VOOR DE JEUGD.
ZEEUWSCHE KRONIEK.
DAMMEN EN SCHAKEN.
HOE DE EEKHOORNTJES EN
DE VELDMUISJES
VRIENDEN WERDEN.
HOE MAKEN WIJ EEN ZEILSCHIP?
moste de guus dan zienge. Zie
zong dan Franse vaesjes, 'k 'öore
't nóg man, van: klaere de la lune
bon amie pjaero, vaetum watja
plume, poeree kriere mo.o. .o. .o
En dien draai van achter zong ze
dan zo mooi, mie zö 'n 'oog stem
metje en zö 'elder as een belle
Mè stout, kiek, kiek, wat was dat
dienk toch stout. Noe g'löof 'k dir-
rom, da' ze 't oal nie' goed be
greep, öor, wat a ze zö a' zei, om
da' ze, liek a 'k zö pas 'ezeid
van vremde ouwers was.
Noe weet je, da' ze, toens ter tied,
nog mêe-e dolve, dat 'k zö
pas 'ezeid, En fioe kon je de
mêe-delvers nie' kwaejer maeke,
as a je zong van „krotespitter
Ja, gröote ménsen dee-e dat
vanselleft nie' Mè' van die
schoolguus die kwamme dan wel
is verbie dat land, dir a die mén
sen bezig waere, en dan begunste
die te ziengen, 'öor, van: „krote
spitterNoe waere ze zö wies
om te begunnen, a' z' a' een èndje
verbie waere, zie je. En êest dee-e
ze dan d'r klompen uut. Ze stoen-
ge op de sproenk, in ied'ren 'and
een klompe. Nou, en dan je té,
van:
„Krotespitter, verroeste spae,
laet je tingels wat dichter gae!"
In 't êeste bleve dan de mêedel-
vers mè spitte. Ze dee-e net, of a
ze glad niks 'oorden. Mè' die guus
'ieuwe an. Die bléve zienge, van:
„krotespitter...." en dat 'ieuw
mer an. Dan wiere toch die del
vers dat zö beu En dan, anêens,
op 't onverwachts, zei d'r êen,
flèr,z'n spae wig,....
wupover de dulve, 'ie zei
een woord en,.... roefd'r
achteran. Mer a je dienkt, die
stoute jonge bleve di' stae wachte',
dan bè' je wè' verkeerd, öor. Die
hieptsen d'r vandeur, zö 'ard a ze
mè' kuste. Die vent kust ze
nooit vange, dat ku' je wè' be-
griepe. Die bleef dan op een ènde
stae en riep van oalles: „a 'k je
toch vastkriege, dan zü' je 't wéte';
apen, dir a je bint, komt is 'ier a
je durft! Dan graeve me een diepe
pit, en di' mö' j' in, begrepe'? a
net jen 'öod d'r mé' mi' boven
komt. En dan gaet 'r êen voe je
neuze zitte.... en zöo mè' vad-
der, je begriept dat wè'! En die
guus waere di' van op d'r dood,
Ze g'löofden eerlik, as die vent ze
pakten, dat 'n dat doe-e zou.
En dirrom liepe ze de 'ielen uut
d'r kousens, d'r tonge uut d'r mond
en jaege as puten.
En a' die guus noe 's aevens
zatte zienge, a' ze dan schooltje
speelden, bie de sluis, dan was 't
oltied, êer a de „schole" uutgieng:
noe nog êen vaesje; en dan viz-
zelden merie gauw stille wat. En
dan beguste ze van: „krotespit
ter...." De venters zatte dan d'r
puupje uut te röoken of ze lagge
an den diek te knauwen op een
gosje. Toet dat 'r êen dat vaasje
beu wier, en overènde kwam.
Dan was de „schole" gauw uut,
ooi'!
Dan vloge z' as een kobi, en
douwe en strukelde en voalle: Ze
rolden van den diek en schrêeuwe,
....as mispitlöopers. Tied om te
lachen ze nie; mer a z' uut de
lemieten waere, dan schaterden ze
't uut. Ze duste dan toch nie' mi'
vrom te kommen, en bleve mer
omlaege touwtje sprienge.
Mer a' de schipper in de kaaie
lag, en Teun zat neffen 't roer te
spelen op z'n 'armonica, dat
klonk dan over 't waeter, 't is zö
stille 's aevens, a 't overdag mooi
weer 'ewist 'eit, dan dee-e ze
gin stoutegheid van 'êel den
aevend, mè' dansten op de weeg-
brugge en zonge mee van: „o, hel
dere zon, o, duistere maan' en
„lieve schipper, vaar mij over".
OPROER TE MIDDELBURG.
1787 JULI 1937
(Slot.)
Vijf en twintig huizen ver
nield, zes menschen ge
dood, verscheidene per
sonen ernstig gewond.
Wat er op Vrijdagavond ge
beurde, was nog maar een klein
voorproefje van 't geen er zou vol
gen.
Den anderen dag verzamelde
zich weer een groote menigte voor
iet huis van dokter Steveninck in
de Noordstraat. Nadat een tijd
lang geschreeuwd en gescholden
was op den patriot, werden een
paar ruiten ingeworpen. Toen zet
te de dokter, geholpen door zijn
tnecht en twee meiden alle ra
men open en waarschuwde het
volk, dat hij geweld met geweld
zou keer en. Toch had nog iemand
den moed een kei door een der
ramen te gooien. De dokter be-
oonde hem daarvoor met een
schot in de heup. Nu trok de me
nigte zich terug in het schuin te
genover liggend St. Jorisstraatje.
Toen weer een onverschrokkene
iet waagde met steenen te wer
pen, kreeg hij een schot in het
hoofd. Dit bracht den schrik er in.
AI bleef het rumoerig, toch durfde
niemand meer geweld gebruiken.
Daar kwam een luitenant van de
jurgerwacht met 13 manschappen,
dij gelastte den dokter namens de
Burgemeester geen geweld meer
te gebruiken, daar hij nu hulp
Irwam bieden. Terecht merkte de
dokter op, dat die hulp vroeger
ïad moeten komen. Op last van
den luitenant werden de ramen ge
sloten en de wacht posteerde zich
voor het huis.
Na er ongeveer een half uur ge
staan te hebben, wilde een der
mannen van de burgerwacht zijn
oranjeliefde toonen, al was het op
een verkeerde manier.
Hij sloeg n.l. met zijn geweer
een raam stuk. De luitenant, zeker
jevreesd voor zijn leven, daar hij
i'eitelijk de verantwoordelijke per
soon was, zette het op een loopen,
gevolgd door zijn dappere(?) man
schappen.
De dokter opende een raam,
doch niemand durfde iets te doen.
Men wachtte den avond af.
Toen het donker begon te wor
den, werd van een oud oorlogsfre
gat een 6 ponder en verder klein
geschut gehaald met het noodige
kruit en lood. Het een en ander
werd opgesteld in 't St. Joris
straatje met de monden gericht op
iet huis van den gehaten dokter.
Weldra begon het bombardement.
De dokter zou toonen nog niet
iang te zijn. Hij schoot nog een
persoon in de lendenen. Hij en zijn
cnecht bekwamen verscheidene
cwetsuren.
Het is te begrijpen, dat er van
't geheele groote huis geen ruit
meer heel bleef. Het schieten hield
op, toen twee compagnieën solda
ten, uit Veere en Vlissingen door
het stadsbestuur gesommeerd,
kwamen aanrukken.
De bevelhebber gelastte den
dokter de voordeur te openen en
hem binnen te laten. Na eenigen
tijd deed een meid de deur open
en met den officier stroomde het
woedende volk het huis binnen,
Op de vraag waar de dokter was,
zei zij: „Hij is weg".
De officier zond een zijner man
nen naar 't stadhuis met de bood
schap, dat de dokter gevlucht was,
waarop hij het bevel kreeg zich
met zijn manschappen terug te
trekken.
Daar meende men van af de
straat den dokter voor een der
bovenramen te zien.
Opnieuw werden de stukken ge
laden. Wie nog in huis was, stelde
zich in veiligheid en weer begon
het bombardement, zoodat de
stukken ijzer en de kogels tot ach
ter in het huis vlogen.
De dokter en zijn dienstperso
neel hadden zich inmiddels uit de
voeten gemaakt. Op den zolder
zij een veilige schuilplaats gevon
den te hebben. Omdat het leven
in de Noordstraat bleef aanhou
den, werden zij bang en wisten
over muren en schuttingen in den
tuin te komen van mr. Rabini, een
Franschen onderwijzer.
Toen het schieten gestaakt
werd, drongen de plunderaars het
huis binnen, waar zij vrij spel had
den. Alles werd kort en klein ge
slagen.
Daar verteld werd, dat de kel
der vol buskruit zat, kwamen de
stadswerkers met een brandspuit
om de kelder vol te pompen. Zij
hielden echter spoedig op, want
het water liep door een riool even
gauw weg als 't er inkwam.
Den volgenden dag was het
Zondag, dus rustdag, ipiaa,r toen
niet in Middelburg. Reeds vroeg
wapperde van vele huizen de
Oranjevlag. Ook verscheidene pa
triotten, die voor de plunderaars
vreesden, wilden laten zien, hoe
zij voor den stadhouder waren en
staken de vlag uit.
Nauwelijks waren 's morgens de
poorten geopend of een troep boe
ren uit de omgeving der stad, ge
hoord hebben wat er was ge
schied, wilde ook toonen hoe
van een naburig tuinhuis meendenoranjegezind ze waren. Zij trokken
Onderstaande partij is gespeeld
in de voorlaatste ronde van het
toernooi te Kemeri waarin Alje-
chin een fraaie zege boekte over
Fine.
Wit: A. ALJECHIN.
Zwart: R. FINE.
Aangenomen Damegambiet.
1. d2d4 d7d5
2. c2c4 d5Xc4
Nu het damegambiet aan te ne
men is niet de sterkste voortzet
ting. Daarmede geeft feitelijk
Zwart het centrum over aan den
Witspeler.
Na 3. Pblc3 berust het aanne
men wel op een goed principe. De
iatere opmarsch b7b5b4 is in
dat geval dan veel meer effectief
3. Pgl—f3
Hiermede wordt direct e7e5
verhinderd en is dan ook sterker
dan 3. e2e3.
3Pg8f 6
Ddla4f
Niet alleen wint Wit hiermede
zijn achterstallige pion terug maar
iet heeft ook ten doel Zwart te
verleiden tot 4Pb8có
wat niet zoo goed is wegens Lel
4 en Pblc3
4Dd8d7
5. Da4Xc4 Dd7—c6
6. Pbl—a3 Dc6Xc4
7. Pa3Xc4
Wit is nu reeds een tempo voor.
Dit is van zéér veel belang in het
verdere verloop van deze partij.
7e7e6
8. a2a3 c7c5
Zwart tracht hiermede het tem
po ten spoedigste terug te halen
waarna dan de stellingen weer ge
lijk zijn. Wit neemt nu nog niet
en terecht. Hij ontwikkeld eerst
zijn looper naar f 4 en houdt daar
mede het centrum volkomen in
zijn macht.
9. Lel—f4 Pb8—c6
10. d4Xc5 Lf8Xc5
11. b2b4! Lc5e7
12. b4b5 Pcó—b8
Nu komt de betere ontwikkeling
en het tempo dat Wit reeds voor
was, eerst goed tot uiting.
13. Pc4—dóf Le7Xd6
Gedwongen.
14. Lf 4Xd6 Pfó—e4
15. Ldó—c7 Pb8—d7
16. Pf 3d4 Pd7—bó
17. f 2—f 3 Pbó—d5.
18. Lc7a5 Pe4—f 6
19. Pd4—c2 Lc8d7
20. e2e4 T a8c8
21. Kei—d2 Pd5b6
22. Pc2e3 0—0
23. a 3a4 Tf 8—d8
24. Lf 1—d3
Er dreigde Ld7Xb5f
24eóe5
25. Thl—cl
Deze voortzetting is minder juist
Na 25. La5Xb6, a7Xbó; 26. Pe3
c4 gaat er direct een pion verlo
ren mogelijk vergroot het de kans
op remise omdat Wit een sterke
looper ruilt tegen een minder
sterk paard.
a b c d e
f g h
25.
Ld7e6
26.
TclXc8
Td8Xc7
37.
La5b4
Pf 6—e8
28.
a4a5
Pbó—d7
29.
Pe3d5
Le6Xd5
30.
e4Xd5
Pd7c5
31.
Ld3f 5
Tc8d8
32.
Kd2—c3!
b7b6
Ook na 32
Td8Xd5 is
de partij voor Zwart verloren b.v.
33. Kc3c4, b7b6; 34. a5Xb6,
a7Xb6; 35. Tala8 enz.
33. a5Xb6 a7Xb6
34. Lb4Xc5 b6Xc5
35. b5b6! Pe8d6
36. Lf 5—d7 Td8Xd7?
37. Ta7a8f Zwart geeft op.
naar dokter Stevenincks huis om
het nog verder te vernielen. Daar
hier niet veel meer stuk te slaan
was, gingen ze andere werkob-
jecten zoeken. In de Seisstraat
woonde immers de boekweitmo
lenaar Sanders, die ook niet zuiver
op de graat was. Zijn huis moest
het ontgelden. Hij wist te ont
vluchten en kwam in de vest te
recht. Toen hij weer op het droge
stond werd hij ernstig mishandeld.
De oranjevlag aan het huis van
den timmerman Kuipers in de
Langeviele kon het niet bescher
men. Alles er in werd vernield. Nu
men toch dicht bij het Schuttershof
was, thans het militaire hospitaal,
werd ook aan dit gebouw een be
zoek gebracht met dezelfde gevol
gen.
Blijkbaar vond de officier der
twee compagnieën soldaten, die
den vorigen dag waren aangeko
men, het nu welletjes. Met een
dertigtal manschappen haalde hij
een troep plunderaars in, die op
weg waren naar 't huis van den
notaris Beljaert op den Seisdam.
Daar zij niet verkozen uiteen te
gaan, liet hij vuren en een paar
plunderaars tuimelden op de stee
nen. Dit middeltje hielp uitste
kend.
Toen de officier van 't stadhuis
bericht kreeg zich terug te trek
ken, begon het volk opnieuw. Het
huis van genoemden notaris werd
geplunderd. In een kast werd een
man gevonden, die een helper was
van den notaris. Hij werd zooda
nig mishandeld, dat hij stierf. Zi,n
lijk werd op het Noordbolwerk,
destijds de algemeene begraaf
plaats begraven. i
Wij zullen al de volgende plun
deringen niet melden. De Zondag
was wel gevierd. Zelfs den ande
ren dag werden nog eenige huizen
vernield.
De magistraat meende, dat net
nu genoeg was. De predikanten,
die nog veel invloed op 't volk
hadden, werden in den arm geno
men. Ds. S. Boitet, de oudste dei
predikanten hield van af de pui
van het stadhuis een toespraak tot
de menigte. De burgemeesters
maakten daarna met eenige predi
kanten een omgang door ae stad
om alles op te nemen Er waren
niet minder dan 25 huizen geheel
of ten deele verwoest.
Het huis van dr. Stevenmk
werd niet meer opgebouwd. Op
dezelfde plaats verrees later de
Doopsgezinde kerk. Aan den zij
gevel van het hoekhuis aan de St.
Jorisstraat is nog duidelijk te zien,
hoe de kogels tegen de steenen
zijn afgeketst.
Daar dr. Steveninck zoek bleef,
had de regeering der stad een pre
mie van 1000 op zijn hoofd ge
steld. Eenige particulieren waren
bereid dit bedrag te verhoogen.
Het geld is niet uitbetaald behoe
ven te worden. De dokter had van
uit het huis van den Franschen
onderwijzen onopgemerkt in een
schip weten te komen, dat hem
naar Dordrecht bracht. Van hier
vertrok hij naar Hamburg. Na de
omwenteling in 1795 kwam hij
over Vlissingen weer te Middel
burg, waar hij plechtig werd inge
haald. Met Bredero kon hij zeg
gen: ,,'t Kan verkeeren."
R. B, J. d.. M.
(Nadruk verboden.)
Aan de ene zijde van een zand
weg lag een graanveld, en aan de
andere kant verhief zich een groot
bos. Aan de rand van dit bos stond
een forse eik,, waarin een eek
hoornfamilie woonde, terwijl in
een hol, onder het korenveld, het
gezin van een veldmuis zijn ver
blijfplaats had.
De muisjes en de eekhoorns wa
ren geen vrienden. Waarom Ja,
dat wisten ze eigenlijk zélf niet
goed. Ze keken elkander altijd
boos aan, en spraken nimmer ook
maar een enkel woord, 't Was, of
zij een beetje jaloers op elkaar
waren.
Op een morgen sprak de veld
muis tot zijn vrouwtje: „Wat is die
eekhoorn toch vreselijk trots Zie
hem nu eens op die tak zitten
Natuurlijk houdt hij zijn staart
weer omhoog Voor geen honderd
duizend tarwekorrels zou ik zó'n
gevaarte willen dragen Kijk hem
nu eens draaien en keren Hij
denkt zeker, dat iedereen zijn
roodbruine pels prachtig vindt. En
nu neemt hij een sprongnet
of wij dit óók niet kunnen Zie
je wel, vrouw, dat hij naar ons
kijkt Hij denkt zeker, dat ik hem
groeten zal. Neen, dan moet hij
eerst wat vriendelijker voor onze
kindertjes zijn Aardiger schep
seltjes vindt men nergens."
En de eekhoorn dacht: „Ik zou
toch wel eens willen weten, waar
om die muizen mij zo aankijken 't
Is, of zij jaloers zijn, dat ik zo goed
springen en klauteren kan
misschien ook, dat zij mijn mooie,
glanzende vacht wel zouden willen
hebben, Kijk, daar komen de kle.-
ne muisjes uit de grond. Ik vind ze
lelijk, zo grauw.Mijn kinder
tjes zijn veel, veel mooier
Een paar dagen later waren de
eekhoorn en zijn vrouwtje naar
een hazelaar geweest, om voor
hun jongen wat heerlijke nootjes
te plukken. Toen zij de eik, waarin
zij woonden, bijna bereikt hadden
hoorden zij opeens een angstig ge
piep, De twee diertjes brachten
haastig de nootjes naar hun nest,
maar zij keerden dadelijk terug en
tuurden naar alle kanten rond.
„O, kijk eens riep het eek
hoornwijfje verschrikt.
Aan de rand van het korenveld
zat een van de jonge muisjes ang
stig in elkaar gedoken. Het arme
beestje beefde, en verroerde zich
bijna niet. En dit was geen won
der, want tussen de hooge halmen
loerde een grote egel, gereed tot
de sprong.
Geen ogenblik idacht de eek
hoorn er meer aan, dat hij de
muisjes altijd zo lelijk gevonden
had. Hij wist alleen, dat het klei-
•ne diertje in gevaar verkeerde
Met een grote sprong snelde hij
het te hulp, en nog vóór de ege
begreep, wat er gebeurde, nam de
eekhoorn het sidderend muisje
voorzichtig met zijn sterke tand
jes op, en haastte zich met zijn
zonderlinge vracht naar de eik,
waar het arme diertje in het grote
eekhoornnest een veilige schuil
plaats kreeg.
Maar er was ook nog iets an
ders gebeurd.
Toen de beide eekhoorns op
weg naar de hazelaar waren, had
een van hun jongen zich uit
nieuwsgierigheid 'te ver uit het'
nest gebogen, en was op de grond
getuimeld.
Gelukkig had het onvoorzichtige
diertje zich op het zachte mos met
bezeerd, maar h/et was erg ge
schrokken, en piepte, zo hard het
kon, om hulp.
Juist waren de oude muizen
druk in de weer, om te ontdekken,
in welke aren wel de dikste kor
rels zaten, want zij waren druk
aan het zorgen voor hun winter
voorraad. Maar opeens bleven zij
staan, en luisterden vol aan
dacht.
„Och.... zie toch eens!" sprak
het muizenvrouwtje.
Daar lag het arme kleine eek
hoorntje. Het beefde nog van angst,
en zijn heldere mooie oogjes
staarden smekend in het rónd.
De muisjes dachten er niet aan,
dat het juist een eekhoorn was,
die daar lag. Zij wisten alleen, dat
het ongelukkige diertje hulp nodig
had. Zij renden haastig op hem
toe.
Het arme eekhoorntje weer in
zijn nestje brengen, dat konden de
goede muizen niet. Maar toch hiel
pen zij, zo goed ze konden. Haas
tig zochten zij bladeren en pluisjes,
en zoo dekten zij het hulpeloze
diertje voorzichtig toe.
Daar hief het muizenmoedertje
toevallig haar kopje op. Haar
scherpe oogjes ontdekten plotse
ling de egel, maar zij zag ook, wie
haar arme kleine zo dapper in
veiligheid bracht. En even later
vonden de beide eekhoorns hun
ongehoorzaam kind aan de voet
van de boom, maar ongedeerd,
en warmpjes toegestopt. Zij zagen
ook de twee muisjes en zij begre
pen, wat er gebeurd was.
„Hoe lief van die muizen
dachten de eekhoorntjes.
„Wat zijn die eekhoorns toch
goed dacht het muizenpaar.
Van dit ogenblik af waren de
muisjes en de eekhoorns trouwe
vrienden. L, G.
De tekening, waarop de niet
zichtbare lijnen met cijfers zijn 1
aangegeven, geeft reeds menig
waardevolle vingerwijzing, hoe
men een zeilschip zelf kan maken,
maar ik zal proberen, het jullie
even uit te leggen.
De ongeveer 35 cm lange romp
wordt uit zacht lindenhoud gesne
den. De middendoorsnede staat
rechts bovenaan afgebeeld, verder
kan men de vorm op de tekening
goed zien. Ik raad jullie aan de
romp niet uit te hollen, dat is een
tijdrovend werkje en geheel over
bodig, wel kan men dunne houten
plankjes, b.v. van een sigaren
kistje aan de zijkanten aan de
romp bevestigen, die dan de
railing moeten verbeelden en met
kleine spijkertjes aan de romp kun
nen worden vastgetimmerd. Aan
de kiel moet een tamelijk zwaar
stuk lood worden vastgemaakt, zo
dat de boot niet kan omslaan.
Mochten er scheuren in het hout
zitten, dan moeten deze met stop
verf worden dichtgestopt, waar
na de boot enkele malen met olie
verf moet worden geschilderd, zo
dat het hout niet meer poreus is
en geen water meer kan opzuigen.
De verhouding van de bodem tot
de mast is 1:3. Deze mast A
draagt de bij H en J door middel
van dun ijzerdraad te bevestigen
stang D met de topvlag of een
wimpel. Alle masten moeten rond
zijn in verschillende dikten. De
mast B is tamelijk stevig, wat van
groot gewicht is, omdat hij zich be
weegt met een aan de gaffel C
vastgemaakt zeil (No. 1), dat zo
wel van boven als van beneden
tegen de mast aan zit en heen
en weer kan draaien. Dat zeil
wordt met haken aan de mast
vastgemaakt, wat op de tekening
onder de doorsnede der boot dui
delijk te zien is, daardoor kan het
grote zeil steeds met de wind
meedraaien. Het touw K onderaan
de punt van het schip vastge
maakt, verhindert, dat het zeil te
ver omslaat. Aan het eind van het
zeil zit een kleine ring waar een
ijzerdraad doorloopt dat van bak
boord naar stuurboord loopt. Van
de juiste bevestiging van de zeilen
hangt het af of het schip zich zelf
standig in de wind kan bewegen.
Alle andere zeilen No. 2, het top
zeil No. 3, de fok No. 4 en het
buitenzeil No. 5 zijn vastgemaakt
en kunnen ongeveer zeven maal
zo groot worden uitgeknipt als de
tekening ze aangeeft.
