Dl
I
Qxitxkt £&Zt>nd
V
Nieuw Nederland"
loopt van stapel.
BINNENLAND.
II
'n Barstende Hoofdpijn
DERDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CRT.) VAN VRIJDAG 7 MEI 1937.
No. 106.
Het wapen van Prins Bernhard.
„Centraal Comité tegen Ondermijning
van 's Lands Weerkracht."
HET WERELDTAALVRAAGSTUK
EN DE OPLOSSING.
Reisplan van Hr. Ms, Douwe Aukes
en Hydra,
UITBREIDING DER HANDELS
POLITIEKE BEVOEGDHEDEN VAN
DE REGEERING.
HONIG'S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor 8 ct. en 25% zwaarder dan de meeste, andere.
(Ingez, Med.)
Protest tegen de kolenconventie.
De „Deutsche" liederenbundel.
SPAANSCHE VLUCHTELINGEN.
MARKTBERICHTEN.
Boternoteering.
Wat de Oxford-beweging
wil en doet.
pp»,
rvëvmymiirrrw\ i nasa aw v
In het Staatsblad no. 3 is opgenomen
een Koninklijk besluit van 3 Mei 1937,
houdende verleening van een wapen aan
Prins Bernhard. Het luidt als volgt: j
„Wij Wilhelmina, bij de gratie Gods,
Koningin der Nederlanden, Prinses van
Oranje-Nassau, enz., enz,, enz,,
hebben goedgevonden en verstaan:
aan Zijne Koninklijke Hoogheid Prins
Bernhard der Nederlanden, prins Van
Lippe-Biesterfeld, te verleenen het na
volgende wapen:
Gevierendeeld:'I en IV in azuur, be
zaaid met staande blokjes van goud, een
klimmende rechts gewende leeuw van
goud, gekroond met een kroon van drie
bladem en twee parelpuntén van het
zelfde, getongd en genageld van keel, in
Jen rechtervoürklauw opgeheven hou
dende in schuinlinkschen stand een ont
bloot Rómeinsch zwaard van zilver, met
gevest van goud, en in den linker een
bundel van zeven pijlen van zilver met
punten van goud, de punten omhoog, en
de pijlen tezamen gebonden met een lint
Van goud;
EL in zilver een roos van keel, geknopt
en gepunt van goud;
III. in keel een zwaluw in natuurlijke
kleuren, geplaatst op een achtpuntige
ster van goud.
Twee helmen:
De eerste getralied en gesierd van
goud, gevoerd van keel, met dekklee-
den van g'oud en azuur, en gekroond met
een kroon van drie bladen en twee pa
relpunten van goud; helmteeken: een
vlucht van sabel, beladen met een ge
welfden schuinbalk van zilver, waarop
drie lindenbladen van sinopel, met de
stelen omhoog;
de tweede getralied en gesierd van
goud, gevoerd van keel, met dekkleeden
van zilver en keel, en gekroond met een
kroon van drie bladen en twee parel-
punten van goud; helmteeken: een roos
van keel, geknopt en gepunt van goud,
tusschen eeh vlucht van zilver.
Schildhouders:
Rechts een leeuw en profil van goud,
ongekroond, getongd en genageld van
keel;
links een halfaanziende engel, de vleu
gelen nederwaarts gericht, in natuurlij
ke kleuren, gekleed in een lang wit ge
waad, waaroverheen een met gouden
tressen en franje versierde zilveren wa
penmantel, waarop een roos van keel,
geknopt en gepunt van goud; in de om
laag gehouden linkerhand houdt de en
gel een opgeheven palmtak van sinopel.
De schildhouders staan op een hard-
steenen voetstuk.
Alles geplaatst op een mantel van
purper, geboord van goud, gevoerd met
hermelijn, opgebonden met koorden, ein
digende in kwasten, beide van goud, en
gedekt door de koninklijke kroon.
Onze minister van justitie is belast
met de uitvoering van dit besluit, dat in
de Staatscourant en in het Staatsblad
zal worden geplaatst.
's-Gravenhage, den 3den Mei 1937.
WILHELMINA."
Het Centraal Comité tot waarschu
wing tegen Eenzijdige Ontwapening heeft
door den loop der omstandigheden se
dert geruimen tijd reeds vanzelf zijn ac
tie meer geconcentreerd tegen de anti-
militaire propaganda, die zich aandient
als vredesbeweging en die den geest, de
kracht van de weermacht ondermijnt.
Daardoor is de naam van het comité
niet meer volkomen in overeenstemming
met zijn actie. Bovendien heeft de oude
naam bij sommigen de meening doen
post vatten, als zoude het overbodig zijn
geworden. In verband met een en ander
De heer Adriaansen te Goes schrijft
ons:
Het wereldtaalprobleem is al bijna
zoo oud, als de -wereld zelf. Immers
reeds het oude Testament leert ons
dat tijdens den bouw van den toren van
Babel door God tusschen de bouwers
een spraakverwarring gesteld werd, in-
plaats van de oorspronkelijke taal van
Adam Kwamen andere talen die aan
merkelijk onderling verschilden. Aan
gezien de spraakverwarring als straf
beschouwd werd, waarin berust moest
worden, heeft het eeuwen geduurd eer
begonnen werd te trachten het taalver
schil te overbruggen.
Een der eerste pogingen was het
\rjC^ten oorsPronkelijke taal van
Adam. terug te vinden. Dit bleek on
mogelijk en aangezien om redenen,
die hierna uiteengezet zullen worden
alleen een kunstmatige taal oplos
sing kan geven, werd in deze richting
begonnen.
Men trachtte de oplossing te vinden
door toepassing van een zoogenaamde
p,asigrafije (d.i. een universeel schrijf
systeem zooals bv, het uitdrukken van
hoeveelheden in getallen, die vrijwel
overal begrepen worden). Andere voor
beelden van een pasigrafie zijn het no-
tenschirft en.... het Chineesch, Het
Chineesch schrift bestaat uit ongeveer
40,000 teekens, die over geheel China
dezelfde gedachte uitdrukken, doch die1
in ieder dialect (en er zijn er heel wat!)
heeft het comité besloten om zich met
ingang van 15 Mei 1937 te noemen „Cen
traal Comité tegen Ondermijning van
's Lands Weerkracht".
Hr. Ms. „Douwe Aukes" en „Hydra"
die op 3 Mei van Vlissingen vertrokken
zijn voor een reis naar Bremen, waar.
zij op 5 Mei aankwamen, vertrekken
van daar weder op 10 Mei en worden
den 12den te Vlissingen terugverwacht,
Bij de Tweede Kamer is door de re
geering ingediend een wijziging van de
crisisinvoerwet. In de toelichting wordt
het volgende opgemerkt:
Bij artikel 11 van de crisisinvoerwet
1931 is bepaald, dat deze wet vervalt
met ingang van den eersten Januari
1938. Al mogen de opvattingen omtrent
de wenschelijkheid van Je mate van
handhaving der contingenteeringen wel
licht eenigermate uiteenloopen, het zal
bij niemand aan twijfel onderhevig zijn,
dat de geldigheidsduur van deze wet be
hoort te worden verlengd. In de huidige
omstandigheden gedoogen geen van bei
de der door haar beoogde doeleinden
(de bescherming van het Nederlandsche
bedrijfsleven en het in het leven roepen
van onderhandelings-objecten van han-
delspolitieken aard) hare opheffing te
gen dien datum. Het onderhavige wets
ontwerp voorziet in de verlenging van
den geldigheidsduur voor een nieuwe pe
riode van drie jaren, eindigende 31 De
cember 1940.
De voorgestelde verlenging geeft den
minister gelegenheid zijn toezegging na
te komen met betrekking tot de uit
breiding van de handelspolitieke be
voegdheden van de regeering, anderzijds
kan de gelegenheid worden gebruikt om
enkele door de practijk naar voren ge
brachte leemten in de wet aan te vullen.
En wel o.m.: aanvulling van artikel 2 der
wet zoodanig, dat ook ten aanzien van
alle landen gezamenlijk en ten aanzien
van een of meer met name genoemde
landen een invoerregeling kan worden
tot stand gebracht, in het laatste geval
al dan niet gepaard gaande met vast
stelling van een gezamenlijk contingent
voor andere landen. Deze aanvulling
biedt voorts, binnen het kader van de
gewijzigde considerans, verschillende
mogelijkheden op handelspolitiek ter
rein, welke de huidige wet mist. Als een
enkel sprekend voorbeeld moge worden
genoemd het geval, dat een onder een
gezamenlijk contingent vallend land door
het doen van concessies zijnerzijds aan
spraak krijgt op een bijzondere behan
deling, Het spreekt vanzelf, dat bij de
toepassing van maatregelen van dezen
aard rekening zal moeten worden ge
houden met bestaande handelsverdra
gen.
De minister is er zich van bewust, dat
de voorgestelde uitbreiding van be
voegdheden, ook al vindt deze haar stel
lige begrenzing in de bewoordingen van
de considerans, zooals zij in het ontwerp
nader is geformuleerd van vèrstrekken-
den aard is. In verband hiermede stelt
hij zich dan ook voor, dat de regeering
er bedacht op zal moeten blijven of het
wellicht noodig zal zijn om, ter verster-
king van den waarborg tegen onge-
wenschte toepassing van de wet, de
commissie, welke tot taak heeft, de re
geering over die toepassing van advies
te dienen, in hare samenstelling te her
zien.
In de praktijk is de noodzakelijkheid
gebleken, in sommige gevallen den in
voer van een bepaalde soort van goe
deren te contingenteeren en de verdee
ling van de tot die soort behoorende
groepen van bepaalde goederen aan het
uitvoerend gezag over te laten. Een wij
ziging voorziet in deze behoefte.
Voorgesteld wordt in te voegen een
bepaling, waardoor zal worden vastge
legd, dat intrekking van een contingen-
teeringsbesluit voor den afloop van het
daarbij bepaalde tijdvak kan geschieden,
zonder dat die intrekking eenige nadere
bemoeiing van de wetgevende macht be
hoeft.
De regeling van de bemoeiing van de
wetgevende macht met een tot stand ge
komen contingenteeringsbesluit is in een
nieuw voorgesteld artikel eenigszins ge
wijzigd. In plaats van een wet tot voor
ziening in het bij het besluit bepaalde,
bepaalt het ontwerp thans, dat dat be
sluit door den wetgever moet worden
bekrachtigd.
Aan de „Kolenconventie in Nederland"
te 's-Gravenhage is het volgende schrij
ven gezonden:
Het bestuur van den Nederlandschen
Bond van Brandstoffeninkoopvereeni-
gingen, kennis genomen hebbende van
de conventiebepalingen voor het seizoen
1937/1938, waarover overeenstemming is
bereikt met den bond van brandstoffen-
handelaren, protesteert hiertegen met
klem en besluit hiervan mededeeling te
doen aan conventie, bevoegde instanties
en pers.
Op de vragen van den heer Polak be
treffende den inhoud van den aan bui
ten- en binnenlandsche scholieren uitge-
reikten liederenbundel (bevattende groo-
tendeels vertaalde Duitsche liederen)
heeft de minister van onderwijs, kunsten
en wetenschappen geantwoord:
De bedoelde liederenbundel is, zooals
daarin uitdrukkelijk wordt vermeld, aan
geboden door de Nederlandsche Com
missie voor Schoolreizen. Uitsluitend
deze draagt voor den inhoud verant
woordelijkheid.
In verband hiermede kan de beant
woording van de overige vragen achter
wege blijven.
Op de vragen van den heer Wijnkoop
in verband met de aanwezigheid in Ne
derland van een aantal Spaansche, na
tionalistisch gezinde, vluchtelingen en
betreffende het verschaffen van een on
derkomen aan Spaansche kinderen hier
te lande, hebben de ministers van bui-
tenlandsche zaken en van justitie het
volgende geantwoord:
Het is niet juist, dat in het algemeen
zou zijn besloten aan Spaansche kinde
ren hier te lande onderkomen te weige
ren. Wel heeft de regeering zich, mede
in het belang van bedoelde kinderen, op
het standpunt gesteld, dat allereerst is
vereischt een organisatie, die de noo-
dige waarborgen geeft, dat zij aan de
groote moeilijkheden, die in velerlei op
zicht te verwachten zijn, het hoofd zal
kunnen bieden.
Het asyl, dat aan de in de Nederland
sche legatie te Madrid gevluchte per
sonen, die onder de dreiging van onmid
dellijk levensgevaar bescherming der
Nederlandsche vertegenwoordigers in
Spanje hadden ingeroepen, thans in Ne- j
derland wordt verleend, is geheel ver
schillend van een eventueel aan Spaan
sche kinderen door particulieren uit lou
ter humanitaire overwegingen in een
ver van Spanje gelegen land te verschaf
fen onderkomen.
De voorwaarde waarop ten aanzien
van de geasyleerden van militairen leef
tijd het vertrek naar Nederland door de
Spaansche regeering is toegestaan, is,
dat zij in Nederland blijven tot het einde
van den burgeroorlog. Om dit zoo goed
mogelijk te verzekeren, worden ten
aanzien van deze personen, die hun
eerewoord hebben gegeven Nederland
niet te zullen verlaten, maatregelen ge
troffen.
Aan deze personen is, evenals aan an
dere vreemdelingen, politieke actie ver
boden.
De regeering is niet ongenegen plan
nen voor het opnemen van Spaansche
kinderen in ons land, welke de noodige
waarborgen bieden, onder oogen te zien.
die U kwelt en belet te werken? Neem
een "AKKERTJE" en binnen een kwartier
voelt Ge de hoofdpijn wegtrekken als mist
voor de zon. Heb steeds AKKER-CACHETS
in huis, vannacht kunnen zij te pas komen
bij Hoofdpijn, Kiespijn, Zenuwpijn, Spier
pijn. Slechts 52 cent per 12 stuks. Overall
(Ingez. Med.)
De Leeuwarder-commisslenoteering
voor Nederlandsche boter is Woensdag
vastgesteld op 70 cent per kg (vorige
week f 0,74).
(Ingez. Med.)
ander genoemd worden. Men heeft
daar dus éérv- schrijftaal en tientallen
spreektalen. Dit is natuurlijk alleen mo
gelijk bij het gebruik van „teeken"-
schrift!
Aan Leibnitz komt de eer toe het
idee „pasigrafie" gelanceerd te hebben
(1666 Dissertatio de arte combinatorial
Lipsial). Behalve bovengenoemde hiel
den zich vele anderen met het pro
bleem bezig als bv. Descartés en Co-
menius en vooraf dien tijd tot heden
zijn meer dan 150 wereldtalen ontwor
pen, slechts enkele werden volledig
uitgewerkt.
De voornaamste hiervan w,as tot het
verschijnen van Esperanto het Vola-
pük, het geesteskind van den gees
telijke Johann Martin Schleyer, die in
1880 zijn taal publiceerde. Het bleek
echter in de praktijk moeilijk handel
baar door de onwelluidendheid, aange
zien er veel gelijkluidende klanken in
verwerkt waren (bad, fad, gad, Jad,
enz.) Schleyer had als voorbeeld het
Engelsch gekozen, aangelokt door de
eenvoudige grammatika, omdat ver
schillende klanken niet uitgesproken
kunnen worden door verschillende vol
ken werden deze gewijzigd meestal
zoodanig dat, de oorspronkelijke
woordvorm niet meer te herkennen w,as,
Zoo is bv. het woord „Volapük" samen
gesteld uit de woorden „world" en
speak". Het feit dat Volapük niette
genstaande de onwelluidendheid en
fouten tegen de logica nog1 tot zekeren
bloei kwam en wel zoodanig dat door
de aanhangers enkele congressen ge
houden werden, toont wel duidelijk de
behoefte aan een wereldhulpt,aal aan.
Eigenlijk is er altijd behoefte aan een
hulptaal geweest en terw^l in de Mid
deleeuwen het eenige internationale
contact plaats had tusschen geleerden;
door zeevaarders; heeft thans de ont
wikkeling van het vliegwezen de be
hoefte nog veel dringerder gemaakt.
Tot het oplossen st,aan ons drie we
gen open:
le het gebruik van een der oude ta
len als wereldhulptaal;
2e het promoveeren van een der be
staande talen tot wereldtaal;
3e een kunstmatige taal,
Voor ieder zal het duidelijk zijn, dat
het invoeren van een der klassieke ta
len zonder meer geen oplossing geeft.
Sedert de tijd dat deze talen „levend"
waren zijn, ontelbare nieuwe voorwer
pen ontstaan benevens de daarmee sa
menhangende nieuwe begrippen, Hier
voor zouden dus nieuwe woorden ge
maakt moeten worden en zou dus het
resultaat zijn een taalproduct h,alf klas
siek en half kunstmatig.
Wanneer men een der bestaande ta
len zou promoveeren is de meest ra-
tioneele oplossing een taal die uitmunt
door eenvoudigheid van grammatika ei*,
idioom. Echter dit is niet voldoende:
geen der volkeren zou dulden dat een
andere taal boven de zijne zou uitver
koren worden.
Reeds Comenius was tot de conclu
sie gekomen, dat het gebruik van een
der bestaande talen practisch onuit
voerbaar was.
Rest dus het samenstellen van een
kunstmatige taal.
Evenals vele anderen vóór hem werd
ook dr. Zamenhof aangegrepen door
de taalverwarring. Geboren te Byalostok
ontmoette hij reeds van zijn prille
jeugd af deze bezwaren; de bevolking
stond namelijk uit Russen, Polen,
Duitschers en Joden, die hun eigen taal
spraken en elkaar zeer vijandg gezind
waren. Aangezien de heer Zamenhof
de overtuiging had, dat de vijandschap
hoofdzakelijk het gevolg was van het
iflkaar niet begrijpen, kwam bij hem
al in zijn jeugd het denkbeeld eener
wereldhulptaal op. Gedurende zijn
gymnasiumtijd heeft hij de mogelijkheid
overwogen een klassieke taal te gebrui
ken, doch hij kwam weer spoedig op
zijn oorspronkelijk plan (het zelf maken
van een taal) terug. Van het begin af
was Zamenhof van de noodzakelijkheid
doordrongen dat zijn taal eenvoudig zijn
moest. Door zijn studie van de moderne
talen kwam hij tot de ervaring, dat het
al of niet hebben van een ingewikkelde
gramm.atika slechts blind historisch toe
val is. Door het uitgaan van de een
voudigste grammatika en het besnoeien
daarvan ontstond langzamerhand een
grammatika van 16 regels. Deze kwes
tie was dus afdoende opgelost. Een an
der ernstige moeilijkheid voor het ont
werpen van een hulptaal was de woor
denschat. Zamenhof begreep dat zijn
woorden gemakkelijk aan te leeren en
te onthouden moesten zijn en hij ging
toen letterverbindingen maken die hij
bepaalde beteekenis gaf (a-ab-ac-ad
Alom in den lande kan men dezer da
gen een merkwaardige affiche aange
plakt zien: een groote, moderne zeestoo-
mer, de „Nieuw Nederland", op het punt
staande de werf te verlaten, scherp af
stekend tegen een domineerenden rood
bruinen achtergrond.
Menigeen zal zich afvragen wat deze
voorstelling beteekent. De aanvankelijk
opkomende gedachte, dat het een sug
gestieve reclame voor een scheepvaart
maatschappij is, blijkt bij even aandach
tiger beschouwing van de plaat, niet
juist te zijn. Want onderaan het plak
kaat ontwaart men dan, in dezelfde rood
bruine kleur, de woorden „Oxford
Groep", en, in witte letters: Utrecht 6-r
17 Mei 1937.
Ziedaar de oplossing, die evenwel
maar een halve oplossing is. Want op
nieuw zal de vraag rijzen: Wat laat die
Oxford Groep nu te water? Heeft die
beweging een boot laten bouwen en gaat
ze daar nu haar ideeën mee propagee-
ren? 'n Kostbare geschiedenis is dat.
Ja, voor wie de Oxford beweging niet
kent en de symboliek niet verstaat, blijft
het een vrij duistere voorstelling, die een
nadere verklaring wel wettigt.
Hoewel de Oxfordgedachte snel om
zich heen grijpt in alle lagen der bevol
king, is een nadere uiteenzetting van
wat deze geestelijke strooming bedoelt
te zijn, zeker op haar plaats. Om deze
reden dan ook heeft de pers een uitnoo-
diging bereikt om op Hemelvaartsdag
eens naar de Domstad te komen om met
eigen oogen te zien wat daar plaats
grijpt.
Nu, er was veel te zien, maar méér
nog te hooren. Want dit is het eigenaar
dige van deze beweging, dat er over
't algemeen eigenlijk niets te zien is, en
dat van wat er des te meer te hooren
is, geen weloverwogen verslag gegeven
kan worden, omdat er nu eenmaal geen
lezingen en officieele toespraken bij ge
houden worden.
Er is een oproep door het land gegaan
die ook ver buiten de grenzen is ge
hoord: „Op 6 Mei wordt een Nieuw Ne
derland geboren." En uit alle deelen van
het land zijn er gisteren duizenden ge
komen om daar getuigen van te zijn. Met
extra treinen en bussen werden ze aan
gevoerd. De locomotieven versierd met
groote spandoeken: „Werk voor iederen
man, in Gods plan".
Het Utrechtsche station is eveneens
met oranje doeken bespannen (Nieuwe
menschen, nieuwe volkeren, nieuwe we
reld). Om half elf de eerste samenkomst
in het gebouw van de Groentenveiling.
In de enorme hal wederom de spandoe
ken met verschillende slagzinnen. Snel
stroomt de zaal vol; er is geen plaats
onbezet en nog steeds komen nieuwe be
zoekers. 2e moeten buiten blijven en
door de aangebrachte luidsprekers het
geen binnen gebeurt, beluisteren. Elf
uur: 8000 man binnen, 2000 man buiten.
Desondanks een voorbeeldige orde, zon
der dat men van eenige lei
ding e'genlijk iets bespeurt. Alles
gaat vanzelf^ omdat er de opgewekt
heid en goeden wil is. Want dat is het
treffende: de blijde ongedwongenheid die
er heerscht.
De schare zingt liederen, begeleid door
het Utrechtsche Postcorps, dat op het
groote podium opgesteld is, achter een
ba, ca-da-enz.)
Al ras echter kwam hij tot de over
tuiging, dat deze zinlooze klanken geen
bevredigende oplossing gaven; toen
werden bestaande woorden genomen
uit de Slavische en Germaansche ta
len; hieraan werd de Esper.anto-spelling
gegeven.
Het groote aantal woorden liet den
samensteller echter geen rust, tot toe
vallig op straat zijn aandacht viel op en
kele winkelopschriften nl. „Soejcarska-
ja" en „Konditorskaja". Dit achtervoeg
sel bracht hem op het idee door het
gebruiken van voor- en achtervoegsels
uit één bestaand woord verschillende
anderen te vormen. Dit idee werd uit
gevoerd; behalve de noodzakelijke
woordstammen werd een vernuftige sa
menstelling' van vóór- en achtervoegsels
ingevoerd, w.aardoor de woordenlijst
aanzienlijk kon worden ingekrompen.
Het eerste congres werd gehouden in
1905 te Boulogne sur Mer en toen ge
noemd congres door den meester geo
pend werd, was voor den bescheiden
oogarts het gelukkigste uur van zijn le
ven aangebroken; toen bleek dat zijn
taal even bruikbaar was als iedere an
dere taal.
Thans is Esperanto bekend over den
heelen aardbol en voeren Nederlandsche
Esperantisten een vlotte corresponden
tie met bv. Japansche geestverwanten.
Dat door dit vrij nauwe contact tus
schen verschillende landaarden men
zich zelf aanzienlijk k,an ontwikkelen en
andere volken beter leert begrijpen en
waardeeren zal wel duidelijk zijn.
iKal
