VOOR DE JEUGD.
UIT 'N OUD KOOKBOEK.
ZEEUWSCHE KRONIEK.
DAMMEN EN SCHAKEN.
DE DETECTIVE.
C0RNELIS OP HET IJS.
O Sis
dat dae duzende, duzende van
lienks jae en aomen op zouwe wil
le zeie.
Deur aol 't geschrief over die
mooie vaesjes op die kinderprente
moe 'k zeie, dat 't leven van 'n
echte dichter zwaer en moeilijk is.
Die menschen bin vreêd te be-
klaegen, Jan. Dae za toch weren-
tig wè niks verdrietigers weze as
't maeken van vaesjes over 't
gene, dat er in 't diepst van je
ziele leeft, terwiele da je weet,
dat meer dan den elt van de men
schen je nie kan begriepe, omda
ze gewoonweg nog nie leze kun
ne. Aol ulder dichten is daedeur
om zö te zeien: paerels vo de ver-
rekens gooie. Jan, 't is toch zó ard,
as de menschen je nie kunne be
griepe. En as jie noe zeit: „Dan
moete ze dat vaesjes maeken mè
laete", dan bliekt vó de zodveeste
keêr,. dat jie de ziele van die dich
ters nie begriept. G'loof mé, as 't
daerin gae koke, dan moete z' ul
der eige utere, wan anders zouwe
d'er groóte ongelukken kunne ge-
beure. Noe eit die groóte dichter
is geprobbeerd om an 'n meneer
uut te leien, wat 'n zoö a bedoeld
eit. Da 's glad abbuus, wan noe
dat die vaesjes om zó te zeien uut
mekaore geraefeld bin, za bie vee
d' ontroerienge onder 't lezen n
endeweegs weg zien, Uut z'n racd
an de guus om de prenten te be-
waeren, toe da z' achttien jaer bin,
kun me begriepe, dat 'n g'looft,
dat die guus nog is eênmel zoö
verre zü komme, da ze kunne leze
Noe da zou toch is gelukkig weze,
Jan, Mer in ielk geval zou 't toch
verstandiger geweest zien, da ze
tegen de guus gezeid aode: „M'c
ebbe 'n prente vö julder gemaeki
en die kriege je, a j' achttiene bin".
Noe za 't mè beste zien, da ze de
prenten opaele en zó lank bewae-
re. As ze dat nie doe, zou 't wel
is aordig weze om bie de volks-
tellienge in 1940 op de pappieren
te vraegen, of de guus ulder pren
ten nog
'k Ao 't dae net over vergaede-
riengen mit 't oóge. op dè verkie-
ziengen. Om noe vee menschen
nae die vergaederiengen te krie-
gen, komt 't er mer op an, da je
goed reklaome kan maeke. Da gae
gemeênlienge nog al is deu te be
loven, dat er óvér n bitje raore
onderwerpen gesproken öort. En
da 's zeker, dat de vollegeliengen
van domenie Kersten ook a pron-
tjes an die reklaome meedoe, 'k
Zou zeie, dat dat lest op St. Lau
rens uugekommen is, toen er daer
één gesproken eit over de polle-
tiek en as onderwerp genoemd
ao: Samgars ossenstok. Ie begon
mit te zeien, dat 'n dae mè nie vee
over zou praote. En noe begriep
je wè, dat dien ossestok (a klienkt
dat 'n bitje raor) de menschen nae
de vergaederienge ei moete trek-
ke.
J'eb aolebei de groetenisse van
Jikkemien en
je goeie vriend,
Jewannes.
Gestoofd Konijn.
Het Konijn in stukken snyden,
zachtjes met wat water en zout
laten smoren ook een stukje boo-
ter ér bij, is 't bijna gaar dan de
saus aanmengen met zuure room
is fijn.
DE LEPROZEN.
II.
De stad Middelburg had vaak
last van vreemde leprozen, die het
geheele land doortrokken. Daar
de vroedschap op zulk bezoek niet
gesteld was, werd weieens aan
„diverse larysse passanten" geld
gegeven, opdat zij zouden „wech-
trekken".
De leprozen van het stadje
IJselstein (Utrecht) hadden vele
jaren lang toestemming om in de
stad te bedelen. In het belang van
de eigen leprozen, zijnde poorters
en ingezetenen van Middelburg,
werd bepaald, dat de melaatschen
van de broederschap buiten IJsel
stein alleen des Maandags in de
stad „hun brood met den klep mo
gen bidden". De leprozen droegen
op hun borst een looden penning
ten bewijze, dat zij gerechtigd wa
ren aalmoezen in ontvangst te ne
men.
Daar het publiek medelijden
had met de arme stakkers en dit
door zijn groote offervaardigheid
toonde, als zijnde een der meest
geliefde zeven werken van barm
hartigheid, waren er tal van per
sonen, die zich voor melaatschen
uitgaven. Gestoken in een „Laza-
ruspak" gingen zij het bedelpad op
en hanteerden dapper de klep om
de aandacht van het goedgeloovi-
ge publiek te trekken. De betee-
kenis van ons woord klaplooper is
nu duidelijk.
De regeering van Middelburg
zorgde, dat haar eigen leprozen
hun tijd niet in ledigheid door
brachten. De mannen, die nog wat
konden werken, tmoesten arbjei-
den in den tuin en op het land, dat
bij het leprozenhuis lag. Ook hiel
den zij zich bezig met veeteelt.
De vrouwen weefden linnen.
Oude mannen en vrouwen moes
ten den Dam schoonhouden.
In de jaren 1532 tot 1535 was
de nieuwe haven van Middelburg
gegraven naar de Welzinge. Hier
voor waren de noodige dijkwer
ken opgeworpen. Nu kregen de le
prozen van de stad in eigendom
30 gemeten „beroofd" land, lig
gende tusschen de oude en de
nieuwe haven. Dit was land, waar
van de bovengrond gebruikt was
voor het opwerpen van dijken.
Het aldus verlaagde land moesten
de leprozen ophoogen met het
vuil van den Dam en met het
slijk, dat uit de vesten werd ge
baggerd. Over het schoonhouden
van den Dam spraken wij reeds.
Ook moesten de leprozen het ge
deelte van de vest, dat achter de
huizen aan de noordzijde van den
Dam, schoonhouden.
Van Bamisse (1 Oct.) tot half
Maart moest door de leprozen
iederen avond 'n brandende kaars
gezet worden in elk der beide Lie
ve Vrouwenhuisjes, die op den
Dam stonden. Hierdoor werd een
tweeledig doel bereikt: vereering
van Maria en verlichting (al was
het ook een gebrekkige) van een
gedeelte van den Dam.
Het stadsbestuur beloonde hen
door een deel van de belasting,
dat door de stad werd geheven op
bier, dat van elders werd inge
voerd. Ofschoon de leprozen ook
leefden van de opbrengsten uit
hun tuin, die een gemet groot was,
en van de veehouderij, toch bleef
een belangrijke bron van inkom
sten 't geen zij ontvingen van aal-
moezen, hun geschonken door de
ingezetenen en vooral door de ve
le voorbijgangers en reizigers, die
het leprozenhuis aan den Veer-
schen weg passeerden.
De kerkmeesters van de West-
monsterkerk, welke op de Groote
Markt stond, gaven den 15den van
iedere maand brood aan de lepro
zen.
Zij deden dit ook wel aan ande
re gestichten van liefdadigheid,
zooals het gasthuis, daar de pa
troon hunner kerk, de heilige Mar-
tinus, bekend was als de „milde
Maarten". De leprozen proesten
bijzonder worden bedacht, daar de
H. Maarten hun beschermheilige
was.
Personen, die verdacht werden
melaatsch te zijn, werden naar
Brugge gezonden om in het Mag-
dalenaklooster aldaar onderzocht
te worden. Ook werden ze wei
eens voor hetzelfde doel naar
Haarlem gebracht. Daar de reis te
water geschiedde, was de eerst
genoemde stad het dichtst bij.
Haarlem was echter de officieele
plaats van onderzoek, want in
Holland en Zeeland gold geduren
de vele jaren het voorschrift, dat
degenen, die met melaatschheid
hesmet heetten, zich moesten
vertoonen aan de „besieners" te
Haarlem. Dit waren personen, die
met het onderzoek waren belast
en uitmaakten of men in een ge
sticht of leprozenhuis moest wor
den opgenomen.
Deze „proeve van de lazarije'
was ingesteld door graaf Willem.
VI, terwijl de St. Jacobskapel
aangewezen was voor observatie
van de patiënten.
Uit die dagen dagteekent het
gedicht:
,,'t Sieken buyten stad daer
[liggen de Leprozen,
Welck Huys de Graef weleer
[vereerd heeft en verkoosen,
Want daer de schou1) sal sijn
[van alle Lazarije
Al 't land van Holland door
[en Seland ook daerbije."
x) De schou het onderzoek.
(Slot volgt.)
R. B. J. d. M.
(Nadruk verboden.)
Het Internationaal Schaaktor-
nooi te Stokholm is thans geëin
digd.
Volgens de verwachtingen be
haalde Fine den eersten prijs met
8 uit 9.
Er moet echter gezegd worden,
dat hij niet over geluk te klagen
had. Zoo stond hij tegen Stahlberg
en Landau op verlies en tegen
Lundin stond hij slecht. Fine
maakt trouwens eenzelfde periode
mee als Flohr eenige jaren gele-
'den, die eveneens tornooi door
tornooi won, begunstigd door het
geluk.
Onze landgenoot Landau heeft
geen goed resultaat geboekt. Zijn
partij tegen Fine was een voor
beeld van goede strategie. Op het
critieke moment, maakte onze
landgenoot een blunder en kon te
gelijk opgeven. Gedeprimeerd
door deze nederlaag maakte hij
den volgenden dag eenzelfden
blunder tegen Stoltz. Het is van
Landau bekend, dat hij juist, wan
neer hij goed staat, soms de grof
ste fouten maakt.
De interessante partij Fine-
Landau, uit de voorlaatste ronde,
moge hier nog volgen:
Wit: R. FINE.
Zwart: S. LANDAU.
Slavische verdediging van het
Damegambiet.
1. d2d4 d7—d5
2. c2c4 c7có
3. Pgl—f3 Pf8f 6
4. Pblc3 d5Xc4
5. a2a4 Lc8f 5
6. e2e3
In de eerste partij gespeeld te
Amsterdam om het wereldkam
pioenschap schaken tusschen dr.
A. Aljechin en M. Euwe vervolgde
Aljechin met 6, Pf 3e5. Zoo ook
in de 21ste partij gespeeld te Er-
melo. Zwart vervolgt dan het bes
te met 6Pb8d7- waar
na Wit met 7. Pe5Xc4 de pion
weer terug krijgt.
6e7e6
7. Lf 1Xc4 Lf 8b4
8. 00 00
9. Pf 3e5
Tot zoover gelijk aan de par
tij CapablancaEuwe te Notting
ham gespeeld.
10Dd8e7
Ook 10c4c5 is goed.
10. Ddle2 c6c5!
Gericht tegen de dreiging e4.
11. e3e4 Lb4Xc3
12. e4Xf 5
Gedwongen daar anders de pion
e4 verloren gaat en de Witte stel
ling zeer zwak wordt,
12Lc3Xd4
13. f 5Xe6 f7Xe6
14. Pe5—f3 Pb8c6
15. Pf 3g5 Pc6e5!
16. Lc4a2
Fout is 16. Lc4Xe6f dan volgt
16kg8h8
17. Le6a2? Pf 6g4! met de
dreiging Pe5f 3f
16Kg8—h8
17. Pg5Xe6 Pf 6g4!
Prachtig gespeeld. Na 18. Pe6X
f8 volgt Ta8Xf 8; 19. Lele3 (an
ders gaat na Pf3f de Witte Dame
verloren) Pg4Xh2!
18. h2h3 Ld4Xf2f
19. Kgl—hl De7—h4
20. Lel—f4 Tf 8Xf 4!
21. Pe6Xf 4 Ta8—f8??
Een misgreep welke de partij
deed verloren gaan.
Stand na 21. Ta8f8??
a b c d e t g ii
Met 21Lf 2d4 had
Landau goede winstkansen. Min
stens wint hij de kwaliteit terug.
22. La2—e6! Tf8Xf4
23. Le6Xg4 Pe5—g6
Onmogelijk is 23
Pe5Xg4 wegens het mat met 24.
De2e8.
24. Lg4—f3 Lf 2g3
25. Lf3Xb7 Tf4Xflf
26. TalXf 1 Zwart geeft op-
door Carly Vos.
De vader van Henk Landers had
een schoenenzaak, en van jongs af
aan had Vader gezegd, dat Henk
hem in de zaak zou opvolgen. Dit
was echter niet naar de zin van
Henk, deze voelde niets voor
schoenen, neen, hij wilde detec
tive worden, dat was een interes
sant, avontuurlijk en vooral ge
vaarlijk baantje. Hij vertelde dit
zo dikwijls dat zijn vader er bijna
zenuwachtig van werd.
Op zekere dag, toen Henk uit
school kwam, zei zijn vader aan
tafel: „Zeg Henk, er is uit de win
kel gestolen, stel je voor, er zijn
dertien paar schoenen spoorloos
verdwenen. Jij kunt natuurlijk de
dief opsporen en mij de schoenen
terugbezorgen".
„Natuurlijk, vader", zei Henk en
wilde dadelijk naar den winkel
gaan, maar hij moest aan tafel
blijven zitten tot er gegeten was.
Eindelijk was de maaltijd afgelo
pen en gewapend met een paar
gummihandschoenen, een notitie
boekje, een vergrootglas en een
fotografietoestel ging hij aan de
slag. Werkelijke detectiven waren
ook met al deze dingen uitgerust,
dat had hij dikwijls genoeg gele
zen.
Vader Landers toonde zijn zoon
het lege vak op de planken. Er
viel niets te fotografeeren en door
het vergrootglas zag de plaats er
ook niet anders uit.
Hij stond in de winkel en dacht
scherp na. Waarom zou vader zich
niet tot de politie hebben gewend,
zou hij zo op de talenten van Henk
vertrouwen. Nu deze voelde zich
eventjes Met een ernstig gezicht
liep hij door de zaak, bekeek de
sloten, die alle goed in orde wa
ren, ging naar het magazijn, waar
echter geen enkel spoor van een
inbraak te vinden was. Niets. In
de boeken vonden de detectiven
altijd iets, al was het maar een
snorrehaar, maar zelfs die had
den de dieven niet achtergelaten.
Hij liep heen en weer en wan
delde voor de zaak de straat heen
en weer. Opeens hield een meisje
voor de etalage stil en bekeek
deze met grote belangstelling. Dat
was raar, want zij keek in het bij
zonder naar herenschoenen. Aha
dacht Henk, daar schuilt wat ach
ter en toen het meisje haar weg
vervolgde, liep hij voorzichtig
achter haar aan om te zien, waar
zij heen ging.
Hij nam de voorgeschreven af
stand aan. Het meisje scheen bui
tengewoon slim te zijn. Zij maakte
een lange wandeling door het
park en liep om de zwanenvijver
heen, een, twee, drie maal. Zij
wilde natuurlijk op een gegeven
ogenblik in een zijweg verdwijnen,
maar Henk hield haar goed in het
oog. Opeens klonk er een harde
gil achter hem, hij keek om, en
zag, dat er een klein meisje over
haar step gevallen was. Haar
moeder was reeds bij het kindje
om het op te helpen. Toen Henk
omkeek, was natuurlijk 't meisje
dat hij had willen bespionneren,
spoorloos verdwenen. Hij werd
bleek van kwaadheid. Alleen
hij was er nu van overtuigd, dat
hij op het goede spoor was. Haar
vlucht bewees natuurlijk haar
schuld. Henk rende om de vijver
heen en keek in iedere zijweg, die
hij tegenkwam, doch nergens zag
hij haar. Hij sloeg een zijweg in
en liep de eerstvolgende hoek om,
waar hij bijna over een paar benen
struikelde. Er stond een bank vlak
aan ae weg, maar door het uitkij
ken naar het meisje, had hij deze
helemaal niet gezien.
„Pardon zei hij haastig en
wilde verder doorrennen. Toen
hij stond als door de bliksem ge
troffen zag hij haar de die
vegge Hij was over haar benen
gestruikeld. „Au riep ze uit en
stak haar benen onder de bank.
Hij bleef staan en keek haar
met open mond aan. Dat werd een
beetje onaangenaam voor haar.
„Waarom rende U zo de hoek
om Nu hebt U toch ineens zo'n
haast niet meer, naar het mij voor
komt". Daarbij lachte zij zo merk
waardig, dat Henk, de detective
sprakeloos was door zoveel bru
taliteit. Daarbij deed zij zo on
schuldig.
Hij antwoordde haar helemaal
niet. Hij keek haar alleen streng
aan en ging op de andere punt van
de bank zitten. Nu moest zij nog
maar eens proberen weg te slui
pen.
Minstens een half uur zaten zij
daar. Hij werd ongeduldig, zij kon
den hier toch niet tot de nacht
blijven. Dat was in strijd met zijti
plan, want natuurlijk had hij een
plan gemaakt. Hij wilde haar op
haar weg naar huis achtervolgen,
baar woning binnendringen, de
schoenen opsporen en haar als
dievegge ontmaskeren.
Maar het meisje ging niet naar
huis. Zij maakte met haar voet te
keningen in het zand en vaak
keek zij hem van terzijde aan en
lachte. Verder geschiedde er niets.
Eindelijk besloot Henk te han
delen. Hij kuchte. Het was niet
zeker of zijn stem fors genoeg zou
klinken. Daarom kuchte hij. Het
meisje keek naar hem.
„Weet U wie ik ben riep
Henk tegen haar. Het klonk echter
helemaal niet fors, ja het klonk
zelfs meer als gefluister. Juist
toen hij verder wilde gaan en zeg
gen: „Ik ben de detective Henk
Landers", antwoordde het meisje
met een ondeugend lachje: „Nou
en of Jij bent pantoffel-Henk uit
de fröbelschool Zij lachte even
in een toonladdertje, sprong op en
liep weg. Henk, de detective zak
te, eigenlijk zonder flinke houding
op de bank ineen. Na een paar mi
nuten kon hij pas weer helder den
ken. Ja, dat was Liesje uit de
melkwinkel, hij had haar aan haar
toonladderlachje herkend. Tien
jaar geleden had hij met Liesje op
de fröbelschool gegaan, hij pan-
toffel-Henk. Zo hadden de kinde
ren hem vroeger genoemd, omdat
zijn vader toen een klein zaakje
bad, waar alleen pantoffels en
hussschoenen verkocht werden.
Wat had zijn vader in die laatste
jaren een prachtige zaak weten te
maken. Hij was trots op het werk
van zijn vader, maar de grote de
tective in hem was helemaal ver
dwenen, Noch de dievegge noch
de schoenen kon hij terugbrengen.
Hij liep langzaam naar huis en ging
aan zijn huiswerk. Hij zag er be
drukt uit.
Vier dagen later kwam zijn va
der de kamer van Henk binnenlo
pen. „En vroeg hij, „heb je al
iets ontdekt
„Neen, nog niets", zei hij mis
troostig.
„Kijk dan maar eens onder je
bed', zei zijn vader. Henk deed het
en werd vuurrood. Daar ston
den ze, de dertien dozen met
schoenen
„Daar staan ze nu al vier da
gen, ik heb ze er zelf neergezet",
zei zijn vader en ging de kamer
uit.
Sindsdien wordt er in het huis
van Henk niet meer gesproken
over het „detective" willen wor
den.
Gehoorzaam.
Mijnheer Dikzak was op visite
en de kleine zoon des huizes was
ongewoon zoet en zet als een mo
deljongetje op zijn stoel.
Wel, Dickie", zei mijnheer
Dikzak, zich eindelijk eens tot het
ventje wendend: „Ben jij altijd zo
zoet en zo stil
„Neen, fmijnheer", bekende
Dickie, „maar moeder heeft mij
een dubbeltje beloofd als ik niets
zou zeggen over uw dikte".
De Domburgse schoolkinderen
hebben een opstel over hun zozeer
geslaagde optocht van 9 Januari
gemaakt. Uit de beste vier, ons
toegezonden, plaatsen we hier
onder dat van Huib Brand. De op
stellen van Koosje Maas en Rien
de Jonge waren ook héél aardig.
Redactie Kindercourant.
DE DOMBURGSE OPTOCHT.
Op 9 Januari 's namiddags werd
op de Markt te Domburg een op
tocht samengesteld, die zeer goed
blijkt geslaagd te zijn. Voorop in
de stoet ging de huwelijksboot
waarin een Prins en een Prinses
met enige bruidsmeisjes waren ge
zeten. Deze mooi versierde boot
trok veel belangstelling -en htet
was dan ook niet te verwonderen
dat het bruidspaar 't welk ge
vormd was door I. Rozendaal en
B. Jellema, met de eerste prijs
naar huis ging. De tweede prijs
werd toegekend aan de kinderen
M. Reinhoudt en P, de Pagter. Zij
voerden op een kar met zich me
de het paleis Noordeinde. Dit pa
leis was van karton zeer kunstig
gemaakt en ook mooi geverfd. Op
het Binnenhof prijkte een mooi
standbeeld.
Toen volgde als derde de brui
loft van Kloris en Roosje. Dit echt
paar viel goed in de smaak. Het
waren de kinderen S. de Pagter
en J, de Jonge die de derde prijs
wel verdiend hebben.
Als vierde prijswinnaar werd
aangewezen de vlaggekaart van
Dollart tot over de Schelde. Dit
was een goed geslaagde kaart
waar overal vlaggetjes op gesto
ken waren. Het waren de kinde
ren Van Sluis.
Twee prachtige geklede hofda
mes met zilverend haar ontvingen
de vijfde prijs, die ze welverdiend
hebben. Deze hofdames waren de
meisjes Postma en Bommeljé. De
zesde prijs werd toegekend aan
de kinderen J. de Pagter. Deze
groep stelde een trio vlaggen voor
een rood-wit-blauw een ander de
kleuren van Lippe rood-geel.
Domburg. H. Brand.
,,'k Ga gerust al op het ijs",
Zei Cornelis eigenwijs;
„Pa is heus veel, veel te bang,
Morgen duurt mij al te lang
Met zijn schaatsen in de hand,
Klom hij van de oeverkant,
En reed dra op zijn gemak,
Over 't blinkend vijvervlak.
Pa had nu toch geen gelijk,
Dacht ons ventje. Kijk maar,
[kijk l
'k Stamp en trappel, wat ik kan,
Kraakt het Splijt het Niets
[er van
Pas was 't laatste woord er uit,
Of met dof en vreemd geluid,
Spleet het broze ijs vereen,
En Cornelis Hij verdween.
Even later hief men ras,
't Knaapje uit de diepe plas,
En zijn vader die vergeet
Nooit, wat hem zijn liev'ling
[deed.
