lusteloos
Prinses Zita.
ZEELAND.
Maakt er een gewoonte van,
drinkt
Alcoholvrij
KRONIEK v» den DAG.
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE CQURANT (W.O. DE GOESCHE COURANT) VAN DONDERDAG 23 JULI 1936. No. 172.
>OND
[FEL,
Spaansche furie.
MIDDELBURG.
WALCHEREN.
ER Z'JN TUDEN
DAT CjE U 5IEED5
MOE en LU5TELOO5
CjEYOELT....
WILLIAM LE QUEUX.
(■«sa
Ikers-
tegen
Vlis-
mea
Iroote
ïooie
ïroo-
laakt
iland.
be-
talfs-
)f ge-
Ishou-
ïburg.
k P.
Ibrg.
le-
var-
ge-
blmer,
Mid-
en
ïiten-
|kwa-
cens-
I hoek
fburg.
Zie
Al-
ïzet.
'3 tot
Mbg.
i: het
5 mi-
e. P.
traat,
737.
j'wie-
Rij-
Al-
De militaire rebellie in Spanje is niet
een incidenteel geval. Ze is een symp
toom van een dramatische politieke
ontwikkeling, welker eigenaardige
historie men kan laten aanvangen in
April 1931, toen koning Alfonso afstand
van den troon deed. Er zit willekeur in
de keuze van dit tijdstip. Voor Alfon
so's abdicatie waren de politieke krach
ten, welke zooveel ellende over het ar
me land zoqden uitgieten, allang werk
zaam. Tijdens de dictatuur van Primo
de Rivera (19231930) kon men ze, al
le censuur ten spijt, reeds waarnemen,
en als elk historisch phenomeen, staan
ze in causaal verband (al valt dit dan
niet altijd logisch, of als men wil „we
tenschappelijk" aan te toonen) met de
interne aangelegenheden van een be
jaard verleden. Maar dat neemt niet
weg, dat ze na Alfonso's aftreden een
specifiek karakter hebben gekregen en
duidelijker naar haar waren aard zicht
baar zijn geworden.
Spanje is tot op den huidigen dag het
land der groote tegenstellingen geweest.
Men heeft er een breede laag proleta
riaat: arme arbeiders en boeren; een
tamelijk breede laag rijke bezitters,
meest van adelijken huize en daar tus-
schen in een smalle middenstand. Er be
staat een theorie, volgens welke revolu
ties daar het best gedijen, waar de bur
gerlijke middenlaag weinig weerstand
bezit. Dergelijke theorieën kunnen nim
mer wetten van Meden en Perzen zijn,
doch in het onderhavige geval heeft zij
een vrij deugdelijke ervaring op haar
hand, Spanje voegt daar nu de zooveel-
ste aan toe en omgekeerd mag zij die
nen ter verklaring van de huidige ge
beurtenissen.
Nadat in 1931 het koningschap 'was
afgeschaft, is de revolutionnaire ont
wikkeling eigenlijk pas goed begonnen.
De haat van van een deel der onder
drukte massa richtte zich niet alleen
tegen de bezittende klasse, de groote
grondeigenaren en voorname industri-
eelen, doch ook tegen het clericalisme.
Een deel der arbeidersmassa zag in de
geestelijkheid de handlangster van de
„uitbuiters". Tallooze kerken en kloos
ters gingen in vlammen op. Maanden
'lang heeft die beeldenstorm ge
duurd. De regeering stond er in den
beginne machteloos tegenover. Met
het gezag, haar ten deel gevallen,
scheen ze geen raad te weten. Tot No
vember 1933 duurde het slappe gezag
van dit reers'të republikeinsche be
wind, samengesteld uit burgerlijke
radicalen en gematigde socialisten.
De verkiezingen in die maand ge
houden leverden een belangrijke ver
schuiving naar rechts op. Vooral het
platteland, waar de bevolking veel
vromer is dan in de steden, gef
stemmenwinst voor rechts. Men was
blijkbaar danig geschrokken van de on-
archistische terreur tegen de katholieke
kerk en teleurgesteld door de onmacht
der regeering.
Na de verkiezingen van 1933 werd
de zaak er echter niet veel beter op.
Gil Robles, de leider der „Katholieke
volksactie" (sterkste partij van rechts)
weigerde aanvankelijke deelneming aan
de regeering. Deze als „sterke man" ge-
doofverfde politicus meende, dat zijn
tijd nog niet gekomen was. Hij liet het
bewind over aan de zwakke centrum-
groepen, die öf op links, óf op rechts
moesten steunen. Van krachtig regee-
ren was onder die omstandigheden geen
sprake. Toen de zaken tenslotte in het
honderd dreigden te loopen kwam Gil
Robles op zijn weigering terug. Maar
toen was de arbeidersmassa reeds weer
zoodanig aan het gisten geraakt, dat de
opneming van rechtsche ministers'in de
regeering, een opstand onketende, die
vooral in Asturië (het mijn-district in
het Noorden) verschrikkelijke gevolgen
had. De beweging moest hier in bloed
gesmoord worden. Het nieuwe bewind
verloor daardoor reeds direct ook de
sympathie van een aanzienlijk deel der
burgerbevolking en der boeren. Nog er
ger werd dat, toen ze verschillende so
ciale maatregelen, die onder het eerste
republikeinsche bewind waren ten uit
voer gelegd, ongedaan trachtte te ma
ken. Gil Robles bleek niet wat men van
hem verwacht had.
In 't begin van dit jaar liep het vast
met de samenwerking tusschen centrum
en rechts. De regeering ontbond het
parlement en schreef nieuwe verkiezin
gen uit. Gil Robles had gehoopt hiermee
zijn voordeel te kunnen doen. Het liep
echter heel anders. De linksche partijen
(socialisten, communisten en radicalen)
behaalden een absolute meerderheid.
De kiezers braken den staf over het be
wind van rechts.
Maar alweer zou ook hierdoor de toe
stand niet veel beter worden. Van eens
gezindheid tusschen de groepen van
links ten aanzien van het regeeringsbe-
leid, is nooit sprake geweest. Zij vor
men slechts een eensgezind „front' als
het gaat om de gemeenschappelijke be
strijding van rechts, dat wil vooral zeg
gen van de „katholieke volksactie", die
allengs in fascistische richting is ge
avanceerd. Van een homogeen kabinet,
waarin vertegenwoordigers van allé
linksche partijen zitting zouden nemen,
kwam dus niets. Socialisten en commu
nisten lieten de vorming eener regeering
over aan de burgerlijke radicalen. Men
hoopte blijkbaar, dat deze regeering
door bepaalde concessies aan uiterst
links te doen, de politieke hartstochten
in toom zou kunnen houden. Men heeft
zich daarin wel terdege vergist.
Anarchistische elementen zijn na Fe
bruari op hun wijze een beetje mee gaan
,regeeren" Ze ontketenden een ware
+erreur tegen de fascisten, die dit na
tuurlijk niet op zich lieten zitten. Zoo
werden schietpartijen een min of meer
normaal verschijnsel in de Spaansche
steden. In de honderden is het aantal
slachtoffers geloopen. De regeering
deed er weinig tegen. Ze dreigde, maar
tot veel daden kwam ze niet. De moord,
veertien dagen geleden, op den leider
der monarchisten, schijnt de deiir voor
de militaire leiders, die dit alles met
leede oogen aanzagen, dicht te hebben
gedaan. Deze afschuwelijke daad werd
het sein tot den burgeroorlog, die nu
sinds Vrijdagavond woedt.
Op het oogenblik, dat we dit schrij
ven, is de uitslag van den strijd nog on
gewis. Wij gelooven echter niet, dat,
hoe die uitslag ook mag zijn, Spanje aan
het einde van zijn ergste lijden zal zijn
gekomen. De oorzaak van hét kwaad
schuilt in "het feit, dat het land te laat
uit zijn feodaliteit is los gekomen. De
groote tegenstellingen tusschen de ver
schillende. bevolkingsgroepen heeft een
radicaliseering van de arbeidersmassa
in de hand gewerkt, welke slechts in
Rusland haar evenknie vond. Men zal
't daar vermoedelijk nog heel lang mee
te stellen hebben.- Als een volk zoover
uit zijn evenwicht is geslagen als thans
het Spaansche, is herstel van evenwich-
te op korten termijn ondenkbaar. Een
van beiden: het fascisme plant na de
zen burgeroorlog zijn vlag in Spanje, of
het land valt aan het bolsjewisme ten
prooi. De regeering heeft de arbeiders
gewapend in den strijd tegen de opstan
delingen. Het zou ons niet verbazen, als
deze wapens, gelukt het den opstand te
onderdrukken, in vervolg van tijd tegen
haarzelf worden gericht.
Koopt Uw rijwielplaatje bijtijds.
Heden is aan alle postkantoren de
verkoop van de rijwielbelastingmerken
19361937 begonnen. De waarnemen-
den directeur van het postkantoor, wekt
een ieder op, om niet tot het laatst te
wachten, en dan in heele rijen te moe
ten staan voor men een beurt krijgt.
Moet gij deze dagen naar het postkan
toor om andere redenen moet gij in de
Noordstraat zijn, neemt dan al vast voor"
U en Uwe huisgenoten een plaatje mede.
Gij kunt het dan niet meer vergeten en
gij ontlast het personeel.
Denk er om, dat oude plaatjes ook
nog waarde hebben en ten bate kunnen
komen aan de bestrijding der t b.c.
Het was gisterenavond heerlijk we
der voor de muziekuitvoering en belich
ting van het Stadhuis en alleen reeds
de vele vreemde auto's rond de Markt
toonden, dat véle vreemdelingen van
muziek en schouwspel kwamen genie
ten. Het was gezellig druk op straat en
tijdens de pauze en na afloop ook in de
Langedelft en andere straten en de win
keliers, die hun licht aan lieten hadden
veel bekijks. Waarom zijn het er niet
meer. Het is een goede propaganda en
gééft vroolijkheid op straat.
HET PLAN VAN DE ARBEID EN
DE 6 SEPTEMBER-MEETING.
Gisteravond had de Plaatselijke plan
commissie in den tuin van St. Joris een
openluchtvergadering belegd, met den
heer W. Drop, .lid der Tweede Kamer
als spreker.
De voorzitter der commissie, de heer
Schuijt, heette de ongeveer 150 vrou
wen en mannen welkom en drukte zijn
spijt uit, dat niet meer personen aan
wezig waren. Spr. deelde mede, d,at de
meerderheid van B. en W. gemeend
heeft het Molenwater niet voor een
openbare bijeenkomst te moeten af
staan. Ook wekte 'Spr. op, dat meer
personen uit Middelburg de repetitie
zouden mede maken te Vlissingen voor
een aldaar op 6 September op te voe
ren planspel.
De heer Drop spr.ak vervolgens over
„Het plan van de Arbeid en de 6 Sep
tember-meeting".
Spr. herinnerde er aan hoe het plan
van den arbeid anderhalf jaar geleden
ontstond als een wijziging in de wijze
van. strijden der moderne arbeidsbewe-
ging en politieke partij. De regeering6-
partijen willen er komen door aanpas
sen, doch de toegepaste steunregeling
voor den landbouw komt niet aan de
groote massa ten goede. Als minister
Colijn zegt, dat hij niet kan wegwerken
de internationale crisis, dan staat spr.
aan zijn zijde, dat kan alleen op inter
nationaal terrein. Maar verder gaat
spr. ook niet met Colijns inzichten me
de. Men vergeef, dat voor 40 jaar 10
pet. van het nationaal inkomen bij de
arbeiders kwam, nu is dat 40 pet., en
vermihdering daarvan beteekent dus
veel meer schade aan de koopkracht.
Niettegenstaande de uitkeering aan
werkloozensteun daalde van 130 mil-
lioen in 1933 tot 114 millioen in 1934
en 117 millioen voor armenzorg wordt
uitgegeven, «tijgt het aantal werkloo-
zen onophoudelijk. Men krijgt den in
druk, d,at tegen dit alles niet is op te
tornen, maar spr. is van andere mee-i
ning.
De sociaal-democraten willen niet,
dat men naast de 54 millioenj die voor
defensie is uitgetrokken nog 88 milli
oen uit een vlootfonds trekt. Zij zijn:
niet blind voor de oorlogsgevaren, maar
meenen, dat het geld dan toch doelma
tig moet worden uitgegeven.
Zij willen geen afbraak van de socia
le verzekering. ALs men de uitkeerin-
gen daarvoor vermindert, dan daalt ook
de koopkracht weer belangrijk.
De werkloosheid (treft niet in de
eerste plaats de arbeiders zelf, maai
de geheele gemeenschap, de Volks
kracht, die zal afnemen, wat zich wre
ken zal als de heropleving van het eco
nomisch leven komt, waarop spr. ver
trouwt.
Men zegt dat het niet mogelijk is ge
durende 3 jaar 200 millioen per jaar
voor het plan op te brengen, maar wel
kon men van 1914 tot 1924 160 tot 170
millioen per jaar voor de mobilisatie
opbrengen, dat er nog geld is blijkt o.a.
uit het feit, dat er in 1929 731 millioen
op de rijks- en de particuliere spaar
banken stond en in 1934 1024 millioen.
Er is volgens spr. bij het plan van den
arbeid geen sprake van potverteeren.
Als spr. komt tot de wijze, waarop het
plan bestredn wordt dan zegt hij dat
Mussert dit doet met te verkondigen,
dat de S.D.A.P. in de benauwdheid zit.
Dat zegt iemand, die zich met een au
reool omringt, die aan een redacteur
van de Groene allerlei „fraais" opdischt
over bekende personen en die als het
gepubliceerd wordt, volgens Duitsch mo
del zegt „Het is niet waar".
Als de Christelijke pers spreekt over
hoogmoed als oorzaak van het plan
dan ontkent spr. dit ten stelligste, het
is ontstaan uit den nood der tijden. Met
een krachtige opwekking propaganda
te maken voor 6 Septemeber en voor
het plan besloot de heer Drop onder
applaus der aanwezigen.
De heer Schuijt deelde in zijn slot
woord nog mede, dat Excelsior niet
kon medewerken omdat zes der muzi
kanten met het Middelburgsch muziek
korps op de Markt moesten spelen en
niet in uniform in Excelsior mogen
medewerken.
AAGTEKERKE Gevonden voorwer
pen: Rijwielbeiastingmerk te bevr. Gem.
Veldwachter.
Uw ETEN
SMAAKT U NIET.,
NEEM DAN IEDEREN
VR)JDAC|en ZATERDAG)
UwZI-S-SXACHETS
EN '5 ZONDACJS
Z'JT C|E WEER
fRISCh EN MONTER.
Gt) Kunt met gezond blijven, als van dag
tot dag zich in Uw ingewanden vergiftige
afval-stoffen ophoopen, want die hebben 'n
btizonderschadelijke werking op Uw gestel.
Tenslotte begint Ge U „zoo moe", „zoo mat"
en „zoo lusteloos" te gevoelen en last te
krijgen van allerlei onprettige verschijnselen,
zonder dat Ge beseft, waar het U hapert 1
Neem eiken Vrijdag en Zaterdag een
M.S.S.-cachet ter inwendige zuivering
De M.S.S.-cachets zullen Uw haperende spijs
vertering, Uw vertraagde stoelgang herstel
len, Uw met vergiftigde afvalstoffen gevulde
darmen zacht ledigen. Uw gestel opfrisschen.
Ge gaat U 'n andermensch voelen. Ge bemerkt
vol welbehagen, dat ge U op Zondag-ochtend
voor het eerst eens lekker frisch en opgewekt
gevoelt, voi van levenslust en energie, want:
M-S.S.-cachets Maken „Schoon Schip"
Per 12 stuks in koker slechts 60 cent.
MM
(Ingez. Med.)
RAAD VAN VEERE.
VEERE. Woensdag vergaderde de
Raad, onder voorzitterschap van bur
gemeester D. Huinink voltallig.
Ingekomen waren een kennisgeving
van de gemeente Middelburg, dat 't be
drag verschuldigd voor de leerlingen,
die uit deze gemeente de Ambachts
school bezoeken 248 bedraagt.
Aan Middelburg moet over het dienst
jaar 1935 een bedrag van ruim J 110
worden betaald vanwege den vee- en
vleeschkeuringsdienst. De v o o r z. zegt
dat het verlies bijna verdubbeld is. Mid
delen worden overwogen, om het weg
te werken. Volgens den heer Wou
ters is er te veel personeel. De
v o o r z. zeide dat de inspecteur het
Es
door
41).
De ministerpresident stond op; de
generaal volg'de zijn voorbeeld.
„Wij hebben uwe majesteit thans niets
meer mede te deelen. Wij zullen uwe
majesteit niet langer lastig vallen
De prinses nam een sigaret en gaf de
doos aan de gravin,
„Miranoff is een beste kerel en heeft,
zijn hersens goed bij elkaar", zei zij met
een zucht. „Maar hij is niet gezellig".
Danecourt glimlachte „Hij is een
voortreffelijk man, precies, en werkt drie
en twintig uur van een etmaal. Hij leeft
op een paar biscuits, die hij wegspoelt
met een glas zure wijn. Zulk een dieet
is niet opwekkend".
Hij wendde zich tot den koning.
„Ik geloof niet, uwe mapesteit, dat
deze beide heeren in Parijs bijzonder
populair zouden zijn".
Nicolaas richtte zich in zijn stoel op
„Waarom niet", vroeg hij met klem.
„Stel eens dat ze in Auteuil of Long-
champs waren!"
Eenige oogenblikken later stond
Danecourt op en nam afscheid van de
prinses en de gravin. De koning was in
sslaap gev,-alten. Hij wilde hem dus niet'
(Inz. Med.)
storen.
De prinses zuchtte en zei: „Het is een
moeilijke toestand, mijnheer Danecourt",
„Het is zeer moeilijk, prinses, maar wij
zullen niet wanhopen en alles te boven
komen. Wij hebben flinken steun aan
Miranoff en den generaal. Zij hooren
niet thuis in een damesboudoir, doch zij
zijn groot op hun terrein".
Loven en Dolores kwamen enkele da
gen later. Hun bekwaamheid en handige
werkwijze g'af spoedig resultaten. Een
derde gedeelte van de paleisbedienden
werd wegezonden.
„Als andere middelen hadden ge
faald, zouden vader en dochter door
vergif om leven zijn gebracht", merkte
Paul Loven ,op onverstoorbare wijze op
tegen den minister-president, toen zij in'
diens werkkamer een onderhoud hadden
De veteraan knikte. „In dit vervloekte
land is het leven van een vooraanstaand
man nooit zeker", zei hij gemelijk. „En
ik heb al mijn tijd hier zoek gebracht.
Zij zulten met mij aan het slot afrekenen,
de duivelsche moordenaars".
Loven vond dat zeer waarschijnlijk,
maar hij maakte daarover geen opmer
kingen. Er was een troost. Noch Lou-
koff, noch Stephanie hadden hun voet
op Slavonischen grond durven zetten,
ofschoon er vete vrienden waren, bereid
hen te huisvesten.
Tien dagen later bracht een koerier
eenige belangrijke stukken voor
den minister van buitenlandsche zaken;
en voor Danecourt een particuliere brief
van Greatorex.
Gerald opende den particulieren brief.
„Tarangul heeft zijn slag geslagen.
Men heeft ons verzocht om u uit Wee-
nen terug te roepen".
HOOFDSTUK XXIII.
Zijn gevoelens, toen hij deze woor
den las, waren meer die van veront
waardiging en verdriet dan van versla
genheid en teleurstelling. Hij had hel
land, dat men hem te slim was -afge
weest, dat die intriganten hadden ge
toond hem de baas te zijn; hij was ge
belgd dat zij hun plannen zoo handig
hadden uitgevoerd, dat het hun gelukt
was zijn gouvernement te dwingen hun
verzoek in te willigen.
Hij las ongeduldig verder om te we
ten op welke gronden zijn terugroeping
was gevraagd.
Greatorex brief was zeer uitvoerig en
hij vertelde alle bijzonderheden. Hij
hrhaaldej, wat ,hi>. hem reeds had gezegd,
toen de mogelijkheid van zijn terugroe
ping was besproken, dat zijn loopbaan
niet zou geschaad worden.
Hij moest zijn best doen om
Vanina dreigende revolutie den kop in
te drukken. Als Gerald naar Londen
terugkeerde, zou een andere post voor
hem gezocht worden. „Ik heb het oog
op Parijs, waar jé diplomatieke loopbaan
begon", waren de juiste woorden van
Greatorex.
„Maar je moet dit niet beschouwen
als -een bepaalde toezegging. .Je Jtent
de -groote moeilijkheden om met zoo
vele verschillende belangen rekening
te houden, maar je kunt er van verze
kerd zijn, dat ik mijn invloed ten be
hoeve van je zal doen gelden. Jij zult
zeer zeker niet te lijden hebben, omdat
ze zoo bang voor je waren, dat ze hun
toevlucht tot zulke schandelijke midde
len moesten nemen om je kwijt te ra
ken."
Hij wa,s zeer nieuwsgierig om die
middelen te hooren.
Gratorex had die ten volle medege
deeld en zij zouden zeer zeker ook in
een officieelen brief van het Departe
ment van Buitenlandsche Zaken aan
hem worden gemeld.
Eenige dagen na zijn vertrek uit Wee-
nen had de politie de opdracht gekre
gen om zijn woning in Park-ring te
doorzoeken! De beweegredenen daar
voor waren, dat men, volgens een me-
medeeling ontvangen van iemand van den
gehefmen dienst, -werwachtte eenige
zeer bezwarende stukken te zulten
vinden. Zij hebben dat met zeer veel
tact uitgevoerd. Zij verzochten een lid
van de Engelsche en van de Fransche
legatie om hen te vergezellen en bij het
onderzoek tegenwoordig te zijn.
Graaf de Robin en een collega-secre
taris van Gerald, namen de uitnoodiging
aan.
Na een langgerekt zoeken ontdekten
zij wat zij wenschten te vinden, een in
het Fransch geschreven briefje, dat ver
taald aldus luidde:
„Zooals u mij hebt aangeraden, ben
ik in Serajevo geweest en zoowel Ter-
zich als Glanovitch bezocht, aan wie
ik het geld heb afgedragen. Zij geven
u de verzekerng dat de Serviërs gereed
zijn voor een opstand in geheel Bosnië
en dat het betaalde bedrag de kosten
van de bewapening zal dekken. Dertig
duizend geweren zijn in Mostac aange
komen, waar zij zorgvuldig verborgen
zijn en de opstand zal waarschijnlijk
binnen twee weken plaats hebben. Ter-
zich heeft door middel van u de ver
zekering dat het Engelsche gouverne
ment de Servische zaak zal steunen.
Antwoord hierop niet. Stilzwijgen is vei
liger. Uw Yovan."
Toen Gerald dit had gelezen, kwam
zijn gevoel voor humor boven en glim
lachte hij. „Dat is nog al onnoozel.
Iemand had met dezen verdichten brief
op de een of andere wijze toegang tot
ziin kamers gekregen en hem verstopt
op een plaats, die, toen besloten we: 1
een onderzoek in te stellen, aan de po
litie was aangegeven."
En zoo waren de handelwijzen van
Tarangul, een Oostenrijksche baron!
Maar wie had dat papier in zijn ka
mers gebracht en wanneer was dat ge
beurd?
Onmiddellijk vlogen zijn gedachten
terug naar dien dag, waarop bij was
teruggekeerd van het Prater na zijn
onderhoud met de prinses, vermoedde
dat iemand in zijn kamrs was ge-veest
en toen bemerkte dat zijn sigaretten
doos was verplaatst.
(Wordt vervolgd.!
