DAMMEN EN SCHAKEN,
VOOR DE JEUGD. Onder redactie van
ïiimmm* saw**"
■■■■■■{■■■■■■■■■■■■Ml
ZEEUWSCHE KRONIEK.
Mevrouw G. E. DE LILLE HOOGERWAARD.
T MOCHT NIET REGENEN!
HET LIEFSTE ROOSJE.
apperepo te kommen, 'k was lest
in 'n gemeente, dae de burrege-
meester z'n eige wel eêl sterk
ieuw an dat zeien van die geleerde
meneer. Ie zei: An de werreke-
löozen geen steun, mè me moete
ze werk gee, da z' ulder brood
kunne verdiene. Da klienkt vreêd
mooi, ee. Jae, mer oevee werk
aode ze. 'k Oórde van 'n man, die
'n weke werrekte en dan 'n weke
kuirde en zoo gieng dat mè deur.
In de werkweke verdiende 'n 11
gulden 25 en in de völlegende
weke vanself niks. 't Wier me
voogerekend, dat, as d' uusure
d'er af was en 't geld vor 'n zieke-
fons en 't geld om te zurregen, dat
er van de winter 7 weken gestem
peld kan oöre, dat er dan iedere
weke vö man, vrouwe en één kind
2 gulden 44.5 cent was vor eten
en drienken en vier en licht. Vó
slietaoie an kleêren as anderszins
is t'er vanself eêlemaele gin geld.
'k Twufele d'er nie an, dat er in
die gemeente bin, die ulder bur-
gervaoder op d' anden draege, om
dat 'n zó zunig doet mit de lieve
belastiengcentjes. 'k Gunne die
man die eêre, mer ie zou in m'n
achtienge rieze, as 'n is 'n begroö-
tienge van uugaeven vó zoo n
uusgezin kon maeke. Mè dat wi
'k in ielk geval ook nog vraege:
wie za zukke mannen en vaoders
ard oördeêle, as ze luustere naer
inblaeziengen van verleiders, die
ulder voórouwe, da ze makkelijk
wat kunne verdiene".
M'n eb' angenaem zitte luustere
nae de raodio, toen die groöte
brugge bie Nimwegen deu de Ko-
neginne opengesteld wier. Joen,
Jan, wat konde die oöge êeren
toch lekker praote. Mè 't was dae-
bie eêl gelukkig, dat die mannen
van 't woord konde getuge, dat er
in ons kleine land mannen weune
van de daed, groot in durf en vol-
ardienge, groot in kennen en kun
nen. Kiek, Jan, je kunt 't kinder
achtig noeme, mè 'k was t'er kom
pleit gröosch op, da 'k Nederlan
der bin en m'n bost gieng in d'
oögte, toen 'k tegen Jikkemien
zei: dae kunne z'in butelande je-
loersch op zien. Mè 'k ontroerde,
toen 't Wilellemus kloenk. Dat lied
van ienkel bange klacht en vrome
berustienge, mè dat in ons groot
vérleden zó dikkels 'n zegelied
was, kloenk mien noe weer in m'n
oören as 'n overwinniengssalm,
wan zoóas dien Endrik mien dat
uutlei, is mit dat reuzewerk
eigentlijk 'n groöte overwinnienge
op de natuur bevochte. Lae m'
ope, dat de brugge toet in lengte
van daegen da getuge kan.
J'eb aolebei de groetenisse van
Jikkemien en
je goeie vriend,
Jewannes.
Waarom doe je je zoon op 'n
gymnasium en niet liever op een
technische school
Ach, hij moet toch Latijn lee-
ren, wijl hij jager wil worden.
o
Schrijft jij alles op, wat je
uitgeeft
Dat wil zeggen, alleen gedu
rende de eerste week van de
maand.
Waarom alleen de eerste
week
De rest van de maand laat
ik altijd opschrijven.
IETS OVER DE WEEZENVER-
PLEGING IN ZEELAND IN
VROEGERE DAGEN.
II.
Op welke wijze de wee
zen door de diaconie wer
den uitbesteed.. Het
financieel belang, zoowel
bij kerkeraad als bij de
pleegouders, stond vaak
op den voorgrond, De
uitbesteding van jongens
kostte minder dan die van
meisjes. Onwillige
weesjongens werden naar
de vloot gezonden.
De diaconie zorgde voor de ar
me weezen. Deze werden jaarlijks
publiek .uitbesteed, doorgaans op
Pinksteren, of zooals men vroeger
vaak sprak of schreef op Sinxsen.
De constistoriekamer was te
klein. In de vorige eeuw is men
begonnen al die benauwde ka
mers op te ruimen en heeft men ze
vervangen door luchtige vergader
lokalen, wier stijl echter niet al
tijd overeenkomt met die van het
oude kerkgebouw.
De ruime kerk was dus de
plaats van uitbesteding. En* ruimte
had men noodig, want behalve het
publiek waren ook de weezen
aanwezig, opdat na den toeslag
ieder zijn „contentement" dadelijk
in ontvangst zou kunnen nemen.
Zoo'n uitbesteding leek wel een
weinig op een openbare verkoo-
ping, met dit verschil, dat niet het
hoogste bod, maar het laagste bod
de beslissing gaf aan wie een
weeskind zou worden toegewezen.
Wie dus het minste geldbedrag
vroeg voor een wees, kreeg het
kind een jaar ter verzorging.
Na afloop van de namiddag
godsdienstoefening op den eersten
Pinksterdag, waarbij de uitstorting
van den H. Geest en de vorming
der eerste Christelijke gemeente
met haar onbaatzuchtige liefde
was herdacht, werd in de ge
meente een werk gedaan, waarbij
zoowel bij de diakenen als bij de
a.s. pleegouders het geldelijk be
lang vaak meer op den voorgrond
stond dan een liefderijke verzor
ging-
Eerst werden de algemeene con
dities voorgelezen. De uitbeste
ding was doorgaans van Pinkste
ren tot Pinksteren. Alle weezen
zouden voor rekening van de di
aconie voldoende van kleeding-
stukken en van klompen voorzien
worden. Schoenen waren in dien
tijd voor de arme menschen een
weeldeartikel. Alles werd aange-
teekend in het bestedingsboek.
Opmerkelijk, dat wij in de lange
lijsten van verstrekte kleeding-
stukken, niet alleen aan de uitbe
stede weezen maar ook aan de ge
wone gealimenteerden, namen
ontmoeten van verschillende klee-
dingstukken, die onder den fe-
genwoordigen boerenstana niet
meer bekend zijn.
De uitslag der uitbesteding was
over 't algemeen, dat de jongens,
vooral de oudere, goedkooper
werden uitbesteed dan de meisjes.
Voor kleine kinderen werd echter
meer geëischt. Een jongen moest
al vroeg aanpakken en alzoo de
inkomsten in het gezin helpen ver
meerderen, Als wij weten, hoe
arm vaak de pleegouders waren,
dan doet dit een weinig ons oor
deel over hen verzachten. Dit
geldt echter niet altijd over de
diakenen. Was een jongen b.v. bo
ven de tien jaar, zoodat hij met
eenig landwerk of koeien wachten
zoo goed als zijn kost kon ver
dienen, dan werd hij door de dia
conie uitbesteed ,,voor den bloo-
ten kost". Was hij een paar jaar
ouder, zoodat hij volledig als
handknechtje kon gebruikt wor
den, dan moesten de pleegouders
zelfs nog wat geld toe geven.
Hoe droevig het lot der weezen
was, die op een dergelijke wijze
werden uitbesteed-, is te begrij
pen. Zij moesten in het gezin,
waarin zij werden opgenomen,
voordeel aanbrengen. Het was
geen christelijke barmhartigheid,
waarmee ze werden ontvangen.
Een heel enkele maal gebeurde
het wel eens, dat een weesjongen
door de diaconie in de gelegenheid
gesteld werd om een ambacht te
leeren. Dan gaf de diaconie geld
toe, tot de jongen zijn eigen brood
verdiende. Was een weesmeisjje
wat «jwak van gezondheid of was
46 47 48 49 50
In de afgeloopen club-competi
tie Z.D.B. kwam het tot boven-
staanden stand. Wit aan zet had
hier vijf minuten bedenktijd om
zijn sluitzet te doen en speelde
27—22.
Dit was volgens inzender niet
de juiste voortzetting en zullen wij
met verschillende varianten het
een en ander aantoonen.
Speelt Wit 3328 dan heeft
Zwart hier op drie antwoorden
7—12, 29—34 en 18—23.
(A)
1. 7—12
2. 16X7 12X1
3. 28—23 19X28
4. 38—33 29X38
5. 43X12 wint
(B.)
1. 18—23
2. 38—32 25—30
3 2722
Wit dreigt met 2117
3. 20—25
Verhinderd 2117 door 712.
4. 32—27 23X32
5. 27X38 19X23
6. 21—17 7—12
7. 16X18 23X21
en Wit loopt nu vrij door naar
dam en wint
IC)
1. 29—34
2. 38—33 18—23 (D)
3. 27—22 23X32
4. 22—17 11X22
5. 43—39 34X43
6. 49X18 25—30
(gedw.)
7. 2117 wint
(C)
1. 29—34
2. 38—33 7—12 (D)
3. 16X7 12X1
4. 21—17 25—30
5. 28—22 1—7
Op 1823 vervolgde Wit met
33—29, 35X13
6. 22X13 19X8
7. 27—21 wint!
(C)
1. 29—34
2. 38—33 25—30 (D)
3. 28—22 20—25
Op 1823 vervolgde Wit met
3328, 27X38 en daarna 2117!
4. 22X13 19X8
5. 27—22 8—12
(gedw.)
6. 43—39 34X43
7. 48X39
1 2 3 4 5
46 47 48 49 50
Op 12—18, 24—29 volgt 35X24,
29X38, 39—33 38X20, 13—8 wint'
Komen wij terug op den
diagramstand dan is de volgende
voortzetting mogelijk:
1. r w 24—29
2. 33X24 30X19
3. 21—17!! 12X21
4. 16X27
Op 1116 vervolgde Wit met
2217, 1711 en Zwart is verlo
ren maar Zwart kan vervolgen
met
4. 7—12 (E)
5. 27—21 11—16
6. 22—17 16X27
7. 17X8 27—31
Op 2732 volgt 3530
8. 8—3 31—36
9. 3—21 36—41
10. 21—32 41—37
En met deze E variant komen
wij tot remise!
Komen wij terug tot de E va
riant.
1. 7—12 (E)
2. 39—33 12—17
3 22—18 17—22
4. 18—12 22X31
5. 12—8 31—36
6. 8—3 36—41
En komen wij met? deze varian
ten niet tot remise
Hiermede is zeker het nut van
een sluitzet aangetoond, daar de
partij in bovengenoemden stand
mogelijk door de arbitrage-com
missie voor Wit gewonnen ver
klaard was Met inzender zijn wij
het eens. De sluitzet 3328 had
de arbitrage-commissie voor een
uiterst moeilijk vraagstuk ge
plaatst.
Maar wanneer zullen de dam
clubs eens de benoodigde klokken
aanschaffen Of is de notatie
voor de damspelers een te groot
bezwaar
Daar kunnen toch veel afgebro
ken partijen door voorkomen wor
den
zij niet geheel recht van leden,
dan werd zij op kosten van de dia
conie in de gelegenheid gesteld om
voor naaister te leeren. Dat de
kerkelijke armverzorgers over 't
algemeen geen hooge opvatting
van hun taak hadden, blijkt uit
een aanteekening, die gemaakt
was na de mededeeling, dat een
weeskind was overleden, b.v.
„waardoor den armen van een
merckelijken last ontslaghen was".
Gelukkig zijn er ook kerkeraden
geweest (meestal was de predi
kant hierin ook hun voorganger),
die hun taak als uitbesteders der
weezen zooveel mogelijk met
christelijke liefde vervulden. Zij
moesten eerst overtuigd zijn, dat
een goede behandeling der wees
kinderen van de pleegouders ver
wacht kon worden, voor zij den
doorslag gaven. Ook hielden zij
geregeld toezicht op de verpleging
't geen natuurlijk niet anders dan
den weezen ten goede moest ko
men. Kregen de kinderen soms
ïneer slagen dan eten, dan wer
den zij, nadat de pleegouders ver
geefs gewaarschuwd waren, in
een ander gezin ondergebracht.
Natuurlijk waren de weezen
ook niet altijd heilige boontjes en
bezorgden zij hun pleegouders
wel eens veel ellende en verdriet.
Dan riepen deze de hulp van de
diaconie in om de pupillen te doen
gevoelen, dat deze ook nog plich
ten hadden.
Was de niet al te leidzame jon
gen, want doorgaans gaf het sterke
geslacht meer moeite dan het
zwakke, reeds 14 jaar of ouder, en
bleek hij niet genegen naar de ver
maningen zijner opvoeders te
luisteren, dan werd hij op 's lands
vloot gebracht of moest hij dienst
nemen bij de Oostindische compag
nie. Een deel van zijn gage werd
hem ter hand gesteld en het ove
rige werd door de diaconie voor
hem bewaard, tot hij meerderjarig
was. Menigmaal is gebleken, dat
de weesjongen nu ging oppassen
en door zijn ijver en gedrag het
nog ver bracht in de wereld. Was
Van Speijck ook geen Amsterdam-
sche weesjongen geweest.
Gingen alzoo weesjongens, 't zij
vrijwillig of gedwongen, op be
trekkelijk jeugdigen leeftijd in zee
dienst, in de eerste jaren der Oost
indische compagnie, dus in 't be
gin der 17de eeuw, gingen Am-
sterdamsche weesmeisjes, wij kun
nen niet zeggen of het vrijwillig of
gedwongen was, naar de Oost
omer te trouwen met de ge
zaghebbers, die op vaak afgele
gen factorijen langen tijd waren
gestationneerd en dus niet spoedig
naar 't vaderland terug zouden
komen. Waren de weezen meer
derjarig of „gingen zij aajn het
huwelijk" dan werd de band tus-
schen hen of haar en de diaconie
verbroken en moesten zij zelf hun
levensweg zoeken. Doorgaans
werd door de diaconie aan hem
of haar een „uitzet" gegeven, die
meestal bestond uit kleedingstuk-
ken.
(Wordt vervolgd).
R. B. J. d. M,
(Nadruk verboden).
Ruud, Hans en Elze waren bezig
om met de werpring in de tuin te
spelen. De blauwe gummi ring
vloog van den één naar den an
der en werd met de nodige vaar
digheid opgevangen. Maar op eens
miste Ruud en rolde de ririg ach
ter hem 't perk met de hoge tul
pen in.
„Domoor riep zijn broer. „Je
moet op je beurt letten. Je sufte.'
„Nee, ik sufte niet. Ik zag iets"
„Wat dan
„Een paar oerdomme vogels".
„Wat deden die dan wou het
zusje weten en ze kwam bij haar
broers staan.
„Zien jullie daar dat reservoir
Rozen bloeien nu zo prachtig,
Juni is toch Rozenmaand
Kleine Zus is ook een roosje,
Fleurig in ons tuintje staand.
Want haar toetje is licht rose
En haar jurkje 'n groot bouquet.
Wat veel rozen, hele slingers
Is ze dus geen roosje net
Maar al houd 'k van echte
bloemen,
-
i Zij is toch de liefste roos
En.ze heeft geen enkele
doorntje
Z'is een kleine schat, die Toos
Graag vertoon ik haar portretje.
Zeg haar maar eens goeden
dag
Maar.... onthoud, dat je dat
roosje,
Uit de tuin niet plukken mag
bovenaan de afvoerpijp van de
dakgoot vroeg Ruud.
„Ja, Wat is daarmee 7"
„Wel, daar hebben een 'paalr
huismussen hun nest in gemaakt.
En als het nu gaat regenen, dan
loopt die bak vol water en moeten
de jongen jammerlijk verdrinken.
Als dat nu geen domme nestenma
kerij is, dan weet ik 't niet riep
de jongen verontwaardigd.
„Dacht je nou, dat 'n mus zovéél
verstand had om te weten, dat
dat mooie, donkere nestplaastje
een vergaarbak van 't overtollige
regenwater is beweerde Hans.
„Misschien gaat 't al regenen,
vóór de eitjes uit zijn", opperde
Els; „dan verongelukken alleen de
eitjes. De mussen vliegen wel weg
en dan legt 't wijfje later wel nieu
we eitjes".
„Er zijn al jongen in, vast 1"
riep Ruud op eens, „de ouden
vliegen met voer naar 't nest.
Hans en Els keken ook. Moe
der had juist op 't grint achter het
huis het servet uitgeschud, waar
op ze het brood voor de avondbo
terhammen gesneden had. Mussen
en spreeuwen kwamen 't gauw op
pikken en de oudermussen ,van
het vogelbroed in de vergaarbak
vlogen met het voer in hun bek
naar de opening, waaruit 't water
zich omlaag stortte, als de bak
te vol liep.
Dadelijk gingen de kinderen
hun ontdekking binnen vertellen.
En Ruud besloot:
„Nu mag 't niet regenen, vóór
de jongen groot zijn, hoor
„Daar hebben we geen zeggen
over, mannetje", zei moeder;
„maar ik hoop van harte voor de
jonge vogeltjes, dat het vooreerst
droog blijft".
Nog nooit hadden de jongelui
zo'n belangstelling voor het weer
bericht uit de krant gehad, als nu.
De eerste dagen stond er: ver
wachting warm, droog weer. Maar
toen stond er op een morgen: kans
op regen.
„Moes" zei Ruud, vóór hij naar
school ging, „als er nu soms een
stortbui komt, moet u een ladder
nemen en de jonge vogels uit de
bak halen, hoor
„En hoe kom ik dan aan zo'n
lange ladder En dan weet ik
nog niet, of ik er wel op zou dur
ven klimmen", merkte moeder op.
Onder schooltijd keek de jongen
telkens eens naar buiten, of er
druppels vielen. Want de lucht
was betrokken en de zon school
weg. Maar er gebeurde niets.
's Middags hadden ze vrij., 't
was Zaterdag, Els moest de paden
in de tuin aanharken. Hans de
perken en de border zuiveren van
onkruid. Ruud zat te leren achter
't huis. Hij moest al heel gauw
examen doen voor de H. B. S.
Els liet haar hark even rusten
en tuurde naar 't mussennest. Je
kon, nu de hark geen leven maak
te, de jongen in het nest om voed
sel horen schreeuwen.
„Ik zou wel eens graag willen
zien, hoe groot de jongen nu zijn",
zei Els tegen Ruud.
Ruud tuurde ook naar boven.
„Ik zie een kopje bij de opening
riep hij op eens. Ja, Els zag het nu
ook en.... nog meer. Want daar
verscheen het hele vogeltje op de
