VOOR DE JEUGD, ond» redactie
o;zoor
ZEEUWSCHE KRONIEK.
DAMMEN EN SCHAKEN.
VOOR BEGINNERS.
Mevrouw G. E. DE LILLE HOOGERWAARD.
van
'S AVONDS IN BERENLAND.
HET NEGERINNETJE.
WIMPJE EN PLUT0.
vier jaer doe, wa z' in 't leste jaer
van den oörelog ook erg moste
doe, da 's te zeien: oengerlie. De
bedoelienge is om daedeur Duisch-
land sterk te maeken, a zü de
Duischers zelf daedeur erg ver-
zwakke, J' iest er van, a j' er over
dienkt, wat er gebeure za, as dae
van de winter de griep uubreekt.
Oe za die dae kunne moorde. En
zü de Duischers, die ;noe volle
vrieëid gekregen om te schelden,
dan meuge vraege, of t'er mede
plichtigen bin an die moord en zö
jae, meuge 'ze dan naemen vrae
ge?
Mè vö de naeste maend bin z' in
ielk geval onder dek oör, wan
z' ebbe kool. En noe gaen ze voo
't middageten êest koolsoep eten
en dan bie d' aerepels köolslae mi
koölrollaode en in plekke van
sause neme ze dan sop uut de
kooien. En dat aoles moe vreêd
lekker zien en ook zö gezond deur
aol de vietemientjes. Je merk wè,
Jan, a je vee kool eit, kü j' ook
vee köol verkoöpe.
't Zou mien niks verwondere,
of den oogsten in Itaolië eit ook
meegedae an 'n kursus vö 't spre
ken in 't openbaer. Joen, Jan, je
moet er nie zot over dienke om
dae nil zoövee tetteretet, boem-
boelm .aol die menschen toe te
spreken en.te zeien, wa z' al
lank wiste. Mer één diengen wiste
ze dan toch nie en dat was van
dien olieftak, die d'n uut acht
muljoen bajonetten zal opeffe. 'k
Zou nie graog d' Iteljaonders be-
leedige deu te zeien, da ze dat
aolemaele g'loofde. Noe, 't is ook
nie waere. De waereid is, dat den
oogsten dienkt, dat Itaolië mi vree
gelaete zal oöre omdat 't zö sterk
bewaepend is. Mè wilt ;'n zelf ef-
fetief den vrede? Kiek, ie zeit
vlak uut, da zien land mi z'n ouwe,
schitterende beschaevienge vee
rechten op deze waereid eit. Wie
zoö over rechten praot, praot over
oörelog. Laete m'n ope, dat 'n nog
is zoö beschaefd oört, dat 'n min
der over rechten, mè meer over
gerechtigeid praot.
'k Lezeaoltied de Zeeuwsche
kroniek en omda 'k noe weet, dat
jie dat ook doet, wi 'k je schrie-
ve, dat er één mien gezeid eit, dat
die geleerde meneer van die kro
niek lillijk bezie de waereid is
in 't gene, dat 'n schreef over de
puie van 't staduus in Veere. Vol
gens um zou d'er dan op die puie
voo 1795 gestaen Gehoorzaem-
heyt Godt en der wetten weert
der menschen ongeluck. Mè dat
deugde toen nie eêlemaele mi en
in plekke van: der wetten wier
toen in dat jaer gebeiteld: der
overheyt. A weê volgens um wiere
mit die wetten bedoeld de wetten
Gods. En noe g'loof 'k wè, dat 'n
z'n zin eit, as de lezers noe mè
gedocht wat waere die Veere-
naers in dat jaer toch goddeloos.
Nog eêst: ie is êelemaele mis. De
waereid is'/ dat in 1620 in de
steen gebeiteld wier: Gehoor-
saemheyt Godts ende der Over
heyt, Weert der menschen onge
luck. 't Is dudelijk, dat die ver-
maenienge g'liek staet mit 't ge
bod: Vreest God, eert den Ko
ning. En noe wier in 1795 der
overheyt veranderd in: der wet
ten. Daemee wiere bedoeld de
wetten van 't Land en de Stad.
Die wetten wiere toen nog oöger
gesteld as d' overeid. Laeter is t'er
in plekke van der wetten wi ge
zet: der owerheyt. Affijn, je weet 't
noe
J'eb aolebei de groetenisse van
Jikkemien en
je goeie vriend,
Jewannes.
6 NOVEMBER 1343.
Jan van Beaumont, be
zitter van de heerlijkheid
Goes, zorgt voor meer
veiligheid.
Van de Zeeuwsche steden heeft
Goes wellicht de meeste oproeren
gehad, 't Scheen of de Goesenaars
spoedig warm liepen en dan maar
dadelijk tot handtastelijkheden
overgingen. Die eigenschap moe
ten zij reeds vroeg hebben gehad,
want in 1348 nam Jan van
Beaumont de volgende bepalingen:
Niemand mag binnen het dorp Ter
Goes eenigerhande soort wapens
dragen, uitgezonderd knijven
(knipmessen). Niemand mag 's-
nachts zonder licht op straat loo-
pen en alle vechtpartijen zijn ver
boden.
^november"Ï65O7'^
Willem II, stadhouder van
Holland, Zeeland en van
vier andere gewesten
sterft.
Dit overlijden van een stadhou
der melden wij, omdat Zeeland
zich destijds tegenover 't huis van
Oranje niet bijzonder gunstig heeft
betoond. Toen Frederik Hendrik,
de vader van Willem II op 14
Maart 1647 overleed, verkozen vijf
gewesten nog in 't zelfde jaar Wil
lem II tot stadhouder, terwijl de
ze eerst in 1648 van Zeeland zijn
lastbrief ontving. Zeer korten tijd
heeft hij de functies van zijn vader
bekleed, daar hij op 6 Nov. 1650 op
24-jarigen leeftijd aan de pokken
stierf. Acht dagen later werd zijn
zoon, de latere Willem III gebo
ren.
De Staten van Zeeland hebben
na 't overlijden van Willem II da
delijk aan den heer Joh. de Knuyt,
den vertegenwoordiger van den
prins in de Staten als Eerste Ede
le, ontslag gegeven. Zij begeerden
niet alleen geen stadhouder meer,
maar ook het recht van Eerste
Edele, door de prinsen van Oranje
als heeren van Veere en Vlissin-
gen bezeten, erkenden zij niet
meer. En toch is Zeeland het eer
ste gewest geweest, dat later naar
een prins van Oranje verlangde.
Het is bekend, dat Veere, dadelijk
gevolgd door de andere Zeeuw
sche steden, op 21 Juni 1672 het
eerst Willem III tot stadhouder
uitriep. Reeds vroeger, op 19 Sept.
1668, werd de jonge prins in de
vergadering der Zeeuwsche Sta
ten toegelaten als Eerste Edele.
Hij werd te Middelburg met ge
schut en muziek feestelijk ontvan
gen. Van Middelburg ging hij naar
Vlissingen.
9 NOVEMBER 1337.
De Engelschen landen in
Kadzand.
In dit jaar was de honderdjarige
oorlog begonnen tusschen Enge
land en Frankrijk. De graaf van
Vlaanderen Lodewijk II van Ne-
vers koos met de Vlaamsche rid
ders de zijde van Frankrijk. De
meeste steden met haar machtige
gilden verzetten zich hiertegen en
kozen de zijde van Engeland. Daar
Vlaanderen aan de noordelijke zij
de open lag, landde een Engelsch
leger op 9 November 1337 op 't
eiland Kadzand. De Vlaamsche
krijgsmacht, die hier de Engel
schen afwachtte, werd door dezen
geheel verslagen. Vele voorname
edelen, waaronder Guy de broeder
van graaf Lodewijk, werden ge
vangen genomen. Het geheele
eiland van Kadzand werd door de
Engelschen geplunderd.
15 NOVEMBER 1775,
Groote afname der dui
nen bij Domburg.
De duinen, vóór eeuwen door
de zee aan de Walchersche kust
opgeworpen, worden ook weer
langzamerhand door de zee weg
geruimd. Wat nu strand is, lag
vroeger ver landwaarts. Door aan
planting van helm en door andere
middelen is de afname thans ge
ring geworden. Vroeger, toen er
niet zooveel aandacht aan werd
geschonken, was 't vervliegen der
duinen groot. In het midden der
18de eeuw b.v. namen de duinen
aan het Noorderstrand van Wal
cheren gemiddeld 3.5 m per jaar
in breedte af. Dat storm en hooge
vloeden die afname deden toene
men, bleek op 15 Nov. 1775, toen
de duinen bij Domburg in één
nacht twee meter (7.2 m) waren
afgenomen.
25 NOVEMBER 1304,
Geheel Noord-Beveland
door de zee overstroomd.
Wel heeft geheel Zeeland alle
eeuwen door van overstroomingen
te lijden gehad, maar het eiland
Noord-Beveland is wel het meest
Wij laten hier voor beginnelin
gen onder onze lezers de voor
naamste spelregels volgen waar
over bij ongeoefende dammers nog
wel eens verkeerde begrippen be
staan.
1. Het dambord wordt tusschen
de beide spellers geplaatst zóó,
dat de lange lijn van de bespeelde
velden uitgaat van de linkerzijde
van eiken speler.
2. De velden waarop men speelt
worden gerekend van 1 tot 50 ge
nummerd te zijn. Deze nummering
is als volgt: Boven links 1 verder
naar rechts 2, 3, 4 en 5. Tweede
lijn links 6 enz. zoodat 50 onder
aan rechts eindigt.
1 2 3 4 5
47 48 49 50
3. Het spel vangt aan met twin
tig witte schijven op de velden 31
tot 50 tegen twintig zwarte op de
velden 1 tot 20.
4. De speler, die de witte stuk
ken heeft doet de eerste zet.
5. Aanraken is spelen van elk
eigen speelbaar stuk. Zoo lang een
door watervloeden geteisterd.
Op bovengenoemden datum
werd het zeewater door een zwa-
ren storm zoodanig opgedreven,
dat de dijken op verschillende
plaatsen doorbraken. De ellende
van de ingevallen Vlamingen was
nauwelijks voorbij of de waters
nood bracht nog grooter ellende.
26 NOVEMBER 1868.
Het graven van het ka
naal van Arnemuiden
naar de haven van Mid
delburg wordt aanbesteed.
Daar het Sloe voor den aanleg
van den nieuwen spoorweg werd-
afgedamd, werden ook dammen
gelegd in het zoogen. Arnemuid-
sche Gat, zijnde het voorwater
naar Arnemuiden.
Om de gemeenschap van deze
plaats, welke bijna uitsluitend een
visschersdorp was en grootendeels
nog is, met de zee te herstellen,
liet het rijk een kanaal graven
door de oude Arne naar de ha
ven van Middelburg.
Onder deze haven moest toen
verstaan worden het kanaal van
Middelburg naar Veere, dat in
1817 was gegraven.
Op 26 November 1868 werd het
graven van het kanaal naar Ar
nemuiden bij aanbesteding gegund
aan P. J. Lienders te Middelburg.
Waar dit nieuwe kanaal den ouden
grintweg naar Middelburg snijdt
en waar ook het voetpad naar de
ze stad begint, werd door de ge
meente Arnemuiden een pontveer
aangelegd.
R. B. J. d. M.
(Nadruk verboden).
schijf of dam nog niet is losgela
ten,, staat het den speler vrij, deze
naar links of rechts te verplaatsen,
als daar open velden zijn.
6. Slaan is verplicht Men mag
zoowel vooruit als achteruit slaan.
Terwijl de schijven pas na den slag
van het bord genomen worden.
7. Achteruit schuiven mag niet.
Terwijl men niet twee maal over
hetzelfde stuk mag slaan.
8. De meeste stukken moeten
geslagen wórden, dam of schijf
gelden daarbij als gelijke waarde
en men slaat bij gelijk aantal op
slag staande stukken, naar ver
kiezing met dam of schijf. Kan men
echter met een schijf twee of meer
andere schijven slaan en met de
dam maar één dan moet men met
de schijf slaan, omdat meerslag
vóór gaat
Dus damslag gaat niet voor
9. Komen wij tot het diagram te
rug dat ons doet zien de juiste lig
ging van het bord, de nummering
der velden en de plaatsing der
zwarte en witte schijven.
Om partijen en standen te no-
teeren maakt men gebruik van de
nummering. Daardoor is het mo
gelijk de oplossingen van proble
men, slagzetten of eindspelen op
duidelijke wijze op te schrijven.
Het schuiven wordt bij het no-
teeren aangegeven door een lig
gend streepje, het slaan meestal
met een kruisje. Bij het noteeren,
wordt het veld van herkomst ge
noemd, benevens het veld, waar
de schijf na verplaatsing of slag
komen moet. Is er dus geschoven
32 naar 28 dan noteert men 32
28 is er geslagen 32 naar 23 dan
noteert men 32X23.
Men beware deze damrubriek 1
t
In 't schemer-uur leest Moeder
Beer
Uit 't beren-sprookjes-boek.
De kinders luist'ren allemaal;
Niet ééntje is er zoek
Ze zitten om hun moeder heen,
Mooi als die sprookjes zijn
Want ook een bere-kleuter vindt
Een sprookje immers fijn
Van 't prinsje, dat betoverd was,
En van een kleine fee,
Van bere-nimfjes, wonend in....
De grote, diepe zee.
Tot eind'lijk Moeder Beer plots
roept:
Maar nu eerst thee gezet
Een kopje drinken allemaal
En dan heel gauw naar
bed
Zij kleedt de allerkleinsten uit,
D?kt z' één voor één dan toe,
In Berenland is 't als bij ons:
De jeugd is 's avonds moe.
Klaas Vaak komt bij beertjes
ook,
Strooit in hun oogjes zand.
En vóór hij 't weet, reist
menigeen
Dan vlug naar Dromenland.
Carla Hoog.
jiW
Er was een negerinnetje,
Een kleine, domme meid,
Die dacht: Hoe raak ik toch
mijn kleur,
Mijn zwarte kleurtje kwijt
Als ik mij eens goed waste en
Met witte zeepschuim
wreef
'k Geloof, dat 'k mij vandaag
toch heus
Een extra wasbeurt geef
Zij schrobde, schrobde zich met
zeep,
Haar huid deed pijn er van
Als die voortaan niet zwart
meer was,
Kwam d a t er niet op aan
Maar h o e ze borstelde en wreef,
Ze bleef zo zwart, zo zwart
Daarvoor hielp 't warmste
zeepsop niet,
Al wreef z' ook nog zo hard
Daarna heeft 't negerinnetje
Zich ingesmeerd met krijt.
Maar toen ze even speelde, och,
Toen had z' ook daarvan-spijt
Want witte druppels dropen wel
Van beide wangen neer,
Maar in de spiegel zag ze toch
Haar zwarte vel al weer
Tandpoeder nam ze, witte ook
Een hele, dikke laag.
Prcbee1 de 't zelfs uit Moeders
fles
Met poeder voor de maag
Maar hoe dat negerinnetje
Zich ook met wit goed wreef,
Het wss een negerinnetje,
Dat negerin steeds bleef
Ze was toen toch zo erg bedroefd.
Maar Moeder zei: Wat 's
dat
Ik wil je niet graag w i t zien
hoor,
Mijn kleine, zwarte
schat
Getroost was 't negerinnetje,
Toen Moedertje dat zei.
In 't zwarte snuitje stonden toen
Twee oogjes weer heel blij
O, o, wat kijkt die Sprietje boos
Wat is er aan het handje
De kleine muis lijkt erg van
streek,
Kreeg hij misschien een standje?
Daar komt z'n moeder
aangestapt,
Die zal het wel vertellen.
Ze zucht: „Och, och ik heb met
Spriet
Zo heel, heel veel te stellen
Die ondeugd wil weer niet naar
school
't Is steeds hetzelfde liedje:
De school is naar, hij heeft geen
zin,
,,'k Ga er niet heenzegt
Sprietje.
En of ik nu al mopper.neen,
Stout Sprietje wil niet horen
Aan al de standjes, die 'k hem
geef,
Wil d'ondeugd zich niet storen
En of 'k al zeg: „een muisje heeft
De school toch o, zo nodig
Voor stoute Sprietje is zo iets,
Naar 't lijkt, wel overbodig
Want op de muizenschool kan hij
Voor muisjes alles leren:
Hoe hij zich tegen 't kattenkwaad
Het beste kan verweren
Maar als hij toch niet luist'ren wil,
Moet hij het zelf maar weten
Dan heeft hij kans, dat op een dag
De poes hem op zal eten
En als stout Sprietje dat nu hoort,
Staat hij van schrik te beven.
Hij piept heel angslig: „lieve
Moes,
Ik blijf veel liever leven
Toe, brengt U mij maar vlug
naar school,
'k Wil liever alles leren
Dan in een poezenmaag misschien
O, vrees'lijk te logeren!"
Ro Frankfort
Werkendam,
Verhaalje op Rijm
Wimpje lust geen bruine bonen,
En hij wenkt vriend Pluut, de
hond.
Telkens rolt een klein, bruin
boontje
Heel toevallig op de grond.
Wimpje denkt: Och, niemand
zie het
Niemand zegt ten minste
wat
Blij ben 'k hoor, dat Pluut ze
wel lust
O, als 'k Pluto toch niet
had
'n Weekje later brengt Oom Karei
Suikerboontjes voor Wim mee.
Oom zegt: 'k Zou maar gauw
eens snoepen,
Wim Is dat geen goed
idee
Maar juist als de zak is open,
Springt vriend Pluut er tegen
op.
Bonen rollen overal heen:
Zelfs op Pluto's staart en kop
Kleine Wimpje gaat aan 't huilen,
Och, wat heeft hij een verdriet
Moeder zegt: Ja, zie je, Pluto
Kent 't verschil nog zeker
niet
Tussen lekk're bruine boontjes
Endiefijn van
suiker zijn.
Wimpje snikt en snikt nog altijd,
Ja, hij doet wel vrees'lijk klein!
Maar nu heeft het trouwe
vriendje
Met het baasje medelij.
Droef hangt 't staartje neer en
Pluto s
Grote ogen staan niet blij
Wimpje raapt dan al zijn boontjes
Van de grond heel haastig
op.
Vrolijk kwispelt Pluto's staartje;
D' ogen schitt'ren in zijn kop,
Als het baasje hem weer aanhaalt,
Hem zijn „stout-zijn" maar
vergeeft.
Wimpj' is blij, als in het zakje
Hij weer heel veel boontjes
heeft
