BINNENLAND.
ZEELAND.
WEERBERICHT.
ROL maakt ze gaaf en zacht t
NUMMER 267.
TWEE BLADEN.
WOENSDAG
11 NOVEMBER 1936.
EERSTE BLAD.
179e JAARGANG.
de 3 staatsleening bijna
zevenmaal volteekend.
Naar wij van bevoegde zijde verne
men, is gisteren op de 3 pet. Staatslee-
ning ,ad f 100 millioen (waarvan f 50
millioen was geplaatst bij de rijksfond
sen) ingeschreven voor plm. f 338 mil
lioen. Dit beteekent derhalve dat de
f 50 millioen voor vrije inschrijving
bijna zevenmaal is volteekend.
Omtrent de toewijzing op de inschrij
vingen zullen nadere berichten volgen.
Prinses Armgard weer in ons land,
Deventer kreeg gisteravond plotseling
hoog1 bezoek. De Koningin, Prinses Ju
liana en Prins Bernhard hebben hier aan
het station Prinses Armgard afgehaald,
die met den D-trein uit Duitschland Je
half acht aldaar is aangekomen. Het pu
bliek heeft weinig van dit bezoek ge
merkt. De Koninklijke familie keerde in
drie hofauto's van Deventer via Apel
doorn naar het Loo terug.
het prijsverloop der
levensmiddelen.
Bet secretariaat van den Centralen
Bond van Ned. Verbruikscoöperaties
schrijft ons:
Vier weken geleden gaven wij een ta
bel, waarin het resultaat was neergelegd
van een prijsenquête, welke het econo
misch bureau van den bond bij 17 coöpe
raties had ingesteld. Uit een vergelijking
van de prijzen van 8 October met die
j3® 24 September bleek, dat het gemid
delde prijspeil voor 25 artikelen een ver
hooging van 0,27 onderging. Het bu
reau heeft dit onderzoek sindsdien voort
gezet en verstrekt hieronder een tabel,
waarin de prijzen van 5 November j.l.
tegenover die van 24 September zijn ge
steld. De opgaven zijn afkomstig van 18
coöperaties. Men ziet daaruit, dat de
prijzen van bruine boonen, goudsche
kaas en eieren in deze periode aanzien
lijk verhoogd moesten worden, terwijl de
prijzen van vermicelli, griesmeel, tarwe
bloem en zachte zeep eenigszins gestegen
zijn. De overige prijzen bleven constant
of nagenoeg constant (witbrood werd
zelfs lager). De gemiddelde prijsstijging
is nu 1,16
Gemidd. prijs Prijsst.
24-9-'36. 5-11-'36. in
Brood melkwit 19,7 19,7
ld. waterwit 16,8 16,6 1,2
ld. tarwe 15,6 15,7 0,6
Boonen, bruine 9,7 10,6 9,3
Erwten, capuc. 15,0 15,2 1,3
Erwten, grauwe 18,7 18,7
Erwten, groene 9,1 9,1
Vermicelli 14,8 15,3 3,4
Griesmeel 12,6 13,1 4,0
Havermout 10,9 10,9
Custardpoeder 18,5 18,5
Tarwebloem 9,2 9,5 3,3
Huishoudjam 26,7 26,7
Rijst 9,7 9,7
Kaas (Goudsche) 22,3 23,4 5,4
Eieren 4,7 6,3 33,0
Boter 82,4 83,1 0,8
Margarine 26,4 26,4
Sla-olie 77,0 77,0
Bak- en braadvet 43,3 44,1 1,8
Suiker melis 22,9 22,8 0,4
Zachte zeep 8,0 8,3 3*8
Vlokken zeep 9,7 9,7
Runderlappen 45,0 45,0
Varkenslappen 40,0 40,0
Totaal 588,7 595,4 1,16
(De prijzen zijn berekend van 't brood
per 8 ons, voor de andere artikelen per
Pond, half pond, pak, stuk of flesch.)
de duitsch-nederlandsche
handelsbetrekkingen.
orgaan v,an de Nederrijnsch
Westfaalsche kamer van koophandel
„Rhein und Ruhr" schrijft het volgende
over de ontwikkeling van de Duitsch-
Nederlandsche handelsbetrekkingen
Ongetwijfeld kon de Duitsche invoer
n,aar Nederland nog beter zijn, indien
de bestaande moeilijkheden geen ernsti
ge hinderpaal vormden. Het lagere
prijsniveau vooral van de Oost- en
Zuid-Oost-Europeesche landbouwstaten
is niet zeer bevorderlijk voor een leven
diger handelsverkeer tusschen Duitsch
land en Nederland, Aan den anderen
kant klaagt Nederland over de prijzen
der Duitsche industrie-producten, daar
de koopkr,acht van de Nederlandsche
landbouwers geringer is geworden. Bo
vendien spreken bij de Nederlandsche
koopers politieke en gevoels-overwegin
Sen hier en daar wellicht een woordje
mee.
ontwikkeling van het Nederlandsche
prijspeil nog onzeker is, kan deze vraag
natuurlijk nog niet direcjt beantwoord
worden. Het is echter mogelijk dat de
handelsbetrekkingen tusschen beide
landen beter zullen worden, wanneer
de Nederlandsche concurrentie er in
zal slagen zich meer op de wereldmarkt
te doen gelden en daardoor de koop
kracht voor Du'tsche industrieproducten
te verhoogen.
Aan den anderen kant is het ook
mogelijk dat Duitschland ter aanvulling
van zijn eigen levensmiddelen-voorraad
goedkooper geworden Nederlandsche
landbouw producten zal invoeren.
De brandstoffenhandel over het rapport-
Verschuur,
Naar aanleiding van het dezer dagen
verschenen rapport-Verschuur heeft de
bond van Nederlandsche handelaren
in brandstoffen een .adres aan de Eer
ste en Tweede Kmer der Staten Gene
raal gezonden waarin gezegd word! wel
met enkele denkbeelden van den rap»
porteur te kunnen medegaan, doch
waarin anderzijds critiek wordt uitgeoe
fend op den inhoud van het rapport
evenals op het feit, dat het eers! ruim
een jaar na dagteekening gepubjiceerd
is. Voor een beoordeeling van 'de hui
dige situatie moet het nu als vrijwel
waardeloos worden beschouwd.
Ontkend wordt, dat de huidige sanee
ring door het belang van den detail
handel wordt beheerscht. Daartegenover
wordt juist gesteld, dat de saneering
voor,al tot stand is gekomen ten behoe
ve van de Ned. mijnen, welke daarvan
blijkens de jaarverslagen over 1935
reeds hebben geprofiteerd.
Verder wordt den rapporteur het
verwijt gemaakt, geen enkel argument
le hebben aangevoerd voor zijn geheel
willekeurig advies om de marge van
de détailhandelaren met 50 cent per
ton, d.i. 4 cent per hl. voor anthraciei
en 25 cent per ton of 2 ct. per hl. voor
eierkolen te verminderen.
Niettemin is evenwel he[ denkbeeld
lot verkleining van de winstmarge in
middels al door de feiten achterhaald,
aangezien de Nederlandsche mijnen voor
de meest gevraagde soorten den hande
laren in dit jaar in tegenstelling mei
1935 de omzetbelasting in rekening
hebben gebracht, welke belasting circa
60 ct. per ton voor anthracieten 35 ct.
per ton voor eierkolen bedraagt.
Hierdoor is de toch al niet te hooge
winstmarge van den détailhandel dus
reeds aangetast. De prijzen zijn dan ook
juist waar het rapport-Verschuur ze
hebben wilde.
Laatste gemeentelijk electriciteitsbedrijf
verdwijnt.
De gemeenteraad van Sas van Gent
nam het onverwachte besluit het onder
grondsche verlichtingsnet voor de elec-
triciteitsvoorziening aan de P.Z.E.M. (N
V. Provinciale Zeeuwsche Electrici-
teits-Maatschappij) te verkoopen tegen
den geboden prijs van 125.000 en
zulks met ingang van 1 Januari 1937.
De onderhandelingen hierover, waren
reeds geruimen tijd loopende.
Door den Commissaris der Koningin
in de Provincie Zeeland werd op een
spoedige afhandeling van deze transac
tie aangedrongen.
Nu de verkoop een voldongen feit ge
worden is, heeft de P.Z.E.M. het laatste
gemeentelijk electriciteitsbedrijf in Zee
land in handen gekregen.
Onder den moreelen druk, die van bo
ven af op de gemeente is uitgeoefend,
verliest deze met de overgave daarvan
een bloeiende bron van inkomsten, die
elk jaar ongeveer 2000 winst voor de
publieke kas afwierp. (H.b.)
DE OESTERCULTUUR WEDEROM
BEDREIGD?
Nu door de regeering
(Van onzen correspondent te Yerseke)
Gelijk bekend zijn dit voorjaar door
de regeering drie miljoen Fransche zaai-
oesters uitgezaaid, ter waarde van
64000.opdat de berooide oestercul
tuur weer eenigszins van nieuw zaac
zou worden voorzien en de oesterkwee
kers weer oesters zouden kunnen kwee
ken vrij van schelpziekte. ,Herha1alde
malen is de regeering er op gewezen
dat door de weersomstandigheden dit
proces ten zeerste is geschaad en werf
gevraagd om die Fransche oesters nog
een jaar te laten liggen. Nu komt als
een donderslag uit den helderen hemel
het bericht dat die Fransche oesters van
staatswege worden opgevischt.
Met bange twijfel in 't hart vreezen we
nu dat die Fransche oesters op de markt
zullen worden geworpen en de oester
kweekers zullen beconcurreerd worden
van staatswege. Ze kunnen toch reeds
moeilijk hun Zeeuwsch product kwijt en
komen deze 2.000.000 nu weer aan de
markt, dan blijven ze met hun eigen
product, welke ook prima is zitten.
't Is toch te hopen, dat de regeering
dit niet doen zal, daar de oesterkwee
kers dan geheel ten einde raad zijn.
Moeten ze in hun zorgvolle omstandig
heden nu nog hinder hebben van den
Staat. Waar blijft dan de steun? Het
wordt dan de omgekeerde wereld, in-
plaats van hulp - concurrentie.
Nog eenmaal wijzen wij erop dat op
verzoek van burgemeester Gunning
voor Yerseke in een request bijna door
alle oesterkweekers uit Zeeland onder
teekend aan den minister is gevraagd
om die Fransche oesters nog een jaar
te laten liggen.
gfDDEUUM.
Twee inbraakjes.
In den afgeloopen nacht is door het
vernielen van een ruit ingebroken, zoo
wel in het kantoor van de Shell als in
dat van de Texaco. In een geval werd
f 10, in het tweede geval niets ont
vreemd, het was dus duidelijk alleen om
geld te doen. De politie stelde heden
morgen een onderzoek in en zet dit
voort.
„LIBERALISME EN STORMGETIJ."
Rede van het Tweede Kamer
lid H., D, Louwes.
Op de bovenzaal van de sociëteit St.
Joris heeft gisteravond het lid der
Tweede Kamer de heer H. D. Louwes
voor de ,afd. Middelburg van de Libera
le Staatspartij de Vrijheidsbond» een
rede gehouden over „Liberalisme in
stormgetij."
Aajigezien deze rede door haar gehèe-
len bouw, naar inhoud" en vorm, zulk
een voortreffelijke kenschetsing van de
l berale gedachte in dezen tijd is '11
overzicht hetwelk wij, behoudens wel
licht enkele punten van niet fundamen
teel belang, volkomen onderschrijven
zullen wij, te beginnen met morgen,
den tekst dezer weldoorwrochte en
weloverwogen voordracht, bij gedeelten
in zijn geheel publiceeren.
Volstaan wij derhalve vandaag me
de mededeeling, dat na afloop enkele
vragen gesteld en beantwoord werden.
Zoo vroeg mr. M. W. G. van der Veur
o.a. of de spreker niet van oordeel was,
dat, nu de ontwapening geen struikel
blok meer was, samenwerking met de
vrijzinnig democraten gezocht behoor
de te worden, opdat men vereend meer
kracht tegen opkomende dictatoriale
stroomingen kon uitoefenen?
Verder vroeg deze spr. hoe de liberale
Kamerfractie over de Pachtwet dacht?
De heer Albt. Jeronimus vroeg den
spr. hoe hij en zijn.. fractiegenooten over
den toenemenden invloed der coöpera
ties oordeelden, ook wanneer deze bui
ten hun terrein treden?
De heer Louwes antwoordde den eer
sten spreker, da,t waar de vrijzinnig
democraten een loot van liberalen
stam zijn, hij derzelver terugkeer tot
het vaderhuis zeer zou toejuichen, dat
hij de hereeniging te eeniger tijd stellig
verwacht, maar dat de tijd daarvoor
thansn og niet rijp schijnt. De liberalen
hebben een open oog en oor hiervoor,
m,aar bij de v.d. is men nog verre van
willig.
D.e pachtwet heef't de sympathie der
liberalen niet, omdat zij het oeroude
en veelomvatende probleem van het bo-
demgebruik spr. verwees hier naar
Leviticus XXV niet als geheel maar
Incidenteel aanvat en het voornaam
ste bezwaar der liberalen is wel, dat
de rechten van den verpachter E.i. tè
ver worden ingeperkt. Zelfs met Salo
mo's wijsheid acht spr. het voor den
Nederl.andschen rechter nog bijkans on
mogelijk deze vaag, veel te vaag ge
formuleerde wet richtig uit te voeren.
Wat de coöperaties betreft: regee,
ring en volksvertegenwoordiging moe
ten hier niet teveel den neus in het
zakenleven steken, doch wa't noodwen
dig eri eerlijk groeit, laten groeien, het
een en het ander. Dat de coöperaties
zich op ongegronde wijze buiten hun
ierrein zouden gaan bewegen, daar is
spr., schoon zelf op velerlei gebied
overtuigd coöperator, niettemin fel te
gen.
Dr. B. D. H, Teilegen, voorz. der
afd., heeft den spr. recht hartelijk dank
gezegd voor zijn boeiende voordracht.
&0ES.
LIBERALE STAATSPARTIJ DE V.B
Mr, Wendelaar verhinderd,
Dr, Smeding spreekt over;
„Tusschen Marx en Mussert
De Bevelandsche groep van afdeelin-
gen van de Liberale Staatspartij De
Vreiheidsbond hield Dinsdagmiddag een
druk bezochte huishoudelijke vergade
ring harer voormannen in de Prins var
Oranje. Op deze vergadering zou de
voorzitter van de Liberale Staatspartij
De Vrijheidsbond, mr. W e n d e 1 a a r,
een rede houden over „Liberale moge
lijkheden na de devaluatie", doch naai
de voorzitter, de heer V anBommel
van Vloten mededeelde, was mr.
Wendelaar, geldig verhinderd. De eind
stemming over de Pachtwet was nl. gis
termiddag onverwachts aan de orde ge
komen; de liberale fractie zou, na het
afleggen eener verklaring, er t e g e n
stemmen en het is goed parlementair
gebruik dat alle fractieleden dan aan
wezig zijn.
Er worden nu eenige huishoudelijke
zaken behandeld, waarbij o.a. de propa
ganda op de Bevelanden besproken
werd. Uit de rapporten bleek, dat deze
propaganda met vrucht gevoerd wordt.
Eén der leden wees in dit verband op de
waarde der liberale pers, in 't bijzon
der van de Middelburgsche en Goesche
Courant, voor Zeeland. Een en ander
had tot gevolg dat, na eenig overleg met
den voorzitter, dr.'S. S. Smeding, die
mede aanwezig was; zich bereid ver
klaarde een korte redg uit te spreken
over:
Het Liberalisme tusschen
Marx en Mussert,
Spr. merkte op, dat hij, bij zijn reis
naar Goes, er geen seconde aan gedacht
heeft, hier het woord le zullen voeren.
Men heeft hem echter uit zijn tent ge
lokt, en nu wil hij enkele dingen zeg
gen die hij in het hoofd heeft in verband
met een voordracht, die hij binnenkort
elders houden zal. Die voordracht zal
tot titel hebben „De derde weg", en als
ondertitel zou spr. er bij willen voegen;
Niet Rusland, en niet Mus-land, maar
Nederland! Spr. merkte daarbij
op, dat hij als goed liberaal, die derde
weg ziet loopen tusschen Rusland
eenerzijds en de denkbeelden van Mus
solini, Mussert, c,s. aan den anderen
kant. De afwijking van den goeden weg,
aldus spr., is begonnen bij Marx., en het
is de fout en de schuld tevens van de
liberalen geweest, dat ze het Marxisme
hebben laten opkomen; dat ze er om ge
lachen hebben, toen Domela Nieuwen-
huis als eerste socialist zijn intrede in
de Kamer deed. Nu heeft 'het socialisme,
indien men daar bij op telt de socialis
tisch gerichten onder de andere par
tijen, bijkans de meerderheid in de
volksvertegenwoordiging! De hoofdfout
van het socialisme is, aldus spr., niet in
de stof maar in den geest te zoeken: het
historisch materialisme is zijn foutieve
basis en zal tot zijn ondergang voeren.
Door t8t de eenige dingen waarop het
aankomt te stellen de enkel-m ate-
r i e e 1 e en economische dingen, den
ideologiscben bovenbouw te beschou
wen als een vluchtige bijkomstigheid,
zal het marxisme ten onder gaan.
Spr. betoogde verder, dat, mèt de li
beralen alle partijen bij de opkomst van
het marxisme tekort schoten, mede, om
dat ze niet voldoende wisten wat er in
arbeiders kringen omging. Doelende op
de sociale wetgeving, stemde spr. toe,
dat het wel de liberalen waren, die de
ze zaken aan de orde gesteld hebben,
maar, aldus spr,, we hadden ze forscher
aan moeten pakken, we hebben alles
veel te lang op zijn beoop geaten, we
hebben, bij de opkomst van het mar
xisme de teekenen der tijden niet ver
slaan.
Spr. ging hierna over tot de opkomst
van de nationaal-socialistische bewe
ging in Nederland, en hij wees er op, dat
de liberalen er opnieuw om lachten.
Maar spr. kreeg zijn eerste waarschu
wing, toen hij uit goede bron vernam
onder welke omstandigheden deze be
weging geboren werd; in welk een sfeer
van idealisme en zelfopoffering daar ge
werkt werd, vroeger. Daar leefde
aldus spr,, wat wij missen. En spr.
kreeg zijn tweede schok, toen hij op den
Loosduinschen landdag van de N.S.B.
1 de leugen zag van de bewering; „dat
BIJDRAGEN VOOR HET NATIONALE
HUWELIJKSGESCHENK VAN HET
NEDERLANDSCHE VOLK AAN ZIJN
KROONPRINSES
kunnen, behalve aan de penningmeesters
der plaatselijke comité s, ook worden
gestort in gesloten bussen aan de bu
reaux van dit blad le Middelburg en te
Goes, of worden overgeschreven on
der vermelding van „Nationaal Huwe
lijksgeschenk"! op de postrekening nr.
43255 ten n,ame van de N.V, de Middel
burgsche Courant.
Verwachting tot morgenavond:
Krachtige tot stormachtige Z, tot Z,W,
wind, betrokken tot zwaar bewolkt, met
regen, later opklarend, aanvankelijk
zachter,
Di 11 Nov.; Zon op: 7 h 15; onder: 16
h 12. Licht op 16 h 42. Maan op: 4 h 30;
onder: 14 h 38. N.M.: 14 November.
Hoog- en Laag water te Vlissingen:
November.
Hoogwater. L&agweusr
Wo. 11 11.40 5.45 18.14
Do. 12 0.05 12.17 6.23 18.53
Vr. 13 0.41 12.50 6.59 19.25
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge:
November.
Hoogwater. Laagwater.
Wo. 11 1.04 13.23 6.54 19.13
Do. 12 1.47 14.03 7.32 19.51
Vr. 13 2.27 14.39 8.09 20.23
B Handen rood en ruw
Jj (Ingez. Med.)
het nationaal-socialisme niets is voor
den Nederlander"; toen hij daar zesen
dertigduizend menschen op de wenken
van een klein kereltje als één man zag
gehoorzamen.
En daarnaast schetste spr. hoe men
op dezen landdag een zeer gewaardeerd
en hoogstaand Joodsche collega beje
gende. Spr. wees er daarbij op, wat er
thans voor het vrije Nederland op het
spel staat, en hij sprak als zijn overtui
ging uit, dat ook de liberalen gelukkig
bezig zijn warm te worden. In verband
hiermede noemde spr. van de tegen-
stroomingen: de volksbeweging ^Een
heid door democratie een beweging,
waartegenover voorzichtige
sympathie aanbevolen zij, verder;
het Genootschap „De Rechtsstaat", dat
ook sociaal-democraten onder zijn le
den telt. Degenen die dit laatste als een
bezwaar zien, wees spr. er op, dat het
toch een belangrijk punt is, dat de soci
aal-democraten door hun toetreding er
blijk van hebben gegeven de idee van
den rechtsstaat te aanvaarden, dus te er
kennen, dat het Recht boven alles
gaat, en dat dit recht niet altijd en over
al is; de helft plus één. Tenslotte wees
spr. nog op een in statu nascendi zijnde
beweging „Het Nederlandsche Volks
Verbond", dat geen politieke partij zal
zijn, doch dat streven wil naar een over
koepeling van onderscheiden politieke
inzichten, teneinde deze, politiek onder
scheiden, toch tot nationale samenwer
king te brengen. Spr. schetste deze drie
lichamen als een wig die gedreven
wordt tusschen fascisme en communis
me, en hij betoogde, dat mede de libe
ralen in deze wig een krachtigen druk
kunnen helpen uitoefenen naar den goe
den kant, als zij beseffen wat deze tijd
van hen eischt. (Applaus).
De heer Van Bommel van Vloten zeg
de hierna in 'n slotwoord den spreker
hartelijk dank voor zijn korte politieke
rede.
VLISSIK6EN.
Duitsch motorschip aan den grond.
Het' Duitsche motorschip „Weser"
van den Nörd Deutschen Lloyd te Bre
men, op weg van Antwerpen naar Rot
terdam, is in den afgeloopen nacht om
twee uur te Vlissingen op de Nolle-
plaat aan den grond g'eloopen en blijven
zitten. Het! schip is vermoedelijk uit het
roer geloopen. Vier sleepbooten zijn ter
assistentie aanwezig.
Nader wordt gemeld:
Het Duitsche motorschip „Weser", is
1 tftwtnctKte
MIDDELBURGSCHE COURANT
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Bij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
*2* GOESOHE COURANT£!2£
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap ,,De Middelburgsche Courant'; Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon: Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no, 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 15
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met i
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou-
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
Men vraagt zich af, welke terugslag
de waardevermindering van den gulden
op de Duitsch-Nederlandsche handels
betrekkingen zal hebben. Doordat de
Het groote rijk van het zwijgen gaat
hooger dan de sterren en dieper dan
de afgrond.
k,:y
