TM O RIL AT CHOCOLADE
gemehgd mmm.
3-4
TJOKLAT CHOCOLADE
TJOKLAT CHOCOLADE
DE TJOKLAT CHOCOLADE EIGEN IS.
VER. STATER
Politie op zoek naar „neger-messias'.
LEGER EN VLOOT-
Correspondentie voor Hr, Ms. „Java"
en Hr. Ms. „O 13" en „O 15".
J0HAN AMOS COMENIUS EN
ZIJN MAUSOLEUM
B, HONSELAAR.
DOODENDAGBOEK VAN HET
HET HOOGSTE EN BESTE, DAT MET DE
HEDENDAAGSCHE TECHNIEK BEREIKBAAR IS.
Wij herplaatsen op verzoek de beide eerst geplaatste foto's, waar»
door het overzicht van de
luiste volgorde der chocolade-fabricatie
duidelijker wordt. Het zijn de bewerkingen No. 3 en No. 4.
Foto 1. Een groep van de zware, hypermoderne walsmachines, welke
sedert enkele maanden in ons bedrijf zijn opgesteld, en aan de
dien hoogen fijnheidsgraad geven, welke alleen met deze
machines bereikbaar is.
Foto 2. Een tweede groep van deze zelfde walsmachines, weikef
sedert de vorige plaatsing van foto No. 1 wederom door
ons aangevoerd en in ons bedrijf opgesteld zijn.
foto 3. Een van onze fabriekszalen met „conches" waarin do
haar Zwitsersche bereiding ondergaat, waardoor die zacht'
smeltende, uiterst fijne smaak verkregen wordt, welke1
Foto 4. Een tweede zaal met „conches", bestemd voor de Zwitsersche
bereiding. De machine in deze zaal, de nieuwste, welke op
dit gebied bestaat, is zoo juist gemonteerd en in bedrijf
gesteld. De inhoud van deze machine alleen bedraagt 4000
K.G. Chocolade, waardoor de totaal-inhoud onzer gezamen»
lijke „conches" tot 16.000 K.G. CHOCOLADE gestegen is.
N.V. Holl. Zwitsersche Chocoladefabriek, Amsterdam.
VOLGENDE WEEK EEN ANDERE ADVERTENTIE.
OOK ZIJ HEEFT WAARDE
MWBHB—
De New-Yorksche politie heeft een
bevel tot arrestatie van „Father Divi
ne", den „neger-messias" uitgevaardigd,
naar aanleiding van een bloedige vecht
partij, die zich in zijn verenigingslo
kaal in de New Yorksche negerwijk
Harlem heeft afgespeeld.
De vechtpartij ontstond toen een
deurwaarder den negerheilige, die door
duizenden volgelingen als de messias
wordt beschouwd, een dagvaarding van
<de rechtbank wilde overhandigen. De
deurwaarder zou toen door volgelingen
van „father divine" met een mes gesto
ken zijn, zoodat hij naar een ziekenhuis
moest v/orden overgebracht. Drie van
father divine's „engeleR konden ge
arresteerd worden, doch de negergod
zelf, die den deurwaarder met zijn vuis
ten zou hebben bewerkt, wist te ontko
men.
Father divine, die in het daóeliiksch
levèn George Baker heet, oefent op de
negerbevolking in de Ver. tnaien groo-
ten invloed uit. Hij beschikt over aan
zienlijke bronnen van inkomsten, die
het hem zelfs mogelijk maken, er eigen
vliegtuigen op na te houden. Onlangs
heeft hij nog een auto gekocht met een
troon voor zichzelf, en lagere zetels
voor zijn „aartsengelen". Deze wagen
kostte ongeveer 60.000.
Op 26 April a.s. zullen brievenmalen
worden gezonden naar Hr. Ms. kruiser
„Java" en Hr. Ms. onderzeebooten ,,0
13" en „O 15."
Correspondentie voor opvarenden van
genoemde oorlogsschepen, bestemd om
in deze brievenmalen te worden opge
nomen, moet op Zaterdag 24 April op
een zoodanig tijdstip ter post worden
bezorgd, dat Amsterdam nog dienzelf
den avond kan worden bereikt.
De stukken behooren voorzien te
zijn van twee elkaar snijdende lijnen
over het geheele adres.
Bij beschikking van den minister
v.an defensie a.i., 's de officier van den
marine stoomvaartdienst le kl. W. P.
Plantenberg heden tijdelijk geplaatst bij
het departement van defensie en de of
ficier van den marine stoomvaartdienst
2e kl. D. van Leeuwen den 26 April a.s.
.a/b Hr. Ms. „Hertog Hendrik."
door
(Slot.)
Een andere kwestie vraagt nog even I
de aandacht, een gang van zaken die al
van even weinig waardeering voor Co-
menius blijk geeft als de vorige. Er gin
gen stemmen op om den ouden vleu
gel van de kerk in eigendom over te
dragen aan Tsjecho-Slowakije, maar
men vond hier dat deze overdracht toch
zeker niet „zoo maar" zou kunnen ge
schieden: men doet nu eenmaal een
aïlj rf moëendheid geen stuk van een
oude kazerne met een twijfelachtig graf
cadeau. En nu deed het merkwaardige
ieit zich voor dat de regeeringen van
beide :anden als het ware op elkander
schenen te wachten om een crediet
voor de meest noodzakelijke verande
ringen en voor opgravingen beschik
baar te stellen; geen van beide wilde
de eerste zijn, beide meenden dat deze
eervolle plicht de ander toekwam
het is althans moeilijk aan te nemen
dat zuinigheidsoverwegingen to( dezen
wedstrijd in het wachten hebben ge
leid.
In ieder geval ware het ons liever ge-
•vyeest, oiii derwille van de historie, dat
naet de Nederlanders, maar de Tsjechen
den wachtwedstrijd gewonnen hadden.
Hoe het ook zij: in 1928 stelde de
Tsjechische ministerraad een crediet
beschikbaar voor het doen van opgra
vingen. Na nog een jaar uitstel werd
InèrjEiee op 15 Juli 1929 begonnen.
Inderdaad vond men nu, op aanwijzin-
De klacht van mr. Van Vessem tegen
baron Be Vos van Steenwijk,
Het n.s. Eerste Kamerlid mr. A. J.
van Vessem heeft, als reeds gemeld, bij
den officier van justitie te 's Graven-
hage een 'klacht ingediend te'g'en den
voorzitter van de Eerste Kamer, den
heer baron de Vos van Steenwijk, we
gens beleediging, hem aangedaan als
ambtenaar gedurende en terzake van de
uitoefening zijner bediening als lid van
de Eerste Kamer der Staten-Generaal.
De beleediging zou naar de „pers
dienst van de nat, soc. fractie in de
Eerste Kamer" meldt, hebben plaatsge
vonden tijdens een ambtelijke bespreking
in het gebouw der Eerste Kamer op
Donderdag 8 April jl. onmiddellijk na
afloop van de vergadering der Eerste
Kamer in verband met een aanteeke-
ning, die de voorzitter geplaatst had op
het stenogram der vergadering' van
Woensdag 7 April en waarover reeds
een en ander in de vergadering van de
Eerste Kamer te doen is geweest. Op
het stenogram had mr. de Vos van Steen
wijk nl. uitdrukkelijk aangeteekend, dat
in de Handelingen het woord „hier" van.
zijn interruptie ,,U is hier in fatsoenlijk
gezelschap" cursief moest worden ge
drukt. Mr. van Vessem wees er den
voorzitter op, dat hierin een z.i. grie
vende beleediging lag van zijn gezel
schap buiten de Kamer: van de leden
der Nationaal-Socialistische Beweging,
De voorzitter weigerde hierop onmid
dellijk mr. Van Vessem verder te woord
te staan en voegde hem, nadat mr. V an
Vessem mede namens zijn mede-afge-
vaardig'de, den heer graaf de Marchant
et d'Ansembourg, tegen deze z.i, grie
vende beleedig:ng van de leden der Na
tionaal-Socialistische Beweging gepro
testeerd had, toe: „Als u niet heen gaat
gooi ik u eruit!"
Nadat mr. Van Vessem daarop den
voorzitter tweemaal vier en twintig uur
had toegestaan om zijn verontsch aldiging
aan te bieden, heeft deze nagelaten
leedwezen te betuigen. Toen mede hier
door voor mr. Van Vessem het belee-
digend opzet was komen vast te staan,
heeft laatstgenoemde een klacht inge
diend.
Van andere zijde verneemt de N. R.
C. thans over de toedracht van het on
derhoud tusschen den voorzitter en mr.
Van Vessem op 8 dezer het volgende:
Nadat de voorzitter op Woensdag 7
April mr. Van Vessem tot de orde had
gen van dr. Oosterhuis, de stoffelijke
overblijfselen van Comenius zoo goed
als ongeschonden. De zekerheid daar
omtrent verkreeg men na een zorgvul
dig anthropologisch onderzoek, verricht
door prof. J. Matiegka, prof. A). J. P.
van den Broek, prof. dr. J. P. Kleiweg
de Zwaan en ir. Sochor. Ook bij dit on
derzoek heeft men nogal met moeilijk
heden te kampen gehad; de toenmalige
burgemeester van Naarden weigerde
aanvankelijk op grond van zijn gods
dienstige overtuiging dat de schedel ter
identificatie naar Utrecht zou worden
vervoerd. Tenslotte stemde hij toe, op
voorwaarde dat de schedel reeds den
volgenden dag weer teruggebracht zou
worden. Dit is inderdaad geschied. Bin
nen 24 uur hebben zich het vervoer
heen en terug naar Utrecht, mitsgaders
het nemen van, tallooze maten en foto's
voltrokken!
Erger was, dat na de plechtige bij
zetting v,an het gebeente in een looden
kist op 25 Juli 1929 tendentieuse be
richten in de pers verschenen die de
echtheid van de vondst in twijfel trok
ken. Zelfs al zou er omtrent dit feit
geen absolute zekerheid bestaan en
dat 's bij anthropologisch onderzoek zel
den het geval dan staat het nog on-
omstootelijk vast dat Comenius in de
W.aalsche kerk begravfen werd, en dat
dit de plaats is waar men hem eeren
en herdenken moet.
De dag van 28 October 1929 was in
meer dan een opzicht gedenkwaardig,
Niet alleen werd toen in geheel Tsje
cho-Slowakije het 11-jarig bestaan v.an
de republiek herdacht, maar ook werd
er :n Naarden voor de éérste maal
door den gezant een krans op het
geroepen, is deze Donderdagavond 8
April, vóór den aanvang der vergade
r ng bij hem gekomen met twee artike
len, die de heer Polak in Het Volk had
geplaatst, artikelen die naar de meening
v,an den heer Van Vessem grievend wa
ren voor Hitier,
De president heeft hierop geant
woord, dat de heer Van Vessem deze
artikelen n couranten, tijdschriften,
brochures enz. zoo krachtig kan be
strijden als hem zelf lustte, maar dat hij
niet in de Kamervergadering een me
delid mocht toevoegen „Op de laagste
wijze te hebben gehandeld."
Na de vergadering van 8 April heeft
mr. Van Vessem den voorzitter opnieuw
om een onderhoud verzocht.
Baron de Vos van Steenwijk ontving
den nat'onaal-socialistischen senator in
zijn kabinet en vroeg hem wat er vair
zijn dienst w,as. Op vrij heftige toon riep
deze laatste den president ter verant
woording wegens het feit, dat de voor
zitter, overeenkomstig den door hem
gelegden nadruk, in het stenogram het
woordje h er cursief had laten drukken.
Op de vraag, of dit beteekende dat mr.
Van Vessem „gewoonlijk" iet in fat
soenlijk gezelschap verkeerde, ant
woordde de voorzitter d,at hij als pre
sident aan geen enkel lid rekenschap
verschuldigd was voor hetgeen hij in
openbare vergadering had gezegd. Zijn
verplichting tot verantwoording lag el
ders. Waarop de heer Van Vessem nog
heftiger riposteerde, dat hij dan mede
namens den heer De Merchant et d'An
sembourg protesteerde
De voorzitter, die nooit beweerd had
wat mr. Van Vessem hem thans in den
mond trachtte te leggen, maar die dis
cussie daarover om bovenvermeldde re
denen uitgesloten achtte, stond op, con
stateerde dat het protest hem volkomen
onverschillig liet en verzocht mr. Van
Vessem zijn kabinet te verlaten. Deze
gaf daarop ten antwoord dat hij zou
heengaan, wanneer het hem lustte.
„Dan zal ik u er laten uitzetten" ver
klaarde de voorzitter, waarop de heer
Van Vessem vertrok.
Den avond van denzelfden dag ont
ving de voorzitter van de Eerste Ka
mer een telegram van den volgenden
inhoud:
„Ondergeteekende mr. A. J. Van Ves
sem, lid van de Eerste Kamer der Sta
ten Generaal, geeft den voorzitter dier
kamer tot Zaterdag a.s. des n,amiddags
tien uur gelegenheid voor zijn ongepast
optreden tegenover hem van heden
graf van Comenius gelegd. Het was het
symbool van een eerherstel, dat lang
op zich had laten wachten.
Reeds in 1920 deed ds. Drijver, be
kend Naardensch historicus, in de
plaatselijke courant het denkbeeld aan
de hand, een mausoleum voor den
grooten doode te stichten. Ook de hèer
Jac. Smits, de voorzitter van de Naar-
densche Comeniusvereenig'ng, opperde
deze gedachte. De plannen kregen vas-
teren vorm, toen de Nederlandsche re
geering den grond waarin Comenius
rust in eeuwigdurende erfpacht voor
een pachtsom van f 1 per jaar aan
Tsjecho-Slowakije gegeven had. (Er wa
ren staatsrechtelijke bezwaren tegen .het
.afstaan in eigendom; het is dus niet
zoo, als velen meenen, dat Comen us in
Tsjechischen bodem rust). En in 1929
verklaarde de Tsjechische regeering
zich bereid de kosten van een te stich
ten mausoleum die op plm, 43,000
gulden worden geschat, te dragen.
Toen kreeg men gelegenheid gewaar
te worden dat ook de Tsjechische re-
geeringsmolen wel eens langzaam k,an
malen. Jaar in, jaar uit brachten Tsje
chen uit Nederland en uit het vaderland
bezoeken aan het graf en even zoo
vele keeren werd aan dit graf de
wensch uitgesproken, dat de bouw van
een mausoleum nu niet lang meer op
zich zou laten wachten. Men sprak van
juridische, van administratieve, van fi-
nancieele bezwaren nog jaren nadat het
bedrag van 43,000 gulden in 1933 op de
Tsjechische begrooting van eeredienst
was verschenen. Ook de veranderingen
die :'n dien tijd aan het gebouw werden
aangebracht waren niet noemenswaard.
Een muur werd opgetrokken tusschen
middag zijn verontschuldiging aan te
bieden. Mr. Van Vessem."
Het behoeft geen verwondering te
wekken, dat de voorzitter op dit tele
gram niet heeft geantwoord.
Een schadepost.
De firma Blaauw uit Hoorn, die de
walmuren van het pittoreske grachtje
„de Mient" te Alkmaar moet vernieu
wen, had dit grachtje aan beide uitein
den afgedamd en leeggepompt. De af
damming was op deskundige wijze ge
schied en theoretisch van ruim voldoen
de sterkte.
Door den hevigen regenval der laat
ste dagen is het water in het niet af
gedamde deel van de gracht echter on
geveer 30 cm gestegen en de hierdoor
ontstane grootere druk was oorzaak,
dat gistermiddag een afdamming lek
sloeg. Binnen enkele minuten was het
gat zoo groot geworden, dat het vol-
loopen van de Mient niet meer was te
voorkomen. De steenen brug over de
„Mient" die gevaar liep in te storten
werd direct ontruimd. Nauwelijks was
dit gebeurd of een groot gedeelte van
de brug zakte weg en stortte daarna
met donderend geraas in. Het met
kracht in de leege „Mient" stroomende
water had groote massa's zand, dat
niet meer tegengehouden werd door
een walmuur, meegesleurd en toen de
steenen brug niet meer werd gesteund,
volgde de instorting.
De groote brug, die gebruikt werd als
auto-parkeerterrein, sloeg over vele
meters weg tot aan het smalle trottoir.
Twee auto's werden meegesleurd en
konden pas laat in den middag worden
opgetakeld. Vele kabels en leidingen
werden beschadigd. De schade is niet te
overzien, maar zeker is, dat alles het
herstellen van de brug vele duizenden
zal kosten, terwijl de aannemer, die
voor het geheel aansprakelijk is, met de
vernieuwing der walmuren geheel op
nieuw moet beginnen, nadat de nieuwe
afdamming zal zijn aangebracht en de
gracht weer is leeggepompt,
Ziekenauto over den kop geslagen,
Gistermiddag is een auto van den
Rotterdamschen geneeskundigen dienst,
waar n een Noorsche patiënt, een zee
man, die op een schip aan den Hoek van
Holland een ongeluk had gehad en
daarbij enkele ribben had gebroken,
werd vervoerd, op den Hofweg te
Rotterdam in botsing gekomen
met een personenauto, bestuurd door
J. F. B. uit Hillegersberg.
Holland en Tsjecho-Slowakije en een
afzonderlijke ing'ang werd gemaakt.
Nieuwe hoop zaaide het teeken van le
ven dat de Tsjechische regeering in
Juli '33 gaf, door prof. dr. ir. D. F. Slot
houwer te Delft, den voorzitter van de
vereen: ging NederlandTsjecho-Slowa
kije, de restauratie van het Comenius-
mausoleum op te dragen. M,aar weer
verliep een jaar, zonder dat er iets
gebeurde.
Deze trage 'gang van zaken was ten
slotte te veel voor een aantal Tsjechi
sche Comenius-vereerders hier te lan
de. Zij lieten op eigen kosten een eb
benhouten, met brons afgezetten grafbe
dekking vervaardigen en zonder veel
omhaal "van aankondigingen en uitnoo-
digingen verschenen zij onverwachts
in Naarden, legden deze met een korte
plechtigheid op de sedert de opgravin
gen nog steeds niet gesloten groeve en
vertrokken weer. Het is een volkomen
geslaagde coup d'état geweest, die zijn
uitwerking n:et miste deze spont,ane
daad van piëteit bleek de autoriteiten
te Praag wakker te schudden. Prof.
Slothouwer kon tot gunning van de
werkzaamheden overgaan en de firma
Jurriëns te Naarden kreeg de eervolle
opdracht.
De restauratie betrof allereerst het
herstellen van het gebouw in den
ouden, Gothischen stijl; de muren wer
den ontdaan van de leelijke bepleiste
ring. In een zeer plechtige bijeenkomst
werd op 28 Maart 1935 Comenius'
343sten geboortedag de Comenius-
kapel als zoodanig ingewijd.
En thans nadert de laatste phase
van den aan het slot zoo glorieuzen lij
densweg het einde. Vooraanstaande
(Adv
Na de aanrijding botste de ziekenauto
tegen 'n verkeerspaal en sloeg vervol
gens tweemaal over den kop. De car
rosserie werd totaal vern'eld. Onmid
dellijk schoten van alle kanten voorbij
gangers te hulp,, die den patiënt, den
chauffeur en den broeder uit de auto
bevrijdden.
Met ernstige snijwonden zijn de drie
slachtoffers per Roode Kruiszielcenauto
u t Overschie naar het ziekenhuis aan
den Coolsingel vervoerd.
VERKEER.
Berkel: 1 doode.
Gistermiddag is het vijfjarig zoontje
van den heer Moerland op den Roden-
rijschenweg te Berkel (Z.H.) door een
auto overreden. Het knaapje was met
eenige andere kinderen op den weg
,aan het spelen, toen de heer K. met
zijn auto kwam aanrijden. K. dacht dat
de kleinen wel tijdig op zij zouden gaan.
D't was evenwel met het zoontje van
M. niet het geval, Het knaapje werd op
slag gedood.
ONTVANGEN BOEKEN.
Beknopt esperanto-woordenboek.
Esperanto-Nederlands en Nederlands-
esperanto, door A. G. J. van Straaten,
Dit woordenboek bevat ruim voldoende
voor hen, die een esperanto-cursus vol
gen en de wereldhulptaal op degelijke
wijze bestudeeren. Uitgave W. J. Thieme
en Cie, uitgevers te Zutphen.
„Een lichtend spoor. Brigadier Fran-
pois J, Buiterman", door lt.-kolonel J.
F. M. Buiterman die, naar men weet, bij
het spoorwegongeluk te Woerden om
het leven kwam. Met eenige illustraties.
Verschenen bij de Erven J. Bijleveld,
uitgevers te Utrecht.
In de bekende serie „Waakzaam
heid" verscheen bij de uitgevers Van
Gorcum en Comp. te Assen: „Het na-
tionaal-socialisme als bedreiging van de
kerk: „de les van Duitschland", door ds.
J. J. Buskes Jr. De schrijver laat in dit
werkje zien hoe het nat. soc. naar zijn
wezen het leven van de christelijke kerk
bedreigt.'
In de Erasmus-serie verscheen bij de
uitgevers Van Gorcum en Comp, te As-
s e n: „Christendom vroeger en nu", door
ds. A. lM'. van de Laar Kraft. Dit werkje
wil de organische wording, groei en
voortzetting van het christendom als
historisch en religieus verschijnsel laten
zien.
Tsjechische kunstenaars zijn aan het
werk geweest om het mausoleum een
stemmig, eerb edig interieur te geven,
onder leiding van den architect Ladislav
Machon. Een bronzen hek is door Ja-
roslav Horojc vervaardigd ter afschei
ding van het koor van het midden schip
der kerk. Karol St:pl heeft een inge-
raamd hek vervaardigd, dat evenals het
koorhek uit symbolische figuren be
staat. Op het graf van Comenius zelf
staat een monumentale h,andelaar van
een niet roestende staalsoort, als tee
ken van de verlichting die zijn leven
en werken alom gebracht heeft.
Het meest zullen echter te bewonde
ren zijn de buitengewoon mooie ge
kleurde paravans, d:'e binnen de
eigelijke Gothische kerkramen als een
van boven niet gesloten koepel zijn
aangebracht. Deze glas-in-lood ramen
met beelden van Comenius' leven zijn
scheppingen van Jaroslav Benda en ge
ven door de werking van het in ver
schillende tinten samenvloeiende licht
een sfeer van diepe wijding aan het in
terieur van de bedevaartplaats. Het
feit alleen .al dat alle de drie genoem
de kunstenaars professor zijn aan de
Staats-kunstindustrieschool te Praag
waarborgt een kunstz'nnigen arbeid.
En zoo zal dus het gebouw, dat eer
tijds iederen bezoeker een doorn in het
oog was, op 8 Mei a.s. getransformeerd
zijn in een glorierijk monument dat be
stemd is om eeuwenlang het centrum
te zijn van hen die Comenius' leven en
werken op hun juiste waarde weten te
schatten: voor Tsjechen en Nederlan
ders, paedagogen en pacifisten een
plaats, waar zij eerb;ed kunnen betoo-
nen aan den Grootsten aller Tsjechen.
