Prinses Zita.
KRONIEK van den DAG.
ZEELAND,
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE COURANT) VAN VRUDAG 31 JUU 1936. No. 179.
km 7r-^r
PER STOOMVAART MY. ZEELAND
Averechtsche symboliek.
MIDDELBURG.
VLISSINGEN.
ZUID-BEVELAND.
J—MBa—a—MBBHMaBrWTT'i'tffag»
k - --
In sommige landen, voornamelijk in
Engeland en Frankrijk is eenige onge
rustheid ontstaan met betrekking tot een
eventueelen internationalen weerslag
van den Spaanschen burgeroorlog. De
bezorgden zien in hetgeen zich op het
Iberisch schiereiland afspeelt een ake
lig symbool. Er voltrekt zich daar, mee-
nen ze, een worsteling tusschen het fas
cisme en het communisme waarvan de
principieeï-politieke be'teekenis de
Spaansche grenzen verre overschrijdt.
M.a.w. de Spaansche burgeroorlog zou
wel eens het voorspel kunnen zijn van
een grooten Europeeschen of zelfs we
reld-oorlog tusschen de fascistische en
de communistische (subs, links-democra
tische) landen. Voordat Spanje in vuur
en vlam geraakte werd van een derge
lijke mogelijkheid weliswaar ook ,al ge
rept, doch dan incidenteel. Op 't oogen-
blik daarentegen is 't rampzalig denk
beeld bezig in breede kringen gemeen
goed te worden. Men beroept zich, ter
bewijskrachtige illustratie, dan gaarne
op zekere uitlatingen van Hitler, die
zich zou inbeelden, een bijzondere zen
ding te moeten vervullen; te weten: de
vernietiging van 't bosjewistendom, in
Rusland allereerst en als natuurlijk ge
volg daarvan in de geheele wereld.
De beide partijen, die van Spanje een
hel hebben gemaakt, werken er hard
aan mee, om de beweerde symbolische
allure hunner bezigheid algemeenen in
gang in ons werelddeel te laten vinden.
Generaal Franco, de leider der militai
re fascisten, legde dezer dagen in een
interview met een Engelschen journa
list verklaringen af, Waaruit men de
conclusie zou kunnen trekken, dat hij
in laatste instantie buitenlandsche
machten voor zijn zaak wil trachten te
interesseeren. Dat zouden dan Duitsch-
land en Italië moeten zijn. Het ligt voor
de hand, dat men in deze landen op een
overwinning van het Spaansche fascis
me hoopt. Of Hitler en Mussolini echter
bereid zullen zijn, die overwinning te
helpen bevorderen, op het moment, dat
zulks zonder hulp van buiten niet meer
mogelijk moet schijnen? Generaal Franco
kan natuurlijk probeercn verwikke
lingen te forceeren, welke automatisch
bepaalde machten in beweging zouden
moeten brengen. Spaansch Marokko,
waar hij de baas geworden is, ligt aan
internationaal vaarwater, dat voor een
dergelijk experiment geen ongeschikt
operatieterrein vormt. Zeer vermoede
lijk echter hoeft men zich over deze
eventualiteit niet al te ongerust te ma
ken. Europa is tenslotte nog niet in
twee duidelijk afgebakende kampen, het
eene fascistisch, het andere communis
tisch of daaromtrent, verdeeld. En zulk
een verdeeling lijkt ons voorhands een
onontbeerlijke voorwaarde voor de ver
wezenlijking van generaal Franco's
denkbeeldige coup de theatre. Hitler en
Mussolini zouden het gevoel moeten
hebben, dat met den afloop van den
Spaanschen burgeroorlog de vitaliteit
hunner stelsels staat of valt en de
Volksfront-regeering van Frankrijk
dat op het Iberisch schiereiland het
laatste oordeel over de Marxistische
ideologie wordt uitgesproken. Het een
noch het ander vermogen wij te onder
stellen. De toespelingen van generaal
Franco boeten daarmee hun symbolie-
ke beteekenis echter niet in.
regenover die toespelingen staan uit
latingen van Spaansche communisten,
welke mutatis mutandis van hetzelfde
allooi zijn. Zoo hield eergisteren „La
assionara", een der militantste (en,
naar men zegt, schoonste) vrouwen van
Spanje, een radio-rede te Madrid, welke
zij besloot met een peroratie op de „de
mocratische republiek", die „den gena-
destoot aan het wereldfascisme zal ge-I
ven". Bovendien deed ze een beroep op
de Fransche en Engelsche democraten,
om „een interventie van fascistische
landen" te verhinderen". „La Passiona-
ra" meent blijkbaar, dat de „democra
tische republiek" met haar communisti
sche opvattingen voortreffelijk te ver
eenzelvigen valt. Men hoeft er echter
niet aan te twijfelen: als de burgeroor
log met een overwinning voor de (links-
liberale) regeering eindigt, zullen de
communisten (beter gezegd wellicht: de
marxisten) de rekening voor hun hulp
presenteeren en de „democratische re
publiek" naar hun opvattingen (dicta
tuur van het proletariaat!) wenschen te
constitueeren. Ook voor de Spaansche
communisten voltrekt zich in Spanje
dus een worsteling tusschen twee poli
tieke stelsels, welke voor geheel Euro
pa, en bij uitbreiding voor de geheele
wereld, een griezelig symbolische be
teekenis heeft.
Wij kunnen deze opvatting principi
eel niet deelen. Aanvaardt men den
Spaanschen burgeroorlog als het voor
spel van een verschrikkelijk internati
onaal conflict met dezelfde politieke
dessous, dan impliceert zulks, dat de
toekomst of 'n algemeene fascistische, of
een algemeene communistische structuur
van de staatkundige werkelijkheid in 't
leven zou willen roepen. Elk ander
stelsel zou daarnaast als onbestaanbaar
beschouwd moeten worden. Met de
groote lijnen eener historische ontwik
keling van eeuwen lijkt ons dat echter
ten eenenmale in strijd. Fascisme zoo
wel als communisme berusten op dicta
tuur. En het is steeds weer gebleken:
dictatuur kan voor een bepaalde peri
ode noodzakelijk en daarom nuttig zijn,
een lang leven is haar nimmer bescho
ren. De mensch verdraagt haar op den
duur niet, individueel noch collectief. De
fascistische en communistische syste
men, welke momenteel bestaansrecht
schijnen te hebben verworven, kunnen
daarom naar onze diepste overtuiging,
niet anders dan overgangsstadia naar
een nieuwen vorm van democratie be-
teekenen. De gedachte, dat de wereld
in twee politieke kampen verdeeld zal
worden, welke ten langen leste een
strijd op leven en dood moeten voeren
is in dit licht gezien absurd. Het gaat
niet om fascisme of communisme als
einddoel, het gaat om een democrati
sche regeneratie. Sommige landen blij
ken deze niet te kunnen verwezelijken
dan via het fascisme of communis
me. Dat is hun zaak, zou men kunnen
z®égen. Men mag daar in geen geval
uit afleiden, dat elk land dit tusschen-
stadium noodzakelijk (en misschien:
noodlottig) moet doormaken. Had Ne
derland in 1848 'n revolutie noodig, om
zijn staatsinrichting op liberalistischen
grondslag over te brengen?
Een andere zaak is natuurlijk, of op
de basis van deze overtuiging elke oor
log waarbij de antithese fascisme-com-
munisme een rol speelt, uitgesloten
moet worden geacht. Jammer genoeg
moet men ten aanzien daarvan scep
tisch gestemd zijn. Een gewapend con
flict tusschen Duitschland en Rusland
b.v. behoort maar al te zeer tot de even
tualiteiten. Maar daarmee wordt onze
overtuiging, dat de ontwikkeling der
historie niet uit kan loopen op een wor
steling tusschen fascisme en communis
me om hunzelfs wil niet
aangetast. In Rusland avanceert men
trouwens reeds in de richting van een
democratisch systeem, dat van de
communistische ideologie belangrijke
afwijkingen vertoont. In fascistische
landen is een soortgelijke verschuiving
ook denkbaar en dan nog wel in veel
vlugger tempo, nademaal het fascisti
sche stelsel zijn wankelen grondslag
vindt in de redelooze aanbidding van
een mensch door een collectiviteit.
Als men wil, kan men daarin een religie
zien, maar dan een religie, welke op
geestelijk zand gebouwd werd: haar
vergankelijke Godheid is een sterfelijk
creatuur.
De Spaansche burgeroorlog mag men
geen symbool noemen; hij is een mene
tekel, een vlammende waarschuwing
aan den politieken wand, voor elk land
afzonderlijk, dat met zijn overgeleverde
democratische goederen geen raad
schijnt te weten.
DE DERDE NEDERLANDSCHE
SCHELDEVLUCHT.
In verband met het noodzakelijke
feit, dat voor een goeden wedstrijd in
de nauwkeurigheidsnavigatie de route,
welke de deelnemers aan de vlucht
moeten vliegen, tot op het oogenblik
van aanvang geheim moeten blijven, is
het ons niet mogelijk geweest deze rou
te van de morgen te houden derde
Nederlandsche Scheldevlucht tevoren te
publiceeren.
Ook thans kunnen wij deze route nog
niet bekend maken.
Teneinde onze lezers in Zeeland ech
ter in de gelegenheid te stellen te be-
oordeelen of, en zoo ja waar, zij de deel
nemende vliegtuigen een 25-tal
zullen kunnen zien, latien wij hier in
alfabetische volgorde de voornaamste
plaatsen volgen, waarboven of waar in
de buurt de deelnemers tusschen half
drie en half zes des middag's ongeveer
te verwachten zijn Arnemuiden, Bors-
selen, Brouwershaven, Eikerzee, Goes,
's-Heer Arendskerke, 's-Heer Hendriks
kinderen, Kats, Kolijnsplaat, Kerkwer-
ve), Middelburg, Noordgouw'e, Noord-
welle, Ouwerkerk, Poortvliet, Stave-
nisse, Sint Maartensdijk, Scherpenisse,
Schore, Tholen, Terneuzen, Vlake, Vlis-
singen, Wilhelminadorp, Yerjseke, Zie-
rikzee.
Nogmaals wijzen wij er op. Dit is geen
vliegroute. Die mag niet bekend ge
maakt worden.
WATERSCHAPPEN,
Bij Kon. besluit zijn benoemd:
met ingang van 27 September as. tot
dijkgraaf van den Oost-Nieuwlandpolder,
L. Overbeeke, teWolphaartsdijk;
met ingang van 12 Sept. a.s. tot dijk
graaf van den Mosselpolder, C. J. de
Zwart, te Hoek.
DE TUINBOUW- EN BLOEMEN
TENTOONSTELLING IN ST, JORIS
TE MIDDELBURG,
Nog een dag of 10 en de deuren van
St. Joris zullen zich openen voor de
bezoekers van de bloemen- en tuin
bouwtentoonstelling, die daar geduren
de ruim een week zal worden gehou
den. Deze tentoonstelling waarvan wij
reeds enkele malen berichtten, welke
organisaties er aan zullen medewerken,
belooft een voor Middelburg tot nu toe
ongekende tentoonstelling te worden.
Wij kwamen tot die overtuiging bij een
bezoek aan tuin en zalen, waar wij des
kundige inlichtingen kregen over wat
zal worden geëxposeerd en hoe dat zal
geschieden. In de eerste plaats dan de
tuin. Hier is men reeds druk bezig ach-
i?aRafBMmiiunMMuuA lansBBmnMRHnBBMHgMHni
terin, waar verleden jaar het bassin was
voor de motorbootjes, met het aanleg
gen van perken en paden; men zal dit
ook in andere deelen van den tuin
voortzetten. Alom komen inzendingen
van bloemen en planten; dit laatste ook
van de buitenplaatsen op Walcheren,
waar door muren en hinderlijke inkijk
jes kunnen worden verborgen. De tuin
en daaronder ook de perken zullen des
avonds electrisch verlicht zijn en een
plancher geeft gelegenheid turnuitvoe-
ringen te doen plaats hebben, terwijl
heel den dag een strijkje zich laat hoo-
ren en des avonds muziek-, zang- of
gymnastiekuitvoeringen plaats zullen
hebben. Natuurlijk zal het plancher ook
voor dansen gebruikt kunnen worden
In den tuin zullen nog enkele andere
stands zijn o.a. een in de serre van
tuinartikelen.
Beneden in de achterzaal wordt een
binnen-tuin aangelegd en daar rond
bijna alleen bloemenst,ands, met een en
kele andere ter afwisseling. In de buf
fetzaal komen stands voornamelijk van
tuinbenoodigdheden en kamerplantmest
stoffen. De zijzaal is geheel bestemd
voor een stand van Bu'ta-gas. Op de
bovenvoorzalen zullen de plantenziekte-
kundige dienst, de Z. L. M. afdeeling
tuinbouw, en de veilingsvereeniging
Walcheren hun tenten opslaan! Met en
kele personen, die nog niet beslisten,
wordt nog onderhandeld, maar nu kan
reeds worden gesproken van een te
verwachten groote tentoonstelling. Zij,
die nog willen meedoen, zullen zich zeer
moeten haasten.
TER AARDEBESTELLING
J. VAN BOVEN.
Groote belangstelling was er Donder
dagmiddag bij de ter aardebestelling van
het stoffelijk overschot van wijlen den
heer J. van Boven, Consul van België
alhier,
Verschillende consuls van andere lan
den en autoriteiten waren naar de be
graafplaats gekomen om samen met de
leden van de cargadoorsfirma's John P.
Best, W. Muller Co. en natuurlijk ook
van de firma de Groof Co., waaraan
de heer van Boven 62 jaar van zijn leven
heeft gewerkt, een laatsten groet te
brengen aan dezen Vlissinger bij uitne
mendheid. Aan de groeve voerde het
woord de burgemeester, de heer C A.
van Woelderen, die o.a. wees op het
vele dat de overledene tijdens den groo
ten wereldoorlog voor de Belgische
vluchtelingen heeft verricht. Namens de
firma de Groof, sprak de heer J. E.
Boonstra En als waarnemend consul
van België, dankte spr. voor alles wat
de overledene deed. Hierbij sloot de
consulg'eneraal van België de heer J.
van Haute uit Amsterdam zich aan. Ds.
D. J. Vossers, Ned. Herv. predikant,
schetste wat in den overledene door de
kerk wordt verloren en bad ten slotte
het „Onze Vader". Een neef dankte
voor de gesproken woorden en de be
langstelling.
Onder de talrijke bloemstukken wa
ren er van het Belgisch consultaat, van
de Belgische loodsen-societeit en van
andere Belgische vereenigingen.
RAAD VAN DRIEWEGEN.
DRIEWEGEN. Woensdag vergaderde
de Raad onder voorzitterschap van bur
gemeester Ortt.
De V o o r z. heette de raadsle
den, die allen waren opgekomen met
enkele woorden welkom in deze eerste
vergadering, die onder zijn leiding
plaats vond, en sprak de hoop uit, dat
er steeds een prettige samenwerking
tusschen hem en de raadsleden zal be
staan.
Vraagt inlichtingen en prosp. bij de
S. M. „Zeeland" te Vlissingen en het
Reisbureau Laagland, Van Hengel Co.,
Markt 4 te Middelburg.
(Ingez. Med.)
B. en W. boden de gemeenterekening
1935 aan, die sluit met een totaal aan
inkomsten van f 24782 en aan uitgaven
van f 19086; batig slot f 5696. Tot amb
tenaar van den burgerlijken stand werd
vervolgens benoemd burgemeester Ortt,
die belast zal worden met het sluiten
der huwelijken. Vervolgens werden en
kele pensioensgrondslagen vastgesteld
en een wijziging van de gemeentebe-
grooting 1936 goedgekeurd, die noodig
was in verband met de splitsing der se-
cretariën te Ovezande en Driewegen.
Goedgekeurd werd een voorstel van B„
en W. om voorbereidingen te treffen,
(tot den bouw van een ambtswoning
voor den burgemeester, terwijl voor
dien bouw een bedrag v,an ten hoogste
f 6000 kan worden besteed. Besloten
werd de woning aan den Platteweg te
laten bouwen. Ten slotte werd besloten
toe te treden tot de Vereeniging van
Nederlandsche gemeenten, terwijl de
V o o r z. nog nader de financieele
consequenties zal onderzoeken van toe
treding tot het verifiqatie- en registra
tuurbureau
's-GRAVENPOLDER. Woensdag sloeg
het paard, gespannen voor den wagen,
van den kruidenier A. de W., alhier,
doordat het schrok voor een tractor, op
hol. De wagen viel omver en de 400
eieren, die daarin lagen, waren bijna alle
stuk. Met eenige verdere materieele
schade liep echter alles af. De W. zelf
kreeg geen letsel. (De Z.)„
RAAD VAN WOLPHAARTSDUK.
Adhaesie aan het adres tot be
houd der Oostburgsche Kweek
school.
WOLPHAARTSDIJK. Donderdagmid
dag vergaderde de Raad; afwezig de
heer D. P. Goetheer.
De gem.-rekening over 1935 werd aan
geboden in ontvang op 71364, in uitga
ven op 70780, met een batig slot in
den gewonen dienst van 584, en voor
den kapitaaldienst in ontvang op 6206,
in uitgaaf op 10024, met eeen nadeelig
slot van 3818.
De rekening van het Burg. Armbest,
over dat jaar wees aan in ontvangsten
5478, in uitgaven 4787, en een batig
slot van 691.
Aan J. Rijnhout en J. A. Butijn is ont-
aanwëes, van deze belangrijke docu
menten."
„Mijn beste freule, zou ik dat ooit
kunnen vergeten?" antwoordde hij hof
felijk. „Ik ben werkelijk zeer nederige
Ik heb steedp, dank zij anderen, geluk
gehad."
„De zekerste weg voor onderschei
ding", merkte Nada droogjes op.
Het gesprek werd afgebroken door
kanongebulder. Dank zij Oostenrijk
waren zij goed uitgerust; doch de weer
macht van den koning was belangrijk
sterker.
Het gevecht duurde drie uren, begon
in het oosten van de stad en verplaatste
zich langzaam naar het westen, waar
het paleis was gelegen.
Ondanks het doodelijke vuur der ma
chinegeweren was het aan de overleven
de opstandelingen gelukt het paleis te
naderen.
Hier ontmoetten zij den laatsten te
genstand, hier deden zij hun laatste po
ging voor hun zoogenaamde vrijheid.
De in het paleis verborgen troepen
begonnen nu hun salvo's af te geven. De
opstand was bedwongen in elk ander
stadsgedeelte. Als dat ook hier geluk
te was de zege behaald.
Allen luisterden in angstige spanning.
Oorverdoovend was het gebulder der
kanonnen en het sissen der geweerko
gels. De oproerige bende stond nu voor
het paleis.
(Wordt vervolgd.)
door
WILLIAM LE QUEUX.
48).
Zij keek hem vragend aan. „Wat is
tr nu weer gekeurd?"
„Had ik hem^gisteren maar neerge
schoten, prinses, toen ik dat kon doen.
Vanmorgen hielden wij krijgsraad, maar
over twee personen inplaats van over
drie. Loukoff en de Oostenrijksche\spion
zullen hun straf niet ontloopen; zij zul
len niet meer intrigeeren en moorden".
„En Stephanie?" riep de prinses ang
stig uit.
„Zij ontsnapte vannacht met behulp
van den schildwacht, die haar bewaakte.
Hij ging er ook van door".
Bij het hooren van die noodlottige tij
ding sidderde Zita een oogenblik.
Stephanie weer ontvlucht, een nog ge
vaarlijker wezen dan Loukoff, nog slim
mer, nog boosaardiger. Het noodlot was
hard voor het koninklijk huis van Sia-
vonië.
HOOFDSTUK XXVI.
Veertien dagen na de gebeurtenissen,
verhaald in het laatste hoofdstuk, zaten
vier personen gamen in een van de
kamers van het paleis.
Het was het getrouwe viertal 8e
koning, zijn dochter, de gravin von Salz-
berg en Gerald Danecourt. Paul Loven
en Dolores Victoria spionneerden in de
stad. Gourgief hield toezicht over zijn
getrouwe legioenen, voor zoover dat
toezicht mogelijk was. Niemand dan de
ze oude veteraan wist beter dat verraad
steeds te verwachten was en kon ont
moet worden in de meest onverwachte
buurten.
Het was de nacht van de revolutie, op
touw gezet door Loukoff, gesteund door
het goud van Oostenrijk. Met Loukoff
was afgerekend; zijn stoffelijk overblijf
sel was begraven, maar Stephanie Ghi-
ka was nog op vrije voeten en zij was
tot alles in staat.
Gourgief was vol vertrouwen en geen
praatjesmaker. Hij had de grootst moge
lijke voorzorgen genomen en was er ze
ker van dat zijn kansen goed stonden.
Dit was de afgesproken nacht. Dit
wisten zij als een vaststaand feit van
Paul Loven en Dolores Victoria. Dezen
avond zou de troon van Slavonië, het
lot van den koning, in de weegschaai
gelegd worden,.
Alle vier verkeerden in gespannen
verwachting. Danrecourt en de prinses
hielden zich goed, doch waren uiterst
zenuwachtig. De gravin was uiterlijk
kalm.
De koning was als gewoonlijk hefy
minst bewogen van allen, doch zag'
bleek. Hij was in gedachten verzonken
geweest en wendde zich nu tot zijn
dochter.
„Zita, is het signaal reeds gegeven?"
Zij legde haar koele hand op zijn voor
hoofd. „Neen, lieve vader, doch wij zul
len het spoedig hooren,"
En Nicolaas mompelde zachtjes alsof
hij in zichzelven sprak.
„Gourgief heeft gezegd, dat hij zij&<
troepen in de hand heeft en overal ver
spreid. En ben jij zeker dat dit de nacht
is, Zita?"
„Ja, beste vader, dit is de nacht. Lo
ven en Dolores zijn daarvan zeker. Op
het afgesproken uur worden vuurpijlen
afgeschoten." Zij zweeg en allen hoor
den het. Het signaal was gegeven, de re
volutie was begonnen.
De koning verzamelde al zijn krachten
Hoewel hij zich ziek en zwak gevoelde,
moest hij zich flink toonen.
„Nada, Zita, zullen wij ons op het bal-
con vertoonen om onze onderdanen te
bemoedigen?" Hij stond van zijn stoel
op.
De prinses legde haar hand op zijn
arm.
„Nog niet. Paul Loven heeft mij hun
plannen medegedeeld. Het paleis wordt
het laatst aangevallen. En de generaal
heeft hier zijn trouwste soldaten ver
zameld".
Nicolaas zonk in zijn stoel terug meti
een wanhoopsgebaar.
De prinses wendde zich tot Danecourt
en sprak tot hem op zachten toon.
„Mijn hart bloedt om hem. Hij is zoo
ziek en zwak en de angsten, die hij om
Nada en mij heeft uitgestaan, hebben
hem tien jaren ouder gemaakt".
„Zijne majesteit had dezen troon niet
moeten aanvaarden. Hij kan die niet
dragen. Hij had beter in Parijs kunnen
blijven, daar zoudt u allen gelukkiger ge
weest zijn".
Een oogenblik was de prinses ge
belgd. Zij kwam steeds op tegen critiek
op haar vader, hoewel zij zichzelven
niet onthield om die uit te oefenen.
Zij bedwong zich „Eén oogenblik,
mijnheer Danecourt, dacht ik, dat u
grof w,as. Maar ik begrijp wat u be
doelt. Als mijn vader nooit een troon
had aangenomen, zouden u en ik ons
nu niet behoeven af te vragen of die
kroon al dan niet verloren gaat. Het
is nu er op of er onder, nietwaar?"
Zij keek hem met haar mooie oogen
recht in het gezicht, verlangend naar
zijn antwoord.
„Ik geloof, prinses, dat de kansen
tenminste twee tegen één staan in ons
voordeel."
De prinses lachte gelukkig.
„Als u dat zegt, mijnheer Danecourt
dan geloof ik het", zei zij zacht. „Ik
heb veel vertrouwen in uw oordeel."
„Hartelijk dank, prinses". Hij wend
de zich tot Nada. „En u freule, heeft
u evenveel vertrouwen in mij?"
Nada glimlachte vriendelijk.
„Zeker. U heeft gewoonlijk gelijk; u
heeft het geluk van een zekeren mijn
heer, die ik niet zal noemen. Maar",
voegde zij er glimlachend ,aan toe, „ik
hoop, dat wanneer u eenmaal een be
kend gezant zult zijn, u niet zult verge
ten dat ik het was, die u het spoor
