GOISCHE COUPANT^ü
Tony Lerch aus Wien komt
IBIS SHAG
Dobbelmann
lebber... man!
S3. a£rk.d"™l°2T»,vAZS,ts W*» V' i - -
BINNENLAND.
WEERBERICHT.
SPORT.
NUMMER 134.
TWEE BLADEN.
DONDERDAG
10 JUNI 1937.
EERSTE BLAD.
188e JAARGANG.
DE LIBERALE NEDERLAAG.
Het transpireeren
I Juni.
in de-
prijs is
per
dat de
zullen
arschte
m
en
I ^roviitciaW
MIDDELBUGGSCHE COURANT
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Familieberichten en dankbetuigingen l7
regel» f 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
Bii contr. voor beide veel laser: tar. on aanvr. n.. r> 1 ng,n°' .V255 TTkantoor te GOES: Turfkade, telefoon 1 7. „Br,even of „Bevragen bureau dezer cou-
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpe
rant 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
In „D e A v o n d p o s t", het liberale
Haagsche dagblad hetwelk, sinds de
heer D. Hans er de hoofdredactioneele
leiding van kreeg, journalistiek gespro
ken weer aanzienlijk in aanzien is toe
genomen, troffen wij een drietal hoofd
artikelen aan, waarin gehandeld wordt
over „De Nederlaag der Liberalen".
De bekwame schrijver ervan, door
kneed in de parlementaire historie, tak-
tiek en journalistiek der laatste halve
eeuw als weinig anderen, is een onaf
hankelijk liberaal; enkele jaren geleden,
toen het hem er al te gortig werd, is hij
uti den Vrijheidsbond getreden, en
sindsdien voert hij wat het theolo
gisch aanzich der zaak betreft, aan den
rechtervleugel, wat de sociaal-politieke
zijde aan gaat aan den linkervleugel
van het liberalisme staande een on
vervaarden strijd voor de liberale ge
dachte, een strijd, die, helaas, dikwijls
een strijd tegen de organisatie van het
oude liberalisme moest zijn.
In deze hoofdartikelen van „De
Avondpost", ten deele een ander ter
rein betredende dan waarop wij ons be
gaven, anderdeels onze inzichten en op
vattingen echter bevestigende en on
dersteunende, vonden wij zooveel waars
en behartigenswaardigs, dat het ons
dienstig leek ze hier eenigszins ver
kort vanwege de plaatsruimte te
doen volgen.
„De Avondpost" schrijft dan als volgt:
I
Wij zetten het onderwerp in iets bree
der kader: de positie der vrijzinnigen.
Om deze goed te laten uitkomen, ge
ven wij hierbij eerst een overzicht van
het aantal vrijzinnigen, dat sinds het
groote jaar 1848 in onze Tweede Kamer
zitting heeft gehad. Wij tellen daarbij
alle groepen- der vrijzinnigen, onder
welke namen ze zich ook aandienden,
bij elkander op.
1850: 30
1897: 52
1854: 25
1901: 35
1858: 15
1905: 45
1862: 29
1909: 33
1866: 30
1913: 39
1869: 39
1918: 15
1873: 38
1922: 16
1877: 46
1925: 16
1884: 48
1929: 15
1888: 46
1933: 13
1891: 54
1937: 10
1894: 60
Deze nuchtere cijfers toonen meer
dan eenig betoog den achteruitgang der
vrijzinnigen. En dit temee,r, wanneer
men bedenkt, dat tot 1888 het totaal
aantal Kamerleden achtereenvolgens be
droeg 68727580—86. Eerst daar
na kwam het op een vast cijfer: 100.
Men ziet, dat de liberalen (vrijzinnigen)
meermalen geheel alleen de
volstrekte meerderheid in de Kamer
bezaten, iets, waartoe nooit eenige an
dere partij in ons land in staat is ge
weest, Die schoone dagen van Aranjuez
zijn voorbij
In 1922 werd de Vrijheidsbond opge
richt: een fusie van allerlei groepen.
Sindsdien werken deze Bond en de Vrij
zinnig-Democratische Bond naast elkan
der. De vrijzinnig-democraten (die in
1905 nog 11 zetels hadden) zakten af tot
de 6 van het oogenblik; de Vrijheids
bond (liberalen) is sinds 1922 b ij el
ke verkiezingverminderd,
en kreeg achtereenvolgens 10, 9, 8, 7, en
4 zetels. Elke stemming werd een échec,
doch dat van dit jaar is het ernstigste.
De liberalen zijn tot een numeriek-
weinig beduidende fr act tie ineenge
schrompeld. Zij zitten bij de scherven
van hun parlementaire macht.
Waar liggen de oorzaken van dezen
voor hen zoo bedroevenden achteruit
gang?
Wij noemen eerst een oorzaak, die
een algemeen karakter draagt: de in
werking van het algemeen kies-
r,eKc/1 waarvoor ook de liberalen
zelf hebben gestreden. Het staat als een
paal boven water, dat de vrijzinnigen
vroeger gedurende vele jaren boven
hun stand en boven hun kracht hebben
geleefd. Het beperkte kiesrecht (cen-
sus-kiesrecht), de indeeling der kies
districten, het feit dat de algemeene
volks-ontwikkeling en dus het aantal
beschikbare goede candidaten voor de
openbare colleges, nog niet groot was,
al deze zaken hebben er toe geleid het
liberale, veelal maatschappelijk-welge-
stelde, volksdeel, staatkundig in een be
voorrechte positie te brengen. Elke uit
breiding van kiesrecht echter maakte
die positie zwakker, vooral ook in ver
band met de opkomende socialistische
bewegipg, waardoor de arbeiders zich
richtten naar een politiek, waarin zij
een bevrijding zagen uit vele economi
sche en sociale nooden. En toen einde
lijk het algemeen kiesrecht kwam, ge
koppeld bovendien aan het evenredig
heidsstelsel, toen was het met de be
voorrechte positie der vrijzinnigen hee-
lemaal uit.
Daar komt nog iets bij. Toen na de
verschijning in 1868 van het bekende
Mandement der bisschoppen, de
r.-katholieken meer en meer tot een
eigen formatie kwamen, werkte ook dit
verzwakkend op de numerieke kracht
der liberalen.
Ziehier twee oorzaken, die met
„eigen schuld" en liberale politiek niets
te maken hadden, en die op den duur
de kracht der vrijzinnigen hadden aan
getast.
In de vorige eeuw echfer hebben de
liberalen een ernstige fout begaan, die
zich tot op dezen dag wreekt.
Zij hebben namelijk het
o r t h o d o x-g eloovige Ne
derlandsche volksdeel
niet rechtvaardig behan
deld.
Thans wordt deze fout door zeer ve
len ingezien. Nu het te laat is. Toen ech
ter miskende men de beteekenis der re
ligie voor de staatkunde en men be
schouwde de anti-revolutionairen, de
gereformeerden, „de „fijnen", als een
ietwat-achterlijke groep, die men vin
nig bestreed, maar niet eens in alles
behoefde te erkennen. Wij hebben er al
meermalen op gewezen en prof. Eige-
man deed het in zijn geschriften ook.
[Dat dit gebeurd is, zijn wij met de
„Avp." eens; dat zulks te betreuren valt,
eveneens. Maar: mag zij hier volstrekt
generaliseeren? Waren er geen goede
uitzonderingen op dezen kwaden regel?
Red. M. C.)
Geen wonder ook, dat de edele en
vrijheidlievende Lohman eens gezegd
heeft (prof. Gerretson heeft dit woord
onlangs gepubliceerd)
„Was ik in Engeland geboren, ik zou
zeker liberaal zijn. Graag zou ik onder
een Gladstone hebben gediend. Maar
onze liberalen zijn clericalen a l'en-
vers".
Deze verkeerde houding tegenover
het orthodox-godsdienstige deel des
volks heeft de positie der liberalen op
den duur ernstig verzwakt. Zij kregen
geen toevoer uit die kringen. En zij wer
den werkelijk verafschuwd.
Er zijn van ouds in ons volk twee
groote, vurig-beleden waarden: gods
dienst en democratie (o.a.
geestelijke vrijheid). Voor de democra
tie hadden de liberalen oog, want zij
hebben onze groote volksvrijheden in
het parlement weten te verankeren, een
werk van onschatbare beteekenis.
Maar de waarde van den
godsdienst en, alsgevolg
daarvan, het standpunt
der orthodox-Protestan
ten, hebben zij vele ja
ren lang niet beseft. Zij
stonden er negatief en afwijzend tegen
over. Dit heeft hen later, tot op van
daag toe, zeer ernstig geschaad.
Toch valt er in de latere perioden on
zer parlementaire en staatkundige ge
schiedenis nog een groot tijdperk voor
de vrijzinnigen aan* te wijzen: het ka-
binet-Pierson-Lely-Borgesius (1897
1901). Hoe kon dit tot zulk een bloei
periode worden?
Omdat dit kabinet de s o c i a 1 e
taak van den staat heeft be
grepen; dit was óók een stuk democra
tie.
Het heeft een zóó eerbiedwaardig
program van sociale wetgeving afge
werkt, dat het den bijnaam kreeg van
„ministerie van ,sociale rechtvaardig
heid". Deze arbeid was een nobel pro
test tegen en een vruchtbare reactie óp
een vorig tijdperk, waarin het beginsel
der Manchester-school, de opvatting
van Adam Smith, huiselijk genoemd
„het-laat-maar-waaien-systeem", in de
sociale houding der liberalen had gedo
mineerd. Reeds Kappeyne was er in een
vermaarde Kamer-rede van 1874 tegen
opgetreden en had de sociale taak van
den staat geschetst; Van Houten had in
hetzelfde jaar zijn voortreffelijke wet
tegen den kinderarbeid zien aannemen,
maar de groote, kloeke durvende, moe
dige reactie tegen de Manchester-the
orie kwam eerst van het kabinet-Pier-
Goed te doen is niet genoeg:
Wilt gij vrede smaken,
Tracht het kwade, dat gij deedt,
Weder goed te maken.
sop-Borgesius-Lely. Hierin gaf het
vooruitstrevend liberalisme van Borge-
sius den toon aan.
En wanneer wij hieraan herinneren,
dan zijn we meteen gekomen tot de
hoofd-oorzaak van de latere misère der
liberale partij: zij heeft, vooral
sinds de oprichting van
den Vrijheidsbond, de d e-
mocratisch-sociale be
ginselen verloochend,
welke het kabinet-Pier-
son hadden geleid.
In het tijdperk-Borgesius echter stel
de men zich moedig op den grondslag
der waarde, van de (sociale) dempcra-
tie; zich demonstreerend in een kloeke
arbeidswetgeving. Dit hield de
positie der liberalen óp.
Nu echter in latere jaren de liberalen
ook dezen pijler onder hun politiek heb
ben weggetrokken, practisch weer vol
komen terugvielen op de oude beginse
len der Manchester-school en een nega
tieve politiek van afwijzing voerden, nu
is hun positie snel afgebrokkeld.
(Wordt vervolgd).
HET KONINKLIJK BEZOEK AAN DE
HOOFDSTAD.
Gistermiddag heeft de koninklijke fa
milie per auto een rijtoer door de stad
gemaakt, waarbij een bezoek werd ge
bracht aan de openluchtschool in het
Oosterpark en aan het landgoed „Fran
kendael".
Onder luide toejuichingen van de vele
honderden, die langs den langen weg
naar het Oosterpark stonden geschaard,
werd in open auto's naar de openlucht-
school gereden. Bij het bezoek vonden
de lessen gewoon doorgang. Te voet
begaf de koninklijke familie zich daarop
naar de muziektent in het Oosterpark,
waar 4000 schoolkinderen uit geheel
Amsterdam-Oost vaderlandsche liede
ren zongen. Op de met tapijten belegde
muziektent namen de Koningin, de Prin
ses en de Prins deze zanghulde in ont
vangst.
Daarna nam men weer plaats in de
auto's en werd naar het landgoec
„Frankendael" gereden.
Hier hadden de Oranjevereeniging
„Oud-Watergraafsmeer 1937" en de
buurtvereeniging „Oud-Watergraafs
meer" in het openluchttheater een kin
derfeest georganiseerd. Onder hoerage
roep der kinderen werd het landgoed
rondgereden, waarop naar het paleis op
den Dam werd teruggekeerd.
Prins Bernhard wederom naar
het tennispark.
Aan het eind van den middag heeft
Prins Bernhard zich met zijn sportwa
gen wederom naar het tennispark
„Festina" begeven en daar een klein
uur tennis gespeeld, ook thans weer met
de heeren Leembruggen, Beets en Vou
te. Om ruim zes uur is de Prins naar het
paleis op den Dam teruggekeerd.
Gala-concert in het Concertge
bouw.
De koninklijke familie heeft Woens
dagavond in het Concertgebouw een
gala-concert bijgewoond, dat onder lei
ding van prof. dr. Willem Mengelberg
ter gelegenheid van het bezoek van H
M. de Koningin en het eerste officieele
bezoek van het vorstelijk echtpaar aan
de hoofstad werd gegeven.
Hieraan werkten behalve het concert
gebouw-orkest het koor van de maat
schappij tot bevordering der toonkunst
afdeeling Amsterdam, de koninklijke
mapnenzangvereeniging Apollo" en
mevrouw Suze Luger als altsoliste me
de.
Vele autoriteiten woonden dit con
cert bij. Op het moment dat de ko
ninklijke familie de concertzaal betrad,
verhieven alle aanwezigen zich van hun
zetels en zette het orkest het praelu-
dium over het oude Wilhelmus, voor or
kest en orgel, gecomponeerd door prof,
dr. Willem Mengelberg in.
Op het podium stonden voor de vor
stelijke personen drie gobelin fauteuils
Op de middelste nam Prinses Juliana
plaats, rechts van haar, H. M. de Konin
gin en aan haar linkerhand Prins Bern
hard.
Daarna werd onder groote aandacht
(Ingez. Med.)
VOOR DE PIJP
itees
ueysy
(Ingez. Med.)
van vorstelijke personen en genoodig-
den het programma uitgevoerd.
Gedurende het gala-concert was bo
ven de hoofdstad een onweer losgebar
sten, zoodat er, toen de koninklijke fa
milie het concertgebouw verliet, slechts
weinig publiek stond. In gesloten auto s
werd naar het paleis op den Dam terug
gereden.
PRINS BERNHARD EN DE
JEUGDBEWEGING.
Naar de „Telegr." vernam, zal Z. K.
H. Prins Bernhard binnenkort worden
benoemd tot Koninklijk commissaris bij
de Federatie van Christelijke jeugdver-
eenigingen. De Prins heeft den wensch
te kennen gegeven persoonlijk de gees
telijke stroomingen, die onder de Ne
derlandsche jeugd leven, te leeren ken
nen.
Hij is voornemens in gezelschap van
enkele leiders der jeugdbeweging de
organisaties in de verschillende plaat
sen van ons land te bezoeken. Ten ein
de hem in staat te stellen geregeld con
tact met de jongeren te houden, zal er
in het A. M. V. J.-gebouw te Amster
dam een kamer te zijner beschikking
worden gesteld.
EEN NEDERLANDER TE BURGOS
GEVANGEN.
Hem zou een doodvonnis drei
gen. Hr, Ms. gezant te Lissabon
is opgedragen inlichtingen in te
winnen.
Naar wij vernemen heeft het ministerie
van buitenlandsche zaken den Neder-
landschen g'ezant te Lissabon opdracht
gegeven zich met het hoofdkwartier van
de Spaansche opstandelingen te Burgos
in verbinding te stellen om inlichtingen
te vragen over de lotgevallen van een
Nederlander, die te Burgos gevangen zit
en tegen wien, volgens berichten, die hij
aar, zijn familie heeft gezonden, de dood
straf zou zijn geëischt.
Hier te lande was daarvan tot nu toe
niets bekend, tenminste niet bij .de auto-
teitcn. De vrouw van den persoon in
kwestie heeft er het departement van
op de hoogte gebracht en in vervolg
hierop is de bovenbedoelde opdracht
aan onzen g'ezant te Lissabon gedaan
De man in kwestie is een Amsterdam-
sche werklooze, die zich in het begin
van dit jaar naar Frankrijk heeft begeven
om werk te zoeken. Dit was hem niet
gelukt en (aldus ten minste zijn eigen le
zing van het geval) omdat hij geen geld
had voor de terugreis heeft hij zich toen
op een Spaansch schip, dat voor Bilbao
bestemd was, laten aanmonsteren als
matroos, zonder gage en alleen voor den
kost. Zijn gedachte zou geweest zijn te
Bilbao een schip te vinden, bestemd voor
een Fransche haven als Le Havre of
Bordeaux, dat hem op denzelfden voet
zou meenemen en op dezelfde wijze
dacht hij dan ook verder in etappes ons
land te kunnen bereiken. Zoover is het
echter niet gekomen, daar het Spaan
sche schip door de rebellen aangehou
den en naar San Sebastian opgebracht
werd. Hier kwam de man in de gevan
genis terecht. Zijn familie kreeg aan
vankelijk vrij geruststellende berichten,
doch in een 30 Mei gedateerden, eerst
-
Verwachting tot morgenavond:
DE BILDT: Zwakke tot matige N.O.'
tot Z.O. wind, gedeeltelijk bewolkt,
droog warm weer, behoudens kans op
onweer.
UKKEL: Over het algemeen schoon
warm weer, met lichte tot matige Oosten
wind met een nachtelijk minimum van
10 tot 15 graden, plaatselijk onweer.
Voor morgen wordt eveneens onweer
verwacht.
Do. 10 Jun. Zon op: 4 h 41; onder: 21
h 18. Licht op: 21 h 48. Maan op: 6 h 23;
onder: 22 h 46. E.K.: 15 Juni.
Hoog- en Laagwatei te Vlissingeni
Juni.
Hoogwater. Laagwater.
Do. 10 2.54 15.18 9.25 21.56
Vr. 11S 3.43 16.05 10.15 22.48
Za. 12 4.35 16.52 11.03- 23.39
Hoog- en Laagwater te Wemeldingei
Juni.
Hoogwater. Laagwater.
Do. 10 4.55 17.25 10.28 22.56
Vr. 11 S 5.45 18.11 11.19 23.48
Za. 12 6.34 18.54 12.10 24.39
Westkapelle is 28 min. en Domburg
23 min. vroeger; Veere 38 min, later
(S springtij).
van oksels, voeten en andere lichaams-
deelen wordt door Purolpoeder tegenge
gaan en het stukloopen wordt er door
voorkomen. Werkt verkoelend, opdro
gend en reukwegnemend. Bussen 40 en
60 ct. Bij Apoth en Drogisten.
(Ingez. Med.)
eenige dagen geleden hier te lande ont
vangen brief deelde de man mede, dat
hem bekend gemaakt was, wat hem ten
laste gelegd werd en dat de procureur
van het militaire gerechtshof zijn ter-
doodveroordeeling geëischt had.
Aan den gezant te Lissabon is opgedra
gen hieromtrent inlichtingen in te winnen
én, zoo het mocht blijken, dat er reeds
een vonnis is gewezen, de volkomen ver
rassing van onze regeering over dezen
loop van zaken aan de autoriteiten te
Burgos kenbaar te maken en op uitstel
van de uitvoering van het vonnis aan te
dringen, omdat er geen onherroepelijke
daden worden volbracht. (N.RC.)
Minister Gelissen te Weenen.
De Nederlandsche minister van han
del, nijverheid en scheepvaart, dr. ir. H.
C. J. H. Gelissen, is gisteren te Weenen
aangekomen. Hij zal morgen een lezing
houden over de industrieele politiek van
Nederland.
Dagelijksche indexcijfers van fondsen en
goederenmarkt.
Het centraal bureau voor de statistiek
is overgegaan tot de samenstelling van
dagelijksche indexcijfers van aandeelen-
koersen en groothandelsprijzen, welke
het mogelijk zullen maken de tendens
op de aandeelen resp. goederenmarkt
van dag tot dag te volgen.
De index van de aandeelenkoersen
wordt berekend uit de koersen van 10
toonaangevende Nederlandsche fondsen,
genoteerd op de beurs te Amsterdam, de
index van groothandelsprijzen uit de
noteeringen van 10 stapelproducten; de
gemiddelde noteering gedurende Januari
1937 is voor beide indexcijfers hierbij
gelijk 100 gesteld.
Van vandaag af zullen wij deze index
cijfers onder de wisselkoersen publi-
ceeren.
WIELRENNEN.
De Ronde van Kruiningen.
De Wielerclub „Rentoc" te Kruinin
gen heeft besloten op 26 Juni a.s. de
„Ronde van Kruiningen" te verrijden,
voorafgegaan 'door een wedstrijd van
veteranen. Aan dezen laatsten wedstrijd
mogen alleen deelnemen inwoners van
Kruiningen boven de 30 jaar, rijdende
op gewone fietsen. Deze zullen onge
veer 18 km rijden. De andere wedstrijd
is over een afstand van 85 km en is
opengesteld voor nieuwelingen en ama
teurs.
