GOESCHE COURANT-
W.9dc
PI6I3
De verloving van Prinses Juliana.
WEER EK WIND.
BINNENLAND.
NUMMER 214.
TWEE BLADEN.
DONDERDAG
10 SEPTEMBER 1936. EERSTE BLAD. 179e JAARGANG.
Kiezersvolk en Kamerleden
ZATERDAG 12 SEPTEMBER EEN
NATIONALE FEESTDAG.
De wijziging in de steunregeling.
I ^roviriciaW
MIDDELBURGSCHE COURANT
dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Bij cor.tr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekeni ng no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten by het Bureau voor Publiciteitswaar de der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 1—X
regels f 2.10, elke r. nu 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bi) vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewiisnommers 5 cent.
10).
VU. Het stelsel-Nieuwenhuis.
Dr. ir. J, G. J. C. Nieuwenhuis, wiens
uitspraak ten aanzien van het groote
belang der „wijze waarop de leden van
de Volksvertegenwoordigingen worden
gekozen", wij bij den aanv,mg dezer be
schouwingen en uiteenzettingen met in
stemming aanhaalden, blijkt in zijn „Po
litiek Alarm" van oordeel dat „het te
genwoordig kiesstelsel allerminst vol
doet aan den eisch, dat men daarmede
V olksvertegenwoor digingen verkrijgt,
die de rechtsovertuiging van ons Volk
zoo zuiver mogelijk tot uitdrukking
brengen. Schr. schat plm. 1/10 "deel der
kiezers lid van een politieke partij, ten
hoogste 1/5 dezer neemt, volgens hem,
deel aan de candidaatstelling, en dus
worden de volksvertegenwoordigers,
zoo zegt hij, in feite aangewe
zen door 1/50 der kie
zers! Op grond van dezen „werke-
lijken gang v,an zaken" spreekt deze
auteur van een „buitengewoon slecht en
onbillijk werkend getrapt kiesrecht".
Voor wie niet in deze materie thuis
is, diene, dat „getrapt" lotfelijker
ware het van „trapsgewijze" le spre
ken kiesrecht in tegenstelling staat
tot rechtstreeksch kiesrecht; in het
laatste geval oefent de kiezende kiezer
onmiddellijk of rechtstreeks een
meer of minder grooten invloed op
den te verkiezen persoon uit,
in het tweede geval niet. Indien bv. de
kiezers den gemeenteraad, de gemeente
raden de provinciale staten, de provin
ciale staten de Staten-Generaal en de
Staten-Generaal den president der re
publiek kiezen, d.an geschiedt die pre
sidentskeuze volgens een drievoudig
„getrapt" kiesrecht.
In Nederland wordt momenteel de
Eerste Kamer „getrapt" gekozen, nl.
dooi de Provinciale Staten.
Dr. Nieuwenhuis nu is van oordeel,
dat wij schijnbaar een zeer
„democratisch, algemeen kiesrecht vol
gens het beginsel der E.V. hebben"
doch dat het in wezen verworden
is tot „een getrapt kiesrecht. dat
kiezers dikwijls veel verder doet staan
van hun vertegenwoordigers dan vol
gens het officieele getrapte kies'echt",
en.... daarmede is het „geworden tot
een caricatuur van het „democratische"
doel, d,at men er mede heeft nage
streefd."
Teneinde „te benaderen, dat d e
besten en bekwaamsten
van ons Volk als zijn verte
genwoordigers worden aangewezen",
ontwierp schr. nu een kiesstelsel op
geheel andere basis, aldus:
1. Het volk zelf moet vertrou
wensmannen aanwijzen, die het
persoonlijk kent.
2. Wil men persoonlijk con
tact en persoonlijke be
oordeeling, dan komt men on
verbiddelijk tot het getrapte kiesrecht
en het districten-stelsel.5)
3. _Er worden gevormd kiesdistricten
van 5'10.000 kiezers, samengesteld uit
gemeenten of bestaande uit een ge
meente of deelen van een gemeente.
4. Elk dezer districten wijst van 610
„kiesmannen" aan, woonachtig in het
district.
5. Candidaatstellingen voor ,,kiesm,an"
moeten door 30 kiezers onderteekend
worden.
..J- kiezers kiezen uit deze can-
didatenlijsten, zuiver naar den p e r-
f...?. n' n'et naar nummers van par
ti,lijsten de kiesmannen.
Slechts uit de lijsten, die den vollen
kiesdeeler behaalden hier is des
schrijvers betoog niet over-duidelijk
worden die kiesmannen aangewezen,
welke de meeste stemmen haalden
7. Vacatures worden aangevuld door
de personen, die opvolgend de meeste
stemmen haalden.
8. Het evenredligheidsbeginsel is
aldus schr. hier nog voldoende aan
wezig, omdat een groep van 10 20
der kiezers nog kans heeft haar kies
man verkozen te krijgen.
9. De Kamerverkiezing geschiede
overeenkomstig dit stelsel: 30 kiesman
nen zijn van noode om gezamenlijk tan
hoogste 20 candid,aten te stellen; de
kiesmannen stemmen op personen, niet
op „lijsten met lijstaanvoerders"; slechts
bij het vaststellen van het verkie
zingsresultaat zullen de in
gediende partijlijsten een rol spelen. Ook
hier is het niet heelemaal precies dui
delijk hoe dit stelsel zal werken,
10. Prov. otaten en Gemeenteraden
worden eveneens volgens deze beginse
len verkozen, behalve in kleine gemeen
ten, waar de Raad, volgens de ont
wikkelde grondbeginselen, rechtstreeks
gekozen wordt.
11. Men kan candidaat voor een ver
tegenwoordigend lichaam zijn, zond ;r
eerst kiesman te zijn of geweest te zijn.
Dr. Nieuwenhuis is van oordeel, d,at
dit stelsel aanspraak mag maken op
den naam van een „organisch" kies
recht te zijn, althans een „getrapt kies
recht hetwelk een organischen bouw
vertoont."
(Wordt vervolgd).
8) Deze uitspraak is onverbiddelijk.
te boud? In het voorgaande stelsel zijn
deze voorwaarden immers óók verwe
zenlijkt, doch dat is rechtstreeks en
niet trapsgewijs!.
Hedenmiddag werd uit Den Haag ge
meld:
In verband met de verloving van Prin
ses Juliana met Prins Bernhard van
Lippe-Biesterfeld, heeft het KABINET
BESLOTEN dat a.s. ZATERDAG de de
partementen van algemeen bestuur en
de andere rijksbureaux in het land ge
sloten zullen zijn.
Teneinde dien dag op zoo algemeen
mogelijke wijze te doen worden tot een
dag van nationaal gedenken, drukt de
Minister-president namens den Raad
van ministers de hoop uit, dat andere
autoriteiten en particuliere instellingen
op gelijke wijze als het rijk de gelegen
heid zullen willen openen tot algemeene
deelneming aan de uitingen van blijd
schap en dankbaarheid, die in het gan-
sche volk tot uiting zijn gekomen.
Nieuwe huldebetoogingen voor
het paleis Noordeinde.
Ook gisteravond konden de Hagenaars
niet thuis blijven en zijn zij in grooten
getale naar de binnenstad getrokken;
in het bijzonder n.aar het Koninklijk pa
leis aan het Noordeinde, in welks om
geving het omstreeks 8 uur reeds zwart
zag van de menschen. Geen duizenden,
maar tienduizenden waren hier samen
gekomen om Prinses Juliana en haar
verloofde opnieuw toe te juichen,
Slechts met de grootste moeite en in
tense inspanning gelukte het de politie
de enthousiaste massa, welke reeds tot
de kleine steentjes v,an het voorplein
was gekomen, lot staan te brengen. Men
had intusschen reeds geruimen tijd ge
juicht en door middel van hoera-geroep
gepoogd, het jong verloofde vorstenpaar
op het balcon te krijgen. Het gedrang
was zeer hevig en de gevolgen daarvan
bleven niet uit. Vele vrouwen en meis
jes vielen flauw. Zoover men het Plein,
de aangrenzende Paleisstraat en aan,
weerszijden van het Paleis zien kon, was
het één groote, deinende zee van men
schen.
Het wachten in deze we nig aange
name omstandigheden werd evenwel be
loond. Om half tien verscheen op het
balcon Prinses Juliana, in het wit ge
kleed, met aan tiaar zijde haa' toekom
stige gemaal, Prins Bernhard, gekleed
in smoking. Een oorverdoovend gejuich
steeg op. Duizenden handen gingen om
hoog en zwaaiden en wuifden het jonge
pa.ar toe. En toen weerklonk, eersi
overstemd door het gejuich, doch dan
machtig, ons volkslied.
Maar in het Noorueinde bevonden
zich ook velen, die geen kans zagen op
het voorplein te komen en die toch ook
graag de Prinses wilden zien Ook zij
werden niet te leur gesteld, en groot
was hun vreugde, toen de Prinses en
Prins Benno voor een geopend raam
van den zijvleugel verschenen. Aan het
gejuich scheen schier geen einde te
komen. Nad,at het vorstelijk p.iar zich
weder had terug getrokken, bleef het in
de omgeving nog erg druk.
Tegen half elf, toen het gejuich on
verminderd voovtduurde, kwamen de
Prinses en Prins Bernhard opnieuw voor
het geopende venster van den linkerzij
vleugel om een ovatie van de menigte
in ontvangst te nemen. Door een hand
beweging maakte de Prinses duidelijk,
dat zij iets wilde zeggen.
De Prinses en de Prins danken
de menigte.
Het wachtwoord: stilte werd daarop
uit de eerste rijen'doorgegeven en toen
kort daarop stilte heerschte, sprak de*
Prinses: „Ik ben zeer blij, dat U allen
hier gekomen zijb Ik dank U allen zeer",
waarop het gejuich opnieuw minuten
lang duurde. Even later gaf ook de
prins te kennen, dal hij iets wilde zeg
gen en onder een eerbiedige stilte zei-
de hij: „Ik ben heel gelukkig'. Ik dank
u alleen zeer." Deze woorden werden
wederom met een stormachtige ova'ie
beantwoord. Steeds wuivende trokken
de vorstelijke personen zich terug,
waarna een groot gedeelte van de me
nigte zich verspreidde.
Feestvreugde in Amsterdam.
De Amsterdamsche burgerij heeft gis
teravond op den Dam h,aar vreugde ge
uit over de verloving van Prinses Ju
liana. Een stoet van vereenigingen uit
alle deelen van de hoofdstad trok met
vaandels en muziek voorop naar den
Dam. Naar schatting hebben 25.000 per
sonen aan deze betoogingen deelgeno
men. Topn het laatste vaandel zich op
het plein had opgesteld zette een mu
ziekkorps het Wilhelmus in,. Het „Leve
de Koningin" en het „leve de Prinses"
werd th,ans voor het eerst gevolgd door
„leve prins Bernhard."
De heer J. ter Haar Jr., voorzitter
van het Centraal comité, schetste de
vreugde die het Amsterdamsche volk
heeft aangegrepen bij 't vernemen van
het blijde nieuws. Onder luid gejuich
werd voorlezing gedaan van een tele
gram, dat .aan Prinses Juliana werd ver
zonden en waarin het centraal comité
van oranje- en nationale organ saties als
tolk van de duizenden en duizenden
Amsterdammers, aan prinses Juliana en
Prins Bernhard zijta eerbiedige geluk-
wenschen zendt, God's zegen afsmee-
kend voor een alleszins hoopvolle toe
komst.
De burgemeester van Amsterdam, dr.
W. de Vlugt, dankte in een slotwoord
de burgerij voor haar eerbetoon ,aan 't
Vorstenhuis.,' Het slojt „Lang leve de
Koningin, de Prinses en Prins Bern
hard" lokte weder een luid gejuich uit.
Het couplet „Mijn God ende betrouwen"
besloot de betooging.
Het verlooide paar naar de
Cineac.
Hedenochtend, geheel onverwachts,
hebben Prinses Juliana en. Prins Bern
hard, in gezelschap van Prinses Arm
gard en Prins Aschwin, het paleis door
een zij-uitgang verlaten en het achter
hek uitgegaan, om een wandeling door
de stad te maken.
Tegen half tw,aalf kwam het gezel
schap bij de Cineac op het Buitenhof.
Geheel onopgemerkt traden zij daar
binnen, om de voorstelling bij te wo
nen.
De directie van de Cineac had intus
schen voor een welkomstwoord gezorgd,
dat op het doek geprojecteerd werd en
waarvan de tekst ,als volgt luidde:
„De directie van Cineac roept een
hartelijk welkom toe aan de Kroonprin
ses, Prins Benno, Pr'nses Armgard en
Prins Aschwin, die haar de eer aan
doen, thans in haar midden te vertoe
ven."
De .aanwezigen verhieven zich daar
op van hun plaatsen en zongen spon
taan het „Wilhelmus".
Hierna werd het programma verder
afgedraaid. De hooge bezoekers volgden
dit met groote belangstelling en bleven
gedurende een uur in de Cineac.
Intusschen had het gerucht zich als
een loopend vuurtje door de stad ver
spreid, en duizenden hadden zich in een
minimum van tijd voor het gebouw, in
de hall en overal waar men eenig uit
zicht had op het theater, verzameld, om
de terugkomst van de Prinses en den
Prins af te wachten.
Bij het verlaten der zaal werd door
den presidentcommissaris van de ci
neac, baron Van Till, aan de Prinses
een bouquet anjers aangeboden.
Toen zij op het bordes verschenen,
barstte een donderd gejuich van het
dicht opeengehoopte publiek los en
slechts met de grootste moeite kon de
politie het naar voren stormende pu
bliek op eenigen afstand houden.
Na enkele oogenblikken was dit zelfs
niet meer mogelijk en vormde een aan
tal politieagenten een cordon om te ver
hinderen, dat de Prinses en de Prins in
het gedrang zouden geraken.
De drukte was echter zoo groot, dat,
ondanks alle maatregelen van de politie,
het niet gelukte, een weg voor de vor-
telijke personen vrij te houden. Prinses
Armgard en Prins Aschwin kwamen
tusschen het juichende volk en konden
eerst veel later het Paleis Noordeinde
bereiken. Intusschen hadden Prinses
Juliana en Prins Benno zich, steeds om
stuwd door 'n juichende menschenmenig-
te, over de Groenmarkt naar de smalle
Halstraat weten te begeven, welke door
de politie werd afgezet, zoodat zij op
een rustiger wijze dan Prinses Armgard
en Prins Aschwin het Noordeinde kon
den bereiken.
Stemmen uit Parijs.
Bijna alle Fransche bladen schrijven
over de verloving van Prinses Juliana.
De meeste volstaan met een vermel
ding van de feiten en een opsomming
van de merkwaardigste gebeurtenissen
uit het leven van het jonge paar. Vele
stellen de waarde der historische ban
den tusschen de Oranjes en de lotge
vallen van het Nederlandsche volk in
het licht. In eenige berichten wordt de
.aandacht gevestigd op de lijn, die deze
afstammelinge van het doorluchtige ge
slacht aan Willem de Zwijger verbindt.
Zoomin als de avondbladen hechten
de vanochtend verschenen couranten
politieke beteekenis aan den thans ge
sloten band. Enkele bladen herinneren
er aan, dat de Prinses door zich met
een Duitschen Prins te verloven, hei
voorbeeld van Haar moeder gevojgd
heeft.
In alle artikelen komt uit, hoe veel
zijdig de Prins zich met Zijn verblijf in
verschillende landen georiënteerd heeft.
Bizonder warm is het telegram uit
Den Haag in de Petit Parisien. Dé cor
respondent zegt: „Er kan op het oogen-
blik ter wereld geen gelukkiger volk
zijn dan het Nederlandsche. De blijde
mare voer als een schok van vreugde
tot in de verste dorpen door het heele
land." Ook dit bericht legt nadruk op
de liefde, die het volk de Prinses toe
draagt wegens Haar groote goedheid,
Haar eenvoud en de duizend en een be
koorlijke trekken, die men vertelt over
Haar gehechtheid aan vriendinnen en
jeugdkameraden en vooral om het me-
dedoogen, dat Zij altijd toonde wanneer
het er op aankwam het leed van Haar
volk te lenigen. Het bericht herinnert
aan de bedragen, die Zij herhaaldelijk
aan steuncomités schonk, evenals aan
Haar wetenschappelijke vorming, spor-
tieven zin en optreden in de wereld,
met name op de bals, die de Fransche
gezant te Harer eere gegeven heeft.
(Vad.)
Middelburg, 10-IX-'36. Woensdag: hoog
ste luchttemperatuur 20.5 °C (69 °F);
laagste 12.4 °C (55 °F). Heden 9 h: 13.2
°C; 12 h: 20 °C. 0.3 mm regen of neer
slag. Hoogste barometerstand te dezer
stede, in het afgeloopen etmaal: 766 mm;
laagste 763 mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 7*68.0 mm
te Karlstadt; laagste 743.8 mm te Vest-
manoer.
Verwachting tot morgenavond:
Zwakke tot matige O. tot Z. wind,
licht tot half bewolkt, droog weer, iets
warmer.
Zon op: 6 h 27; onder: 19 h 26. Licht
op: 19 h 56. Maan onder: 16 h 57. N.M.
15 Sept.
September.
Hoogwater. Laagwater.
Do. 10 9.40 22.29 3.23 16.12
Vr. 11 11-12 23.52 5.03 17.46
Za. 12 12.14 24.47 6.15 18.47
Hoog- en
Do.
Vr.
Za.
10
11
12
Laagwater te
September,
Hoogwater.
11.11 23.53
12.43
1.20 13.58
Wemeldinge:
Laagwater.
4.28 17.11
6.04 18.43
7.21 19.47
Hoog- en Laagwater te Vlissingen;
Westkapelle is 28 min. en Domburg
123 min. vroeger; Veere 38 min, later;
(S springtij.)
Een adres van de vereeniging
van Nederlandsche gemeenten.
De vereeniging van Nederlandsche
gemeenten heeft aan den minister van
sociale zaken een uitvoerig adres ge
zonden over de wijziging in de steunre
geling. In dit adres doet de vereeniging
mededeeling van het resultaat van een
bij een aantal gemeenten van verschil
lende structuur ingesteld onderzoek
naar de gevolgen van de voorgenomen
wijzigingen in de regelingen der steun-
verleening en werkverschaffing.
Uit een afzonderlijk bijgevoegde nota
blijkt, dat in verschillende deelen van
het land, met name in de plattelands
gemeenten, wier werkloozen worden
gesteund naar het tarief der 9e klasse,
de maatregelen met erkentelijkheid zijn
ontvangen. Daar toch werd reeds ge-
ruimen tijd de behoefte gevoeld, dat het
tarief van steunverleening een verhoo
ging zou ondergaan. Hiertegenover
staat evenwel, dat in een aanzienlijke
groep andere gemeenten groote moei
lijkheden worden verwacht. Voor zoo
ver uitkeeringen worden verlaagd,
wordt nl, gevreesd, dat verschillende
groepen van werkloozen, die met de
tegenwoordige steunuitkeering maar
juist in hun behoeften kunnen voorzien,
op andere wijze zullen moeten worden
geholpen, zooals door ruimere toepas
sing van de zg. armslagcirculaire, invoe
ring of verhooging van bijdragen voor
ziekenfondsen en ziekenhuisfondsen,
uitbreiding van geneeskundige armen
zorg. Een en ander zal in verschillende
opzichten een verzwaring van de uitga
ven der burgerlijke armbesturen, welke
uitgaven geheel ten laste van de ge
meentekas komen, tengevolge hebben.
Overigens wordt evenzeer gevreesd, dat
de handeldrijvende middenstand betee-
kenende nadeelen van de verlaging zal
ondervinden.
Op grond van hier en daar ingestelde
onderzoekingen wordt betwijfeld,-of de
uitgesproken verwachting, dat de totaal
uitgaven door deze maatregelen niet
omlaag zullen gaan, inderdaad juist zal
zijn. De voorloopige onderzoekingen
evenwel doen vermoeden, dat ook na de
laatstelijk aangebrachte wijzigingen de
totale uitgaven omlaag zullen gaan.
Waar zulks niet de opzet is, rijst de
vraag, of hierin niet een mogelijkheid
ligt om alsnog wijzigingen in de rege
lingen aan te brengen, waardoor deze
minder scherpe gevolgen zullen hebben.
Uit het ingestelde onderzoek is voorts
gebleken, dat de gevreesde gevolgen in
hoofdzaak voortvloeien uit de invoering
van de standaardloonen en de afschaf
fing van den huurbijslag.
Resumeerende brengt adressante het
volgende onder de aandacht van den
minister.
Ten aanzien van de invoering van het
standaardloon:
le. dat gevreesd wordt, dat hiervan
in het bijzonder de groote gezinnen on
der de werkloozen een ernstigen druk
zullen ondervinden, met gevolg verzwa
ring der uitgaven van burgerlijke arm
besturen;
2e. dat de wenschelijkheid bestaat,
dat voor een aantal gemeenten een her
ziening der klasse-indeeling zal plaats
hebben;
3e. dat het wenschelijk is, dat de in de
regeling genoemde termijn, van 26 we
ken gedurende een jaar, waarvoor in
een beroep gewerkt moet zijn, om op
nieuw tot dat beroep te kunnen wor
den gerekend, aanzienlijk wordt inge
kort.
Ten aanzien van de afschaffing van
den huurbijslag:
le. dat daarbij rekening zal worden
gehouden met plaatselijke omstandighe
den, met name of inderdaad woningen
met lage huurwaarde voor de werkloo
zen beschikbaar zijn;
2e. dat het rijk verdere 'medewerking
verleent aan de verlaging der huren van
de met overheidsgeld gebouwde wonin-
gen:
a. door voor gemeenten die financieel
niet bij machte zijn om verdere exploi
tatietekorten te haren laste te nemen,
een extra bijdrage van het rijk te ver-
leenen tot het volle bedrag van het te
kort;
b. door ten behoeve van de woning
wetwoningen, waarvoor geen rijksvoor
schot loopende is, maatregelen te tref
fen, waardoor deze woningen eveneens
kunnen deelen uit de baten van het
huurverlagingsfonds en tevens voor
deze woningen bijdragen en extra-bij
dragen in de exploitatietekorten van
rijkswege beschikbaar te stellen;
c. door te bevorderen, dat spoedig tot
