22^ GOESCHE COUBAMT^ü
INZAKE HETlKIESRECHT
BINNENLAND.
ZEELAND.
WEERBERICHT.
NUMMER 187.
TWEE BLADEN.
WOENSDAG
11 AUGUSTUS 1937.
EERSTE BLAD.
180e JAARGANG.
MIDDELBURG.
GOES.
$T<wtï<rinU m
IIDDELBURGSCHE COURANT
jjagblad -Voor Middelburg, Goes en agent-
icbap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Sij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Midd«Iburgsche Courant j Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139 Postrekeni ng-no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 1—
regel* f 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. me(
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer com
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
Het politieke liberalisme hand-
have het algemeen mannen- en
vrouwenkiesrecht! Een ant
woord aan mr. Van Deinse.
De heer H. D, L o uw e s, tot voor kort
lid der Tweede Kamer en thans nog
hoofdbestuurslid der Liberale Staatspar
tij „De Vrijheidsbond", schrijft ons:1)
Het is voor ons, boeren, de tijd des
oogstes en dat beteekent veel Werk en
■concentratie op de bedrijfsvoering. Wan
neer ik mij dan toch zet om op te komen
tegen de zienswijze door mr. Van Deinse j
in dit blad. omtrent de toekomstige ge
dragslijn van den Vrijheidsbond geuit,
dan doe ik dat in de eerste plaats omdat
ik het met die zienswijze fundamenteel
oneens ben. En verder acht ik deze te
genspraak noodzakelijk, om te voorko
men, dat men de opvattingen van mr.
Van Deinse ook maar eenigermate als
normatief voor den geest in den Vrij
heidsbond zal gaan zien. De hooggeach
te auteur van de zeer veel gelezen „Van
Week tot Wee'k"-rubriek in het Nieuws
blad v, h. Noorden schijnt deze zienswij-
z'e eenigermate te bezitten. Ook op dit
deel van zijn beschouwing moge ik dus
hier een wederwoord doen hooren.
Het zwakke punt in het betoog van
mr. Van Deinse is, dat hij wel den
grondslag en de praktijk van ons huidig
mede op algemeen mannen- en vrou
wenkiesrecht steunend staatsbestel
verwerpt, maar niet concreet aangeeft,
welken volksinvloed hij dan wèl nuttig
en oirbaar acht. Wil hij de dictatuur van
Mussert of herinvoering van een kies-
rechtwet, die aan de kiezers bepaalde
eischen stelt van welstand en ontwikke
ling? De zin „De stem van den straat
veger even zwaar te laten wegen als die
van den minister stempelt het algemeen
kiesrecht tot een onding" doet mij zulks
veronderstellen,
Mr, van Deinse kan deze stelling niet
bewijzen en ik evenmin haar onjuistheid.
Als wij beiden op een dag onverwachts
b.v. ai de professoren van de Groninger
Universiteit en al de werklieden der
Groninger gemeentereiniging bijeen kon
den brengen en hen een politiek exa
men afnemen, zouden wjj misschien fei
ten krijgen. Maar dit zal niet gaan, en
daarom' gfcat het hier om persoonlijke
inzichten.
Welnu, mijn zeer stellige ervaring is,
dat noch intellectueele ontwikkeling
nóch een zekere graad van welstand ons
kunnen helpen een beter kiezerscorps
uit te zuiveren uit de massa des volks
ïk heb eenige jaren zeer intensief aan ons
politietieke leven deelgenomen, op veel
meer dan honderd politieke vergaderin
gen gesproken en gedebatteerd en ook
overigens heb ik een zeer veelvuldige
aanraking gehad met alle lagen van ons
volk, van ministers tot straatvegers, om
in de terminologie van mr. Van Deinse
te blijven. Voordat ik mijn politieke
loopbaan aanving, was ik een voorstan
der van algemeen kiesrecht. Ik ben het
nu nog, met een veel meer verdiepte en
verstevigde overtuiging.
Ons volk is zijn algemeen mannen, en
vrouwenkiesrecht waard. De laatste Ka
merverkiezing is daarvan een duidelijk
bewijs. Het heeft ondanks propaganda
van allerlei allooi welbewust een re
geering willen handhaven, die goed had
gereg'eerd. Dat het wat verbluft en ont
hutst toeziet wat de politici van deze
volksuitspraak hebben gemaakt, doet er
hier niet toe. Het volk deed op zuivere
wijze zijn plicht.
En wie hebben het mogelijk gemaakt,
dat de oude dame coalitie herleefde? Dat
zijn die liberale 'kiezers, die hoe goed
ook bedoeld bij de stembus hun be
ginsel verlieten en een geheel ander, ter
wille van een hooggeacht staasman, aan
vaardden. Ik vermoed, dat deze kiezers
ook bij een kieswet, die op eischen van
ontwikkeling en welstand steunde, de
kiesbevoegdheid zouden krijgen Dat
zouden ook gekregen hebben die kiezers
die cens een tolbestormer, een nationa al-
hersteller, oen plattelander, en wie al
niet in de Kamer brachten, om te bemer
ken, dat him stem weggegooid was. En
die en dat is nog erger nooit wijzer
Opgemerkt zij, dat bovenstaand ar
tikel reeds geschreven en in ons bezit
was toen wij kennis namen van een uit
voerige beschouwing, die het C.H. dag-
®Ja,d „De Nederlander" aan mr. Van
einse's opstel wijdt, en waarvan men
f ,ers bi dit blad, onder Perskroniek,
Red V^,rn^amste vindt weergegeven,
schijnen te worden. Zulke onverstandige
dingen doet de breede schare van het
volk niet, daar bouwt men w e 1 b e-
wust'met bestendigheid en
volharding zijn invloed op.
Ik geloof daarom niet, dat mr. Van
Deinse praktische denkbeelden aan de
hand kan doen, hoe hij het kiezerscorps
wil verededen. Een partij, die met dat
denkbeeld zou aankomen, zou bovendien
heel weinig aanhangers verkrijgen m.i.
lang geen kiesdeeler em geheel door
de N.S.B. worden medegezogen.
Mlaar ik heb tegen het standpunt van
mr. Van Deinse nog ernstiger bezwaren.
Mr. Van Deinse voert ten tooncele
hij zal er zeiker persoonlijk wel geheel
vrij van zijn maar desniettemin een
zekere intellectueele hoogmoed, die niet
past bij de nederigheid en den oclmoed,
die alle menschen, ministers en straatve
gers, intellectueelen en ongestudeerden
past. Is er niet de gedachte: „hoe meer
ik weet, hoe beter weet ik, dat ik niets
weet'*? 'En ge(ldt dit (niet juist daar,
waar het gaat om vele levensdaden, in
zaken, in het intieme leven van den
mensch en zijn gezin; ook in de politiek,
wiaar blijkt, dat er machtige drijfvecren
zijn, die het verstand niet kent noch kan
ontberen, en die wij met het woord: in
geving eenigszins benaderen? Men kan
de rede zoomin uitschakelen als zich er
geheel aan overgeven. Ons volk in zijn
geheel bezit, naar mijn gevoelen, aen de
eene zijde voldoende ontwikkeling en
aan den anderen kant genoeg gezond
verstand en zuiver gevoel om in 't alge
meen het kiesrecht waardig te hantee-
ren. En het doet dat ook, alle N.S.B. be
roeringen en andere ten spijt. En mr.
Van Deinse zou, naar mijn stellige over
tuiging, schrikken van de daden van
het naar zijn aanwijzingen, geselecteerde
kiezerscorps, het zou niet verstan
diger handelen dan het nu be
staande, maar het zou wel de uitgeslo-
tenen een zeker minderwaardigheidsge-
gevoel opdringen, met alle ellende van
dien.
Ik aanvaard het algemeen kiesrecht
ten slotte en dit geldt voor mij het
zwaarst omdat ik in ieder mensch zie
een beelddrager Gods, bespeelbaar in
strument voor en door den Heiligen
Geest. En wij kennen geen methode dien
Geest te volgen, want hij waait wer-
waarts hij wil. En daarom wil ik wan
neer de historische wording, de volks
ontwikkeling en de politieke scholing 't
mogelijk maken, zooals in Nederland het
geval is principieel niemand
buiten sluiten van het recht
mede te bepalen, hoe er geregeerd zal
worden.
Er ligt voor mij een diepe bekoring
in het feit, dat er naar de stembus aileen
kiezers en keizeressen gaan, Nederland
sche mannen en1 vrouwen zonder meer,
er, ik ga graag op met hen, die meer, en
anderen die misschien minder geleerd
hebben dan ik, die meer bezitten of
minder. De g'roote levenswetten zijn
voor ons menschen alle dezelfde en ik
weet mij op grond van enkele uiter
lijke levenswaarden noch de meerdere,
noch de mindere van hen, die hun stem
biljet met mij in de bus duwen.
Ik acht b.v. de. beide medeburgers in
ons dorp. die een ,academischen titel
voeren hoog, maar ik besef niet, dat
hun politiek inzicht beter is gefundeerd
dan het mijne. En :'k zou niet durven
zeggen, dat de bij mij werkzame landar
beiders, overtuigde calvinisten, die met
evenveel overtuiging en beslistheid Co-
lijn stemden als ik Bierema deed daar
door als kiezers m'nder gewenscht zijn
dan ik zelve. En daarom: niet terug van
het algemeen kiesrecht, maar het hech
ter grondvesten en zuiverder doen wer
ken. Het is mij een blijvend gevoel van
groote voldoening, dat ik tot een volk
behoor, d,at met algemeen mannen- en
vrouwenkiesrecht, naast Zwitserland,
Engeland en de Skandinavische rijken
met eere genoemd mag worden onder
de best geregeerde landen, 'nnerlijk
sterk en touw verbonden aan zijn Ko
ningshuis,
Zijn er daarom geen gevaren en moei
lijkheden? J,a zeker! Maar wie zou ver
wachten, dat na 20 jaar een dergelijk
geweldig goed, als ons algemeen kies
recht. product van eeuwenlange ontwik
keling, feilloos zou werken? Daarom
öp voor de verbetering! En wat moet
er d,an gebeuren?
In de eerste plaats moet ons partij
wezen verbeterd worden, met name het
vrijzinnige. D't moet zich samentrekken
■op zijn geestelijk beginsel, de vrije ont
plooiingsmogelijkheden van het in ieder
Maak geen vreemde deelgenoot van
uwe huiselijke oneenigheden.
mensch gegeven waardevolle eigene. Ik
ga er hier niet verder op in, in „De
Vrijhe d" van Juli 1937 legde ik in een
proeve van een beginselverklaring mijn
gedachten neer. Maar in één sterke be
ginselpartij moet de liberale of vrijzin
nige gedachte haar kracht ontplooien en
haar historische taak in ons volksge
heel vervullen.
Verder moet bij de stembus meer
ruimte komen voor 'nvloed van den kie
zer op de persoonskeuze; de ban der
partijmacht moet worden verbroken er-
de kiezers moeten hun voorkeur beter
in daden kunnen omzetten.
Ons volk wenscht allerminst zijn re
geerders van haver tot gort voor te
schrijven hoe er geregeerd moet worden;
het wil gaarne het eigen recht
der overhe id erkennen
en het aanvaardt van regeerders, in wie
het durf, menschelijkheid en eerlijkheid
aanvoelt, gaarne een sterke leid'ng.
Ook moeten zij leeren, dat zij binnen
het partijverband moeten meedoen.
Ten slotte moeten wij er voor zorgen,
dat er in ons staatsbestel naast een
grooten en gezonden volksinvloed blijft,
gehandhaafd een groote zelfstandige
macht der Kroon en Haar Regeering.
Een zuivere begrenzing dus van de
taak van het parlement, 't recht der
regeering handhaven, en bestrijding der
gedachte der Volkssouvereinitei't, dat
zij ons doel.
De historische taak van de liberale of
vrijzinnige gedachte is nog allerminst
volbracht; zij heeft alleen principieele
bezinning en eenheid van organisatie
noodig. Ondanks alles is het een lust
daaraan mede te werken, want er is
iets groots te doen en daarom: de han
den aan den ploeg!
Er gaan twee groote Nurksen door
den Nederlandschen Hout: Mussert en
Wijnkoop. Mr. van Deinse probeere niet
den Vrijheidsbond tot de derde te ma
ken. Laat ons in blij toekomstgeloof met
alle geestverwanten van goeden wille
ti achten den Vrijheidsbond zoo zuiver
mogelijk af te stemmen op de histori
sche, Nederlandsche liberale of vrijzin
nige gedachte, die in 'ieder mensch het
eigene herkent en hem daarom ook roept
om mee te doen bij de stembus.
Westpolder, Ulrum, 7 Augustus 1937,
De radio-reportage van de overdracht
van het prinselijk jacht.
Op Zaterdag 28 Augustus a.s. zal, ge
lijk reeds eerder gemeld, de officieele
overdracht plaats hebben van het natio
nale huwelijksgeschenk aan het Prinse
lijk paar.
Van deze plechtigheid zal door de
K. R. O. een ooggetuigeverslag worden
uitgezonden aan boord van de „Piet
Hein", die zich tijdens de overdracht
op het IJsselmeer zal bevinden tusschen
Muiden en het Buiten-IJ, door middel
van de radio-zendinstallatie, welke tot
de uitrusting van het schip behoort, zal
het mogelijk zijn om het verslag uit te
zenden, dat dan weer aan de kust wordt
opgevangen en naar Hilversum wordt
doorgegeven. Van daaruit vindt de re
portage zijn weg naar den zender, zoo
dat geheel Nederland getuige kan zijn
van de overdracht van het jacht. De
toespraak, waarmede deze plechtigheid
zal geschieden, zal eveneens worden
(uitgevonden en in aansluiting daarop
nog de reportage van de groote vloot-
schouw, welke op het Buiten-IJ wordt
gehouden en tevens een massaal wel
kom beoogt te zijn voor het prinselijk
paar, dat bij hun aankomst het jacht
reeds in bezit zal hebben genomen.
DE VERBRUIKSCOÖPERATIES.
Enorme toename in Zeeland
door de kolenbonden,
In de zevende aflevering van het
maandschrift van het centraal bureau
voor de statistiek zijn opgenomen de
resultaten van een onderzoek naar het
ledental der verbruikscoöperaties op 1
Januari 1937, en van den omzet dezer
vereenigingen over het jaar 1936. Ter
vergelijking zijn daaraan cijfers over
voorafgaande jaren toegevoegd.
Het ledental bedroeg in Zeeland in
1935: 10.281; 1936: 10.948 en 1937: 16.248;
in geheel Nederland onderscheidenlijk
315.356; 320.907 en 325.368.
Het ledental vertoonde gedurende het
jaar 1936 over het geheele land een stij
ging van 4.461 personen. Met uitzonde--
ring van de provincie Zeeland kwam
in het ledental der overige provinciën
slechts weinig verandering; het ledental
in onze provincie nam, voornamelijk ten
gevolge van de vorming van een aantal
coöperatieve kolenbonden, met meer
dan 5000 personen toe.
De omzet (in guldens), bedroeg voor
Zeeland f 1.270.814 totaal of 5.006 per
1000 inwoners; voor geheel Nederland
zijn deze cijfers resp. 63.735.779 en
7.448.
De daling in den omzet vond geduren
de het jaar 1936 voortgang, zij het in
mindere mate dan in het voorafgaande
jaar (1,6 pet. tegenover 2,7 pet. in 1935).
DE RIJKSBEGROOTING 1938.
Naar „De Tijd" meldt, zal het tekort
op de Rijksbegrooting 1938 ongeveer
115 millioen bedragen, tenzij nog tijdig
de middelen worden gevonden, waarme
de dit tekort zou kunnen worden gedekt
Bezwaren tegen het voorontwerp
Landbouwordeningswet 1937.
Het comité van graanhandelaren heeft
dezer dagen een adres gezonden aan
den minister van economische zaken,
waarin het zijn bezwaren uiteenzet te
gen het onlangs gepubliceerde vooront
werp Landbouwordeningswet 1937. Het
comité kantte zich tegen het blijkens
dat ontwerp voortrekken van de be
langen van den landbouw boven de be
langen van de niet-agrarische bedrijfs-
genooten. Voorts achtte het comité het
ongewenscht, dat zonder meer zou wor
den overgegaan tot geleidelijke uitscha
keling van den handel in landbouwpro
ducten en overdracht daarvan aan amb
telijke en agrarische lichamen.
Als conclusie van zijn beschouwingen
verzocht het comité den minister zijn
goedkeuring jiiet te /willen verleenen
aan dit voorontwerp, doch integendeel,
voorzoover de noodzakelijkheid bestaat
van maatregelen in verband met wijzi
gingen in de structuur van het interna
tionale ruilverkeer, daarbij juist krach
tig te streven naar het ingeschakeld hou
den van den particulieren handel, zij het
met toepassing van een geordende sa
menwerking.
Bij beschikking van den minister
van justitie is aan den heer N. Corne
lisse te Hellevoetsluis met ingang van 1
September 1937 eervol ontslag verleenc
als commissaris van rijkspolitie aldaar
De heer Cornelisse is een Middelbur
ger van geboorte.
ZEEUWSCH PROFETENBROOD,
maar dan ook het echte.
Oudste adres:
M. PETERSE.
Patissier, Hofleverancier, Middelburg.
(Ingez. Med.)
DE PROVINCIALE BIBLIOTHEEK
VAN ZEELAND.
Blijkens het laatste jaarverslag van
den bibliothecaris van de provinciale
bibliotheek van Zeeland boden verschil
lende schrijvers weer een exemplaar
v,an hun werken aan de b bliotheek aan
en werd zij ook door anderen met wer
ken, voor deze provinciale verzame
ling van waarde, bedacht. Een groot
getal brochures e.d. schonk ook weer
de directeur-hoofdredacteur van de
Middelburgsche Courant.
Een voortgaand onderzoek n,aar de
afkomst der Nederlandsche auteurs
vergrootte het getal van degenen on
der hen, die tot de Zeeuwen moeten
worden gerekend. Voor zoover de fi
nanciën het toelieten, zijn hun werken
aangeschaft. Overigens richt de aankoop
van werken zich naar hetgeen door de
gebru!kers der bibliotheek wordt ge
vraagd en naar den aard der bestaande
verzamelingen,
In het vorig jaar is er mee begonnen
om in het uitleenbureau kleine verza
melingen boeken over bepaalde onder
werpen ter inzage te leggen. De be
zoekers stelden dit op pijrs, zoodat d't
werk is voortgezet. Tot meerder ge
bruik van de bibliotheek leiden ook de
tentoonstellingen, welke van tijd tot
tijd zijn gehouden; dit jaar een betref
fende de vorsten uit het huis van Oran-
je-Nassau, op den dag van ondertrouw
v,an H. K. H. Prinses Juliana geopend,
en een van k'nderboeken ter gelegen
heid van de boekenweek. Ook het be
zoek van groepen leerlingen van middel
bare scholen onder leiding van sommige
hunner leeraren vond geregeld plaats.
Al deze dingen werken stellig mee
aan het groote accres in het gebruik
Verwachting tot morgenavond:
DE BILDT: Meest zwakke wind, in
het Noorden veranderlijk, in het Zuiden
uit O. of Z. richtingen, half tot zwaar
bewolkt of betrokken, waarschijnlijk
eenige regen, met in het Zuiden kans
op onweer, in het Noorden weinig ver
andering in temperatuur, warmer in het
Zuiden.
UKKEL: Matige wind, vooral uit Z.W.
richtingen, over het algemeen schoon
weer, in den nacht bewolkte tot betrok
ken hemel, ochtendnevel.
r- - - -
Wo. 11 Aug. Zon op: 5 h 37; onder;
20 h 32. Licht op: 21 h 02. Maan op:
11 h 46 onder: 21 h 52. E.K. 14 Aug.
Hoog-
en
Laagwater te
Vlissingeni
Augustus.
Hoogwater.
Laagwater.
Wo.
11
5.14 17.26
11.31 24.07
Do.
12
5.50 18.03
12.07 24.43
Vr.
*3
6.32 18.45
12.44
Hoog-
en
Laagwater te
Wemeldinge:
Augustus.
Hoogwater.
Laagwater.
Wo.
11
7.07 19.21
12.41
Do.
12
7.40 19.53
1.07 13.17
Vr.
13
8.18 20.30
1.42 13.54
van de bibliotheek, dat wel duidelijk
spreekt uit het feit, dat- gedurende de
jaren 1931, 1932 en 1933 gemiddeld
5000 boeken per jaar zijn uitgeleend, en
gedurende de jaren 1934, 1935 en 193b
gemiddeld 9000 boeken,
In 1936 bezochten 4918 personen da
bibliotheek (v. j. 4857). Er zijn 9394 boe
ken uitgeleend (v. j. 8586), 658 zijn naar
buiten Middelburg gezonden (v. j. 699),
van andere b'bliotheken zijn er 515 op
aanvrage verstrekt i(v. j. 409).
De toepassing der Crisis-pachtwet.
In het tweede kwartaal van 1937 zijn
48 verzoekschriften ingediend tot ge
heele of gedeeltelijke ontheffing van be
taling van een pachttermijn. Beëind gd
werden 43 verzoekschriften, waarvan 7
door intrekking en 36 door beslissingen
van 'de pachtkamers. Bij een van deze
beslissingen bleef de pachttermijn ge
handhaafd, in 16 gevallen werd een re
ductie van 1 tot 25 pet., eveneens in
16 gevallen een reduct e van 26 tot 50
pet, in 2 gevallen een reductie van 51
tot 75 pet, en in één geval een nog hoo-
gere reductie toegestaan.
In het .arrondissement Middelburg
werden 10 zaken afgedaan,: waar van
één door niet ontvankelijk verklaring
de overige door beslissingen van de
pachtkamer, waarbij in 4 gevallen een
reduct'e van 1 tot en met 25 pet, en in
5 gevallen een reductie van 26 tot en
met 50 pet werd toegestaan.
Pakken hooi losgelaten.
Gisteren reed een vrachtauto, geladen
met pakken hooi van de Loskade den
Biauwendijk op, toen het touw, waar
mede de pakken gebonden waren los
ging en enkele pakken van den auto
afvielen. Daarbij werd een passeerende
handkar geraakt en kwam de bestuur
der daarvan te vallen, zoodat hij enkele
lichte verwondingen opliep. Tegen den
autobestuurder werd proces-verbaal op
gemaakt wegens het geen voorrang ver
leenen aan de handkar.
Van 16 en 18,
Maandag vermeldden wij, dat de po
litie proces-verbaal had opgemaakt te
gen een persoon, die een auto deed be
sturen door een jongen beneden 16 jaar.
Dit was juist, maar het komt ons toch
ter voorkoming van vergissingen goed
voor er aan te herinneren, dat het ver
bod motorrijtuigen op vier of meer wie
len te besturen, geldt voor personen
beneden 18 jaar.
In de op 10 Augustus jl. gehouden
vergadering van stembevoegde inge
landen van den Zuid-Kr.aaiertpolden zijn
op den staat van aanbeveling ter be
noeming van een gezworene, wegens het
benoemen van den heer C. A. van
Nieuwenhuijzen tot dijkgraaf, geplaatst
de heeren Jacob van 't Westeinde, Ja
cobus van 't Westeinde en A. G van
der Meulen, allen wonende te 's-.Heer
Arendskerke.
Rijkspostspaarbank.
In den loop der maand Juli 1937 werd
aan het kantoor alhier op spaarbank-
