GOESCHE COURANT-
PRINSEN-BAL
W.Od€
PI6I3
DE VRIJHEIDSBOND BANKROET.
PAVILJOEN WANDELPIER
«IBliERlffilT.
ZEELAMD.
BINNENLAND.
NUMMER 150.
TWEE BLADEN.
DINSDAG
29 JUNI 1937.
EERSTE BLAD.
180e JAARGANG.
HEDENAVOND GROOT
De verjaardag van Prins
Bernhard.
MIDDELBURG.
$twwci<*l£
MIDDELBURGSCHE COURANT
dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
icwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, 5»g ez. mededeelingen 60 ct. p. r.
8ij contr. voor beide veel lager; tar. op eanvr.
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap ..De Middalburgsche Courant"; Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie (39 - Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon I 7.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels f 2.10, elke r. m. ?0 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
DWAAS EN GEVAARLIJK
OPTIMISME.
Een nederlaag der liberalen die een
overwinning is voor den liberalen
staat.
(Mr. Wendelaar in „Het Libe
rale Weekblad" van 4 Juni.)
En zoo levert deze stembusuitslag niets
op, dat een gevaar voor den liberalen
staat moet worden. Dat kan ons reden
tot voldoening geven.
(Idem.)
Moet men zich er nog over verwon
deren enverheugen dat de libe
rale lijst, vergeleken bij de Raadsver
kiezingen, slechts met 2000 stemmen
is achteruit geloopen.
(Amsterdamsche verkiezings
klanken in „Het Liberale
Weekblad" van 4 Juni.)
Zoo is er, alles bijeen genomen, geen
aanleiding tot overdreven pessimis
me
Bte. in „De Vrijheid"
van 2 Juni)
Men schrijft ons uit den Centralen
Liberalen Kring:
De leden der Liberale Staatspartij die
met spanning afwachtten wat hun lei
ders hun na den verkiezingsdag zouden
te zeggen hebben, kregen tot hun niet
geringe verbazing op den 27sten Mei
een nummer van het Liberale Weekblad
thuisgestuurd, dat.... vóór dien ver
kiezingsdag was geschreven en welks
hoofdartikel bestond uit een soort „na
beschouwing" in het luchtledige, een
verzameling van gemeenplaatsen, op
niets gebaseerd, omdat toen dit artikel
geschreven, gezet en gedrukt werd
de uitslag van de verkiezingen nog niet
bekend was. Wie hadden verwacht
en wie deed dit niet? dat men dit
nummer van het blad één dag vóór de
verkiezing zou hebben doen verschijnen,
als een laatste, en voor de hand liggend,
propaganda-middel, zijn bedrogen uit
gekomen. Het was een dwaze vertoo
ning, die ook algemeen als zoodanig ge
voeld is, getuige o.a. een scherp entre
filet in de (liberale) „Middelburgsche
Courant."
Een week later verscheen „De Vrij
heid" en nóg een dag later „Het Libe
rale Weekblad Wie hadden verwacht
daarin de tale der werkelijkheid te vin
den kwamen bedrogen uit. De citaten
uit beide nummers dier bladen hierbo
ven gereproduceerd, zijn daar om dit te
bewijzen.
Wéér heeft men de nederlaag, men
mag zeggen: de débacle van de Liberale
Staatspartij trachten te verdoezelen in
termen van een dwaas en gevaarlijk op
timisme. Wéér heeft men zijn toevlucht
gezocht in een aantal niets-zeggende
gemeenplaatsen, resulteerend in een
aantal „verklaringen" die hoe logisch
en schijnbaar-aanvaardbaar ook ge
construeerd dit ééne feit niet zwart-
op-wit geven: dat, wanneer de Liberale
Staatspartij zóó voort gaat, hare alge-
heele verdwijning uit het parlementai
re leven over vier jaar te verwachten is.
Wanneer de exponeerende partij-leden
dit inet willen zeggen, dan doen w ij dit.
En wanneer deze niet willen inzien dat
de „overwinning voor den liberalen
staat" een slag in de ruimte is, een niets
zeggende terminologie, dat er geen,
maar dan ook geen énkele „reden tot
voldoening" is, dat er niets is om zich
over te „verheugenen dat het pessi
misme omtrent de toekomst niet genoeg
overdreven kan worden, dan zullen w ij
dat zeggen. Uit liefde voor den liberalen
staat en voor de liberale idee en als
waarschuwing, als bitter-ernstige waar
schuwing aan de Liberale Staatspartij
„De Vrijheidsbond".
Wanneer de partij-voorzitter, met de
vriendelijke bedoeling iets aangenaams
te zeggen, verklaart dat de nederlaag
der liberalen een overwinning is voor
den liberalen staat, dan zegt hij on
gewild en onbedoeld het verschrik
kelijkste wat hij in zijn functie zeggen
kan. Dan zegt hij niet meer of minder,
dan dat voor het bereiken van de libe
raliteit van den staat de Liberale Staats
partij gemist kan worden en dat er dus
geen enkel bezwaar tegen kan be
staan.... de Liberale Staatspartij te
doen verdwijnen. Mr. W. Verkade heeft
in De Groene Amsterdammer (29 Mei)
het zelfde gezegd wanneer hij daar
schrijft:
De eenmaal zoo machtige liberale
partij zal thans in de Kamer niet eens
meer een reglementaire fractie zijn.
Wij achten dit geen groot verlies, de
partij heeft zich, ondanks de zeer
waardevolle figuren, die uit haar mid
den voortkwamen, sedert 1920 in de
groote lijn gekenmerkt door een on-j
vruchtbare negativisme tegenover al-
le sociale en economische structuur-
veranderingen. De liberale gedachte
in den zin van de Thorbeckiaan-
sche is echter te sterk in ons volk j
doorgedrongen, om verloren te kun- j
nen gaan, maar zij werkt voor dezen j
tijd geenszins minder bij Vrijzinnig- j
Democraten, Christelijk-Historischen, j
bij Colijn en breede stroomingen in de j
S.D.A.P. elk met zijn eigen accent
en tot zekere hoogte dan bij de li-
beralen; die haar meer als theorie
bewaarden dan als practijk op de
vraagstukken „van dezen leeftijd"
uitdroegen.
Onmiddellijk aannemend dat mr.
Wendelaar de uiteindelijke beteekenis
zijner woorden niet heeft overwogen en
ook niet zoo bedoeld heeft, is een der
gelijke uitlating voor den lezer ervan,
die even dieper doordenkt, onstellend
door de vernietigende conclusie waar
toe zij logisch leidt. En in tweede in
stantie is zij in haar onbedoeldheid en
dus: oppervlakkigheid, een symptoom
voor het gemak waarmede men in lei
denden liberalen kring tirades en holle
woorden neerschrijft en uitspreekt, zelfs
op een oogenblik waarin slechts behoef
te bestaat aan woorden vol zin voor de
werkelijkheid. Over het algemeen hou
den wij er niet van een overigens niet
door ons gerespecteerden tegenstander
ten voorbeeld te stellen, maar hier moet
het ons toch van het hart dat ir. Mus-
sert in zijn na-verkiezings-artikel in
„Volk en Vaderland" de nederlaag die
zijn partij geleden heeft, flinker onder
het oog gezien heeft dusdoende van
meer werkelijkheidsbesef heeft blijk ge
geven.
Het is gemakkelijker post factum en
als stuurman-op-den-wal richtlijnen aan
te geven en te zeggen hoe het dan wèl
moet, dan zélf op de commandobrug te
staan en het benarde schip in veilige ha
ven te loodsen. Dit zij bij voorbaat toe
gegeven, wanneer wij hier enkele op
merkingen gaan maken.
De eerste daarvan moet de beant
woording zijn van de vraag: hoe komt
het dat de Vrijheidsbond zulk een ne
derlaag geleden heeft?
Naar onze stellige overtuiging: niet
doordat de liberale ideologie op zich
zelve geen trekkracht meer bezit. Doch
wèl: doordat de „Vrijheidsbond' deze
ideologie niet voldoende in de praktijk
heeft gebracht. Met dit niet voldoende
is hier vooral bedoeld: niet voldoende
duidelijk voor de massa. Dat wil zeggen:
niet positief en langs de voor het volk
zichtbare lijnen van een principieel en
dóór alles heen gevolgd practisch werk
schema (in den vorm van een urgentie
program). Vooral op dit zichtbare dient
de nadruk te liggen. Het vooronderstelt
propaganda. En van propaganda-maken
heeft de „Vrijheidsbond" zelfs geen
korstje kaas gegeten. Propaganda ma
ken behoeft niet „ordinair" en niet op
portunistisch te zijn. Maar het vereischt
wèl slagvaardigheid, activiteit, de an
deren vóór willen zijn, zich de kaas niet
van het brood laten eten. Het vereischt
zin voor actualiteit, voor besef van wat
de massa op een gegeven oogenblik be
zig houdt en van de noodzakelijkheid
zulke actueele kwesties, die de men-
schen bezig houden, in het geding te
brengen met liberaal accent. Voor zoo
ver wij kunnen nagaan is dit twee keer
geschied: eerst met de zaak van 't ver
krijgbaar zijn van „Der Stürmer" in het
Amsterdamsche N.S.B.-filiaal, en de
tweede keer met mr. Boon's Ópen Brief
aan dr. Mengelberg, Een dergelijk „zich
toe-eigenen" van hangende kwesties
behoeft in het geheel niet in strijd te
zijn met fatsoen". Want die kwesties
op zich zelve zijn het ten zeerste waard
behandeld te worden. Waarom zou dat
d,an niet in liberalen geest kunnen ge
schieden? En hoe dikwijls is dit niet
verzuimd? Hoe dikwijls hebben liberale
afgevaardigden niet die gelegenheid
aan anderen overgelaten? Hoe vaak
hebben zij hun vrag'enrecht en hun recht
van interpellatie niet verwaarloosd,
wanneer zij dat hadden künnen han-
teeren?
Deze verkiezingsuitslag heeft voor
de zooveelste maal bewezen dat de
„Vrijheidsbond" geen contact heeft met
Eerst dan leert men de liefde zijner
ouders kennen, als men zelf kinderen
heeft.
de massa des volks, Wij zijn en wij
blijven er van overtuigd dat de liberale
idee dit wèl heeft, althans kon heb
ben, wanneer zij maar werd „gehan
teerd" door mannen die contact met
die massa hebben. Wij verstaan daar
onder n et goedkoope populariteit, of
de massa naar den mond praten. Zóó
dom is het volk niet dat het zulk con
tact niet onmiddellijk „door heeft" en
ver,acht. Maar Colijn en Oud hebben
het bedoelde contact wèl, terwijl juist
hèn bezwaarlijk verweten kan worden
dat zij een goedkoope populariteit
zouden hebben nagestreefd.
Maar en dit moet nu maar eens
heel duidelijk gezegd worden de
meeste „groote figuren" van den Vrij
heidsbond hebben geen enkele aanra
king met de nwssa, zij weten niet wat
er in de massa leeft, zij weten zelfs
niet wat de massa is. Zij zijn respec
tabele figuren, door -en-door fatsoenlij
ke mannen, maardie zich blind
staren op hun eigen minimaal kleinen
kring. En die niet begrijpen dat het
.allergrootste percentage van het volk,
v.an ieder volk, bestaat uit eenvoudige
menschen, die niejt in de vermogensbe
lasting zijn aangeslagen en die gêen
lid van „Groote Club" of „Witte" zijn.
Wij hebben ons een weinig populair en
gemeenzaam uitgedrukt, om eens héél
duidelijk te zeggen waar het op staat.
Het is n de eerste plaats dit feit, dit
volslagen vervreemd zijn van de massa,
d,at er toe leidt, dat men geen vat op
die massa heeft. In tweede instan
tie heeft deze vervreemdheid geleid
tot een gemis aan warm-menschelijk
sociaal gevoel in de Liberale Staats
partij, heeft op de partij het stempel
gedrukt van „werkgeverspartij", van
de exponent van het meest onontroer
bare economische egoïsme. Wij zeggen
niet dat dit stempel terecht op de par
tij gedrukt wordt, maar wèl zeggen wij
met overtuiging dat het begrijpelijk is
dat dit geschiedt. Zelden of nooit is
het voorgekomen dat liberale woord
voerders zich ook waar dit in het
geheel niet ten onrechte zoude ge
schied zijn plaatsten naast den
werknemer. Wij herinneren öjns geen
geval, dat het streven v,an den werk
nemer naar verbetering van zijn mate-
rieelen toestand door „Vrijheidsbond-
sche" exponenten niet bij voorbaat
met wantrouwen is beschouwd, dat
deze „Vrijheidsbondsche" exponenten
zulk, waarlijk niet altijd ongerechtvaar
digd streven, niet onmiddellijk kwali
ficeerden als gevolg van de meest plat-
materialistische hebzucht. De „Vrij
heidsbond" terecht de klassenstrijd
verwerpende, heeft zich niettem'n te
zeer uitsluitend tot woordvoerder eener
bepaalde in casu: de bezittende
klasse gemaakt, om te kunnen ver
wachten, dat hij nog contact zou kun
nen hebben met de niet-bezittende klas
se, dat is: met het volk.
Dat is voort zou vloeien uit de li
berale ideologie is moeilijk vol te hou
den in het gezicht harer historie. Man
nen als Van Houten en Treub zijn als
het ware de symbolen v.an het tegen
deel.
Wie zich slechts richt tot en naai
de kleinste minderheid des volks heeft
niet het recht te verwachten dat hij in
grooteren kring „Anklang" zal vinden.
En zoolang de Vrijheidsbond dit doet
zal haar aanhang steeds verminderen.
Want deze kleinste minderheid wordt
steeds kleiner bovendien. Men behoeft
geen n,ationaal-socialistische sympha-
thieën te koesteren om te erkennen dat
de denkbeelden omtrent de sociale
structuur der menschheid zich gewijzigd
hebben, dat het besef eener zekere ge
lijkheid der menschen zich baan heeft
gebroken, óók in die kringen die ex
origine geacht zouden kunnen worden
die gelijkheid-in-zekeren-zin te ver
werpen. Dit besef is ongetwijfeld het
minst doorgedrongen in den kring waar
uit de „Vrijheidsbond" zijn aanhang re-
cruteert. Geen enkele politieke partij1
óók de „deftige" Christelijk-Histori-
sche niet is in haar menschenmate-
riaal zóó eenzijdig georiënteerd ,als de
„Vrijheidsbond." Nogmaals: in de libe
rale ideologie is daarvan de oorzaak
niet te zoeken. Wèl in hare, wij zou
den willen zeggen, „dagelijksche" in
terpretatie. Daarom ook is een chris-
telijk-historische een anti-revolution-
naire, een vrijzinnig-democratische ar
beider geen anomalie, doch een lïbe-
(Ingez. Med.)
rale arbeider wèl (de sporadische uit
zonderingen zijn daar om den regel te
bevestigen). Géén politieke partij
in Nederland is zóó conservatief als
de „Vrijheidsbond", Dit is slechts de
constateering van een v.aststaand feit
en allerminst een pleidooi voor oppor
tune „vooruitstrevendheid."
Wèl voor „menschelijker" soepel
heid, waaraan liberale beginselvastheid
niet in den weg behoeft te staan. In
tegendeel!
Wie diep in de oorzaken van den
Vrijheidsbondschen teruggang wil tre
den zou verre buiten de beperktheid
v,an een dagblad-artikel moeten gaan.
Dies konden wij slechts enkele hoofd
momenten van de oorzaken-complex
van dien achteruitgang en dan nog
zéér schematisch aanroeren.
De directe conclusies voortvloeiende
u:t het voorgaande is:
De „Vrijheidsbond" her-oriënteere
zich. op de onaangetaste basis der li
berale beginselen.
Deze her-oriëntatie kan niet anders
geschieden dan door nieuwe menschen,
Hoe ondankbaar dit ook klinke: wil
de „Vrijheidsbond" niet ten eenenmale
gedoemd zijn ten onder te gaan, dan
moeten allen die thans zijn leiding voe
ren terug treden en plaats maken voor
een geheel nieuwe le:ding.
Deze nieuwe leiding zal moeten be
ginnen met ook in de lag'ere organen
van de partij schoon schip te maken.
Het afdeelingswerk zal te eenenmale
moeien worden gereorganiseerd, de
partij-apparatuur moet van onder op
zonder aanz:en des persoons
worden vernieuwd.
Dit alles op den grondslag van een
actueel en practisch liberaal werkpro
gram voor de komende parlementaire
periode.
Er zal, als het ware, een nieuwe li
berale partij hoe klein over-gens
ook, maar hecht-goed-georganiseerd en
tot den strijd bereid, moeten gebouwd
worden op de ruïne van den huidigen
„Vrijheidsbond".
De moedige erkenning van den hui
digen ruïnetoestand is daarvoor eerste
eisch.
Daarom is het thans tot uiting ge
komen kwasi-optimisme dwaas en ge
vaarlijk.
Zanghulde voor het paleis
Soestdijk.
Gisteravond hebben reeds een 20-tal
zangvereenigingen en eenige muziekge
zelschappen een zanghulde gebracht
voor het paleis Soestdijk, ter gelegen
heid van den verjaardag van Prins Bern
hard.
De muziekvereeniging „Ons Genoe
gen" uit Garderen, in boerencostuum en
op klompen, speelde twee coupletten
van het Wilhelmus, welke door de dui
zenden belangstellenden uit volle borst
werden meegezongen.
Aan het einde van het tweede couplet
vertoonde Prinses Juliana zich voor een
der ramen van de eerste verdieping en
wuifde de wachtende menigte toe.
Tot slot speelde de muziek nog een
potpourri, samengesteld uit den Lippe-
Detmold-marsch en verschillende vader-
landsche liederen.
Gasten ten paleize Soestdijk.
Gisteravond zijn met den D-trein, wel
ke om 7.24 uur in Amersfoort binnen
kwam, uit Duitschland aangekomen ba
ron Von Cramm met zijn echtgenoote.
Baron en barones Von Cramm hebben
heden ten paleize Soestdijk den verjaar
dag van Prins Bernhard gevierd.
Te Den Haag.
In de residentie werd druk gevlagd en
velen hadden 'n feestelijke vlaggenver-
siering aangebracht. Ten paleize Noord
einde lagen registers ter teekening,
waarvan een druk gebruik gemaakt
werd. Verder waren er muziekuitvoerin
gen, carillonbespeling, bijeenkomsten
enz. In de avonduren zouden open
bare gebouwen en het vredespaleis ge
ïllumineerd worden.
Verwachting tot morgenavond:
DE BILDT: Meest matige W. tot N.W.
wind, gedeeltelijk bewolkt, waarschijn
lijk nog eenige regen, koeler.
UKKEL. Matige oi vrij sterke wind
uit N, tot N.W. richtingen, afwisselend
heldere en zwaar bewolkte hemel, plaat
selijk regen en misschien onweer, ma
tige temperatuur met een nachtelijk mi
nimum van ongeveer 8 graden.
o
Di. 29 Juni. Zon op: 4 h 42; onder:
21 h 23. Licht op: 21 h 53. Maan op:
23 h 39; onder: 10 h 54. L.K. 1 Juli.
Hoog- en Laagwater te Vlissingen:
Juni.
Hoogwater. Laagwater.
Di. 29 5.37 17.50 11.51 24.31
Wo. 30 6.21 18.35 12.32
Do. 1 7.09 19.28 1.17 13.25
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge:
Juni.
Hoogwater. Laagwater,
Di. 29 7.25 19.43 12.59
Wo. 30 8.05 20.23 1.29 13.40
Do. 1 8.49 21.07 2.14 14.32
Westkapelle is 28 min. en Domburg
23 min. vroeger; Veve 38 min. later
(S springtij).
DE WERKLOOSHEID.
De directeur van den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeidsbe
middeling deelt mede, dat in de week
7 tot en met 12 Juni bij gesubsidieerde
vereenigingén met werkloozenkas wa
ren aangesloten 462.100 personen (de
landarbeiders met 75.300 leden zijn hier
in niet begrepen).
Van deze 462.100 verzekerden was
23,4 geheel werkloos (in de vorige
verslagweek, 24 tot en mét 29 Mei 1937,
was dit percentage 23.8).
Het werkloosheidspercentage voor
geheel werkloozen was in de eerste ver
slagweek van de maand Juni in de laat
ste jaren als volgt: 1934 23.0 1935
27,2 en 1936 29.0
Bij 1054 organen der openbare ar
beidsbemiddeling stonden op 12 Juni
1937 in totaal 333.800 werkzoekenden
ingeschreven, onder wie 316.400 man
nen. Van deze werkzoekenden waren er
317.546 werkloos, onder wie 304.720
mannen. Het aantal werkloozen onder
de ingeschrevenen bedroeg omstreeks
70.000 minder dan in de overeenkomsti
ge week van 1936.
De bodewagens op de Markt.
Het bestuur van de Vereeniging Han
delsbelang heeft z'ch met een adres
gericht tot B. en W„ waarin het wijst
op de bestaande vrees van een even
tueel verbod tot het plaatsen van bo
dewagens op de Markt.
Naar aanleiding hierv.an wil het be
stuur niet nalaten evenals het dit eeni-
gen tijd geleden reeds deed, haar mee
ning in deze kenbaar te maken en de
bezwaren verbonden aan een eventu
eel verbod in het licht te stellen.
De bodewagens toch zijn een tradi
tioneel deel v,an het dagelijksche markt-
aspect geworden. Zij geven vertier op
de weekdagen en bovendien brengen zij
een niet te verwaarloozen stuk Mid
denstandswelvaart in de stad door de
orders welke via de bodes in Middel
burg worden geplaatst en uitgevoerd.
Men hoede er zich daarom voor deze
bron van inkomsten te bemoeilijken,
zoowel in het belang der bodes als in
dat der Middelburgsche neringdoenden.
Voorts meent het bestuur te mogen
veronderstellen dat het tijdstip waarop
de bodewagens op de Markt staan nl.
van ongeveer 12 tot ongeveer 3 uur
niet zóó overwegend bezwaarlijk is.
dat daardoor ingrijpende maatregelen
zouden worden gerechtvaardigd.
Ook wil het bestuur nog wijzen op
het gelukkige feit, dat uit de wagens
staande op de Markt nimmer iets wordt
ontvreemd niettegenstaande het ont
breken van een spec'ale bewaking, die
ook nimmer noodig was, Dit is zeer ze
ker mede een gevolg van de stand
plaatsen midden in het drukke cen
trum.
Zouden nu de bodewagens een stand
plaats elders krijgen, dan zal het de
vraag zijn, of men zonder extra-kosten
voor bewaking ook even zeker is van
de veiligheid der goederen.
Het bestuur spreekt dan ook ten
