KRONIEK van den DAG. Sir Basil Zaharoff ilNNENLANG. eelahd. TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CRT.) VAN MAANDAG 17 AUGUSTUS 193$. No. 193. De chaos. «i „Kanonnenkoopman En Gros" 10). vo^h^t f/.so 2.30 /Pk WALCHEREN. ZUID-BEVELAND. ZEEUWSCH-VLAANDEREN W.D. Hoe langer de Spaansche burgeroor log duurt, hoe minder men er uit wijs wordt. Dat is de schuld van de lectuur er over. Ze heeft zich opgehoopt tot een rijstebrijberg van leugens, verdichtselen en tegenstrijdige beschouwingen. Wie er van proeft, moet voorzichtig zijn om niet j onpasselijk te worden, psychisch dan na tuurlijk. De leugen is onafscheidelijk aan het krijgsbedrijf (hetzij internationale of bur geroorlog) verbonden. Tegenwoordig schijnt de militaire opleiding in Duitsch- land zich wetenschappelijk met het „wa pen" der tendentieuze en valsche be richtgeving bezig te houden. Haar „stra tegische" beteekenis is van propagan- distischen aard. Men onderschatte die beteekenis niet. Een psychologisch goed berekende leugen kan een geheel volk tot razernij brengen en in politicus in een bepaalde richting jagen. Wat een mogelijkheden moet de radio voor een behendige hanteering van dit sinister me dium hebben aangebracht. Geen ander beeld dan dat van een volslagen chaos vermag de onbevoor oordeelde buitenstaander zich dus thans nog van den burgerkrijg op het Iberisch schiereiland te vormen. Zelfs over het politieke substraat er van blijft hij in het ongewisse verkeeren. De zaak ving aan met een militaire putsch, welke op de keper beschouwd is mislukt. De gene raals dachten zich in een paar dagen meester van geheel Spanje te kunnen maken. Een deel van het leger weigerde echter mee te doen, evenals bijna de ge- heele vloot en de luchtmacht. De eerste vraag is nu welke groepen van 't Spaan sche volk zich bij de opstandelingen heb ben aangesloten en welke de regeering trouw zijn gebleven. En de tweede, hoe deze groepen zich tot elkaar verhouden. Op beide vragen moet men een deugde lijk antwoord schuldig blijven. Achter de rebelleerende generaals staan o.a. de fascisten, de conservatieven en monar chisten; achter de regeering de marxis tische arbeiders (socialisten, communis ten, anarchisten) en de radicale kleine burgers. Maar tusschen deze uitersten bevindt zich nog een vrij breede laag van arbeiders, boeren en burgers, die eenerzijds als min of meer trouwe aan hangers der katholieke kerk zich niet met het radicalisme en extremisme van links, anderzijds als republikeinsche de mocraten, zich niet met het fascisme of monarchistisch conservatisme van rechts kunnen vereenigen. Zij vormen een zeer onzeker element in den burgeroorlog, zullen in vele gevallen niet weten, welke zijde ze moeten kiezen. Een belangrijke vraag is verder, of in de gebieden, waar, hetzij de regeering, hetzij de opstandelingen, het heft in han den zeggen te hebben, de bevolking rus tig zal blijven. Zaterdag werd uit Madrid gemeld, dat de opstandelingen te kam pen hebben met ernstig verzet „achter het front". Omgekeerd verkondigen de zenders van Sevilla en Burgos hetzelfde van de regeering. Beide beweringen kunnen waar zijn. In de steden en dor pen, welke beschouwd worden aan de zijde der opstandelingen te staan, zal het radicale en het marxistische element niet opeens in damp zijn opgegaan; en de plaatsen, welke de regeermg trouw heeten te zijn gebleven, moeten nog dui zenden met de rebelleerende generaals sympathiseerende inwoners tellen, Als de opstandelingen het onderspit mochten delven, aldus een gangbare op vatting, zal de links liberale regeering het ongetwijfeld nog met de extremisten van links te stellen krijgen. De socialis ten, communisten en anarchisten, zullen de politieke rekening van hun hulp pre senteeren. Naar men zegt, is het een algemeen geldende wet, dat een groot dagblad pas na minstens drie jaren zijn geld op brengt.^ Dus bezien is het een g'ewoon verschijnsel, dat men aanvankelijk on danks het succes, in geldvergelegenheid zat. Excelsior verscheen in eeri oplage van 150,000 exemplaren. En nu gelieve men zich te herinneren, wat wij meedeelden over de Fransch Russische alliantie, die door de wapen fabrikanten zou zijn bevorderd. Laifjtte, de directeur van Excelsior, maakte dikwijls een wandeling met Za haroff door het Bois de Boulogne, Op een dezer wandeling werd duidelijk, welke motieven Zaharoff geleid moeten hebben, toen hij zich met het blad in liet. Lafitte zelf vertelt, hoe het gesprek verliep. Nadat zij wel een uur hadden geloopen zei Zaharoff: „Pierre, je moet een spe- cialen reporter naar Rusland sturen. Hij bekend zijn, en op de hoogte van militaire en industriëele zaken en hij moet een onderzoek instellen naar de Russische bewapening. Het komt me voor, dat die onvoldoende is en Frank rijk heeft er misschien belang bij, dat te "weten, omdat Rusland zijn bondgenoot Hoe komen echter de zaken er voor te staan, als de opstandelingen winnen? Zijn zij homogeen genoeg, dat men ver deren strijd in dat geval uitgesloten moet achten? Geenszins dunkt ons. Ook ter rechterzijde kan men een conglomeraat van onderling verdeelde groepen waar nemen. De conservatieven willen het ko ninkrijk herstellen; de fascisten willen dat naar alle waarschijnlijkheid niet. Ook is zeer belangrijk de vraag, wie zegeviert het fascisme de „sterke man" zal worden. Generaal Franco heeft het sein tot de rebellie gegeven en schijnt de handigste leider. Maar generaal Moia en generaal Cabanellas, die de op standige beweging in het Noorden lei den, vormden bereids een regeering, met laatstgenoemde als minister-president, zonder daar Franco aanvankelijk in te kennen. Op een deugdelijke en eensge zinde voorbereiding voor een eventueel fascistisch régime duidt dit niet. Veeleer zou men er uit af kunnen leiden, dat Mola en Cabanelias hebben gemeend, Franco den pas te moeten afsnijden. Merkwaardig in dit verband is, dat de zenders van Burgos en Saragossa, die on der controle der beide generaals staan, hun uitzendingen nog geen enkele maal hebben besloten met: „Leve de repu bliek", zooals die in het Zuiden op be vel van Franco geregeld plegen te doen. Zien Mola en Cabanelias misschien lie ver een restauratie der monarchie dan een fascistische republiek met Franco aan de spits? Het is mogelijk, dat al deze vragen weinig reden van bestaan hebben, dat achter de schermen, de toekomstige re geeringsvorm, gelukt het den opstande lingen te zegevieren, reeds bepaald is, en de rollen zijn verdeeld. De uiterlijke verschijnselen echter wijzen vrij perti nent op het tegendeel. BEVORDERING VAN HET VREEMDELINGENVERKEER MET BELGIE EN LUXEMBURG. Kort geleden is, op verzoek van de Belgische regeering, en op initiatief van de Touring Club de Belgique, een Bel- gisch-Nederlandsche commissie opge richt, ter bevordering van het tourisme tusschen beide landen, welke commissie bestaat uit een Belgische afdeeling, on der voorzitterschap van den heer Paul Duchaine, president van de T.C. de Bel gique, en een door den A.N.W.B. in het leven geroepen Nederlandsche afdeeling, waarvan de heer Edo J. Bergsma, voor zitter van den A.N.W.B., het presidium bekleedt. In de eerste vergadering van deze Ne- derlandsch-Belgische commissie, waarbij ook de Luxemburgsche toeristenclub vertegenwoordigd was, zijn verschillen de besluiten genomen, welke de bevor dering van het tourisme tusschen de drie landen beoogen. Zoo werd overeengekomen, dat in den loop van den aanstaanden winter te Brussel en te Luxemburg, onder leiding van den heer Van Deventer, directeur van de A.N.V.V., voordrachtsavonden over Nederland zullen worden gehouden, aan welke avonden een tentoonstelling van Nederlandsch toerisme zal verbon den worden. Van Belgische zijde zal wor den gezorgd voor de noodige propa ganda. Verder werd besloten, dat de Belgen en Luxemburgers zullen deelnemen aan den stertocht van den A.N.W.B., ter ge legenheid van de openstelling van de nieuwe Moerdijkbrug, voor welke ver binding ook bij onze Zuiderburen veel belangstelling blijkt te bestaan, getuige het feit, dat het orgaan van de louring Club de Belgique daaraan een extra nummer zal wijden. Gedurende de wintermaanden zullen de hoofden van de reisinlichtingsdien- is. Je kunt de noodige ruchtbaarheid aan het geval geven door in heel Frank rijk een affiche te laten verspreiden: „Is onze Russische bondgenoot voldoende gewapend? Leest de enquête hierover in Excelsior". Lafitte heeft verklaard heel goed be grepen te heebben, dat deze ïeportage diende om Zaharoffs aangelegenheden in een voor laatstgenoemde gunstige richting te sturen. Hij wenschte het echter aldus uit te leggen, dat, indien Rusland inderdaad slecht bewapend was, hij zoowel als Zaharoff een grooten dienst aan Frankrijk bewezen Een an dere kwestie is, of, aangenomen dat die redeneering deugt, de regeering niet op de hoogte had dienen te zijn, alvorens het bondsgenootschap aan te gaan en of de munitiefabrikanten, die volkomen in gelicht waren, de alliantie niet opzette lijk tot stand brachten teneinde een nieuw afzetgebied voor hun product te vinden. Dus beschouwd zou de enquê te in ieder g'eval niet meer dan de ver betering van een opzettelijk ten aanzien van Frankrijk begane fout zijn. En dan blijft het zooals bekend nog de vraag, of Frankrijk met bewapening van eeni- gerlei bondgenoot gediend zou wezen. Hoe het zij, Lafitte ging tot de enquête over, d.w.z. hij zou er toe over zijn ge gaan, als voordien de wereldoorlog niet was uitgebroken. Lafitte heeft later beweerd, dat de enquête kwestie de eenige zaak was, sten der touristenorganisaties samen ko men, om elkaar op de hoogte te bren gen van de wederzijdsche gegevens en te komen tot een geregelde uitwisseling daarvan. Onder leiding van den heer Van De venter zal in October een propaganda- reis worden voorbereid van Belgen en Luxemburgers naar Nederland, waar voor ook leden van de regeering, auto riteiten en vertegenwoordigers van de pers zullen worden uitgenoodigd, Een besluit tenslotte, dat onze wan deltoeristen genoegen zal doen, is dat de wandelwegen van den A.N.W.B. en van de Belgische en Luxemburgsche toe- ristenvereenigingen in den doop van de zen winter aan elkaar zullen worden ge voegd, zoodat het in het voorjaar van 1937 mogelijk zal zijn, van 's-Hertogen- bosch naar Luxemburg te wandelen, ge heel langs Bondswandelwegen. Men mag hopen, dat door deze maat regelen het toeristisch verkeer tusschen de drie landen zal worden aangemoedigd en bevorderd. DE VERKOOP VAN K. L. M.-VLIEG- TUIGEN EN DE BURGEROORLOG IN SPANJE. Het Eerste Kamerlid Polak heeft schriftelijke vragen gesteld aan minister Colijn betreffende het bericht van het Algemeen Nederlandsch Persbureau om trent den verkoop van twee Nederland- schie vliegtuigen naar Engeland, welke daarna bij de Spaansche opstandelingen terecht zöuden zijn gekomen, juist is? Zou het naar het oordeel des ministers niet juister zijn geweest, aldus den heer Polak, den verkoop, althans den uitvoer van deze vliegtuigen te verbieden, tot dat volslagen zekerheid was verkregen omtrent hun bestemming, of beter nog in de tegenwoordige omstandigheden den uitvoer van vliegtuigen geheel te verbieden? Wil Z.E. de verzekering geven, dat zoo lang de opstand tegen het wettig gezag in Spanje voortduurt, met de groot ste zorg zal worden gewaakt tegen alle trancacties en handelingen, die de positie der opstandelin gen ten goede zouden kun nen komen en dat o.a. nauwlettend acht zal worden geslagen op de bewe gingen van het stoomschip „Lodewijk", thans liggende in de haven van Terneu- zen? FAILLISSEMENTEN ie HALFJAAR 1936., Vermindering. De voorloopige cijfers betreffende de uitgesproken faillissementen van het le halfjaar van 1936 leeren, dat in gei- noemd tijdsverloop minder faillissemen ten werden uitgesproken dan in het le halfjaar van 1935. Het cijfer daalde van 2419 tot 2283. OMZETBELASTING OP BROOD. De Nederlandsche vereeniging van werkgevers in het bakkersbedrijf deelt mede, dat de requesten, door haar tot den minister van finnanciën gericht, waarin geprotesteerd werd tegen de aan de bakkerij opgelegde verplichtingen om over het te voren van omzetbelasting vrijgestelde brood deze belasting voort aan te betalen, alsmede de besprekingen, door haar ten departemente gevoerd, in zooverre resultaat gehad hebben, dat de minister heeft bepaald, dat vrij blijft van omzetbelasting: a. al dat brood, hetzij groot, hetzij hetzij klein- of luxebrood, dat gemaakt is uit deeg, vervaardigd uit geen andere grondstoffen dan meel en bloem, zeme len, zout, melk, melkpoeder, water, moutextract, crème en bakkersvet; b. krentenbrood (geen krentenbollen), voor welks vervaardiging ten hoogste 10 pet. van het gewicht van het gebezigde deegbeslag krenten en/of rozijnen zijn gebezigd; waarbij Zaharoff zich ten opzichte van Excelsior als kanonnenkoopman heeft doen kennen. Tengevolge van intriges zou de sa menwerking tusschen Zaharoff1 en La fitte daarna onmogelijk zijn geworden. Lafitte nam tenslotte zijn ontslag' als directeur. Toen de krant achteruit ging, verzocht Zaharoff hem, opnieuw de lei ding op zich te willen nemen,. Lafitte ging hierop in, mits Zaharoff zich wilde laten uitkoopen. Tenslotte werd het blad overgedaan aan de familie Dupuy. Zaharoff en Lafitte, die de revenuen met de nieuwe aandeelhouders geduren de vijftien jaar hebben gedeeld, verlo ren, naar men zegt, hun invloed op de samenstelling van het blad. De groote oorlog. Kort voor den oorlog moet Zaharoff al heer en meester in de Vickers-com- binatie zijn geweest. Hij had ook den vroegeren concurrent Armstrong tot zich getrokken, besliste omtrent de ges tes van de firma Beardmore, bezat aan deelen Krupp en werkte samen met de Skoda en andere Oostenrijksche onder nemingen. Gedurende de eerste maanden van 1913 verving Zaharof Alfred Vickers als lid van den raad van commissarissen der Fransche maatschappij ,,Le Nickel". In dat jaar kwam tevens de „Société Franqaise des torpilles Whitehead" of Fransche Maatschappij voor Whitehead- torpedo's tot stand. De Vickers-onder c. dat brood, vervaardigd uit gewoon brooddeeg, waaraan bijvoorbeeld een weinig suiker is toegevoegd, zooals in sommige streken van het land te doen gebruikelijk is. De aan de hand van het bovenstaande te veel geheven belasting zal worden verrekend met de nog op te leggen aan slagen. VAN SEPTIC-TANK NAAR BEERTON. Stavenisse zet de klok terug. Het eiland Tholen is in het geluk kige bezit van een waterleiding, met al de weldaden daaraan verbonden. Tot heil van de volksgezondheid komen dan ook in verschillende gemeenten septic- tanks voor. In Stavenisse moet men blijkbaar van nieuwigheden als septic-tanks niets heb ben. Zooals in elke vooruitstrevende ge meente, is ook in Stavenisse een riool. Het is een behoorlijk riool. Het ligt in de straat. Ongeveer tien jaar geleden is het gelegd met buizen van voldoende wijdte. Alleen.... het is gelegd voor den 'afvoer van hemelwater. Dus moes ten de inwoners ander water maar door andere riolen afvoeren, welke er helaas niet zijn. Alles ten behoeve der volksge zondheid. Men heeft vroeger iets gemerkt over het scheeve van den toestand, ontstaan door het hemelwater-riool. Vandaar dat reeds spoedig aan enkele huiseigenaren verlof werd gegeven, hun huishoudwater in het hemelwater-riool te loozen. Thans echter is Stavenisse in enorme moeilijkheden geraakt. Een inwoner laat een nieuw huis zetten; bedenkt dat hij de waterleiding kan gebruiken voor een closet en dat bij zulk een moderne in richting een septic-tank behoort. Het zou de eerste zijn in deze gemeente; in andere plaatsen op het eiland zijn deze reeds lang aanwezig. De man vroeg dus aansluiting op het gemeenteriool. Maar de vroede vaderen, onder leiding van B. en W. vonden dit een schrikkelijke verontreiniging van het hemelwater in het hemelwaterriool; dus werd aansluiting geweigerd. Het werd echter aan B. en W., alsme de aan den Gemeenteraad duidelijk ge maakt, dat de septic-tanks hun vloeiba ren inhoud, slechts druppelsgewijze en dan nog grootendeels gezuiverd, in het hemelwaterriool loozen; dat dus de ver ontreiniging van het mooie hemelwater niet bestond en zelfs niet voor zou ko men als alle perceelen aangesloten wa ren. Fluks werd echter een nieuw motief gevonden. Het schoone riool, hoewel lig- 0aH.cS-4" w* 1 (Ingez. Med.) neming bezit 51 pet. van de aandeelen dezer maatschappij. Zaharoff maakt deel uit van den raad van toezicht, terwijl it: de administratie de eenige dochter van den ijzeren kanselier, prinses Margareta von Bismarck, figureert. Basil Zaharoff is dan vierenzestig jaar. Het was tusschen den moord van Se- rajewo en den moord op Jean Jaurès in, dat Zaharoff bij decreet van Raymond Poincaré, president van de Fransche re publiek, benoemd werd tot commandeur in de orde van het Legioen van Eer, we gens buitengewone diensten. Er valt niet over te twisten, dat Za haroff zich ten behoeve van verschillen de instanties opofferingen getroost heeft Daaraan heeft hij ook zijn officiëele eer bewijzen te danken. De „Temps" schreef in 1918, dat Zaharoff voor de geallieer den vijftig millioen francs heeft uitge geven. Oangenomen, dat dit waar is, blijft het zeker, dat de door hem ge maakte winsten de offers overtreffen; Zaharoff staat nog steeds bekend als 'n der rijkste menschen ter wereld. Hij be gon met niets en verkocht wapenen. Over hetgeen hij verdiende, heeft hij zich nooit uitgelaten en het vermoeden is gewettigd, dat zijn vrijgevigheid uiteraard gelijk alle liefdadigheid te be schouwen als wegschenking van een deel der verdiensten minder voort sproot uit sympathie voor de ontvangers dan uit welbegrepen eigen baat. Het is nu eenmaal al te gevaarlijk de publieke gende in een openbaren weg, was geen „openbaar" riool in den zin der wet. (He laas, er werd niet nader omschreven, wat dit riool dan wèl is, als het niet openbaar is, en reeds verscheiden per ceelen hun huishoudwater daarin afvoe ren.) Dus werd de aansluiting geweigerd. Ten behoeve van het hemelwaterriool en de Stavenissensche volksgezondheid, mag de man geen septic-tank, maar 'n tonnetje gebruiken. Inmiddels heeft de eigenaar, die de besluiten van „de vroede vaderen", merkwaardig vond zich tot Ged. Staten gewend met verzoek, het raadsbesluit te vernietigen. DE DRUKTE AAN DE BELGISCHE KUST. Een bezoek, dat wij Zondag aan en kele Belgische plaatsen met name aan Brugge en aan de badplaatsen van Oostende tot Knocke brachten, heeft ons laten zien welk een enorme drukte er ook dit jaar daar heerscht. In den nacht van Zaterdag (Maria He melvaart), op Zondag, waren er in geen der kustplaatsen meer bedden leeg en ook Brugge kon „uitverkocht" aan den ingang der stad zetten. Velen, die geen plaats konden vinden, zijn de grens over gestoken en hebben getracht in Sluis of andere Zeeuwsch-Vlaamsche gemeenten en zoo mogelijk nog boven de Schelde onderdak te vinden. Ook andere Belgi sche plaatsen, verder in het land wij denken bijv. aan Yperen kregen een deel der onbehuisden. Maar tenslotte waren er toch nog, die heelemaal geen dak boven hun hoofd konden krijgen en zich dan tevreden stelden met 'n plaats je in hun eigen auto, om des morgens in een hotel te vragen zich te mogen verfrisschen. Bij dit alles kwamen dan zoowel Za terdag als Zondag de tienduizenden dag- jesmenschen. De gasten komen van alle kanten, en ook vele Nederlanders vertoeven aan de Belgische kust, wat o.a. blijkt uit het groote aantal auto's met „NL" als natio naliteitsaanwijzing er op. ZOUTELANDE. Vrijdag is alhier een strandfeest gehouden. Des middags von den allerlei kinderspelen plaats en was er een wedstrijd in het bou wen van strandforten enz. De jeugd van de badgasten en van Zoutelande heeft getoond op dit gebied wat te kunnen presteeren. Eerste prijzen werden be haald door Hans Plantijd, Marike Plan tijd, Tijda Smits, Anke Vermunt, Nelly Kopmels, Jan Melse, Hans Nijzink, Mie- ke van der Veen en Jan Mulder. Des avonds werd een optocht gehou den met lampions waaraan ongeveer 350 kinderen deelnamen. Het was voor de kinderen en de volwassenen een vroo- lijke dag,. De commissie die dit feest heeft georganiseerd, heeft eer van haar werk. Door inwoners en badgasten van Zoutelande was 148 voor dit feest bij- engebracht. RILLAND-BATH, Door tot nog toe onbekende oorzaak, geraakte Vrijdag namiddag een klamp ongedorschte tar we, zijnde de opbrengst van 5 gemet, eigendom van de gebroeders M. alhier op een stuk land aan den eersten weg alhier in brand. De heele klamp ver brandde. Voor de eigenaars, die niet verzekerd zijn, een g'roote schadepost. BRAND, SCHOONDIJKE. In den nacht van Za terdag op Zondag is alhier brand uitge broken in de schuur van mej. de wed. B. Het gebouw ligt er geheel bij neer, ter wijl een doschmachine en een snijmachi ne verbrandden en een schaap in de vlammen omkwam. opinie van alle staten tegen zich te krij gen en men moet daarom, zij het in schijn, partij kiezen. Intusschen mag niet onvermeld blijven, dat Zaharoff te Biar ritz een militair hospitaal liet neerzet ten ad fr. 200,000. Hij schonk aan de universiteit van Sti. Petersburg ruim driehonderdduizend gulden voor de stichting van een luchtvaartfaculteit en eenzelfde bedrag voor hetzelfde doel stond hij aan Engeland af. Tijdens den oorlog liet hij een massief gouden ser vies naar de Ëanque de France brengen, opdat het versmolten zou kunnen wor den. En zoo deed hij meer. Al is nooit iets gepubliceerd over de winsten, die de wapenconcerns tijdens den wereldoorlog maakten, de productie is natuurlijk bekend geworden. Hij is van dien aard, dat Lewinsohn schreef: „Als men zich over iets moet verwonderen, is het over het feit, dat nog zooveel menschen levend uit een zoo goed ge organiseerde slachting te voorschijn zijn' gekomen. „In 1915 liet de Engelsche re geering de munitiefabrieken vergrooten, en keerde daartoe aan hun bestuurders tweehonderd millioen uit, en wel 96,000, 000, aan Vickers 84,000,000 aan Beardmore en 70,000,000 aan Arm strong, allen behoorende tot de Zaha roff groep. Zij leverden 25,000 kanonnen 240,000 mitrailleuses, 4,000,000 geweren, 258,000,000 granaten en 10,000,000,000 patronen. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1936 | | pagina 5