MIDDELBURG SCHE ZWANENBERG KUNST EN WETENSCHAP. Waar Joden wonen en werken. &SP1RIN COURANT £U<D-BEVELAND. HEINKENSZaND. Donderdagavond hield de afdeeling Heinkenszand van „Het Groene Kruis" haar jaarvergade ring onder leiding van dr. Griep die de vergadering opende met de mededeeling dat de heer Steketee het feit herdacht dat hij 25 jaar bestuurslid was. Met woorden van dank voor alles wat de jubilaris gedurende deze 25 jaar voor het Groene Kruis heeft gedaan bood spr, hem namens de leden een bloeiende potplant aan. maakt wat smaakt (Ingez. Med.) was overgekomen. Spn vond gelegen heid te herinneren aan de afdeeling dialectzang, de eerste organisatie op dit geb:ed in Nederland. De opening was voorafgegaan door 'n vaandel défilé door de zaal. Hierna kon met de uitvoering worden aangevangen. Voor de pauze was men bij de knots oefeningen der dames, en de staafoefe- ning'en geheel in het kader van de vroe gere turnuitvoer ngen, en dit was ook wel het geval bij het toestelwerken, de jongens aan het paard, de dames en hee- ren aan de brug later gevolgd door de meisjesklasse. Dit alles werd uitstekend uitgevoerd, al waren er nog foutjes, maar volmaakt is er niets. Meer overhellend naar het moderne waren de aardige spelletjes der kabou ter-klasse en niet minder de Wals varian ten, die wij ons herinnerden van het tuin. feest van Augustus jl. Het was een goeden overgang naar hetgeen de aanwezigen na de pauze wachtte. De heer Mazure is bekend als de ont werper van reeds vele dansen, hij is ditmaal een stapje verder gegaan en heeft de gebrachte dansen gevlochten in een dansspel van symboliek, dat hij den titel gaf van ,,Het ontevreden ver nuft". Het doel is te bewijzen, dat een schep ping' van het menschelijk vernuft een mensch niet tevreden stelt en als zinne beeld daarvan komt naar voren de le gende van den Japanschen Steenhouwer die steeds wat anders wilde zijn, en dit dank zij Engelen hulp ook werd, maar ten slotte toch weer terugkeerde naar zijn schijnbaar 'eenvoudig 'beroep, dat hem toch het meest bevred ging schonk. Men krijgt hier naar voren gebracht, de pogingen van het vernuft, het mistiek om de menschen te brengen, wat zij niet hebben, de mogelijkheid om te vliegen, maar ook om tot de bodem der zee bij de zeemeerminnen af te dalen. Duidelijk komt naar voren hoe het vernuft de menschen leerde vi'egen, maar hoe daarbij het slechte in den mensch meer naar voren dringt, hoe men de vliegerij wil gebruiken voor vernieti ging, inplaats van uitsluitend voor het welzijn der menschen. Het vernuft stemt dus o.a. op dit 'terrein niet tot tevreden heid. Zoo is er een draad door heel het stuk, die getuigt van het diep gevoel van den auteur. Maar ook geniet men van een zevental dansen en het demon- streeren van het jeugdwerk van het K, N.G.V., die in het stuk verwerkt zijn. Het geheele gebeuren was in al'e on-, derdeeien, en dan denken wij ook aan de kleeding van de spelenden en de aan kleeding van het tooneel, goed verzorgd en het gehoorde zal zeker velen tot na denken stemmen. Dat de cup;do een herinnering kreeg bij monde van den voorzitter zul'en ook de andere medewerkenden zeker zeer op prijs hebben gesteld. De heer C. A. f^ok, voorzitter van Olympia uit Kapelle, kwam op het too neel om dan in hartelijke woorden te getuigen van de g'roote waardeering voor het werk van Med'o en in het bijzonder van den heer Mazure, wetende dat deze niet op geschenken gesteld is, bood hij Medio een geschenk in enveloppe aan als bijdarge in de groote kosten. Een driewerf hoerah op Medio en haar voor zitter werd krachtig ondersteund. Het was juist middernacht toen men de zaal gereed kon gaan maken voor het „dansje na". DENK OM UW HOND. Op 'het politiebureau vertoeft een zwarte langharige hond, waarvan de eigenaar onbekend is. Deze kan zijn d:er komen afhalen. In gebruikneming van een lokaal. B. en W. stellen den Raad voor aan de korfbalvereeniging Swift" voor traili ng het gymnastieklokaal der school A aan de Verwerijstraat in gebruik te geven voor f 1,50 per avond. Aankoop perceel aan de Bleek, B. en W., vragen goedkeuring van den Raad om voor f 2000 het perceel Bleek E 105 (oud) te mogen aankoopen van P. den Hollander in verband met de nieuw vastgestelde rooilijnen. De heer Steketee dankte voor deze hulde. Uit de rekening voor het fonds T.B. C.-bestrijding bleek, dat was ontvangen 439 en uitgegeven 209. Goed slot 229. Die voor het Groene Kruis had aan ontvangsten 1192 aan uitgaven 715, goed slot 477. In dit goed slot is inbegrepen het reservefonds, dat destijds is gesticht. Bij deze begrootin gen voor 1937 kwam ter sprake het ge bruik van het materiaal, dat door het Groene Kruis beschikbaar wordt ge steld. Het bestuur zeide dat het meer malen in den allertreurigsten toestand teruggebracht wordt. Geheel vervuild of in sommige gevallen zoodanig ver waarloosd, dat het totaal ongeschikt is geworden voor verder gebruik,. Dit wenschte het bestuur in het vervolg te voorkomen. ,Het stelde daarom voor van heden af bij afgifte van meterieel een voorschriftenlijstje te verstrekken. Wanneer aan deze voorschriften de hand niet is gehouden zullen de kosten die ontstaan zijn door vervuiling of ver- waarloozing voor rekening der gebrui kers' komen. De vergadering ging hier mede accoord. Besloten werd in het vervolg twee afgevaardigden te zenden naar de vergadering van de Provinciale Vereeniging. Uit het jaarverslag blijkt dat het ledental stationair is gebleven op 301 en dat de verplegingsartikelen in voldoende mate aanwezig zijn. De dia- conessenarbeid wordt op hoogen prijs ge steld en zuster Kranenburg werd dank gebracht voor het vele werk, dat zij ook in 1936 heeft verricht. Het consultatie bureau voor zuigelingen mag zich steeds in een algemeene belangstelling verheu gen. In 1936 werden 450 consulten ver leend. Tot besluit der vergadering heeft ir. F, A. Holleman uit Veere een lezing gehouden over „Melk ons beste voedsel". KERK EN SCHOOL. Geslaagd voor het machinistendi ploma B (theor. ged.) J. A. Witkamp, C. J. v. d. Ven en J. A. de Bakker, leer lingen van de „De Ruijterschool" te Vlissingen. Zesde kunstfilmavond City theater, Middelburg Leve de Vrijheid, van René Clair. (-§-) René Clair heeft wel betere films gemaakt dan deze persiflage van een cultuur, welker vermechaniseering als symbool het vergelijkende beeld van het tuchthuis bij hem wakker riep. Het vi sioen was zoo kwaad nog niet. Maar de filmische verbeelding er van lijdt^ aan een teveel aan realistisch vernuft. Het had grotesker moeten worden, in den trant van de „Drei Groschen Oper". Re né Clair kwam niet los van den buiten kant der grauwe werkelijkheid. Het ge val met den loopenden band b.v.: Chap lin heeft dat vermoedelijk van hem af gekeken. Maar die haalde er de humor uit; de humor, welke in zijn diepste we zen tragisch is. Men vergeet Chaplin, met zijn beide formidabele sleutels moeren vastdraaiend tot hij er gek van wordt, nooit. Chaplin gaf aan de psy chologie van het geval gestalte; op de wijs van de parodie; volkomen irreeël, maar levend, fel levend van binnen uit. Bij René Clair is het niet verder ge komen dan een grapje. De man, die de zaak in zijn film in het honderd jaagt, is niet werkelijk representatief als slacht offer geworden. Dingen van buiten af doen hem zijn werk vergeten. Er kwam geen wezenlijk conflict tusschen de dic tatuur van het mechanisme en een men- schenziel tot stand. Louter als farce heeft de film zoo doende verdienste. René Clair weet ten slotte de camera te hanteeren en filmi sche komiciteit voort te brengen. Het beste lukte het hem ditmaal in de ge schiedenis met de wegwaaiende bank biljetten. De heeren met de deftige hoo- ge hoeden raakten er kostelijk door uit de plooi. En dan die eene, 't woordvoe rende, in den storm door te laten spreken op 't laatst volkomen zonder gehoor. Aan een dergelijke vondst kan het vernuft slechts bij de gratie der inspiratie dee hebben gehad. Maar waartoe den suk kel daarna achter het spreekgestoelte ineen te laten zijgen? Voor de pauze draaide een documen taire: in beeld brengend den tocht van een Belgisch officier naar en door de Congo, nu enkele jaren geleden: per auto. Er zaten uitstekende gedeelten in deze film, maar ook stukken, die slecht opgenomen waren. En dan nog het een en ander, dat een mensch lichtelijk on passelijk zou kunnen maken. Such is life in Africa echter, en dat mag een docu mentaire niet verheimelijken. III. (Slot). Er wordt voortaan alleen in den Landbouw opgeleid,. Het is niet gemakkelijk voor een stu dent in de medicijnen of voor den se cretaris van een bankd recteur om ijze ren bouten te smeden, om een electri- sche leiding tegen een plafond aan te leggen of een tuinbank te maken waar je op zitten kunt, zonder er doorheen te vallen en in de smidse en de meubel makerswerkplaats hebben heel wat han den verkeerd gestaan voor men zooda nig getraind was, dat men met den bouw van een gemeenschapshuis durfde beg nnen. Men had daarbij de zekerheid, dat dit huis er nog zijn zal als de kolonie al lang weer verdwenen is. Het zal dus op den een of anderen dag aan de Wieringermeerdirectie verkocht moeten worden en omdat deze er niets aan heeft, als het niet practisch bru'kbaar is, werd, in overleg met den architect, die alle boerenhoeven in den polder bouwt, besloten, dat men het zoodanig zou maken, dat het later met geringe kosten in een hofstede veranderd kan worden. Men was dus aan een bouwplan ge bonden en terwijl een veertigtal Jood- sche jongeren z'ch aan land- en tuin bouw wijdden, werd er in de werkplaat sen voornamelijk in de barakken met man en macht gewerkt. Er werd gezaagd, getimmerd en geschilderd en in de meubelafdeeling werden deuren banken en tafels gemaakt. Men kon twee houten huizen huren, welke op het terrein werden geplaatst. Een is er door brand vernield, het an dere dient nu nog als adm'nistratie-ge- bouwtje en als kantoor voor de direc tie. Terwijl de vaklieden de handen vol hadden, trokken de landbouwjongens naar buiten, lieten, onder leiding van een fiöTlandschen werkmeester, de ploegschaar door het ruwe land gaan, strooiden zaad en mest, verzorgden de gewassen en het vee en weldra kwamen er zelfverbouwde aardappelen en groen ten op tafel, at men brood van eigen graan, had men melk van eigen vee en e eren van eigen kippen. Wie het land bewerkt, heeft recht op de resultaten van zijn arbeid en het is begrijpelijk, dat er. w,at landbouw- en veeteelt-producten betreft, een teveel kwam. Dat mag men dan verkoopen, maar verder zijn er, zooals gezegd, door de regeering voorwaarden gesteld, waar door voorkomen wordt, dat deze kolo nie het karakter v,an een concurreerend bedrijf zou kunnen krijgen. Toen de eer ste spade voor het gemeenschapshuis in den grond werd gestoken, had de stich ting een bezit van 15 koeien en 8 paar den en toen het gebouw op 17 Januari van dit j'aar werd geopend, was de vee stapel uitgegroeid tot 60 runderen, melk koeien, pinken en kalveren, alsmede 'n collectie schapen en een partij kippen. Is dit alleen voor de vreemde lingen Er zijn blijkbaar menschen, die dezen kolonisten de vruchten van hun arbeid niet gunnen, want bij de Wieringermeer directie kwam de schriftelijke vraag in: kan iem,and gronden op dezelfde voor waarden pachten als de Joden, wanneer hij een werkkamp voor Hollandsche jon gens wil stichten? De W eringermeerdirectie heeft daar op geantwoord, dat er harerzijds geen enkel bezwaar bestond op dezelfde, voor ,allen geldende, pachtconaities ook voor een werkkamp voor Hollandsche jongens grond in den polder beschikbaar te stellen, na welk antwoord de vragen steller nimmer meer iets van zich heeft laten hooren. De bouwafdeeling wordt geli quideerd. Het is begrijpelijk, dat men 'n de kolo nie trotsch op de tot standkoming van het gemeenschapshuis is, maar dat het gebouw thans vrijwel voltooid is, heeft voor de jonge mannen, die hier een am bacht leeren ook zijn schaduwzijde en zelfs een zeer zwarte schaduwzijde. Er is namelijk geen werk meer voor hen en aangez'en het te kostbaar wordt om allerlei dingen te blijven maken, welke men toch niet mag verkoopen, moest het besluit genomen worden de werkafdeelingen te liquideeren. Een werkmeester is reeds ontslagen, de smederij wordt stop gezet en alleen de meubelmakers blijven nog aan den ar beid omdat er aan de verdere meubilee r ng en de verbetering van het kamp nog ongeveer 1 jaar werk zal zijn. Wil men een 150-tal kolonisten blijven behouden, wanneer men alleen voor den land bouw opleidt, dan zal dit onvermijdelijk nog tot eenige vergrooting van gebied moeten leiden. Over het algemeen is geconstateerd uitzonderingen daar gelaten dat de kolon'sten niet ouder dan ongeveer 26 j,aar mogen zijn om nog succes met de „omvorming" te kunnen bereiken. Hun werktijd in de Wieringermeer is op IK tot 2 jaar gesteld en voor de meisjes, die in de landbouwhuishoudkun de worden opgele'd, is 1 jaar vold&en de gebleken. Het aantal aanvragen om hier ge plaatst te. mogen worden, is nog altijc buitengewoon groot, maar men houdt zich aan een 150-tal kolonisten, zoodat nieuwelingen slechts plaats krijgè'n, naarmate de opgeleiden zijn vertrokken De stichting waarvan mevrouw Van Tijn een ijver ge secretaresse is, heeft een Raad van Beheer, waarin o.,a. de heer Asscher zitting heeft en welke tweemaal per jaar bijeen komt. Het Dagelijksch Bestuur vergadert gewoon lijk elke veertien dagen om alle vraag-, stukken te bekijken, welke in dit klei ne Joodsche wereldje de aandacht vra gen. Voldaan over de opleiding. Tot dusverre zijn ongeveer 200 jonge mannen en vrouwen, na beëind ging van hun leertijd, vertrokken. 7ij gingen voor het grootste deel naar Palestina, maai voor een belangrijk deel ook naar Zuid Amerika en Zuid-Afrika en brieven ui verre wereldstreken in het werkdorp ontvangen, getu'gen er van hoe onmis baar de daar gegeven opleiding geweest is. „Einer Einrichtung wie dem Werk- dorf", schrijft één der oud-kolonisten uit Palestina en wij geven h er slechts een aanhaling uit één der tal rijke binnenkomende brieven „kommt eine unermesslich grosse positieve Bedeutung zu. N'cht al- lein, dass unsere Menschen dort von Stadtmenschen zu Landwirten war den und die denkbar vielseitigste Aus- bildung erhiePen, das Werkdorf gab unseren Menschen zunachst auch w'e- der einen menschlich-geselschaftlichen Halt. W r wisen doch, wie bitter nötig sie ihn haben wenn sie aus Deutsch- land herauskommen." Een bezoek aan het werkdorp. Op een regennacht'gen dag zijn wij naar de Wieringermeer getrokken. Het wou maar niet droog worden, maar in ons landje, dat vijf zomer- en zeven win termaanden telt en waar het slechte weer zich voornamelijk in het open ge bied doet gelden, krijgt de polder zoo veel kou en regen, dat wij alles juist op zoo'n dag in zijn natuurlijkste sfeer konden bekijken. De eerste d'recteur v,an het werkdorp dr. Lubinsky, is vertrokken en opge volgd door den heer Katznelson, door wiens vriendelijke bemiddeling wij in staat gesteld werden in alle onderdeelen van de kolonie een kijkje te nemen. Allereerst trekt het gemeenschapsge bouw de aandacht een bouwwerk, dat 45 M. lang en 17 Meter breed is en waarin een eetzaal en vergaderzaal van 20 bij 10 Meter gemaakt ;s. Er is bii de opening van dit gebouw in diverse bla den van 'n nieuwe synagoge gesproken en voor wie niet beter weet moet dit den indruk maken, dat men een dergelijk bouwwerk reeds als kerk moet gebrui ken. In werkelijkheid is er voor de godsdienstige bijeenkomsten slechts een bovenzaal van bescheiden afmetingen bestemd, waarin zich wat houten zit plaatsen en een kastje met de gebeds rollen bevinden. Het gebouw is nog n:et in gebruik omdat er inwendig nog allerlei aan ver anderd en verbeterd moet worden. Jeug dige kolonisten, die de centrale verwar ming geïnstalleerd hebben, waren thans bezig ketels te plaatsen in een keuken d e door breede luiken met de groote zaal die weldra in gebruik zal wor den genomen is verbonden. Alles is in lichte kleuren gehouden en overal ziet men eenvoudige houten meubels, keurig afgewerkt en geschilderd, welke u't-de eigen werkplaats worden betrok ken. Het kamp maakt eenigszins den in druk van een groot circus, waarbij dan niet van een tent met wagens, maar van een gebouw met barakken kan worden gesproken. Zestien barakken staan in een halven cirkel om het gemeenschapsgebouw heen en daartusschen heeft men allerlei betonnen paden en paadjes gemaakt zoodat men niet den geheelen dag in de klei van de Wieringermeer behoeft >.e stappen. Door het stichten van een eigen bak kerij en wasscherij: komt men tot steeds lagere exploitatiekosten. Er staat m één der barakken reeds een bakkér met een witte muts, die groote brooden uit den oven haalt, van rogge en tarwebloem gebakken, die er allersmakelijkst u t- zien. Dat er dagelijks heel wat noodig is kan blijken uit het feit, dat de_bevol- king waarvan 55 kolonisten op het oogenblik in den landbouw werkzaam zijn thans uit 120 jonge mannen en 25 meisjes bestaat. De meisjes zijn bij el kaar in enkele woonbarakken onder gebracht en krijgen gelegenheid alles te doen wat later op een hofstede zal moe ten gebeuren. In één der barakken vindt iedere kolonist een kastje, waarin hij zijn vuile wasch kan afleveren. Zij strij ken met brongas, dat men hier natuur lijk zelf u't den grond haalt. Boven de groote eetzaal van het ge meenschapshuis bevindt zich een reus achtige zolder-bergplaats, waar men het teveel aan graan tijdelijk kan deponee ren. Er is een landbouw,afdeeling, waar in tal van moderne machines, welke alle het eigendom der stichting zijn, een plaats heeft gevonden en deze afdeeling is een paradijs voor de musschen, die bij zwermen van de graanzakken opvlie gen als de groote deuren worden open geschoven. Het gemeenschapshuis heeft 'n prach tige hall met zelf vervaardigde eiken banken, er is een moderne sanitaire in lichting en een leslokaaltje, w,aar He- bréeuwsch onderwezen wordt en waar vele couranten ter lezing gelegd zijn. In één der barakken is een ziekenzaal tje ingericht. De dokter uit Barsingei- Niemand kan het zeggenl Zeker is alleen, dat wij nog heel wat gnre en natte dagen hebben te verwach ten, voor de lente komt. Even zeker is, dat Aspirin U te pas zal komen, als het verradelijk weer U een verkoudheid bezorgt. alleen echt het oran, wïo en bayer kruis (Ingez. Med.) horn komt driemaal per week per auto naar het kamp en natuurlijk verder zoo vaak dat noodig blijkt en heeft dan de hulp van één der vrouwelijke kolo- n sten, bij wie een zekere voorliefde voor het verplegen ontdekt is. De meubelmakerij. In één der grootste barakken, waar de lijmpotten op het vuur stonden, worden, onder leiding van een werkmeester, de meubels gemaakt en hier worden zelfs eigen instrumenten o.a. fraaie blok schaven vervaardigd. Het is aardig te z'en, hoe enthousiast hier gewerkt wordt en hoe handig o.a. een doctor in de rechten hier reeds de gereedschappen weet te gebruiken. Een werkbaas nam ons even mee naar zijn woning, waar hij met vrouw en kind huist en waar alle meubelstukken, kas ten, tafels, stoelen, naa doosjes van fijn fineerwerk en zelfs een schemerlamp van de vakbekwaamheid van reeds ver trokken kolonisten getuigen. In een hoek van deze barak was de radio op den Deutschland-sender voor nieuwsberichten ingesteld. Het bloed kruipt nu eenmaal ook bij deze uit hun land verdrevenen w,aar het n et gaan kan. De landbouwschuur. In de groote landbouwschuur ligt het hooi tot den zolder en staan een zestig tal koeien op stal. Er zijn automatische drinkbakken, waarbij de dieren zelf de waterleiding in werking stellen en alles geeft den indruk van een goede verzor ging. Moeten wij nog den stier noemen, die met zijn breeden kop over een be tonnen borstwering kwam kijken, de kalveren, die in een aparte ruimte bij een gebracht waren, de paarden, d:e zich aan geurig hooi te goed deden, de schapen, die buiten op het land gr,aasden of het pluimvee, dat ijverig de worm pjes uit de Wieringermeergronden pikt? Het is voldoende te zeggen, dat alles hier van voorbeeldigen arbeid getuigt. Drie jonge mannen hebben hier een levensgezell'n gevonden en daarom een aparte woonruimte gekregen. Men is in en buiten het k,amp op deze huwelijken niet erg gesteld, want de kolonisten ko men hier om te werken en niet om ie trouwen. Maar de liefde laat z ch nu eenmaal niet aan banden leggen en met speciale vergunning van de regeering en van de stichting zijn er dus op het raad huis van de gemeente Barsingerhorn reeds drie. huwelijken gesloten van ko lonisten, d e voortaan ntet eenzaam door het leven zullen gaan. Een waarschuwing. Als men het werkdorp verlaat, dit kamp, waar menschen vlijtig arbeiden zonder contact met hun omgeving te zoeken, vindt men op den weg met groo te kalkletters een leuze geschreven, waarin de overwinning van een pol - tieken leider voorspeld wordt. Men heeft het blijkbaar noodig geacht, naar de Wieringermeer te gaan en juist op deze plaats te waarschuwen, dat er een tijd kan komen, dat er ook in ons land voor deze slachtoffers van een politiek inzicht geen plaats meer zal zijn. Conclusie. Na alles; w,at wij gehoord en gezien hebben, kunnen wij constateeren, dat hier geen sprake is van een blijvende en groeiende stichting, waaraan onze grond wordt geschonken, terwijl onze eigen zonen geen schijntje van een kans zouden krijgen. Er is, van regeer ngszijde, geen spra ke v,an eenige financieele tegemoetko ming. er is alleen en dat is vaderland- sche traditie een toevluchtsoord ge boden aan verdrukten en verdrevenen, er is hun gelegenhe d gegeven zich voor te bereiden op de zware taak, welke hun in verre landen zal wachten. Het, koekoeksei in de Wieringermeer is een duivenei van normale afmet n- gen gebleken. Alkmaar. M.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1937 | | pagina 6