GOESCHE COURANT BUZIAU WOdc De burgeroorlog in Spanje. BINNENLAND. NUMMER 170. TWEE BLADEN. DINSDAG 21 JULI 1936. EERSTE BLAD. 179e JAARGANG. PI8I3 Huiselijk gezeid Het einde der gruwelen schijnt nog niet in zicht. Vooral in het Zuiden zouden ver schrikkelijke dingen gebeuren. Denkt om den voor verkoop van kaarten met plaatsbespreken van heden af VLASMARKT162 MIDDELBURG WBBËBÊMÊÊ fpgs BHRBXIfll WEER EK WIKD* „Tot Con- MIDDELBURGSCHE COURANT 'Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per kwartaal Week-abonn. in Middelburg en Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per regel, lngez. mededeelingen 60 ct. p. r. Bij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr. Uitgeefster Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg. Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17. Aangesloten b|j het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers. Familieberichten en dankbetuigingen 1—7 regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek „Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels, a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met „Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou rant" 10 ct. extra Bewjjsnommers 5 cent. De „Groene Amsterdammer", een be kend radicaal weekblad, heeft een re ferendum op groote schaal georganiseerd onder vele duizenden Nederlandsche in- tellectueelen, middenstanders, politici, vakvereenigingsleid,ers enz. enz. over een viertal punten van regeerings- en staatsbelid: democratie of dictatuur, economische ordening of vrijheid, In- dië en Nederland, be- of ontwapening. Op de resultaten van dit referendum kwamen wij nog niet terug,, omdat zulks nog eenige overweging vereischt. Niet, omdat het van onvoldoende belang zou de zijn. Integendeel; Het is op breede basis opgezet en de uitwerking is langs strikt-wetenschappeiijken weg door er kende statistici geschied. Er is echter iets anders. Van alle voorname politieke richtin gen hebben bekwame lieden zich be reid verklaard de standpunten welke door deze richting ingenomen worden uiteen te zetten. Zakelijker k,an het al niet: eigen inzicht door eigen menschen laten kenschetsen. De N.S.B., ook daartoe aangezocht, heeft haar meening echter niet al dus bekend willen maken. Daarom heeft men tot dit doel de betreffende passa ges uit de officieele partij-brochures dier beweging overgenomen in het referen dum-nummer en .aldus de beoogde objec tiviteit en volledigheid ook te dezen aanzien desondanks bereikt. Maar nu is er nog wat anders. Er is hieraan een en ander voorafge gaan. Aanvankelijk h.ad de heer Geelker ken, zooals wij thans in „De Groene lezen, ,„een toeschietelijke houding aan genomen' doch later, toen de secretaris der referendumcommissie met dezen en den heer Mussert een onderhoud had, werd een reeds ontvangen schriftelijke weigering tot medewerking bevestigd. Genoemde secretaris der referendum commissie van „De Groene", de heer Anton M, Brouwer, heeft v.an dit on derhoud, en gedurende het onderhoud, voortdurend aanteekeningen gemaakt. Hij publiceert den gang ervan thans in „De Groene." Het is zeer interessant. Hier moet echter onzerzijds eerst een andere opmerking gemaakt worden. Deze publicatie is ons volkomen be grijpelijk na de van .allen geest ontbloo- te en slechts van machteloosheid ge tuigende Referendum-persiflage welke het laatste nummer van „Volk en Va derland over dit belangrijke stuk ar beid bev.atte. Dat was borreltafeljourna- listiek en anders niet. Maar; olkomen correct is deze publicatie daarom toch niet. Het is in de Nederlandsche journalis tiek gebruik, dat men van een gesprek met een politiek voorman slechts een interview voor zijn blad maakt, indien en voorzoover de geïnterviewde zich er van bewust is., dat hetgeen hij zegt, zooals hij het zegt, gepubliceerd zal worden. Men krijgt wel sterk den indruk, dat zulks hier niet het geval is! Maar er zijn, behalve de psychologi sche verontschuldiging welke wij reeds aanvoerden -„De Groene" rept hier zelf niet van nog andere, welke het blad zelf wel vermeldt. Zoo, dat de schrijver van hel artikel voortdurend aanteekeningen zat te ma ken. Zoo, dat hij van Mussert de ex- pressis verbis gegeven machtiging bijna opdracht, kreeg, prof. Van Asbeck me de te deelen „dat wij d.i. de N.S.B. dien wel zullen uitmesten". Dat tenslol- te geen geheimhouding is opgelegd, en dat deze dus ook niet bepaald geschon den wordt en tenslotte, dat de schrij ver van het tot interview gemaakte ge sprek niet onder het mom van geest verwantschap is binnengedrongen bij den heer Mussert, om later den verrader te spelen, maar dat hij met zijn ware aangezicht zich heeft aangediend. En dan mag een zoo in de publieke belang stelling staand man ,als de leider der N. S.B.-ers verwachten dat hetgeen hij zegt wel eens openbaar gemaakt zou kunnen worden. Dus; voor wie de dingen scrupuleus bekijkt, is het niet heelemaal correct. Maar het is begrijpelijk, niet gemeen laaghartig. En tenslotte: wie dermate onscrupu leus kaatst als de N.S.B. doet,, moet den bal wel eens verwachten! Terzake. Hier volgt de voornaamste inhoud van het „gesprek met den leider", zooals wij dat aantroffen in „De Groene" no. 3085, P. 4, en voor welks nauwgezette weergave de schrijver ervan instaat. ,„Ons gesprek begon hiermede dat wij den heer Mussert een memorandum overhandigden waar ons referendum plan in groote lijnen in weergegeven was en waarin met name alle vragen die gesteld zouden worden, waren afge drukt, gevolgd door de namen van h'en, die .aangezocht waren een begeleidend artikel te schrijven Op de vraag of hij aan deze artikelen reeks wilde medewerken had de Al- gemeene Leider zijn antwoord onmid dellijk gereed: „Met deze heeren wil ik niet op één stoel zitten!" „Welke heeren bedoelt u daarmee?" was onze wedervraag. Een vinger gleed op het memorandum langs de namen der schrijvers: Prof. van Asbeck was hem onbekend/) maar toen deze keuze was toegelicht, was het oordeel: „Dien zullen wij wel uitmesten!" En op onzen eenigszins verbaasden blik: „Dat kunt u hem uit mijn naam ook gerust mede- deelen." Ook de heer Gybland Ooster- hoff, onder-voorzitter van Nationaal Herstel, was den N.S,B.-leider ,i,onbe- kend". Toen volgden de schrijvers over de Volkenbondsvraag: „Professor Heering maakt mij sprakeloos. Van Embden is een landverrader." Over mevrouw Kluy- ver volgde het niet zeer parlementaire commentaar: „Dat wijf dat wel eens schrijft, maar nooit goed."2) Mr, Pol- lema ,,is tachtig jaar, en iemand die tachtig is heeft geen vitaliteit tot schrij ven." Helaas beschikten wij niet over het materiaal om te bewijzen dat mr. Pollema in feite 46 jaar oud is, en zon der dit materiaal bleek het niet moge lijk den Algemeenen Leider hiervan te overtuigen. Met „Westerman is gek als hij meedoet" was het oordeel over deze vragengroep geveld. In de groep over den staatsvorm prijk te de naam Mussert tegenover die van Albarda en De Geer; het commentaar was kort maar krachtig: „Albarda en De Geer zijn altijd al vriendjes geweest" en „Mussert trapt er niet in!" Uit de schrijvers over de maatschap- pij-orde kan „juffrouw Van Dorp net zooveel onzin schrijven als zij wi""; mr. Van Waisum is onbekend3) evenals prof. Kors,') maar de kerk, die hij vertegen woordigt „is een macht!". Als Van der Waerden over „Vrije volksgemeenschap op socialistischen grondslag" zou schrij ven „liegt hij, want dat willen wij". Al leen de communisten worden als princi- pieele menschen erkend. En deze opsom ming werd besloten met de conclusie dat ,t geheel „links" georiënteerd was." „De gelegenheid, zoo vervolgt de heer Anton M. Brouwer, in aansluiting op deze openhartige uiteenzetting over ons referendum en zijn medewerkers nog eenige andere vragen te stellen en daar over het oordeel van den heer Mussert te vernemen, was te schoon om er geen gebruik van te maken, ir. Mussert bleek bereid ook deze vragen te beantwoor den. „Hoe ziet u de politieke ontwikkeling in de naaste toekomst?" was onze eer ste vraag. De Leider bleek het als volgt te zien: Binnen afzienbaren tijd zou er een Roomsch-Roode coalitie optreden, waar bij de werkverdeeling tusschen de part ners zou zijn, dat de socialisten het eco nomische gedeelte van het programma en de Katholieken het geestelijke zou den verzorgen. „Dan dreigen alle Pro testanten Katholiek te worden, want zij zijn zoo verdeeld en hebben onder een dergelijke coalitie natuurlijk niets in te brengen." Naar aanleiding van dit antwoord ont wikkelt zich dan een gesprek over de verhouding van de N.S.B. tot de R.-Ka- tholieke wereld, dat eindigt in de vra gen: „Hoe komt het, dat de N.S.B. de Roomsch-Katholieken zoo weinig trekt? En hoe is de laatste brochure met zijn Raad van Kerken te rijmen met het ka tholieke standpunt?" Mussert beroept zich in zijn antwoord op zijn „raad van adviseurs in kerkelij Prof. mr. dr. F. M. baron van As beck is oud-hoogleeraar aan de rechts- hoogeschool te Batavia voor volken recht en buitenlandsch koloniaal recht en lid van de mandatencommissie van den Volkenbond. 2.) Mevr. C. A. Kluyver is referendaris aan het dep. v. buitenlandsche zaken en lid van het dag, best. v. d. Ver. v. Vol kenbond en Vrede. 3.) Mr. G. E. van Walsum is redacteur aan het c. h. dagblad „De Nederlander" Prof. mag. J. B Kors is hoogleeraar in de moraaltheologie aan de R. K. uni versiteit te Nijmegen,. ke aangelegenheden". Als deze ten aan zien van de Katholieken fouten heeft ge maakt, kan hij er ook niets aan doen, want „ik heb wel £en bisschop gevraagd, maar die had geen belangstelling voor mijn zaak." Overigens .acht de Algemee- ne Leider de R. K. geestelijken in het algemeen „volksverdommers" en „land verraders". „Kijk maar eens naar Span je!" En „de besten zitten nog in het klooster". Maar „het heele zaakje zal wel opgeruimd wornen." „Maar", werpen wij op, „de steeds meer naar voren komende Germaansche theorieën kunnen zoowel voor de Roomsch-Katholieken als voor de Pro testanten toch nooit aannemelijk zijn? Waarom wordt daar dan den laatsten tijd zoo over geschreven in uw Bewe ging, zooals laaslelijk in de brochure van mr. Reydon?" „,Wij zijn toch geen Chineezen?" luidt het antwoord, „derhalve mogen wij ge rust over de Germanen schrijven." „Natuurlijk, maar dan moet dit ge schrijf over de Germanen toch weten schappelijk verantwoord zijn, en niet zuiver mythologie worden." „Officieel hebben wij ook niets over de Germanen geschreven", haast Mus sert zich dan te zeggen. „Het standpunt van de N.S.B. als zoodanig staat alleen in de Brochures I tot V." „Maar waarom wordt er dan wel of ficieus zooveel in deze richting geschi e- ven Het antwoord luidt, dal de N.S B. eigenlijk een „boerenbeweging" is. „En de boeren vinden het prachtig! Vooral de boeren in Drente, Groningen en Overijssel, maar ook op de Veluwe." En w.at is er tegen deze Germaansche denkbeelden te verkondigen? „Zoo worden de vrijzinnige en wereldsche boeren lot den Schepper-God terug ge bracht. De N.S.B. werkt zoo mee aan de godsdienstige ontwaking van ons volk." Wij merken hiertegenover op, dat het „opwekken van religieuze gevoe lens" nog wel iets anders" is dan het prediken van het Evangelie, en dat 'n streven, de menschen naar God terug te voeren via Germaansche theorièn, iets is waarmee men ieder Christelijk mensch tegen zich in het harnas jaagt! Geen enkele theoloog zal ooit zooiets kunnen onderschrijven. Mussert antwoordt hierop echter, dat hij „al die geestelijken wel zal oprui men". En hij heeft daartoe alle recht. Immers, wanneer ^n de geschiedenis van een volk een beweging opkomt, die de menschen godsdienstig wil maken, is er altijd een macht, die dat tracht tegen te houden; en die macht is de Kerk. Zie bv. de Reformatie!" Hiermee is dan het onderhoud ge ëindigd." ft Redactie en hoofdredactie van „De Groene" achtten zich zij het dan, naar ons persoonlijk bekend is, niet zonder eenige schroom tenslotte ge rechtigd tot het publiceeren van boven staand gesprek. Deze publicatie ge schied zijnde is 't te belangrijk, eens te hooren hoe de heer Mussert zich hui selijk uitlaat, dan dat wij zulks onzen lezers zouden mogen onthouden. Ook als men dezen huiselijken, soms al te huiselijken vorm wegdenkt een ieder Iaat zich „onder ons" wel eens wat ongebondener uit dan in het pu bliek, nietwaar? dan nog is het ons een pijnlijke plicht te moeten consta- teeren, dat de achting waarop wij meen den dat althans de persoon van den lei der der N.S.B. aanspraak mocht maken, een leelijke knauw gekregen heeft. Het nieuws uit Spanje blijft tegenstrij dig. De telefonische verbindingen zijn vrijwel geheel verbroken, zoodat men is aangewezen op de telegrammen en me dedeelingen, die door de radio-stations in diverse Spaansche steden worden ver spreid. De regeering zoowel als de re bellen maken gebruik van dit communi- cadie-middel, om kond te doen van hun „overwinningen". Een juist denkbeeld van den stand van zaken, kan de buiten staander zich onmogelijk vormen. Wel licht is men het dichtst bij de waarheid, als men aanneemt, dat de krachten der beide partijen niet zoo heel ver uitloo- pen, zoodat de uitslag van den gruwelij- ken krijg nog zeer ongewis is, In den loop van gisteravond en van vannacht werden door het radio-station te Madrid een aantal berichten ver spreid, die den indruk vestigden, dat de regeering op weg was naar onderdruk king van den opstand. Naderhand kon men echter weer mededeelingen uit den aether aftappen, welke er minder gun stig voor de regeering uitzagen. Eigen aardig is, dat de zender van Sevilla, wel ke zich Zaterdag reeds in handen der rebellen bevond, vannacht opeens regee- ringsberichten ging seinen, en vanmor gen weer telegrammen uitzond, afkom stig van den leider van den opstand, ge neraal Franco. Men meende uit het eer ste verschijnsel te mogen afleiden, dat Sevilla, een der brandpunten van de re volutie, door de regeeringstroepen zou zijn veroverd. Daar valt nu echter weer aan te twijfelen. Mogelijk is, dat de re geering listig een zender op dezelfde golflengte als die van Sevilla heeft laten uitseinen, om het Spaansche volk in de waan te brengen, dat ze den toestand zelfs te Sevilla meester was geworden. Gisteravond 10 uur meldde Madrid, dat de opstand als volkomen onderdrukt kon worden beschouwd. Dat is mallig heid geweest. Volgens berichten uit Lissabon, de hoofdstad van Portugal, zouden vanmor gen in elk geval nog verschillende pro vincies in het Zuiden zich in handen der opstandelingen hebben gevonden. Daar tegenover wordt van Engelsche zijde uit Gibraltar echter weer geseind, dat de opstandige troepen, die uit Marokko waren overgestoken, gistermiddag in de buurt van Gibraltar door regeeringstroe pen werden verslagen. Het lijdt geen twijfel, dat het in ver scheidene steden beestachtig is toege gaan. Malaga, een der havensteden aan de Middellandsche Zee, stond, volgens neutrale scheepsberichten, vanochtend in vlammen. Ook te Barcelona zou de roode haan gekraaid hebben. Vluchtelin gen, die te Gibraltar zijn aangekomen, deelden mee, dat in de stadjes rondom Gibraltar ontzettende bloedbaden zou den zijn aangericht. Spaansch Marokko, waar de opstand is begonnen, staat geheel onder gezag van generaal Franco. Het schijnt echter, dat de vloot de regeering trouw is ge bleven en dat de Marokkaansche haven steden voortdurend van zee uit worden gebombardeerd. Ook moeten van de lucht uit aanvallen op de zich in handen der rebellen bevindende steden hebben plaats gehad. Vermoedelijk echter is een deel van de luchtmacht naar de rebellen overgeloopen, zoodat „contra-presta ties" ten deze wel niet uit zullen blijven. Muitende zee-officieren door matrozen gevangen gezet. Uit Tanger (Fransch Marokko) wordt gemeld: De Spaansche kruiser „Liber- tad", de torpedojager „Chourouga", de kanonneerboot „Laya" en twee kleine re oorlogsvaartuigen zijn in den afgeloo- pen nacht op de reede van Tanger voor anker gegaan. Vijf matrozen van de „Chourouga" gingen aan land en ver klaarden, dat de bemanningen der ge noemde schepen aan boord alle officie ren gevangen gezet hadden, daar deze zich bij de opstandige beweging hadden aangesloten. Zij voegden hieraan toe, dat zij een schip uit Malaga verwachtten, dat hun levensmiddelen en brandstoffen zou brengen om hen in staat te stellen de reis voort te zetten en de Spaansche havens aan de kust te bombardeerei}. Een bestuursambtenaar van de haven van Tanger constateerde vanmorgen, dat een eenvoudig matroos het bevel voerde over een der kleine oorlogsschepen. Nader verluidt, dat op het laatste oogenblik de bemanningen der boven vermelde oorlogsschepen zich ter be schikking hebben gesteld van den Spaan- schen regeeringsvertegenwoordiger. DE K.N.S.M. EN DE BURGEROORLOG IN SPANJE. Lijnbedrijf vindt normaal voortgang. Naar aanleiding van den onzekeren toestand, in Spanje heeft het A.N.P. de directie van de Kon. Ned. Stoomboot Mij., van welkeV lijnbedrijf ook de Spaansche havens deel uitmaken, de vraag voorgelegd of van haar zijde nog (lngez. Med.J Middelburg, 21-VII-'36. Maandag hoog ste luchttemperatuur 23 °C (73 °F); laagste 15.7 °C (60 °F), Heden 9 h: 16.5 °C; 12 h: 18.7 °C. Geen regen of neer slag. Hoogste barometerstand te dezer stede, in het afgeloopen etmaal: 760 mm; laagste 757 mm. Hoogste barometerstand in het Euro- peesche waarnemingsgebied: 766.4 mm te La Coruna; laagste 744.3 m mte Sten- sele. Verwachting tot morgenavond: Meest matige Z.W. tot W. wind, zwaar bewolkt met tijdelijke opklaring, aanvan kelijk weinig of geen regen, weinig ver andering in temperatuur. Zon op: 5 h 05; onder: 21 h 06. Licht op: 21 h 36. Maan op: 8 h 32; onder: 21 h 51. E.K.: 26 Juli. e Hoog- en Laagwater te Vlissingen: Juli. Hoogwater. Laagwater, Di. 21 S 4.00 16.12 10.16 22.50 Wo. 22 4.35 16.45 10.49 23.26 Do. 23 5.11 17.20 11.20 23.58 Hoog- en Laagwater te Wemeldinge: Juli. Hoogwater. Laagwater.- Di. 21 S 5.53 18.11 11.23 23.47 Wo. 22 6.27 18.43 11.56 24.22 Do. 23 6.27 19.16 12.30 24.57 speciale maatregelen zijn getroffen. De directie deelde mede, dat ladingen voor Spanje op de gewone wijze worden aangenomen, waarbij men in aanmer king kan nemen dat schepen, die naar Spanje vertrokken zijn, of op vertrek staan, dit land na ongeveer twee we ken bereiken, in welk tijdsverloop de si tuatie zich uileraard geheel kan heb ben gewijzigd. Wat de schepen der maatschappij be treft, die zich op het oogenblik in Span je bevinden, is de „Poseidongister avond op normale wijze van Taragona vertrokken, terwijl ook de „Ajax" in verschillende Spaansche havens lading lost, zonder dat eenigerlei van den ge wonen gang van zaken afwijkende me dedeelingen zijn ontvangen. HET OPTREDEN VAN DEN BURGEMEESTER VAN 3ELZAETE TE TERNEUZEN. Op de vragen van het liberale Twee de Kamerlid Boon in verband met het optreden v'an den burgemeester dei- Belgische gemeente Selzaete als spre ker in een te Terneuzen gehouden ver gadering van havenarbeiders, heeft mi nister Van Schaik, mede namens den minister van binnenlandsche zaken, ge antwoord, dat op 10 Juni 1936 te i er- neuzen een door den centralen bond van transportarbeiders uitgeschreven ledenvergadering heeft plaats gehad, in welke vergadering getracht werd Ter- neuzensche havenarbeiders te bewegen de Antwerpsche staking te steunen door werk aan uit Antwerpen gekomen schepen te weigeren. O.a. zou daar het woord zijn gevoerd door den burge meester van Selzaete, den heer Chal- rnette. Inderdaad kan een dergelijke actie van buitenlanders bezwaarlijk worden geduld. Zoodra het gebeurde bekend was geworden, zijn dan ook zoowel van de zijde van de rijkspolitie, als door den burgemeester van Terneuzen de noodi- ge opdrachten gegeven, ten einde een herhaling te voorkomen. Tot verdere bemoeiingen dezerzijds aldus de mi nister bestaat derhalve geen aanlei ding.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1936 | | pagina 1