tfrOVittCtalC
GOESCHE COURANT
WEER EN WIND.
NUMMER 202.
TWEE BLADEN.
DONDERDAG
27 AUGUSTUS 1936. EERSTE BLAD.
179c JAARGANG.
WOd€
5*1613
Kiezersvolk en Kamerleden
verantwoordelijkheid."
IlilHBJiÜs
IEEUM,
MIDDELBURG.
DE INBRAKEN OPGEHELDERD.
mmm
GOES.
WALCHEREN.
MIDDELBURGSCHE COURANT
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
-kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel. Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Bij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster Naamiooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekeni ng no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten b|j het Bureau voor Publiciteitswaar de der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels f 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine AdvertentiSn", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bi) vooruitbetaling Adv. mat
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer con-
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
i). -
„De wijze waarop de leden van de
Volksvertegenwoordiging worden geko
zen is een zéér belangrijk onderdeel
van ons Staatsrecht", aldus vangt dr. ir,
J. G, J. C. Nieuwenhuis zijn betoog voor
een door hem voorgestaan „organisch
kiesrecht" aan 1).
Zoo is het: al is dan de laatste tien,
vijftien jaren de belangstelling voor en
in den stembustijd voortdurend geringer
geworden, al zouden zelfs, naar som-
miger gevoelen, democratie en parla-
mentarisme beiden heelemaal v,astge-
loopen zijn, niettemin blijft „de wijze
waarop de leden van de Volksvertegen
woordiging worden gekozen een zeer
belangrijk vraagstuk". Er is zelfs meer
dan een denker en schrijver over dit
onderwerp van oordeel, dat de vermin
dering der belangstelling voor paria-
ment en politiek voor een niet gering
deel te danken is aan het feit dat juist
in deze wij. ze van ver
kiezing onzer volksvertegenwoor
digers de fout ligt! Met
andere woorden: zouden wij een op an
dere grondslagen opgebouwd stelsel van
verkiezing krijgen, waardoor aan be
paalde n,ader omschreven voorwaarden
van wiskundigen^, technischen, politie-
ken, psychologischen, geografischen of
welken anderen door deze schrijvers
aangegeven aard ook, voldaan zou we
zen, dan zou altijd volgens hen een
grootere belangstelling voor, en mis
schien zelfs wel een algeheele zuivering
en verhooging v,an het peil van onze
politiek, een hoogere waardeering van
Let parlamentaire stelsel daarvan het
gevolg kunnen zijn.
Van verschillende kanten heeft men
zich met deze stof bezig gehouden. De
publicatie waarmede wij heden een aan
vang maken, heeft tot doel een over
zicht te bieden van een en ander, het
welk de laatste jaren op dit gebied ge
schreven werd; de hoofdlijnen der ver
schillende denkbeelden en der ter ver
betering van ons kiezen ontworpen
stelsels te trekken en naast elkaar te
stellen, teneinde aldus een indruk te
krijgen van de verscheidenheid der
wenken en wenschen, misschien ook
van de mgewikkeldheid van het pro
bleem.
Het materiaal, waaruit wij een en
ander tot dit doel zullen putten, zal wel
niet volledig zijn, maar dat behoeft ook
niet: eenig inzicht in wat er de laatste
jaren op dit gebied zoo al gedacht en
geschreven is, zal het toch wel kunnen
bieden.
Dit materiaal is dan het volgende.'
I. Rapport dd. 17 Febr. 1930 van de
studiecommissie ingesteld door het
hoofdbestuur van de Liberale Staats
partij „De Vrijheidsbond", voorzitter
mr. J, Drost, met een minder
heidsnota van H. W. J. P r i e m s.
II. „Crisis-overpeinzingen in verband
met onze Kieswet", door B. C. de
Groot; Blankw,aardt en Schoonho
ven, Rijswijk (Z.-H.) 1932.
III. Het parlementaire stelsel en de
vrijheid van den kiezer", door jhr. mr.
*,W; D. de Jonge; H. D. Tieenk
Willink en Zn„ Haarlem, 1933.
M „Kiezen of Deelen", rede van mr.
W. C. Wendelaar, 14 Oct. 1933.
V. Het Kiezersvolk en zijn Kamerle
den, door dr. S. S. Smeding; W.
J. Thieme en Cie., Zutphen, 1934, met
naaere verklaring van een onderdeel
van het stelsel in „Het V ,a der-
land" van 14 Mrt '34, Avbl.
VI. „Politiek Alarm" door dr. ir. J.
G. J. C. Nieuwenhuis; Nijgh
en Van Ditmar N.V., Rotterdam, 1935.
VII. „Grondwetsherziening", npport
van de commissie tot herziening van de
Grondwet naar liberaal inzicht, dd. 14
Mrt 1936; voorzitter mr. W. C. Wen-
velaar.
VIII. „Het Kiesrecht", een serie arti
kelen door „S." in „De Vrijheid" van
21 Jan. '36 24 Mrt '36, met daarop
^volgde polemiek in hetzelfde blad. 2)
IX. IJ, Keestra, [burgemeester v. Cu-
j In: „Politiek Alarm", een woord tot
e v°orstanders van den Rechtsstaat,
van e persoonlijke en geestelijke vrij-
ei en van de individueele bestaans-
J Xolk" heeft schrijver d e -
u; S IpVoodyerfd als de auteur dier
u en in Vrijheid". Des-
4 L r t6c werkelijke auteur,
de heer C. J. Sybrandy te Rijswijk Z.-H.
7onr|nU'15 Êegeven zijn naam als
zoodanig bekend te maken. Red.
lemborg]: „Ons Kiesstelsel en zijn be
zwaren", in de „Maasbode" van 15 en
16 Juli 1936.
X, De regeeringsontwerpen tot wijzi
ging van de Grondwet d.d. Aug. 1936,
met toelichting.
Een overzicht, zelfs al ware het m,aar
schetsmatig van den g e h e e 1 e n
inhoud dezer publicaties zou wel zeer
vele kolommen druks geven. Dat gaat
hier niet. Wie zich in deze materie
geheel verdiepen wil, doet derhalve be
ter de bronnen, hierboven genoemd,
zelve te raadplegen.
Wij gaan in hetgeen hier volgt reeds
uit v,an de veronderstelling, dat men
het er over eens is, dat ons huidige kies
stelsel dringend verbetering behoeft,
zonder dat op ons de plicht rust in on-
derdeelen en in den breede aan te too-
nen dat, en waarom, zulks het geval is.
De positieve kern of pit der opgesomde
geschriften, voorzoover deze concrete
denkbeelden of voorstellen ten aanzien
eener hervorming van ons kiesrecht be
vat, zullen we echter trachten telken
male volledig uit het soms overvloedige
vruchtvleesch der verhandelingen en
beschouwingen te pellen, teneinde al
dus in staat te zijn deze pitten den be
langstellenden lezer op een rijtje voor
te leggen; hij kan deze dan, desge-
wenscht, eens critisch vergelijken.
(Wordt vervolgd).
OPENING VAN DE HAVEN VAN
ENSCHEDE,
Het was gisteren een groote dag voor
Enschede. Na de opening van de ten
toonstelling ,,'t Volle profijt" werd des
middags de haven, het eindpunt van de
hoofdtak van het Twente-Rijnkanaal- in
gebruik genomen. De autoriteiten en
tal van gènoodigden vertrokken per
auto naar Hengelo, waar allen zich aan
boord van de salonboot „De Veluwe"
begaven, welke daarna naar Enschede
afvoer. Aan boord bevonden zich o.m.
de minister van waterstaat, jhr. ir. 0. C.
A. van Lidth de Jeude, de commissaris
van de koningin in de provincie
Overijsel, mr. A. E. baron Van Voorst
tot Voorst, vele waterstaatsautoriteiten
enz.
Toen „De Veluwe aan de havenmon
ding te Enschede arriveerde werd de
boot stilgelegd. De burgemeester uit
Enschede de heer Rückert heeft daarop
in een toespraak de totstandkoming van
de haven gememoreerd en de verschil
lende personen die zich daarbij verdien
stelijk hebben gemaakt toegesproken.
De minister van waterstaat jhr. ir.
van Lidth de Jeude heeft met een rede,
waarin hij de beteekenis van deze ha
ven voor Enschede uiteenzette, de nieu
we haven voor geopend verklaard.
Enschede beschikt thans over een
prachtigen waterweg die althans tot
Zutphen geschikt is voor binnensche
pen van 1350 ton.
VRIJ VERVOER VAN HET
SPOORWEGPERSONEEL.
Een krachtige beperking.
In de gisteren gehouden vergadering
van den bij den Raad aangesloten orga
nisaties van personeel in dienst der Ne
derlandsche Spoorwegen, werd de voor-
loopige overeenkomst inzake het vrije
vervoer, behandeld.
Van het. vrije vervoer blijft bestaan,
ten behoeve van het personeel en hun
gezin twee verlofkaarten per jaar, welke
slechts kunnen gelden voor den duur van
het verlof van den man. Eveneens zal
vrij vervoer blijven gelden bij verplaat
sing en ouderbezoek, het laatste even
wel sterk beperkt. Alle ander vervoer
gaat voorts uit van het beginsel van
sterke beperking en betaling, zij het te
gen gereduceerden prijs. Dit zal gelden
voor particuliere reizen, markt- en kerk
bezoek, benevens voor schoolgaande
kinderen, hetgeen tot nu toe gratis werd
verschaft en als zoodanig een onderdeel
der arbeidsvoorwaarden van het perso
neel vormde. Ofschoon vanzelfsprekend
deze verslechtering der arbeidsvoor
waarden zeer groote teleurstelling in den
kring van het personeel heeft teweeg ge
bracht, hebben de hoofdbesturen beslo
ten, in verband met den bedrijfstoestand
en om verder zoo vaak ongemotiveerde
critiek op hun z.g. voorrechten van vrij
vervoer te ontgaan, den leden te advi-
seeren de nieuwe regeling, welke dus
uitgaat van het beginsel van het vervoer,
te aanvaarden.
Een gierigaard is te vergelijken met
een vergulde fontein, welke geen wa
ter geeft.
DE NIEUWE STEUNMAATREGELEN,
De Vereeniging van Nederlandsche
Gemeenten heeft den minister van so
ciale zaken verzocht een beslissing over
het al of niet opnieuw opschorten van
de nieuwe steunmaatregelen na 15 Sep
tember te willen aanhouden, totdat zij in
de gelegenheid is geweest den minister
in kennis te stellen met de resultaten
van een door haar ingesteld onderzoek.
HR. MS. „JAVA" NAAR ONS LAND?
Naar de „Javabode" verneemt, wordt
Hr. Ms. kruiser „Java" in gereedheid
gehouden om naar Nederland te kunnen
vertrekken. Verschillende officieren
hebben aanzegging gekregen, dat zij t.z.
t. met een oorlogsschip zullen thuisva
ren. Het is echter waarschijnlijk, dat
met het vertrek van de „Java' zal wor
den gewacht tot de „De Ruyter" hier is.
Er bestaat intusschen groote kans dat
Hr. Ms. „De Ruyter" ter gelegenheid
van de kroningsfeesten van Z. M. den
Koning van Engeland, Edward VIII, ter
vertegenwoordiging van Nederland naar
Engeland zal worden gezonden. Uiter
aard zou het zeer toe te juichen zijn
waneer bij de groote vlootschouw, wel
ke bij die gelegenheid zal plaats hebben,
Nederland met een zoo volkomen up-
to-date" en mooi schip als de „De Ruy
ter" voor den dag zou komen.
NED.. MIDDERNACHTZENDING.
De alg. vergadering te
Middelburg,
■Naar wij vernemen zal de algemeene
vergadering der Ned. Middernachizen-
dingvereeniging dit jaar in Zeeland,
waarschijnlijk te Middelburg worden ge
houden. Voor deze vergadering, die be
paald is op 30 Sept. zal aan Zijne Excel
lentie den Minister van Binnenlandsche
Zaken, mr. J. A. de Wilde worden ver
zocht een toespraak te houden over:
„De taak van Overheid en Volk in den
strijd tot verheffing der ieden".
Mocht de minister zich niet kunnen
beschikbaar stellen dan zal als spreker
optreden oud-Minister Bijleveld of het
hoofdbestuurslid Z.Ex. jhr. mr. D. J. de
Geer.
WERKLOOZE LANDARBEIDERS
In verscheidene gemeenten een
hoogere uitkeering.
Naar wij vernemen zijn de georgani
seerde landarbeiders in de volgende
Zeeuwsche gemeenten overgebracht van
klasse A naar klasse B. Door deze wij
ziging, waarop door de landarbeidersor
ganisaties op grond van de coutractloo-
nen reeds was aangedrongen, wordt
voor de georganiseerde landarbeiders
verkregen, dat ze bij werkloosheid een
hoogere uitkeering ontvangen.
De gemeenten zijn: Kloetinge, Ril
land, 's Gravenpolder, Oudelande en
Ellewoutsdijk op Z. Beveland en Aar
denburg, Breskens, Cadzand, Eede,
Groede, Nieuwvliet, Oostburg, Retran-
chement, Schoondijke, Waterland
kerkje, Zuidzande, Biervliet, Hoofd
plaat, St. Kruis, Sluis, en IJzendijke in
Zeeuwsch-Vlaanderen.
HET NOTARISHUIS IN DE ABDIJ
VERDWIJNT.
Een voor onze stad zeker belangrijk
bericht, is, dat het Notarishuis in de
Abdij, waar de heeren De Groot nu ruim
65 jaar hun verkoopingen hebben ge
houden, verkocht is aan den Staat der
Nederlanden met de bedoeling het ge
bouw te bestemmen voor uitbreiding
van de Provinciale griffie.
Het pand, dat vroeger bekend was
als het huis Tholen en waar dan de af
gevaardigden uit Tholen in het provin
ciaal bestuur tijdens hun verblijf te
Middelburg hun intrek namen, komt dus
wederom bij de Provincie in gebruik. De
verkoop geschiedde tegen het einde van
1936 en daarna zal de heer De Groot
zijn vendu voortzetten in het ook aan
hem toebehoorende gebouw „Mercu-
rius" in de Koepoortstraat. Zooals wij
verlederi jaar bij het 100-jarig bestaan
der zaak meldden, kocht de grootvader
van den tegenwoordigen eigenaar het
pand op 31 Maart 1871 en is het dus
ruim 65 jaar eigendom der familie ge
weest.
Wij zijn overtuigd, dat niemand, ook
de heer De Groot niet, het ons euvel
zal duiden als wij schrijven, dat het
aanzien van ons onvelprezen Abdijplein
slechts kan worden bevorderd door de
zen terugkeer van het pand bij het Rijk.
Daders gearresteerd.
In de inbraken, die in de Arbeidsbeurs
in den nacht van 2 op 3 Augustus en bij
M. J. P. alhidr in den avond van 7
Augustus gepleegd zijn, heeft de politie
na dagen van ijverig en moeizaam speu
ren op een terrein, dat zich tot in
de onderwereld van eenige onzer groote
steden uitstrekte, licht gebracht.
Vóórdat de inbraken gepleegd waren,
had een Amsterdamsche taxi in de twee
de helft van Juli diep in den nacht een
bezoek aan deze gemeente gebracht. Een
agent van politie, die in de stad surveil
leerde, had deze auto gezien en het num
mer genoteerd. Toen de inbraken ge
pleegd waren, rees reeds onmiddellijk
verdenking tegen de inzittenden van
deze taxi. De politie alhier stelde zich
toen in verbinding met die te Amster
dam, waar de bedoelde taxi werd opge
spoord. t
De chauffeur legde enkele verklarin
gen af, die bezwarend waren voor M. J.
P. Deze werd toen aan een streng ver
hoor onderworpen en zijn gedragingen
den laatsten tijd werden minutieus nage
gaan. Er kwam toen aan het licht, dat P.
in Amsterdam enkele dagen aan den
zwier was geweest en de gemaakte
verteringen waren van dien aard, dat P.
deze niet meer uit eigen middelen heeft
kunnen betalen en zich aan onder zijne
berusting zijnde gelden van Bonden
i moest hebben vergrepen. Na zijn bezwa-
rende verklaringen en zijn bekentenis
voor de Justitie is hij terzake van ver
duistering in voorloopige hechtenis ge
steld, zooals wij verleden week reeds
meldden.
De politie rustte echter niet en zette
haar nasporingen ijverig voort. Er kwam
vast te staan, dat P. nog meer reizen
ondernomen had, met het doel middelen
te vinden om zijn tekort te dekken. Hij
is toen in één onzer groote steden in
kennis gekomen met bij de politie on
gunstig bekend staande personen, die
hem weer in contact brachten met „zwa-
j re jongens" uit de Amsterdamsche on-
derwereld. Er was spoedig beklonken,
dat de Arbeidsbeurs te Middelburg het
zou moeten ontgelden. De brandkast
bleek echter tegen de hardnekkige po
gingen om haar te forceeren, te zijn op
gewassen. Hierop werd de „inbraak" bij
P. beraamd, met het bekende resultaat.
Toen P. naar den Schouwburg was, was
zijn geldkist bij zijn thuiskomst openge
broken en het „zich daarin bevindende
bedrag" van ongeveer 900 heette te
zijn verdwenen,
Intusschen bleek dat enkele verdachte
personen in de kermisweek Middelburg
met een bezoek „vereerd" hadden en de
politie had voorloopig werk deze gege
vens te controleeren en na te zoeken.
Het arbeidsterrein strekte zich al
spoedig uit tot Nijmegen, Arnhem en
Amsterdam en nadat de politie van hier
achtereenvolgens in die gemeenten
„poolshoogte" had genomen, kon reeds
successievelijk worden overgegaan tot
arrestatie van enkele verdachten, die
eveneens ter beschikking van de justi
tie zijn gesteld.
Het onderzoek wordt nog voortgezet.
Inmiddels bleek ons, dat hier door
Justitie en Politie een aardig staaltje
van opsporingswerk geleverd is. Men
had blijkbaar gemeend hier een rustig
„arbeidsterrein" te hebben gevonden en
wie weet of nog niet meer inbraken zou
den zijn gevolgd, als de opsporings-amb-
tenaren in deze zaak niet zoo energiek
Middelburg, 27-VIII-'36. Woensdag:
hoogste lucht temperatuur 25.5 °C (78
°F); laagste 13.1 °C (55 °F). Heden
9 h: 15 °C; 12 h: 19.6 °C. Geen regen
of neerslag. Hoogste barometerstand te
dezer stede, in het afgeloopen etmaal:
773 mm; laagste 771 mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 773.5 mm
te Karlstadt; laagste 757.4 mm te Jan
Mayen.
Verwachting tot morgenavond:
Zwakke tot matige N.O. tot O. wind,
helder tot half bewolkt, droog weer,
koele nacht, warm overdag.
Zon op: 6 h 04; onder: 19 h 59. Licht
op: 20 h 29. Maan op: 17 h 04; onder:
24 h 45. V.M. 1 Sept.
Hoog- en Laag water te Vlissingen:
Augustus.
Hoogwater. Laagwater.
Do. 27 9.23 21.58 3.05 15.41
Vr. 28 10.45 23.21 4.32 17.14
Za. 29 11.50 24.23 5.51 18.25
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge:
Augustus.
Hoogwater. Laagwater.
Do. 27 10.54 23.26 4.03 16-43
Vr. 28 12.17 24.51 5.29 13.12
Za. 29 13.34 6.54 19.24
Westkapelle is 28 min, en Domburg
23 min. vroeger; Veere 38 min. later
(S springtij.) j Hl sü
waren opgetreden en voorloopig den pas
yoor verdere inbraken hadden afgesne
den.
Naar wij nog vernemen, was ook de
vrouw van P. in verband met deze zaak
aangehouden, als verdacht bij een en
ander betrokken te zijn. Zij is Dinsdag
middag echter weer op vrije voeten ge
steld.
Geen varkens houden.
De politie heeft proces verbaal opge
maakt tegen J. A. L, die in strijd met
art. 93 der politieverordening binnen de
kom der gemeente varkens hield.
Plotseling overleden.
Op het werk tot den bouw van de
nieuwe woning aan den ingang van het
Park de Griffioen, is gisterenmiddag een
67-jarige timmerman, die met een an
der stond te praten plotseling onwel ge
worden en in elkaar gezakt. De man
overleed direct.
Minderjarige op stap.
Door de politie alhier werd het min
derjarige meisje M. H. v. d. S., dat in
een logement te dezer stede vertoefde,
aangehouden en op transport naar Til
burg, haar ouderlijke woonplaats, ge
steld.
Buitenlandsche werkkrachten.
Tegen een café-houder te dezer ste
de werd proces verbaal opgemaakt
wegens het in dienst hebben van bui
tenlandsche werkkrachten, zonder dat
hij daartoe een vergunning bezat.
Rijwiel vermist.
D. J. te 's Heer Arendskerke, deed bij
de politie aangifte van de vermissing
van zijn rijwiel.
Jubileum ds. Homburg.
Naar men ons mededeelt is de datum
waarop ds, Homborg zijn 40 jarig ambts
jubileum zal herdenken vervroegd en
bepaald op Woensdag 2 Sept. a.s.
VEERE. De dezer dagen gehouden in
zameling ten bate van den gewapenden
dienst voor oudstrijders heeft een be
drag van ruim 6 opgebracht.
VEERE. Woensdagavond ging een
tweetal jongelieden met een sloepje
naar buiten, doch door den sterken
wind sloeg het ranke bootje om. Het
tweetal, dat gelukkig kon zwemmen,
wist zich vast te klampen aan het om
geslagen sloepje, waarna hulp kwam
opdagen in den vorm van de veerboot,
die den dienst van Veere op Kamper
land onderhoudt. De drenkelingen wer
den aan wal gebracht en het bootje kon
worden geborgen.
