GOESCHE COUPANT^ü
D.E. IN DE PIJP/
GENIET VAN UW VACANTIE
SIHNENLAIiO.
MET
DOUWE EGBERTS
WEE! m WINB.
KERK EN SCHOOL.
NUMMER 177.
TWEE BLADEN.
WOENSDAG
29 JULI 1936.
EERSTE BLAD.
179e JAARGANG.
Niet de Bonze
de Beste
maar
Nederlanders in Spanje.
Wordt de veehouderij-centrale
door de particuliere
bacon-fabrikanten afgezet
m
ELBURGSCHE COURANT
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentien 30 ct. per Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux: Lange Sint Pieterstraat te Middelburg,
regel, Ingez. mededeehngen 60 ct. p. r. Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekeni ng no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
0 con r. voor eide veel lager; tar. op aanvr. Aangesloten by het Bureau voor Publiciteitswaar de der Vereeniging de Nederlaiidsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentien", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. by vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewysnommers 5 cent
In de tegenwoordige politieke discus
sies treft men nog al dikwijls het woord
„bonzen" aan. In het enkelvoud wordt
dit dan wel eens als „bons" geschreven.
Men denkt daarbij dan zeker aan „den
bons krijgen". Maar dit is in elk geval
fout: het enkelfout is „bonze".
Wat wil dit woord nu eigenlijk zeg
gen?
Het zou, zoo meent men, afkomstig
zijn van het Japansche woord „bozu" of
„boesso", hetwelk een priester van den
Boeddhistischen godsdienst zou betee-
kenen. Maar de tegenwoordige betee-
kenis is anders. Zij wordt misschien wel
het beste weergegeven door de omschrij
ving, welke wij in een Duitsche Lexicon
van den tegenwoordigen tijd vinden.
Deze luidt: 1. paap; 2. bekrompen, de
ambtsidealen verloren hebbende hooge-
re ambtenaar; 3. vooraanstaand man in
een politieke partij.
Zouden wij hieruit, en met inachtname
van het gebruik van dezen term zooals
men die in de Nederlandsche politiek
nogal eens tegenkomt, een omschrijving
naar Nederlandschen stijl moeten geven,
dan zou deze, natuurlijk met weglating
van het onder 1. gestelde, hetwelk gansch
niet ter zake dient hier, komen tot een
formuleering die uit de beide onder 2 en
3 gestelde omschrijvingen elementen be
vat, ongeveer aldus: een „bonze" is
iemand die, door zich in een politieke
partij te pas en te onpas naar voren te
dringen, er vooraan is komen te staan,
daardoor tot het bekleeden van hooge
posities, zoo in de politieke partij in
quaestie als dikwerf ook in het ambte
lijke leven, is geklommen, en die, op dien
post gearriveerd, blijk geeft de idealen
te hebben verloren, welke hij voorgaf
vroeger te hebben bezeten, ten einde
aldus „in de wereld vooruit te komen".
Deze zoo voor de vuist neergeschre
ven begripsomschrijving is wellicht voor
verbetering vatbaar, doch zij is, dunkt
ons, voldoende om het wezen van den
bonze te kenschetsen. Ook, om te ver
klaren, dat het een wezen is, waarvoor
wij geen bewondering koesteren, en het
welk zoodra mogelijk zooveel mogelijk
uit onze politiek verdreven dient te wor
den.
Z ij n er bonzen in de Nederlandsche
politiek?
Mag er zelfs in Nederland van „het
heerschen van een bonzenstelsel" ge
sproken worden?
Ons dunkt: ja en neen.
Ja, in zooverre, dat er zonder den
minsten twijfel de laatste tientallen jaren
onderscheidene personen, alom in den
lande, tot hoogten in de politiek geste
gen zijn,, waarop zij, gezien hun generale
kwaliteiten, hun „mental outfit", en wat
dies meer zij, niet behoorden te verkee-
ren.
Neen, in zooverre men het wil doen
voorkomen alsof Nederland zoo onge
veer door aldus opgeklommen politieke-
lingen geregeerd en geringeloord wordt.
Dat is overdreven, en wie het aldus voor
stelt, doet dat waarschijnlijk mede uit
aandriften, welke niet vreemd geweest
zijn aan het ontstaan van bonzenstelsel
en bonzenmentaliteit
-
Men moet ook niet de fout maken, te
meenen, dat wie in de politiek vooraan
staat, daardoor tot „bonze" wordt. Dat
is al heelemaal verkeerd.
Noemen we eens enkele namen: Fock;
Rink; Dresselhuys; De Savornin Lohman
(Sr. en Jr. beide); Abr. Kuyper; Nolens;
Iroelstra. Geen van allen valt onder dit
begrip. Ze zouden het, elk voor zich,
met oprechte verontwaardiging van de
hand wijzen. En terecht.
Moeten we er nu eens wel enkele
noemen?
Niet gaarne! Niet, wijl ons den moed
daartoe zou ontbreken, wèl omdat wij
nog altijd dat wijze woord van het „wie
uwer zonder zonde is, werpe den eer
sten steen", niet geheel vergeten zijn. En
om iemand met naam en toenaam open
lijk tot „bonze" te bestempelen, en dus
te verklaren dat hij eigenlijk een verach
telijk wezen is, daartoe zou toch wel een
diepgaande kennis van zaken en een
volslagen zekerheid omtrent iemands
karakter en innerlijke waarde, doelstel
lingen en bedoelingen van noode zijn.
Laten we echter eens volstrekt in het
algemeene, en dus zonder ook maar
iemand op het oog te hebben, eens een
schematischen mogelijken levensloop van
een bonze aangeven.
Als reg'el is hij 'n ambitieus, min of meer
eerzuchtig man en een goed, althans een
vlot en handig spreker. Dikwijls brengt
hij, merkwaardig verschijnsel, van z'n
eigen zaken in het gewone maatschappe
lijke leven niet al te veel terecht. Als
advocaat bouwt hij zich geen praktijk
op; als schoolmeester houdt hij geen
orde; als winkelier raakt hij failliet; als
ambtenaar vermag hij den lof zijner su
perieuren nimmer te verwerven.
Deze man nu „gaat in de politiek".
Is hij aan den revolutionn,airen, den
ietwat opstandigen, kant, dan wordt hij
sociaal-democraat, (een partij welke 'n
fiksch aantal zetelsin het parlement
heeft en dus wel „invloed" kan uitoefe
nen). Is hij liberaal gezind. dan wordt
hij „christelijk-historisch", dat kan best
als je niet bepaald ongodsdienstig bent:
je gaat dan maar geregeld naar de kerk
en je hebt het voordeel te behooren tot
een partij van de voormalige coalitie en
de huidige rechterzijde, welke grooten
invloed in het regeerkasteel uitoefent.
En overigens: men sluit zich bij een
politieke partij aan en gaat zich voor
aan dringen. Hoe? Wel: secretaris, pen
ningmeester, als 't kan voorzitter wor
den, altijd op de vergaderingen zijn, af
gevaardigde naar dit en dat, veel pra
ten, en zorgen dat men overal van je
hoort.
En nu is het funeste, dat men
tegenwoordig in de politiek alom van
oordeel is, dat het zich aldus regel
matig veel moeite geven „voor de po
litiek" langzamerhand recht geeft
op het bezetten van poliitieke zetels.
Eerst in den Raad, dan als wethou
der, in de Staten. en als je maar
lang genoeg wacht, dan zit je op een
goeien dag in de Tweede Kamer voor
dat je het zelf weet.
Dan zou de aldus volksvertegenwoor
diger gewördene feitelijk een der bes
te honderd Nederlanders moeten rijn.
In werkelijkheid is hij slechtseen
man die zich vakkundig bezig hield met
iets, waarvan de meesten dezer besten
een afkeer betoonen tegenwoordig: de
politiek.
Niet uit roeping, maar: om „er", d.w.
z. „ergens" op een politieken eerezetel
of ook wel op een gehonoreerden ze
tel te komen begaf deze man zich in
de politiek.
Ziedaar den „Bonze" geteekend ten
voeten uit. De man, die idealen mis
bruikte om het al dan niet gesalarieer
de gestoelte der eere te beklimmen.
Dit is de ware bonze. Een verachte
lijk wezen. Hetwelk men zoo hier en
da,ar als kaf onder het koren van wel
alle politieke partijlen.... en „bewe
gingen" zal kunnen aantreffen tegen
woordig.
Waar ligt de schuld?
Bij den mensch e n bij de politiek.
Bij den mensch omdat het altijd fout
is i hier gaan wij met genoegen bij de
anti-revolutionnairen ter schole, ,al zul
len we het niet precies zoo zeggen en
bedoelen als zij het meenen uit te
gaan van den in wezen volmaakten
mensch. De mensch is niet volmaakt
en ook niet tot volmaaktheid geboren.
Hij is zondig, zooals zij het zeggen, met
fouten en onvolmaaktheden erfelijk en
ongeneeslijk behept zouden wij het noe
men, maar het komt op hetzelfde neer.
De mensch is geen engel, geen enkele
mensch. Zelfs meneer Mussert niet.
M,aar ook in de politiek ligt een gro
ve fout. Een ernstige schuld kleeft er
aan de bqsten in onze maatschappij: de
a f z ij d i g h e i d.
Hoe dikwijls hoort men niet: die po
litiek is een smerige boel, daar moet
ik niets van hebben! Het is 'n s c h a n-
d e, gij die dit durft te beweren!
Dat m o o g t ge niet zeggen. Door al
dus te handelen, laadt gij z e 1 v e n de
schuld op U!
Het is in dezen onheilzwangeren tijd
défaitisme, aldus over de politiek te
oordeelen, haar te veroordeelen en....
een biertje te gaan drinken.
Wanneer gij u niet met de politiek
bemoeit, dan zal deze zich zeer binnen
kort wel eens met U kunnen gaan
bemoeien. Misschien is het dan echter
te laat.
Wij hebben de mannen van de Oran
je-papieren-manifesten niet noodig „om
dit stelsel op te knappen" en te ver
vangen door een ander systeem, waarbij
de Nederlandsche volksvrijheden, waar
wij zoo uitermate aan gehecht zijn,
naar den drommel gaan.
Maar: dan zal het ook van nu af
aan dienen te zi]n> volledig bewust van
de dreigende gevaren, bezield met den
dr,ang een nieuwen frisschen geest door
de Nederlandsche politiek te doen
Een groot gezelschap biedt over 't
algemeen zoo weinig geestelijke op
wekking, dat men zich te midden daar
van onbehagelijk kan gevoelen.
waaien, de handen eerst in den geld
buidel en dan uit de mouwen!
In de plaats van de negativistische,
slechts schijnbaar nobele, verachting
voor de politiek moet komen: een nieuw
geloof in het ideaal, nieuwe opoffe-
ringsgezindheid, kortom:de Bonze moet
vervangen worden, overal waar hij nojjj
„zit" door: den Beste.
Dan hebben we geen nieuwen staat
van noode. Die behoeft ons dan niet
gebracht te worden door een politieke
partij,- welke in uiterste bescheidenheid
van zichzelve zegt, dat zij en ze
doet daarbij' onderstellen: zij alleen
„den heldenstrijd(l) heeft aangebon
den tegen verraad en oneer, tegen leu
gen en bedrog, en voor rechtvaardig
heid en trouw."
Komkom, beste menschen, er zijn er
nog wel meer die oprecht het heil van
Volk en Vaderland op het oog hebben!
DE KONINGIN TE HOHWALD,
Uit Hohwald wordt gemeld, dat ld.
M. de Koningin naar Riquewihr is ge
weest om daar te schilderen.
De Koningin en de Prinses brengen
vele bezoeken aan de omgeving.
Gisteren ondernamen zij, op verzoek
van de betrokken plaatsjes, een auto
tocht naar twee zeer oude plaatsjes in
de omgeving, n.l. Kientzheim en Kay-
sersberg.
Overwogen wordt een vliegtuig
naar Madrid te- zenden.
Naar aanleiding van berichten, dat
overwogen zou worden, een vliegtuig
naar Madrid te zenden, om de daar
verblijvende Nederlanders aan boord te
nemen en buiten Spanje te brengen,
vernemen wij, dat inderdaad de moge
lijkheid daarvan onder oogen wordt ge
zien.
Wanneer het echter mogelijk zou blij
ken, dat onze landgenooten Valencia
bereiken, dan zal getracht worden hen
vandaar per schip af te halen.
DE RADIO-CONTRoLE.
Lezing over de figuur van Mus
solini verboden.
Het Tweede Kamerlid Westerman
heeft den ministers van binnenlandsche
zaken en van handel, nijverheid en
scheepvaart de volgende vragen ge
steld:
Is het den ministers bekend, dat de
Radio Omroep Controle Commissie aan
mr. dr. W. J. C. A. Nijgh toestemming
geweigerd heeft om op 23 Juli j.l. voor
de P.H.O.H.I. een lezing te houden over
de figuur van den Italiaanschen minis
ter-president Mussolini?
Zijn de ministers bereid aan deze
commissie mede te deelen, dat zij het
oordeel van de commissie als zoude een
lezing waarin voor den huidigen Itali
aanschen minister-president en het hui
dige Italiaansche regeerstelsel waardee
ring wordt uitgesproken, zonder meer
verboden behoort te worden, niet deelen,
te minder nu van de zijde der Neder
landsche regeering door de zending van
twee hoofdambtenaren naar Rome ge
tracht wordt de oude oeconomische
banden met Italië weder opnieuw aan
te knoopen?
Naar het Handelsblad verneemt, heb
ben de particuliere baconfabrikanten
met elkander afgesproken, bij inschrij
ving voor het bereiden van bacon voor
rekening van de Veehouderijcentrale, 'n
bedrag van zestig centen per 100 kg ge
slacht gewicht op den prijs te leggen en
de opbrengst daarvan te verdeelen over
de collega's, die bij de aanbesteding we
gens tehoogen inschrijvingsprijs niets toe
gewezen krijgen.
Zonder deze afspraak zou de inschrij
vingsprijs dus zestig centen lager kunnen
zijn.
De Veehouderijcentrale laat circa elf
duizend varkens per week tot bacon ver
werken, waarvan naar schatting onge
veer 8000 bij de particuliere en 3000 bij
de coöperatieve fabrieken. Een bedrag
ANNO 1755
ECHTE FRIESCHE H EE REN-BAAI
en BAAI-TABAK
(Ingez. Med.)
van 60 centen per 100 kilo geslacht ge
wicht komt overeen met circa 40 centen
per varken, zoodat de Veehouderijcen
trale als gevolg van deze afspraak in
dien zij niet door de regeering krachte
loos zou worden gemaakt ruim 3000
per week of ruim anderhalve ton per
jaar te véél zou moeten betalen.
Wij herinneren er aan, dat eenige klei
ne fabrieken, o.a. de dochteronderne
ming te Uithoorn van het Van Zwanen
berg-concern, reeds vorige week al haar
personeel ontslag heeft aangezegd, óók
de arbeiders, die andere werkzaam
heden verrichten (verreweg het meeren-
deel), dan het bereiden van bacon.
Tevens meenen wij te weten, dat deze
hernieuwde poging, om aan de gevol
gen der opheffing van het lucratieve
"bacon-contract en van de drie maanden
geduurd hebbende collectieve, dus schijn-
aanbesteding te ontkomen, is gedaan
zonder medeweten van minster
Deckers.
HET WERKFONDS.
Zeeuwsche objecten.
In het achtste driemaandelijksche ver
slag van het Werkfonds loopende van
16 Maart tot en met 15 Juni blijkt uit
het overzicht van den stand der open
bare werken, dat tot de 41 plannen die
reeds zijn uitgevoerd ook behoort het
bouwen van een koelhuis voor de Vei
lingsver. „Zuid-Beveland" te Goes (toe
gestaan 100.000). Het voor deze 41
plannen geblokkeerde bedrag bedroeg
in totaal 2.558,995. Van dit bedrag
werd, volgens de bij het Bureau binnen
gekomen loonlijsten, op de bouwplaats
verloond 559.077.
Deze v/erken hebben arbeid geleverd,
voor naar schatting 32.160 manweken.
Hier zij er nadrukkelijk op gewezen,
dat deze manweken alléén betrek
king hebben op arbeiders, werkzaam op
de bouwplaats.
Tot de plannen, die geheel of gedeel
telijk in uitvoering zijn behooren tot de
rijkswaterstaatwerken: kanaalhaven
Terneuzen (toegestaan 507.207); rijks
weg no. 58 gedeelte KruiningenSchore
(toegestaan 32.900); en tot de overige
werken voor de provincie Zeeland; de
weg KoewachtSt. Jansteen toege
staan 35.886) en het gemaal nabij Rit-
them (toegestaan 65.500;) voor de ge
meente Middelburg: riool en pompge-
maal (toegestaan 39.000); gemeente
Krabbendijkê; vernieuwing beschoeiing
haven (toegestaan 9100).
In totaal waren er op 15 Juni 121
plannen geheel of gedeeltelijk in uit
voering. Het voor al deze plannen toe
gestane bedrag bedraagt in totaal
30.370.413.
Het aantal arbeiders, dat bij deze
plannen werk heeft of werk zal krijgen,
bedraagt, voor zoover thans uit de bi
het Bureau binnengekomen gegevens
mogelijk is te berekenen, in manweken
uitgedrukt, rond 415.000. Deze bereke
ning heeft evenzeer alléén betrekking
op arbeiders, werkzaam op de bouw
plaats.
Tot de plannen, waarvan de bestek
ken door het Werkfonds zijn goedge
keurd, behooren 28 plannen tot een
totaal bedrag van 5.368.166.
Bij de plannen, goedgekeurd door de
ministerieëele commissie, nadat over de
loonen met de arbeidersorganisaties
overeenstemming is bereikt zijn o.m.
vermeld voor de gemeente Middelburg:
Dokhaven (toegestaan 18000) en ver
bouwing ziekenhuis (toegestaan
'f 185.000). In totaal behooren tot deze
categorie 27 plannen tot een totaal be
drag van 4.405.925.
Tot de plannen, die goedgekeurd zijn
door de ministerieele commissie maar
over de voorwaarden moet nog met de
arbeidersorganisaties onderhandeld
worden, is vermeld voor de provincie
Middelburg, 29-VII-'36, Dinsdag: hoog
ste lucht temperatuur 22 °C (72 °Fj;
laagste 14.7 °C (58 °F). Heden 9 h: 15.3
°C; 12 h: 18 °C. 14 mm regen. Hoogste
barometerstand te dezer stede, in het
afgeloopen etmaal: 762 mm; laagste 759
mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
schijnlijk weinig of geen regen, weinig
verandering in temperatuur,
Verwachting tot morgenavond:
Zwakke tot matige wind uit N, rich
tingen, gedeeltelijk bewolkt, waar
schijnlijk weinig of geen regen, weinig
of geen regen, weinig verandering in
temperatuur.
Zon op: 5 h 17; onder: 20 h 55. Licht
op: 21 h 25. Maan op: 17 h 35. V.M. 3
Aug.
Hoog- en Laag water
Juli.
Hoogwater.
Wo. 29 10.14 22.39
Do. 30 11.24 23.46
Vr. 31 12.21 24.47
Hoog- en Laagwater te
Juli.
Hoogwater.
Wo. 29 11.45 24.11
Do. 30 12.58
Vr. 31 1.23 14.03
Westkapelle is 28 min
23 min. vroeger; Veere
(S =r springtij
te Vlissingeni
Laagwater.
3.59 16.28
5.15 17.47
6.23 18.52
Wemeldinge:
Laagwater.
4.57 17.35
6.12 18.52
7.22 19.55
en Domburg
38 min. later.
Zeeland: weg MiddelburgVlissingen
(toegestaan 70.000). Deze categorie
omvat 15 plannen met een totaalbedrag
van 3.758.810.
De opgave van de ten laste van den
begrootingspost voor het Werkfonds
i934 geblokkeerde gelden tot en met 15
Juni 1936 luidt: bureelkosten 134.330;
rijkswerken 26.089.074; werken van
andere publiekrechtelijke organen
23.564.943; industrieele projecten
17.779.727; andere werken 1.786.540.
In totaal is dus geblokkeerd een bedrag
van 69.354.615.
Ned, He?v, Kerk,
Ds. F,. G. H. Nicolaï te Jutphaas is
beroepen - te Domburg.
Te 's Gravenhage slaagde voor het
examen Duitsch L.O. mej. A. van Diffe-
len te Schiedam, vroeger te Middel
burg.
Te Rotterdam slaagde voor het
examen hoofdakte de heer J. M. Traas
te Goes.
Geslaagd voor het te Roosendaal)
gehouden examen voor het diploma
boekhouden van de federatie Mercurius
de heeren B. Koene te Oostkapelle
en J. de Bree te Koudekerke
ft Zand) en mej. C. G, Verburg te G o e s.
Benoemd tot hoofd der O. L. school
te D r e i s c h o r, de heer A. F. K. Bran-
des, hoofd der O. L. school te Anna Ja-
coba Polder, no. 2 der voordracht.
Op no. 1, den heer L. J. v. d. Ende
te Kats, waren 3 stemmen uitgebracht.
Te Breda slaagden voor het Mulo
examen diploma A: de heeren J. J.
Maas te Krabbend ij ke en
Joh. Buizen te Kruiningen.
