1 IN ZEELANPl
GRATIS
MIDDELBURGSCHE
KRONIEK van den DAB.
COURANT
BINNENLAND.
STATEN-GENERAAL.
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEÜWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CR T.) VAN DINSDAG 22 DECEMBER 1936. No. 302.
Kolonisatiemogelijkheden op
Nieuw-Guinea
PERSKRONIEK.
leder pak HONIG's VERMICELLI
bevat ter kennismaking een
HONIG's BOUILLONBLOKJE
Een merkwaardige bijeenkomst
te Berlijn.
Er heeft de vorige week te Berlijn
een ietwat, geheimzinnige bijeenkomst
plaats gehad; een bijeenkomst, waarin
het woord moet zijn gevoerd door Hit-
Ier en Goering over het befaamde vier-
jaarplan. Volgens Havas waren er on
geveer 300 personen aanwezig: kop
stukken van de partij, belast met de
een of andere functie in verband met
het vierjaarplan; vertegenwoordigers
van den generalen staf van het nieuwe
leger; en leidende figuren uit het be
drijfsleven. Hitier en Goering zouden de
noodzakelijkheid van „een onmiddel
lijke industrieele mobilisatie van
Duitschland" in het (politieke en econo
mische) licht hebben gesteld; en dat
dan op een wijze, welke „groote ver
rassingen wekte.
Havas is een Fransch agentschap en
pleegt de Duitsche gebeurtenissen door
een sterk gekleurden bril waar te ne
men. De beteekenis van de onderhavige
bijeenkomst kan het dus makkelijk over
dreven hebben. Maar daar staat tegen
over, dat de Duitschers zelf het geval
dood willen zwijgen. In de Duitsche pers
wordt er niet over geschreven. Dat
geett te denken. Een bijeenkomst, waar
aan zooveel leidende tiguren deelnamen,
zal niet voor de een ot andere nietige
aardigheid belegd zijn. Bovendien heen
het de aandacht getrokken, dat een
paar dagen voor de geheimzinnige ver
gadering, de Duitsc'he militaire atta
che's naar Berlijn werden ontboden, om
rapport aan Hitier uit te brengen. Zij
moesten den Führer blijkbaar een uit
gebreid overzicht verschatten van de
militaire bedrijvigheid in de- landen,
waar zij gevestigd zijn.
Havas heeft op grond van „betrouw
bare inlichtingen" vernomen, dat Goe
ring nogal van leer getrokken is tegen
de industrieelen, wien hij „slapheid" en
wellicht nog erger dingen, bij de ten
uitvoerlegging vap. het vierjaarplan
moet hebben verweten. En verder legt
het Fransche agentschap den minister
woorden in den mond, welke suggeree-
ren, dat het er met de grondstolfen-
voorziening, en als gevolg daarvan met
het heele bedrijfsleven in Duitschland,
tamelijk ellendig voor zou staan. Moet
zulks beteekenen, dat de pogingen, om
allerhande natuurlijke 'grondstoffen
door eigengemaakte surrogaten te ver
vangen, in de praktijk op groote moei
lijkheden stuiten?
Wij hebben indertijd hier in het licht
gesteld, van hoeveel belang het Duit
sche vierjaarplan voor de naaste toe
komst van het Derde Rijk en indirect
voor geheel Europa kan worden. Het
bedoelt immers Duitschland economisch
voor een goed deel onafhankelijk van
het buitenland te maken. Wat de Duit
sche bodem niet in natura oplevert en
dus ingevoerd zou dienen te worden,
moet de Duitsche industrie, zoo wil het
de nazi-regeering, kunstmatig uit ande
re inheemsche grondstoflen probeeren
te vervaardigen: benzine uit steenkool
b.v. Eenerzijds schrijft de nood aan bui-
tenlandsche deviezen deze economi
sche politiek voor; anderzijds zit er de
begeerte ach ier, om mocht' er eens
weer een oorlog uitbreken tegen een
economische uitputting verzekerd te
zijn. De wereldoorlog toch verloor
Duitschland, doordat het na een paar
jaar door zijn grondstoffen heen was en
de voedselvoorziening spaak liep.
Reeds nu zou men dus op moeilijkhe
den gestuit zijn, welke een zoo drin
gend beroep op de industrieelen, als
Hitier en Goering zouden hebben ge
daan (volgens Havas) noodig maakten.
Dat'het nog niet op rolletjes loopt met
cie uitvoering van het vierjaarplan, was
al eerder bekend. Maar op zichzelf kon
zulks niet verbazen. Immers projecten
door
H. F. TILLEMA,
3).
Te Longnawang in Midden Borneo
scheidt een rivier de woonplaa s der
Dajaks van het garnizoentje. Bij de Da-
jaks heerscht m,alaria, bij de soldaten
net. Hei; terrein van het garnizoentje
wordt schoon gehouden, broedplaatsen
van muggen komen er niet voor. Bij de
Dajaks van Longnawang (plm. 1500 in
woners), is het .anders. Daar kunnen de
muggen zich vermenigvuldigen. Gelukkig
is het nu, dat de meest heerschende
wind waait van het soldatenterrein naar
het dorpje, Was het omgekeerd, dan zou
de toestand door het meevoeren der
besmette muggen voor het garnizoentje
veel minder gunstig zijn! Ik wijs uit
drukkelijk op dit alles, omdat deskund g-
heid op zeker gebied niet altijd wordt
gewaardeerd.
De voorvechters der kolonisatie-idee
op Nieuw Gunea wijzen ook op het
feit, dat handenarbeid door Wes'erlin-
gen in de tropen mogelijk is. Ze halen
dan het voorbeeld ,aan van het Austra
lisch Queensland. Nu las ik in de Juni-
aflevering van het tijdschrift: „Pacific
De Moerdijk en de schoonheid.
In het jongste nr. van „De Ingenieur"
aldus de N.R.C. ontwikkelde de
hoofdredacteur, ir. W. Cool, eenige be
zwaren, vooral van aesthetischen aard
tegen de nieuwe brug over het Hol-
landsch Diep. De brug stelt hem te
leur, omdat het anders had kunnen en
moeten wezen, o.a. door de baatne
ming van het prijsvragenstelsel. Ter
toelichting van zijn meening herinnert
hij dan ook nog aan de wijze waarop
in de Ver. Staten groote ingenieurswer
ken tot st.and komen, waarbij de ontwer
pers en uitvoerders belangstell'ng van
het groote publiek vragen (en vinden)
en door die belangstelling worden ge
steund bij de uitvoering van hun werk.
De heer Cool schrijft nl.:
In de Vereen gde Staten van Ame-
rik.a, waar op dit oogenblik tallooze
stuwen, bruggen, kanalen, waterwegen,
eiectriciteitstabrieken, enz. tot stand
komen, leest men onophoudelijk zinnen
als: „Publiek, dit werk is van u" en wat
nog meer zegt, de autoriteiten gedragen
zich tegenover het publiek ook h er-
n,aar. Reeds gedurende de uitvoering
en later na de voltooiing ziet men n'et
overal de bordjes van „verboden toe
gang", zooals in Nederland een irritee-
rende manie is, of schuttingen, ver
hoogd met ijzerdraadversperringen, zoo
als ook in Nederland schering en in
slag vormt, doch men treft opschriften
aan, uitnood gend tot! bezoek. Op be
paalde .ijdstippen kunnen de werken
gratis en onder deskundige geleide
worden bezichtigd. Deze aankond gin
gen blijven in de praktijk geen phrase.
Behoorlijk geregelde en goedkoope
tochten, zelfs uit verre streken per
ïrein, autobus en vliegtuig, worden naai
de fameuze dammen, bruggen en fabrie-
ken georgani.seerl. De Amerikaansche
ouders, vergezeld van hun jeugd, ko
men met het voldane gevoel terug, dat
hun kennis is vermeerderd, datl hun
mannen van het vak dit volkomen be-
heerschen en dat zij, tegenover een
ieder, gerechtvaardigd trotsch kunnen
zijn op hetgeen Amerikaansche energie
en kunde tot stand brachten.
Overeenkomstige mentaliteit! moei
noodzakelijk in Nederland ontwikkeld
worden.
Het is duidelijk, dat eveneens de ge-
he'mzinnigheid moet verdwijnen, die
nu nog zoo tal van bureaus omsluit,
hetzij op last van conservatieve hooger
hand, hetzij volgens de inzichten van
zichzelf opsluitende werkers. Gepaste
openbaarheid op breeden grondslag
brenge h er de noodzakelijke genèzing.
Et
van zoo grooten omvang, eischen ont
zaglijke voorbereidingen en die voorbe
reidingen nemen veel tijd in beslag. Het
zou daarom onjuist zijn na verloop van
een korte periode, reeds conclusies om
trent de mogelijkheid van een welsla
gen te willen trekken. Ook na de ge
heimzinnige bijeenkomst lijkt ons dat
te boud. Zou het niet zoo kunnen zijn,
dat Hitier en Goering alleen een zekere,
begrijpelijke onwil bij de industrieelen,
hebben willen breken? Van den beginne
af, is het vierjaarplan, om de kosten,
welke het de industrie oplegt, allesbe
halve populair in de kringen der „big
business" geweest.
Bri-tech-Indische order voor de
scheepsbouw-industrie.
Naar wij vernemen heeft De Meyer
en Co's Scheepsbouw Mij. N.V. te
Zaltbommel voor Britsch-Indische re
kening opdracfy'; gekregen voor den
bouw v.an een motorsch p. De afmetin
gen zijn: lengte ongeveer 220 voet,
breedtê 35 voet en holte 15 voet.
Hef! schip wordt uitgerust met twee
Deutz-motoren van 1350 pk elk.
Wij vernemen verder, dat e rernstige
onderhandelingen gaande zijn voor den
bouw van een schip van een dergelijk
iype, dat bestemd zal worden vcor den
dienst BombayGoa.
Kapitein W. H. Mellema, die in ver
band met deze opdracht, dezer dagen
uit Bombay is teruggekeerd, deelde me
de, dat de bouw van dergelijke schepen
f ot dusver uitUluitend in Engelsche
handen is geweest en dat d't de eerste
opdracht van Britsch-Indische zijde is,
welke in Nederland wordt geplaa'st.
De zegsman gaf in dit verband te ken
nen dat deze gang van zaken voor een
groot deel te danken :s aan de bekend
heid, welke Nederland in Britsch-In-
dië gekregen heeft door onzen lucht-
dienst op Indië. De piloten der K. L.
M. hebben d.aar een Su'tengewoon goe
de reputatie en mede daardoor is de
aandacht van de betrokken zijde op Ne
derland gevestigd,
103-jarige overleden.
Breda's oudste inwoonster, mevrouw
de wed. K. van de Wall-Bermann, is
Zondag ten huize van haar schoonzoon,
generaal-majoor b. d. Mathol de Jongh,
laatstgenoemde was vroeger te Middel
burg, op bijna 103-jarigen leeftijd over
leden.
Van de drukkerij J. L. de Kruif te
Amstelveen ontvingen wij ter recensie
een „Gedenkplaat" ter gelegenheid van
het a.s. vorstelijk huwelijk.
De plaat is uitgevoerd in 8 kleuren
boekdruk en op hare drukkerij vervaar
digd. De plaat munt uit door eenvoud
en is daardoor aantrekkelijk.
SOCIALE ZAKEN.
De gezondheidstoestand van
ons volk achteruBgaanae
De Tweede Kamer zette gistermid
dag de behandel'ng van de begrooting
van sociale zaken voort.
Aan de orde was afd. 4 (volksgezond
heid).
Mevr. De Vries Bruins
(soc. dem.) constateerde, dat de alge-
meene gezondheidstoestand der bevol
king is achteruitgegaan, wat o.m. blijkt
uit' verminderd weerstandsvermogen.
Spr. verwees naar een artikel in het
Alg. Handelsblad. Over het groot aan
tal uitvallers bij de herhalingsoefenin
gen.
Spr. constateerde verder een achter-
uitgaanden voedingstoestand der be
volking. De hoofdinspecteur voor de
volksgezondheid is van oordeel dat de
menschen z'ch beter moeten voeden
en meer groenten en fruit gebruiken
maar dan moet de minister dat ook
mogelijk maken. Daarvoor zijn de steun
bedragen niet! voldoende. Juist voor de
goede voedingsm ddelen kan door de
bevolking het minst worden uitgegeven.
De heeren Bakker (c.h.) v. d.
Putt '(r.k.) en mevr. Bakker-
N o r t (vrijz. dem.) waren van oor
deel dat er tte hooge bedragen worden
gevorderd van kleine bedrijven voor
inschrijving in het handelsregister in
gevolge de warenwet. De reorganisatie
der keuringsdiensten heeft geen be-
(Ingez. Med.)
zuiniging, wel slechtere keuring ver
oorzaakt.
De heer Vos (lib.) wenschte re
geling van het beroep der ijsventers in
verband met de warenwet. Spr. be
pleitte een algemeene registratie der
encephal tis-gevallen in het belang der
volksgezondheid. Wat den voedingstoe-
s,tand betreft', spr. was het niet eens
met mevr. de Vries-Bruis over de be
teekenis van het uitvallen van soldate
bij herhal ngsoeteningen. Dit' is meer 'n
trainings-quaestie. Een algemeene norm
t.a.v. de volksgezondheid bestaat er
niet. Vroeger vielen er ook wel solda
ten uit', doch dan werd er geen notitie
van genomen.
Spr. wil dat de minister speciaal laat
letten op den gezondheidstoestand der
moeders in de gez nnen van werkloo-
zen.
De heer Sneevliet (rev. soc.)
geloofde, dat men het vraagstuk dei-
ondervoeding t:e lichtvaardig opneemt.
Het is zeer moeilijk te zeggen, waar
d e begint. Zouden de ambtenaren van
den minister niet eens een onderzoek
kunnen instellen naar de oorzaken van
het groot aanial afkeuringen bij' de ma
rine in de jaren 19341936
Hoe wordt geconstateerd, hoe de ge
zondheidstoestand is bij de vrouwen
der werkloozen die geneigd zijn, eer
der aan de kinderen te denken dan aan
zichzelven? Alles wijst op de vermeer
dering van de onrust door de werkloos
heid. Er is geen tijd meer te verliezen.
Alle optimisme is ten deze uit den boo
ze. Een grondig onderzoek naar de
Affairs" een artikel: „The settlement
of the Austral'an tropics". (De vestiging
in de Australische tropische gebieden},
De lezing hiervan heeft mij zeer ge'rof-
fen. Ik kan het lezen elk medestander
van emigratie van Westerl'ngen naar
Nieuw Guinea warm aanbevelen. Er
blijkt uib dat het klimaat van Queens
land anders is, dan men zich d't van
een tropisch land gewoonlijk voorstelt,
„De toekomst van Australië ligt niet
in de tropen, waar de grond over het
algemeen arm is, maar in de meer ge
matigde kuststreken, die reeds gedeel
telijk in cultuur zijn gebracht en die
nog heel goed een grooter bevolking
kunnen voeden." Met deze u'tspraak
eindigt de schrijver zijn betoog, dat o.m,
op klima'ologische gegevens berust. Ik
weet heel goed, dat de toestanden in
Nieuw-Guinea op het geb'ed van regen
val en temperaturen anders zijn dan in
tropisch Ausfralië, dat bv. in den Vo
gelkop, volgens de vliegerervar'ngen,
heel veel regen valt, en dat ze wellicht
aanmerkelijk gunstiger zijn voor de ves
tiging van Europeesche landbouwers,
veeboeren, dan in Australisch geb'ed.
Hoe het er met de vochtigheid der
lucht staat, die belangrijke klimaatsfac
tor, vond ik echter nergens vermeld. Is
deze in tropisch Queensland guns'iger
dan in het gebergte van Nieuw-Guinea?
Ik heb het bovenstaande alleen aange
haald om te laten zien, dat de toestan
den in Queensland vermoedelijk anders
zijn dan sommigen der kolonisten wel
meenen en n et om plannen voor Nieuw-
Guiea op te geven.
Twee zaken vind ik bij voorstanders
der plannen echter niet vermeld. Het
eene is: de zorg voor wat afleiding, ont-
spann'ng. Ik zelf heb op mijn reizen
door den Indonesischen Archipel een
zame oorden gezien. Daar woonden be
stuursambtenaren, zendelingen, missio
narissen, m'litairen. Ze hadden er hun
werk en het vooruitzicht om de zooveel
jaren öf te worden overgeplaatst óf met
verlof te kunnen gaan. Dit hield hen
staande, Soms zijn ook niet-kolonisten
blijvers.
Wie van die mannen en vrouwen
geestelijk niet sterk zijn, zullen de een-
zaamhe'd, die, worden er geen maatre
gelen getroffen 1 ik denk bv. aan de
radio bijna volkomen zal zijn, niet
kunnen verdragen. Ze zullen zich niet
staande kunnen houden. Ik was eens
ongeveer 8 maanden zoo goed als afge-
sloien van de Europeesche wereld (in
Apo Kajan, Midden-Borneo). Ik ken dus
de eenzaamheid, al was het dan ook
slechts gedurende enkele maanden,
maar het verblijf daar heeft een diepen
indruk op me gemaakt. En dit is de re
den, dat ik op die omstandigheid zeer
den nadruk vestig.
(Ingez. Med.)
En nu tot slot de voeding. Ik heb 'n
lezing bijgewoond van prof. dr. W. F,
Donath. Die lez ng is gepubliceerd ir
„De Indische Gids" van Juni 1936.. Deze
zeer deskundige hoogleeraar wijst op
de uiterst groote bel eekenis eener ge-
sch'kte voeding voor de bevolking var
Nederlandsch-Indië. Veel is er reed:,
van bekend, veel ook niet. Meer onder
zoek is noodig. Het „Instituut vooi
Volksvoeding" eischt uitbreiding. E:
moef meer worden onderzocht, er moe'
sneller en meer intensief worden ge
werkt, vooral om de wetenschappelijke
resultaten in populairen vorm bij de be
volking te propageeren.
Met een minimum van uitgaven vooi
voedsel, dient er naar te worden ge
streefd het maximum nuttig effect u'l
het voedsel te verkrijgen", zegt de
schrijver.
Het is niet algemeen bekend, dat de
Javaan thans ongelooflijk weinig aan
zijn voedsel kan besteden en toch is
hem mogelijk voor 2J4 cent per dag
m ts het doelmatig zij! een behoor
lijk diëet te verkrijgen.
De schrijver heeft de inheemsche be
volking op het oog, een bevolking, die
uiterst arm is. Maar uit hetgeen prof
Donath opmerkt, valt ook voor evenfu-
eele Europeesche kolonisten, die toch
ook een zeer sober bestaan moeten lei
den, te leeren. Ik kan werkgevers in
ondervoeding zal heel wat wanverhou-
d ngen aan het licht brengen. Spr. is
soms geneigd, te denken dat men de
ellende niet zien wil.
De minister, van sociale zaken, de
heer Slingenberg verklaarde,
dat de gezondheidstoestand van het
Nederlandsche volk goed is. De kinder
sterfte is lager dan ooit tevoren, daar
mede wil spr. niet zeggen dat er in ge
zinnen van werkloozen geen nood is
en dat er geen gevallen voorkomen,
waarin sterkere voeding gewenscht
ware, Spr. heeft door een commissie
in breeden kring een onderzoek laten
instellen, waarbij niets wordt verzwe
gen. Dit' onderzoek is nog gaande.
Maar bepaalde symptomen inzake groo
te ondervoeding zijn er nog niet.
Dat er minder voor groente wordt
uitgegeven, bewijst' nog niet dat er
minder groente wordt gebruikt. Inte
gendeel, dan is de invloed der ver
strekking van goedkoope groente waar
neembaar.
De bezuiniging op de Warenwet zou
niet voldoende zijn. Maar de regeering
had destijds nog veel meer willen ver-
eenvoud gen, wat de Kamer echter niet
gewild heeft. Er is overigens nog niet
voldoende ervaring verkregen. Aan de
opmerkingen over de beialingen van
kle ne bedrijven in verband met' de in
schrijving in het handelsregister zal spr.
zijn aandacht schenken,
V olkshuis vesting.
Bij afd, 5 (volkshuisvesting) besprak
de heer Steinmetz (r.k.) het)
vraagstuk der goedkoope volkshuisves
ting. Grondspeculanten die slapende rijk
worden, mogen niet de huren hoog
houden. Daarom moet de volkswoning
bouw uitgaan van uit de maatschappij
opgekomen vereenigingen.
Pits
Incïië, en eiken voorstander der kolo
nisatieplannen in Batavia, zeer aanbe
velen, de beschouwingen en meeningen
van dien bekwamen „voedseldeskundi
ge" te bestudeeren.
Ik haal ter illustratie een paar treffen
de bijzonderheden aan. De bewoners
van Madoera zijn flink. Hun hoofdvoed-
sel is maïs. Ze gebruiken dit voedsel
zóó, dat ze het anti-beri-berl vitamine
binnen krijgen. Ze mengen die ma s vaak
met rijst, weinig afgeslepen. Deze bevat
dezelfde vitamine. De bewoners van 't
Tengger-gebergte en van het Diëngpla-
teau verwijderen angstvaR g de vita-
minehoudende kiempjes van de mais en
het vlies van de rijst. Hun weersland
tegen uitwendige factoren en hun phy-
siek is gering! De afval van rijst en mais
geven ze aan de kippen. Die gedijen er
flink van! En de menschen weten, dat
hun eigen voedsel voor die dieren doo-
delijk is!!
De schrijver wijst ook op het gebruik
van eiwithoudend voedsel. Er zijn goe
de en minder goede eiwithoudende voe
dingsmiddelen. Vleesch, melk, eieren
bevatten tamelijk veel goede eiwitten?
boonen en erwten bevatten wel veel
eiwit, maar niet in zulke hooge, voor 't
leven waardevolle hoeveelhe'd als de
eerstgenoemde stoffen.
Slot volgt.
