Nieuwjaarsrede van den
heer Berdenis van Berlekom
Er zijn duidelijke lichtpun
ten, maar over 't gehee.
blijft de economische toe
stand nog bedenkelijk.
Voor den landbouw was
1936 weer 'n slecht jaar.
Droeve rapporten uil
den middenstand.
iL^aiiter van Koophandel en
Fabrieken voor de Zeeuw
sche eilanden.
Vrijdagavond vergaderde de Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor de
Zeeuwsche Eilanden te Middelburg h
de Raadzaal onder voorzitterschap v.an
den heer W. Berdenis van Berlekom.
Aanwezig waren met dezen 16 leden
afwezig de heer M. Liernoes, Van Raai
te en Machgeels wegens z ekte, Linden
bergh en Kakebeeke. Er is een vacature.
De voorzitter zeide het een voorrech.
te noemen om der traditie getrouw bij
het eerste samenzijn in het nieuwe jaar
een kort beschouwend woord te mo
gen spreken, omdat hij dat doet in een
sfeer van gr'ooter opgewektheid dan
waarover zijn voorgangers mochten be
schikken. De blijde gebeurtenis van hei
huwelijk der Prinses deed een ware golf
van enthousiasme over het land gaan en
het dient met vreugde te worden er
kend, dat deze feeststemming samen
viel met een algemeene economische
opleving, die men de laatste maanden
van het jaar allerwege zag ontstaan,
aanhouden en groeien. Mocht verleden
jaar de hooggeachte nestor als waarne
mend voorzitter in zijn Nieuwjaarsrede
reeds op verschillende lichtpunten wij
zen, thans kan worden vastgesteld, dat
deze lichtpunten zich in talrijke geval
len tot positieviteiten hebben ontwik
keld.
Het is thans de groote vraag wat ge
daan kan worden om deze ontwikke
ling te stimuleeren en te consolideeren
en het behoeft niet gezegd te worden
hoe groot de moeilijkheden zijn, die zich
daarbij voordoen. Immers, naast de eco
nomische crisis heeft zich een ernstige
internationale politieke crisis ontwik
keld en waar het vraagstuk der ople
ving zoo ten nauwste samenhangt met
de wereldstaatkunde, daar spreekt het
vanzelf, dat internationale verwikkelen-
gen een ernstige factor in het probleem
vormen.
Spr, heeft zich echter op deze plaats
te bepalen tot de handelspolitiek en dit
leidt tot eén beschouwing der over
heidsbemoeiingen. Spr. kan den wensch
van hen, die meenen, dat de staatsin
menging, steunverleningen incluis,
moet worden stopgezet, onderschrijven,
doch niettemin de noodzakelijkheid van
het stelsel volkomen erkennen. De re
geering kan niet afzijdig blijven, niet zij
heeft de crisis uitgevonden, noch het
web bedacht, waarin men thans met
contingenteeringen en clearings ver
ward zit en evenmin heeft zij uit philan-
tropische overwegingen het steun-
systeem ingevoerd. Bij de door interna
tionale factoren niet te voorkomen be
schermingsmaatregelen, zijn ongetwij
feld fouten gemaakt, maar wij leven ge
lukkig in een land waar de critiek zich
langs talrijke wegen vrij kan uiten en
ook de Kamer heeft zich niet onbe
tuigd gelaten als het er op aan kwam
voor opheffing van misstanden of her
stel van fouten te ijveren.
Men moet bedenken, dat in een we
reld, verstikt in economisch nationalis
me, men de regeeringsprotectie moet
aanvaarden en zelfs waardeeren en ver
trouwen dat wanneer de stijging der
productie blijft aanhouden, in dezelfde
verhouding de kansen voor eigen initia
tief zullen groeien. Maar zonder herstel
van internationaal vertrouwen acht
spr. de gewenschte verbetering illusoir.
Sommigen meenden uitkomst te zien
in autarkie, doch het staat thans wel
vast, dat met een heel enkele uitzonde
ring! geen land ter wereld over voldoen
de^ grondstoffen beschikt om zichzelf
geheel onafhankelijk te maken en hen,
die daar nog aan mochten twijfelen
herinnert spr. aan redevoeringen, die
dr. Fentener van Vlissingen o.a. dezen
zomer te Goes voor de Mij. van Nijver
heid heeft gehouden.
De depreciatie op 26 September was
gezien het voorbeeld van Frankrijk en
Zwïtserlan'd een volkomen rationaal
besluit. Of mtusschen deze maatregel
zal beantwoorden aan de hooggespan
nen verwachtingen, welke daarvan ge
koesterd worden, valt te betwijfelen, al
mogen dan de eerste reactie stimulee-
rend gewerkt hebben. Het wil Spr_
voorkomen, dat de consequenties van
een zwevende gulden zóó veelzijdig
zijn, dat men eerst na een ruim tijdsver
loop deze zal kunnen overzien. De
schok is niet hard aangekomen en het
Nederlandsche volk heeft deze zonder
schijn van paniek aanvaard; deze rusti
ge aanvaarding werd gesteund door het
vlug en beslist handelen der Regeering,
niet name de stichting van het Egalisa
tie fonds en de maatregelen tegen prijs
opdrijving, Door de sinds jaren gevolgde
aanpassingspolitiek en door de sinds de
crisis ingevoerde gematigde loonreduc-
ties heeft de depreciatie een vruchtbare
bodem gevonden, doch het blijft dt
vraag ot het egalisatiefonds voldoende
zal zijn om een evenw.cht te handhaven
en of wij aan een looncrisis, zooals deze
zich in anaere deprecieerenae .diut.-
/ertoont, kunnen ontkomen. Mocht ech
ter de maatregel er toe bijdragen, dat
wij komen tot een internationale sta-
oilisatie der leidende vaiuta s dan zal
het gebrachte offer van groote waarde
zijn tot herstel van het normale ruilver
keer.
/.oolang hieromtrent de grootste on
zekerheid blijft bestaan, dient men ten
jpzichte dezer monetaire maatregelen
:en zeer voorzichtige en gereserveerde
houding aan te nemen. Noch overdreven
optimisme, noch energiedoodend pessi
misme is hier van zin; slechts in 't licht
ier scherpe realiteit dient men den
ontwikkelingsgang te volgen.
Nog altijd ligt de werkloosheid als
een zwarte schaduw over de heele we
reld. Moge zich hier en daar een kiei
ne verbetering voordoen, vast staat het
wel dat een afdoende oplossing eerst
bereikt kan worden indien een interna
tionaal en vrij handelsverkeer wederom
intreden kan. De pogingen in ons land
ondernomen om door meerdere industri
alisatie hulp te bieden hebben tot nog
toe een hoogst bescheiden resultaat ge
had en het blijft sterk de vraag of in
deze richting uitkomst kan worden ge
vonden. Men kan evenmin van een
overwegend agrarisch land een in
dustriegebied maken, als omgekeerd en
daarom zullen naar sprekers meening
pogingen in die richting niet het ver
wachte succes hebben. Hierbij zij opge
merkt, dat, ondanks werkloosheid, aan
geschoolde krachten behoefte blijft be
staan en men mag hopen, dat de over
heid aan dit zeer belangrijke punt hare
aandacht zal willen wijden.
Zeeland in 1936.
Na deze algemeene beschouwingen
overgaande tot het meer actueele werk
der Kamer herinnerde spr. allereerst
aan de oprichting van het Borgstellings
fonds voor de Zeeuwsche eilanden. Op
6 Juli werd de stichtingsacte gepas
seerd. Het valt volgens spr. te betreu
ren, dat na het alleszins vlotte verloop
in het begin, het fonds tot op heden niet
in werking treden kon. Het bestuur van
het fonds meende zich niet tot de ge
meentebesturen te kunnen wenden met
verzoek om toe te treden en een finan-
cieele bijdrage te verleenen, alvorens
het de positieve zekerheid had, dat dit
toetreden en de financieele steun door
de regeering zou worden gesanctio
neerd. Het bestuur drong herhaaldelijk
in Den Haag aan op een uitsluitsel in
dit opzicht, maar mocht om redenen,
die spr. niet vermag te beoordeelen,
eerst begin November een gunstig ant
woord ontvangen waarop het zich op 10
November tot de gemeentebesturen in
het district heeft gewend met het ver
zoek te willen toetreden. Tot op heden
zijn van 66 gemeenten slechts 8 gunstige
antwoorden ontvangen; 43 gemeenten
wezen medewerking af, van 15 is men
het antwoord nog wachtende. Het
Prov. bestuur heeft een bijdrage in de
administratiekosten toegezegd. Binnen
kort zal het bestuur thans hebben te
beslissen of onder deze omstandigheden
het de werkzaamheden kan 'aanvatten
of wel, of het wegens te geringe deel
name aan zijn werk geen voortgang zal
geven.
Een van de onderwerpen, die de
groote belangstelling der Kamer wek
ten, vormden de plannen tot het maken
van inloophavens voor den Provincialen
Stoombootdienst HansweertWalsoor
den.
Pogingen om niet alleen autohouders
uit Zeeuwsch-Vlaanderen, maar die uit
geheel Zeeland van goedkoopere boot
tarieven te doen profiteeren, hadden
tot nog toe geen succes, maar in dien
men Zeeuwsch-Vlaanderen uit hare ge-
isoleerde positie wil verlossen, dan zal
in deze richting met groote kracht naar
een oplossing dienen te worden ge
streefd.
Met voldoening werd het besluit tot
verlaging van de locale port begroet,
doch minder enthousiast is de handel
omtrent de openstelling der kantoren
met name te Middelburg en te Zierik-
zee; het bureau blijft in deze diligent.
Ten zeerste werd betreurd de ophef
fing van den winterdienst luchtlijn Vlis
singenHaamstedeRotterdam. v.v.
en ofschoon deze opheffing in December
gedeeltelijk hersteld werd, nl. op enkele
dagen RotterdamHaamstede, blijft het
verbreken der zeer snelle luchtverbin-
ding tusschen Walcheren en Schouwen
een groot gemis, dat zich dagelijks doet
voelen
Bij de bespreking der bedrijven deel
de spr. eerst mede, dat de Zeeuwsche
Landbouwmaatschappij bericht, dat den
toestand in de verschillende takken van
den landbouw in 1936 verre van roos
kleurig is geweest. Dank zij de ten be
hoeve van den landbouw door de regee-
ring genomen maatregelen kon welis
waar een ineenstorting van de bedrijven
worden voorkomen, doch de financieele
uitkomsten in den land- en tuinbouw en
in de veeteelt zijn wederom van dien
aard geweest, dat niet kan worden ge
sproken van een loonende cultuur.
In de twee voorafgaande jaren wer
den de product ekosten van sommige
akkerbouwproducten nog verkregen
door de groote oogsten, is het afgeloo-
pen jaar zijn de opbrengsten echter be
langrijk lager geweest dan in 1935 en
ue geringe exportmogelijkheid van
zuivelproducten in het afgeloopen jaar
was wederom oorzaak dat de melkvee
houderij, ond.anks de regeeringsmaatre-
gelen, niet altijd loonend is tfewe»«\t.
Ap TarVorK^oi'derij kon hetzelfde
worden gezegd. In den toestand van den
ijinOju,, a nig verbe.ering gekomen,
in sommige takken is zelfs teruggang te
constateeren door den grooteren aan
voer bleef er veel onverkocht. Het los
laten van den gouden standaard heeft
voor den landbouw niet die gevolgen ge
had welke de voorstanders van een de
preciatie van ons wettig betaalmiddel
h'ervan hebben verw,acht. Mogen al
dus de Z. L. M. de internationale eco
nomische verhoudingen in het komende
iaar 7oodani<Je wijzigingen onder*""!"
dat inderdaad weer van loonende produc
tie kan worden gesproken. Dit zal he'
geheele platteland, ook 'n Zeeland, ten
goede komen.
De Vereenig'ng tot bevordering van
het Oesterbedrijf te Yerske meldde, da'
de broedval van afgeloopen zomer ach
ter bleef bij die van 1935 welke weer
minder was dan in den zomer d,aarvoor
toen een bevredigend aantal oestertie°
van de als collecteurs gebezigde pan
nen kon worden gehaald. Het winnen
van broed via de natuurperceelen is
vanwege den nog steeds enormen sl'p-
perval voorloopig wel uitgesloten. Dank
zij den goeden groei werden meer ov
ters voor de consumptie verkregen dan
redelijk kon worden verwacht. De .aan
tasting der schelp b'eek te zijn aange
nomen. Dit kwam ten goede aan de
vraag, welke in de eerste helft van het
seizoen 1936-1937 levendig was. Ver
zwegen mag niet worden, dat de Re
geering blijk heeft gegeven mede te w'l-
len werken aan den opbouw van de
even van den grond zijnde oestercultuur
De Middenstandsvereenigingen zijn
over het algemeen zeer pessimistisch
gestemd; zij spreken van een dalende
tendenz in den omzet der zaken, zoo
sterk, dat in verschillende zaken zelfs
liqu diteitsmoeilijkheden ontstonden.
Voor alle zaken welke aihankelijk zijn
v,an het zomerseizoen was 1936 in ver
band met het slechte weer zeer ongun
stig. De hooge belastingen en talrijke
lasten blijken dit bedrijf buiten verhou
ding te drukken. Tegenover dit alles
mag niet verzwegen worden, dat, de
Regeering voortdurend hare belangstel-
1 ng aan den Middenstand wijdt.
Inzake de Kon. Mij. „De Schelde" en
de N.V. Haven van Vlissingen deed spr.
ongeveer dezelfde mededeelingen als de
burgemeester van Vlissingen Vrijdagmid
dag in de eerste vergadering van den
gemeenteraad deed.
De N.V, The Vitrite Works te Mid
delburg berichtte, dat de gang van za
ken in haar bedrijf in de eerste 9 maan
den van het jaar bevred'gend en in het
laatste kwartaal gunstig was. Hoewel
de devaluatie van den gulden bijna geen
verruiming van het afzetgebied tenge
volge heeft gehad, nam de ,afzet sedert
dien belangrijk toe. De getalsterkte van
het personeel steeg dientengevolge en
wel van 277 tot' 345,
Het aant.al ingeschreven zaken in 't
Handelsregister bedroeg op 1 Januari
1936: 2663 zaken; gedurende 1936 wer
den 103 zaken ingeschreven en 92 in
schrijvingen werden doorgehaald, zoodat
op 31 December jl. 2674 zaken waren
ingeschreven. Het aantal in de registers
ingeschreven wijzigingen bedroeg in
1936 407 tegen 428 in 1935.
Het aantal verstrekte inlicht ngen be
droeg in 1936: 2312 mondeling en 435
schriftelijk tegen 2566 en 439 in 1935.
Het aantal verstrekte certificaten van
oorsprong, legilisaties en Belgische V'sa
bedroeg 725 tegen 164 in 1935. Het aan
tal faillissementen binnen het gebied
der Kamer bedroeg in 1936: 36, tegen
24 in 1935, 37 :'n 1934 en 29 in 1933. Het
aantal in behandeling genomen aanvra
gen voor vergunning tot het houden
van een opruiming of uitverkoop be
droeg resp. 12 en 9, totaal 21. Van de
ze aanvragen werden 2 voor een oprui
ming en een voor een uitverkoop ge
weigerd. Alle besl'ssingen der Kamer
werden in hooger beroep door den Mi
nister bekrachtigd. Tenslotte kwamen
sedert de inwerkingtreding van de wet
op het Afbetalingsbedrijf op 1 October
jl. bij de Kamer 28 aanvragen voor een
vergunning als kleinverkooper en 7 aan
vragen als afbetalingscojjporteur in be
handeling.
In al hun soberheid bewijzen deze ge
tallen, volgens spr., dat het Handelsre
gister niet alleen over zekere populari
teit besch'kt maar ook, dat het in een
absolute behoefte voorziet. Spr. behoeft
slechts de aandacht op het groote aan
tal verstrekte inlichingen te vestigen.
Spr. gewaagt nog, dat hem het groote
voorrecht te beurt viel de Kamer op 12
December te mogen vertegenwoordigen
bij de plechtige opening der Moerdijh-
brug, waardoor een zoo hoogst nood
zakelijke en belangrijke verkeersverbe-
tering tusschen Noord en Zu'd tot stand
kwam. Spr. bracht de leden dank voor
de wijze waarop zij hem als voorzitter
hebben ontvangen en zijn t,aak hebben
verlicht; maar vooral gaat zijn dank tot
de leden van het bureau en tot den sec
retaris in het bijzonder voor de aange
name samenwerking en de zeer gewaar
deerde en onontbeerlijke voorlichting,
waarmede zij hem hebben gesteund.
Spr. betreurde het niet alleen, dat
de heer M. Laernoes, het oudste' lid van
het Burau, tevens de Nestor der Kamer,
door ongesteldheid n et aanwezitf kon
zijn, maar nog meer, dat spr. bij de be
noemingen de mededeelinjf zal moeten
doen, dat hij zich niet herkiesbaar stelt
als voorzitter van de afdeeiing Groot
bedrijf. Moge hij spoedig .weer geheel
hersteld zijn en met zijn nog jeugdige
energie en opgewekthe d als lid nog
vele jaren aan de belangen der TLamci
kunnen medewerken. Moge het jaar
19jJ voor het district der Kamer zich
gunstig ontwikkelen; moge het beant
woorden aan de verwachtingen, in elk
opzicht, die de leden aan het nieuwe
jaar stellen; moge het voor hen allen en
den secretar s een gelukkig jaar wor
den, aldus eindigde de voorzitter.
De leden gaven blijken van instem
ming met de woorden van den voorzit
ter.
De heer Stofkoper, voorzitter van de
afdeeiing klein-bedrijf, zeide bij afwezig
heid van den heer Laernoes, die men
van harte spoed g herstel toewenscht en
omdat enkele der oudste leden minder
gedisponeerd zijn, het verzoek te heb
ben gekregen de rede van den voorzit
ter te beantwoorden, Spr. begon met
de goede wenschen van den voorzitter
veelvuldig vermenigvuldigd te renvoyee-
ren. Spr, verzekert, dat de leden dank
baar zijn voor het gegeven resumé en
overzicht en voor het geopende pers
pectief voor de toekomst. Het is voor
den voorzitter zeer jammer, dat het
borgstellingsfonds, waarvoor hij zich zeer
inspande, n:et meer succes heeft. Het
is juist, dat de Kamer zich heeft te be
palen tot de handelspolitiek en daarbij
kan in de vergadering der Kamer niet
van een communis opinio worden ge
sproken. Velen leden zullen zich echter
met de beschouwing van den voorzitter
kunnen vereenigen en zeer erkentelijk
zijn voor den helderen kijk, die hij de
leden op de mogelijkheden in deze toch
nog zoo chaotische wereld heeft willen
geven. Moge het zoo gelukkig begonnen
jaar 1937 tevens het jaar zijn waarvan
de annalen der geschieden's zullen kun
nen gewagen als het jaar waarin de
crisis, die de wereld zoolang teisterde
verdween en dat in dit jaar de welda
dige zonne van voorspoed en vrede
weer is opgegaan ook over ons Vader
land en zulks onder de gebenedijde re
geering van onze geëerb'edigde Koningin
Wilhelmina gesteund in hare zware taak
als landsvrouwe door haar kinderen.
Spr. hoopt, dat de voorzitter de Kamer
nog lang moge besturen en de vergade
ringen moge leiden.
Ook met deze woorden stemden de le
den in.
Verkiezingen.
De Kamer herkoos tot voorz tter den
heer Berdenis van Berlekom met 15
stemmen en één blanco.
Alvorens tot de verkiezing van een
voorzitter van het groot-bedrijf werd
overgegaan, kwam de voorzitter terug
op het ontslag nemen van den heer
Laernoes als zoodanig en herinnerde er
aan, dat deze van zijn 23-jarig kamerlid
maatschap 12 jaar voorzitter van deze
afdeeiing geweest :'s. Zoowel in de Ka
mer als in het bureau waardeerde men
zijn opgewekte toon en zijn gave om in
ingewikkelde kwesties dadelijk de prac-
tische kern te vinden en deze op zake
lijke wijze af te handelen. Spr. hoopt,
dat in de ziekte, die de heer Laernoes
zoo moed g en met zooveel wilskracht
weet te dragen, een gunstige kentering
moge intreden.
Hierna v/erd tot stemming overgegaan
en verkreeg de heer Ghijsen 3, Jeroni-
mus 2, Wesseling, Van Raalte en Massée
ieder één stem, bij, de tweede vrije stem
ming de heeren Ghijsen 4, Jeronimus 2,
Wesseling en Van Raalte ieder 1. Bij
herstemming werd gekozen de heer Ghij
sen met 4 tegen 2 op den heer Jeroni
mus, de heer Ghijsen hield zijn beslis
sing in beraad. Tot voorzitter van het
kleinrbedrijf werd herkozen met één
stem blanco de heer Stofkoper. Alle le
den der commissies werden herkozen.
De plaats van den-heer P. G. Laernoes
in de commissie voor het verslag werd
ingenomen door den heer v. d. Berg
en die in de commissie voor de uitver
kopen, werd opengehouden, tot de Ka
mer weer voltallig is,
In de commissie tot onderzoek van
den geloofsbrief van het n'euw te kie
zen lid, benoemde de voorzitten de hee
ren Stofkoper, Bosman, Ghijsen, Mach
geels en Olthoff.
De Kamer vereenigde zich z.h.s, met
het voorstel tot wijziging van de be-
grooting 1936.
Subsidie vreemdelingenverkeer
Het voorstel om 200 subs'die toe te
kennen aan de Provinciale Vereeniging
voor Vreemdelingenverkeer werd aan
genomen z.h.s. en ook dat tot afwijzing
v,an het verzoek van Vreemdelingenver
keer te Vlissingen om verhooging der
subsid e met f 45.
Subsidie winkelweek.
Bij het voorstel om af te wijzen voor
loopig het verzoek van Gemeenschappe
lijk Belang te Vlissingen, om 250 voor
de gehouden Ballero of winkelweek, zei
de de voorzitter, dat dit voorstel niet
als een onvriendelijkheid tegenover Vlis
singen mag worden beschouwd, maar als
een vasthouden aan een vastgesteld prin
cipe in zake den steun van winkelwe
ken.
De heer Anker wilt het niet als een
onvriendelijkheid zien, maar vraagt of
er geen middenweg is te vinden.
De voorzitter meent van niet en
stelt ook voor 1937 1 April te bepalen
als de datum voor welke verzoeken moe
ten zijn ingekomen om steun aan win
kelweken, opdat men kan overzien hoe
veel plaatsen aanvragen en voor hoeveel
geld.
Aldus besloten.
Invoerrecht op landbouw
werktuigen.
5. - 1-
Het voorstel om aan den minister van
financiën te melden, dat de Kamer met
belangstelling heeft kennis genomen
van het adres der Vereeniging van Im
porteurs van Landbouwwerktuigen om
geheele afschaffing of althans belangrijke
vpr"\*ing van de invoerrechten daarop,
en dat zij verzoekt met dit adres als
uitgangspunt wel ernstig te overwegen
de invoerrechten van deze en ook an
dere artikelen zoo eenigszins mogelijk
te verlagen, gaf aanleiding tot vrij uit
voerige discussies.
De heer M a s s e e begrijpt niet, waar
om het bureau zich niet bepaalt tot een
voorstel tot het verleenen van adhae-
sie aan het adres, dat zijn oorzaak vindt
in het feit, dat de invoerrechten, die van
6 tot 15 pet. bedragen, een sterke rem
uitoefenen op aankoop. Een tractor van
2000 af fabriek kost door 15 pet. in
voerrecht, 4 pet. compenseerend invoer
recht en 20 pct.devaluatie 870 meer.
Niemand is daarbij gebaat, aangezien
tractors in ons land niet gemaakt wor
den en in het algemeen de fabricage van
landbouwwerktuigen onbeteekenend is,
vergeleken bij de uit het buitenland ge-
importeerde machines. Nu betalen de
landbouwer en de loondorscher een on-
noodig hoogen prijs. Spr. meent, dat ook
als voor andere producten of handels
goederen bijzondere moeilijkheden zich
voordoen, men toch ook niet zal weige
ren voor dat artikel verlichting van las
ten te verzoeken.
De voorzitter meent, dat men
juist nog meer vraagt dan de adressee-
rende vereeniging.
De heer Wesseling wil lezen: deze
en ook andere werktuigen.
De heer Olthoff meent, dat toch de
minister van financiën wel gebaat is met
de opbrengst der inkomende rechten.
De heer Jeronimus geeft dit toe,
maar meent toch met de heeren Massee
en Wesseling, dat machines feitelijk on
belast moesten zijn, men gaat nu sterk
den weg op van beschermende invoer
rechten.
De heer Massee zegt dat als men
moet wachten tot alles verlaagt, dit wel
tot Sint Juttemis kan zijn.
De heer Bosman acht de waarschu
wing noodzakelijk, dat niet voor alle
soorten machines dezelfde bezwaren zul
len gelden.
Na nog eenige discussie werd z. h. s.
besloten een adhaesiebetuiging te ver
zenden en daaraan door den heer Massee
verschafte toelichtingen te geven.
Reorganisatie Landbouwcrisis
maatregelen.
Het laatste voorstel was dat om steun
te verleenen aan het adres van de Rot-
terdamsche Kamer aan den minister van
landbouw inzake reorganisatie der land
bouw crisismaatregelen (Commissie van
Loon).
De heer E n z 1 i n zeide niet te willen
spreken als bij den landbouw betrokke
ne, maar toch zal hij zijn stem niet aan
dit voorstel kunnen geven. Men ziet te
Rotterdam te veel de belangen van de
havens, maar wat zou er van Zeeland
terecht komen, als de crisismaatregelen
voor den landbouw eens werden inge
trokken? De Rotterdamsche heeren tre
den niet aggressief op, maar toch bevalt
hun mentaliteit spr. niet.
De heer Jeronimus geeft gaarne
toe, dat soms tijdelijke maatregelen niet
achterwege kunnen blijven, maar dan
moet men zorgen dat een andere groep
der bevolking er niet de dupe van wordt,
Spr. verwacht voor de handelaren niet
veel steun bij den minister, die uit het
feit, dat er veel liefhebbers voor pak
huishouder waren, concludeerde, dat het
goed betaald wordt. Het gaat niet tegen
den steun, maar tegen de wijze van uit
voering der maatregelen, het zal komen
tot een protestvergadering te Den Haag.
Men moet oppassen, dat hierbij de mid
denstand niet wordt uitgesloten, dit
geldt ook ten opzichte van gezamen
lijke aankoopen enz. door de landbou
wers. Als men voor karwijzaad een
makkelijke steunregeling heeft, waar
om kan dat niet voor tarwe en waarom
zijn de kosten totaal reeds f 12,000,000.
De heer Mes heeft spijt dat de hee
ren Kakebeeke en Lindenberg er niet
zijn, de mannen van den landbouw Maar
spr. meent te kunnen zeggen, dat het
niet juist is, dat het platteland ten koste
van de stad leeft het is juist andersom.
Dit zegt spr. ook al betreurt hij het
coöpereeren van de boeren voor allerlei
aankoopen. Spr. meent, dat men het
woord crisis niet meer gebruiken moet
men is terug gekomen tot normale toe
standen al zijn die ook anders dan bijv.
in 1914. Als de boer een goed bestaan
heeft, kan hij ook zijn arbeiders behoor
lijk betalen en dit brengt verbetering
voor de geheele maatschappij.
De heer Menheere meent, dat de
middenstand ook medezeggingschap bij
een en ander moet hebben en kan daar
om met den heer Jeronimus medegaan.
De heer E n z 1 i n kwam op tegen in
trekking van den steun en tegen het zor
gen, dat de landbouwers het kind van de
rekening worden.
De heer Olthoff wil in ieder geval
alleen opkomen tegen |de wijze van
steunverleening.
De heer Jeronimus verdedigt zijn
standpunt nogmaals uitvoerig en zegt
ook dat het over de wijze van den steun
gaat. Zooals men nu te werk gaat, ver
teert men de economische reserve.
Het voorstel van het bureau v/erd ten
slotte aangenomen met 13 tegen 3 stem-
