evertsen in
de Nieuwe Kerk, doch met het
opschrift boven dit artikel bedoel
den wij monumenten op een pu
blieke plaats.
(De heer M, D. Lammerts alhier
deelt ons mede, dat het eerste
bezoek van Napoleon aan Zeeland
niet op 8 Juli 1803 viel (gelijk in
de vorige Kroniek vermeld) doch
op 12 Juli van dat jaar.)
R. B. J. d. M.
(Nadruk verboden).
DE OPSCHEPPER.
-^BBUia? jxoou jnoj azap
peq paiqa^jooj ;aq uba xzuuaq
jjhjaqaaM uag -suxn^uid jaM jbbui
'uixz ua-taaqstx uaap ua s^unqsg
uaaji aazspj aqfxjapxn^ ap xix [fiAmaï
'uaxuoqjooA suxnpuxd uaa? -xeexu
'uajaaqsfx ua s oxuibjsg jaM uaj{
-axjsjooj aqhjapjoojq ap ui jeep
'uamobfJOOA ^uxuaqaaj uaa do uaxir
-~ezz\ jxoou' uauxxnq suxnpuxd' ua
uaiaaqstx 's^im^sg :|Juissojdo
DAMMEN EN SCHAKEN.
Onderstaande partij werd ge
speeld in de groote Bondswedstrij
den welke dit jaar te Hilversum
werden gehouden.
Wit: J. SCHELTENS,
Middelburg.
Zwart: A. GROENINCK,
Bussem.
Colleopening.
1. d2d4 Pg8—f6
2. Pgl—f3 e7e6
3. e2—e3 d7—d5
4. c2c3 c7c5
5. Lf 1—d3 Pb8c6
6. Pbld2 Lf 8e7
7. 0—0 0—0
8. Tf 1—el
De beste voortzetting is 8. d4X
c5 waarop dan Zwart het beste
voortzet met 8Le7Xc5,
9. e3e4!„ d5Xe4; 10. Pd2Xe4,
Pf6Xe4; 11. Ld3Xe4 enz.
Ruilt Zwart daarna de dames
af dan is het Witte spel zeker te
verkiezen boven het Zwarte.
8b7b6
9. Ddle2 Lc8—b7
10. Ld3c2 Dd8c7
11. d4X°5 b6Xc5
12. c3c4
In dit geval moest e3e4 ge
speeld worden. Na de tekstzet
krijgt Zwart eenigzins de over
hand.
12Le7d6
13. h2—h3 Ta8—b8
14. b2b3 Lb7a6
15. Lelb2 e4—e5!
16. Tel—cl d5d4?
Deze voortzetting is geheel ver
keerd. Het maakt niet alleen dat
de looper op a6 werkloos wordt,
doch ook de velden d3 en e4 zijn
in de macht van Wit gekomen.
Na 16e5e4 heeft
Wit niet beter dan 17. Pf 3el
waarop volgt Pc6a5 met goed
spel voor Zwart.
17. Pd2e4! Pf6Xe4
18. Lc2Xe4 f 7—f 5
19. Le4d5f Kg8—h8
20. Pf3—g5! Pc6d8
Na 20h7h6 gaat di
rect de kwaliteit verloren wegens
21. Pg5e6.
21. Pg5Xh7 g7g6
Natuurlijk niet 21KX
h7 wegens mat Dh5
22. Ph7Xf8 LdóXf 8
23. Telel Pd8c6
24. e3Xd4 e5Xd4
25. De2h6
Iftl
IJL»
a b
c d e f g h
25Pc6e7
26. De6f6f Kh8h7
27. Df 6f 7f Kh7h6
28. Lb2elf Zwart geeft op
DE MOTORKETTING.
0P DE OLIFANTENJACHT.
In Afrika gaan de negers dik
wijls op de olifantenjacht. Dat is
zeer gevaarlijk, maar de olifants
tanden zijn veel geld waard er
daarom worden zij steeds weer
vervolgd.
Knip de stukjes netjes uit en
leg ze dan op de juiste manier in
elkaar, je zult dan een olifanten-
jacht zien.
nen, pakte de ketting en deze
werd nu doorgegeven, zodat Ferry
hem al spoedig in zijn bezit had.
Deze rende nu naar zijn motor te
rug en repareerde deze. Intussen
was de wedstrijd natuurlijk ge
woon doorgegaan, en er waren al
verschillende uitvallers geconsta
teerd. Maar hoewel hij, nadat de
motor geheel in orde was, geheel
achteraan kwam, zette hij zijn tan
den op elkaar, gaf gas en begon
opnieuw. Meter voor meter haal
de hij in, vermeerderde zijn snel
heid, het was, alsof hij één was
met zijn motor, wij hadden alle
maal schik in den flinken jongen,
die zich niet had laten ontmoedi-
gen.
Aan het eind van de wedstrijd
was Ferry niet nummer één, hij
was zelfs nummer vijf, maar zon
der deze pech, was hij zeker de
eerste geweest.
De directie van onze fabriek fe
liciteerde hem hartelijk en hij
kreeg een eervolle vermelding en
tevens een aanstelling aan onze
HET VOGELNESTJE.
Achter in onze tuin had vader
een grote hoop zand laten gooien
en daarin konden mijn vriendjes en
ik naar hartelust spelen. Alleen
als wij al te veel herrie maakten,
kwam de buurman van ons achter
eens over de heining kijken en
uren was Tine d'r a uut. Ze miek
't eten gereed en riep toen Kees
„Kom je d'r uut; 't is tied, 'dor!!"
Merie wier d'r van wakker. Ze
vroog: „mag ik er ok a' uut kom-
me?" „Nêe-e", zei Tine, „ik za'
wè' zegge, oeneer a jie d'r uut mag
komme". Een tochtje naedien zei
ze: „noe, komt er dan noe mè' uut
om goeiendag te zeggen, en dan
mó' je wee' vrom. Noe mö' je
is luustere wat a je zegge mot',
öor; je mö' zegge: „dag nom Kees,
je goeie reize, 'öor, en een goeie
thuuskomste, a' me 't léve en
dan mö' je 'n een kos geve". Wan'
noe mö' je begriepe, Tine in
d'r 'öod 'ezet, da' ze Merie bur-
gerse menieren most lêere. Wan'
ons soort ménsen, dat weet je
wè', die kosse nie'. En kiek, dat
kind dir een gruwel an. 't Is
zonde. Wan' Kees een gröoten
baerd en snorre, z'n 'aer 'ieng
meesttieds op z'n jas en z'n wins-
breeuwen kon 'n agauw slintere'
Onder z'n öogen was een pleksje,
nou,.... nie grotter as een gullen
dienk ik, di' a gin 'aer stoeng, en
di' most Merie dan weze'. Soms
wou ze nie', mè' dan speelden die
Tine di' daegen over öp. Noe docht
ze: ,,'k za' 't mé' doe, dir is gelok-
keg noe gin méns, die a 't kan zie''.
Mè', 'oe verzichteg a ze ok te wer-
ke gieng, toch kriebelden d'r nog
'aer tegen d'r gezicht. Sjoeg, 't
oendervlêes kwam d'r van op d'r
aaeken. Toen most ze vrom ni'
bédde. Kees stapten d'r vandeur
mie z'n stok en z'n korenzak. Ti
ne, die dee' de griengel op de deu-
re en gieng d'r ok wee' in. Ze zei:
„sie-zö; noe gae ons nog een bitje
slaepe en a' me 'r dan medêement
uut bin, dan za' 'k j' is vertelle,
wat a ik zö-a' van plan bin".
de kaden. Met veel plechtig
heid werd op 24 Aug. 1819 de eer
ste steen gelegd van de naald.
Twee jaar te voren was de haven
door koning Willem I feestelijk
geopend. Op een bij deze gelegen
heid geslagen penning stond o.a.
dat onder de schaduw van koning
Willem I de welvaart van Middel
burg zou herleven.
Helaas, was dit een ijdele hoop.
Het aantal inwoners liep nog
steeds terug, zoodat het in 1824
reeds gedaald was tot 13000.
Een schilder verteld in een
groot gezelschap over zijn Pool
reis en over de talrijke schetsen,
die hij daar ondanks koude en
moeilijkheden maakte en waarin
hij zijn indrukken vastlegde van
verschillende schilderachtige dee
len van dit land. Zoo heeft hij o.a.
een prachtige teekening bij zich
van een zeldzaam avontuur. Hij
was daarvan, zoo vertelt hij, oog
getuige geweest. Het stelt een
grimmigen strijd voor, waarin een
eskimo een beer met zijn speer
aanvalt, terwijl op den rand van
de ijsschots een pinguintroepje de
wijk neemt in het water. De schil
der verzekert, dit alles natuurge
trouw vlastgelegd t'e hebben
Toch moet de schilder beslist een
opschepper van het grootste for
maat zijn, want uit zijn woorden
blijkt, dat hij nooit in de Poolstre
ken geweest kan zijn. Waarom
niet
y»uM^iqrWgnrTOmvEn&'u.y.rrvniraiii-.: VST
Èj
door
CARLY VOS.
Bij de grote autorennen jubelen
thans honderdduizenden als Fer
ry in zijn renwagen voorbijsuist.
Meer dan eens hebben de verslag
gevers aan Ferry gevraagd, hoe
hij er toe gekomen is om auto
renner te worden. Hij strijkt dan
eens zachtjes langs zijn motorkap
en zegt: „Ach, mijn vader heeft
een automobielenfabriek, ik ben
dus als Jiet ware tussen de mo
toren opgegroeid.
En dan is ook zo, er is geen
greintje grootspraak bij. Hoe hij
echter bij de grote automobielfa
briek gekomen is als speciale ren
ner, daar konden wij niet achter
komen. En toen er nu laatst weer
eens een autorage was, en de mon
teurs alle wagens nog eens terdege
hadden nagezien, stond ik toeval
lig naast een van hen en zei hem:
„Kent U Ferry al lang ,,Ja„
van zijn eerste debuut af", ant
woordde de man.
Zo begon dan het gesprek, waar
op de monteur zei: „Als de ver
slaggevers ons eens om inlichtin-
gen vroegen, zouden zij nog heel
wat meer te weten kunnen ko
men". Mijn nieuwsgierigheid was
geprikkeld en ik vroeg: „Wat
weet U van Ferry
De monteur kuchte eens en be
gon: „Hij is nu ongeveer vijf jaar
beroepsrenner. De eerste keer dat
hij uitkwam, was het op een motor
van de fabriek van zijn vader. Be
halve vijf motoren van onze fa
briek namen er nog twee van een
andere fabriek, een van de fabriek
van Ferry s vader en drie particu
lieren aan de race deel. Het was
een mooie start. De baan, die ge
reden moest worden, ja, niet één,
maar honderd en twintig maal, had
de vorm van een driehoek. Daar
binnen waren tribunes opgesteld,
zodat men de baan bij grote ge
deelten kon overzien. De race be
gon, Onze motoren lagen dadelijk
aan de kop, en pas op de 5e ronde
begon er een beetje tekening in de
renners te komen. Ferry bleek een
uitstekend rijder te zijn, die voor
al bij de bochten tijd trachtte te
winnen, door het nemen van scher
pe hoeken. Na de veertigste ronde
was hij al nummer drie, terwijl de
eerste twee rijders van onze fa
briek waren. Nu begon het te
spannen. Zou het mogelijk zijn, dat
deze onbekende jongen als eerste
zou aankomen, nog voor onze be
kwame renners
Ongeveer tegen de helft van de
strijd kwam Ferry weer aanrijden,
liet bijna vlak voor mij zijn motor
aan de kant uitlopen, sprong er af
cn riep: „Heb je een ketting voor
me, mijn ketting is gebroken."
Wij hadden natuurlijk alleen
maar materiaal voor onze eigen
motoren en konden hem dus niet
helpen. „Geef de strijd maar op",
nep een van mijn collega's, doch
inplaats daarvan sprong hij over
de balustrade en brulde, terwijl hij
voortrende: „Mijn ketting, ziet
iemand ergens mijn ketting
Toen het publiek eindelijk begreep
waar het om ging, waren zij zo
sportief om de boodschap door te
geven en onmiddellijk werd de
ketting bij een bocht gevonden.
Iemand uit het publiek* die de
ketting wilde oprapen, liet hem
onmiddellijk weer vallen, want hij
had aan de gloeiende ketting zijn
hand lelijk verbrand. Een ander
nam een van zijn leren handschoe
fabriek, want dergelijke mensen
hebben wij nodig.
Nu rijdt hij allang geen motor
meer, doch rent met onze snelste
renwagen."
Ik dankte den monteur hartelijk
voor zijn mededelingen en volgde
met belangstelling de race, waarbij
Ferry ditmaal schitterend als eer
ste aankwam.
