VICTORIA-WAVE
De Z.L.M. vergadert te Middelburg.
LANDBOUW.
(Ingez. Med.)
SNOER KRALEN GEVONDEN.
WALCHEREN.
ZUID-BEVELAND.
NOORD-BEVELAND.
GEMEENTERAAD VAN DOES.
Jaarverslag Z. L M.
LET OP DE FRAMBOZENKEVER.
Officieele ontvangst ten
stadhuize.
Hoofdbestuursvergadering.
perk kan worden gesteld zonder dat de
belangen der leden ook maar in het
minst in het gedrang komen hebben ver
schillende plaatsen in ons land bewe
zen o.a. Vlissingen. De invoering van
het zgn. Z,aanlandsche stelsel bracht daar
het aantal recepten van 92229 in 1934
tot 69146 in 1935, zonder dat één klacht
ten opzichte hiervan van de leden in
kwam.
De kosten van geneesmiddelen waren
in het Middelburgsch Ziekenfonds per
ziel berekend f 1.11, terwijl algemeen
vaststaat dat met 80 ets per ziel heel
goed kan worden volstaan..
De post foto's, die vorig jaar een be
langrijke vermindering, nml. ongeveer
f 700 te zien gaf, is in 1935 weer geste
gen boven het cijfer van 1935..
Op verschillend gebied moet men de
nieuwe ziekenfondswet afwachten en
intusschen het fonds zoo krachtig moge
lijk trachten te maken. Men moet voor-
loopig vasthouden aan den bestaanden
organisatievorm en werken met de be
staande reglementen..
Op 31 December 1934 telde het fonds
5833 leden en 2031 kinderen, op 30 De
cember 1935 waren de getallen 6017 en
2112.
In 1935 zijn ingeschreven 309 leden en
106 kinderen, wegens overlijden zijn 57
leden en 5 kinderen afgeschreven. De
volle contributie zijn 120 16-jarigen gaan
betalen en geboren zijn 131 kinderen.
Bedankt, vertrokken enz. zijn 359 le
den en 80 kinderen, geroyeerd 15 en 13.
Van de 131 geboren kinderen werden
er door de kraamvrouwverpleegster van
het fonds 96 geholpen, dus 73 pet. Waar
de hulp voor allen kosteloos beschikbaar
is, blijft het te betreuren, dat de overi
ge 27 pet van deze hulp geen gebruik
maakt. Het aantal bezoeken door de
zuster afgelegd was 3163 en zij hielp ook
weer op het consultatiebureau voor zui
gelingen en bij practische opleiding van
biakers, De secretaris brengt hartelijk
dank aan de gevers en geefsters van ba
bykleertjes die altijd, en vooral in de
zen tijd, welkom zijn.,
Om duidelijk uit te laten komen, hoe
goed de restitutie van contributie heeft
gewerkt, geeft de secretaris nog de vol
gende vergelijkende cijfers. In 1935 zijn
met achterstand geroyeerd 7 gezinnen,
omvattende 15 leden en 13 ...kinderen
met f 17.10 aan achterstand tegen 17,
42 leden en 32 kinderen met f 53.40 in
1934. Met een achterstand van f 13.88
bedankten 11 gezinnen met 22 leden en
15 kinderen tegen f 78.58, 37 gezinnen,
89 leden en 61 kinderen in 1934,
Vertrókken zijn 3 gezinnen met f 2.62
aan achterstand.
Aan achterstand van vorige jaren is
ontvangen f 55,76 dus meer dan in 1935
is ontstaan. Dat was maar f 33,60.
Met voldoening kan op het afgeloo-
pen jaar worden teruggezien. De meer
dere werkzaamheden die een gevolg zijn
van de verschillende crisisregelingen
brengen die voldoening met zich dat
daardoor honderden gezinnen voor het
en hun fonds behouden bleven en ten
dien opzichte is de meest mogelijke me
dewerking verkregen van het Orgaan
voor Steunverleening te Middelburg en
het Burgerlijk Armbestuur. De secreta
ris brengt daarvoor hartelijk dank. Hij
doet dit ook aan allen, die aan het fonds
zijn verbonden, en in het bijzonder wat
de dagelijksche leiding betreft aan den
administrateur de bodes en de zuster.
De secretaris eindigt zijn verslag over
1935 met de herinnering, dat het op 1
Juli a.s. 25 jaar geleden zal zijn, dat het
fonds geheel gereorganiseerd zijn taak
voortzette en uitbreidde wat van groote
beteekenis is geweest voor de gezond
heidszorg in Middelburg.
Op het overzicht over die 25 jaar ko
men wij nog nader terug. Thans deëlen
wij nog mede, dat het eind bedrag der
rekening over 1935 is f 84.133.35 met
een goed saldo van f 1435.23 tegen
f 1880.81 over 1934.
Het jaarverslag en de rekening wer
den goedgekeurd met dank aan den
heer Onderdijk.
De heer Onderdijk was aan de beurt
van aftreding als bestuurslid, doch zag
zijn mandaat hernieuwd.
In het huisvuil alhier werd gevonden
een geheel nieuwe snoer kralen van
ivoor, met het merk ,,Real Bone" er
aan.
KOUDEKERKE. De Raad dezer ge
meente komt Dinsdagavond a.s. te acht
uur in openbare vergadering bijeen.
Naar aanleiding van de door den heer
Moens in de laatste raadsvergadering
naar voren gebrachte wenschelijkheid,
maatregelen te nemen tegen het vervoer
van meer personen op een rijwiel, dan
waarvoor het is ingericht, meenen ook
B. en W. dat aan dit euvel een eind
moet worden gemaakt. Zij meenen dat
dit door het opnemen van het vol
gende art. in de alg'. politieverordening
ondervangen kan worden: „het is ver
boden als bestuurder van een motorrij
wiel of rijwiel op den openbaren weg rij
dend, daarmee op zoodanige wijze per
sonen te vervoeren, dat lichaamsdeelen
buiten de stuurinrichting uitsteken".
B. en W. deelen den Raad mede. dat
tengevolge van den voortschrijdenden
bouw aan den KoudekerkeVlissing-
schen straatweg, de behoefte aan 'n pu
blieke telefooncel aldaar meer en meer
wordt gevoeld. Men bevindt zich in de
ze buurtschap op vrij grooten afstand,
zoowel van het dorp als van Vlissingen.
Het districtshoofd van den telefoon
dienst te Vlissingen is bereid zijn mede
werking te verleenen, indien de gemeen
te het exploitatietekort voor haar reke
ning wil nemen.
Een openbare spreekcel is rendabel,
■vvanneer de opbrengst aan telefoonge
sprekken f 100 per jaar bedraagt. Ieder
g'esprek kost 10 cent, zoodat, wanneer
per dag gemiddeld drie gesprekken wor
den gevoerd, de exploitatie sluit. B. en
W. gelooven dat het tekort spoedig tot
een miniem bedrag zal worden terugge
bracht. Zij stellen dan ook voor te ga
randeeren, dat, indien de opbrengst aan
telefoongesprekken minder bedraagt dan
f 100 's jaars, het ontbrekende door de
gemeente wordt bijgepast.
Tenslotte stellen B. en W. voor ovei*
te gaan tot verharding van den zgn. Lan-
g'eweg met straatklinkers vrijgekomen
uit den Koudekerke-Vlissingsche straat
weg.
HANSWEERT. In verband met de
verbreeding van het kanaal door Zuid
Beveland moest hier een nieuwe gasdui-
ker gelegd worden. Dit werk was aange
nomen door de firma Visser en Smit uit
Papendrecht. Na voorbereidende werk
zaamheden van circa 5 weken heeft men
in den nacht van Zondag op Maandag
den duiker gelegd. Van te voren was
aangekondigd dat het kanaal voor de
scheepvaart gestremd zou zijn van Zon
dagavond 7 uur tot Maandagmorgen 7
uur. De legging had een tamelijk vlot
verloop doch het werd toch elf uur eet
de eerste schepen weer konden passee-
ren. Tijdens de werkzaamheden zijn en
kele leden van het personeel te water
gevallen, doch deze konden spoedig op
het droge worden gebracht. Tengevolge
van de staking in de haven van Antwer
pen was' het aantal wachtendè schepen
niet zoo heel groot. Zoodra de sletlf met
zand gevuld is zal de> stelling weer wor
den afgebroken zoodat de scheepvaart
dan weer ongehinderd kan plaatsvin
den! 1
IERSEKE. Een. 20-tal mosselschippers
die voorheen op Brussel hebben gevaren
en nu niet meer mogen van het Bestuur
van het Centr aal-Ver koopkantoor, heb
ben dinsdagmiddag een request gezon
den aan den burgemeester onzer woon
plaats en daarin diens medewerking ge
vraagd om te bevorderen dat zij weder
op Brussel met mossels mogen varen en
verkoopen.
Indien hun zulks zou worden toege
staan, inplaats van over de kweekers,
zouden een 40-tal steunhebbenden ar
beid kunnen vinden.
KATS Tot directeur der muziek ver-
.eeniging is benoemd de heer J. C. Maas
van Kortgene.
De beknibbeling der subsidie
alt het werkloosheidssubsidie-
fonds. De grondwerken voor
het havenplan gegund aan
Knuist.
De raad van Goes kwam Dinsdag
avond in vergadering bijeen onder voor
zitterschap van burgemeester Van Dus-
seldorp.
De hr. DE ROO zeide, bij de ingeko
men stukken, over den brief van Ged-
Staten betreffende het niet geheel toe
kennen van de geraamde subsidie uit 't
werkloosheidssubsidiefonds op de be
grooting 1935, dat hij zich aan dit schrij
ven geërgerd heeft. De zeggenschap van
den Raad is inderdaad geheel verdwe
nen. Omdat de raad niet dadelijk het
hoofd boog, krijgt men, tot straf, niet de
geheele bijdrage. Is daar nu werkelijk
niets aan te doen?
De VOORZ. merkte o.a. op, dat Ged
Staten zich altijd kenmerkten door een
prettige wijze van onderhandelen. Zij
steunden ook Goes in vele opzichten.
Er is dan ook meer sprake van een
verschil van meening. Van „gekibbel",
zooals één der bladen schreef, mag niet
gesproken worden. Verder neemt uit
eindelijk de minister de beslissing. Thans
is er helaas niets meer aan te doen,[ het
laatste woord er over is nu gesproken.
De hr. SIMONSE sluit zich bij de
woorden van den heer De Roo aan. Zoo
als reeds eerder door spr. opgemerkt,
er wordt verschillend gehandeld, o.a. met
de vermakelijkheidsbelasting.
Voorts is o.a. ingekomen de reeds
door 'pns vermelde (aanvrage van de
woningbouwver. „Ons streven" betref
fende den bouw van 16 arbeiderswonin
gen. Dit stuk wordt in handen gesteld
van B. en W.
Aan het verzoek der R.K. jongens
school om betegeling der speelplaats
wordt volgens voorstel van B. en W.
voldaan.
De heer C r u c q vroeg de aan
dacht van B. en W. voor de speelplaats
van B. en W.
De V o o r z. 2zegde dit toe.
Op het adres van het Central Bestuur
van den Ned. Christ. Bond van Perso
neel in Publiekem Dienst betreffende
de loonen van het personeel der voor
malige, gasfabriek „Oosteinde", werd
volgens voorstel van B. en W. afwijzend
beschikt.
Een drietal verordeningen, die sinds
lang van geen nut meer zijn, werden in
getrokken
Tot gemeente archivaris werd be
noemd mej. Van Zanden Jut, te 's-Gr,a-
•venhage, met 10 stemmen tegen 3 op
den hr Murray.
Bij de rondvraag deelde de v o o r-
z i t t e r mede, op een vraag van den
hr Goeman, dat de toestemming
van den minister onderweg is, om het
grondwerk te gunnen ,aan den inschrijver
Knuist, te Goes. Er zal nu dus spoedig
aan het werk begonnen worden.
De hr C r u c q herinnerde aan de
commissie, die bijeengeroepen zou wor
den om uit te maken wie er tewerk ge
steld zullen worden, enz.
De v o o r z. deelde mede, dat
zulks zoo spoedig noodig zal gebeuren.
De hr Kloosterman klaagde
over den stank van de vuilverbranding
waar de tennisclubs last van hebben.
De v o o r z. zegde onderzoek toe.
Hierna ging de raad over in besloten
zitting
Aan het lijvige jaarverslag, dat in de
hedenmorgen gehouden algemeene ver
gadering van de Z.L.M. werd overge
legd, ontleenen wij, dat het aantal leden
in 1935 met ruim 150 is toegenomen, on
gerekend de toetreding van 6 tuinbouw-
vereenigingen.
Het aantal kringen bedraagt 9, het
aantal afdeelingen steeg met één tot 73.
Verder telt de maatschappij 11 eerele
den en 15 leden van verdienste. In ver
band met de toename van het ledental
in Walcheren werd het aantal hoofdbe
stuursleden^-voor dezen kring met één
verifneerderd.
De rekening over 1935 sluit met een-
goed slote van 566,28, waardoor het
'totaal slot met de vorige jaren- samen
f 71,513,77 is. De financieele toestand
der Maatschappij mag dus gunstig wor
den genoemd. Uit de toename van het
ledental blijkt, dat de Zeeuwsche land
en tuinbouwer vertrouwen stelt in het
werk, dat de Z.L.M, als algemeene land
bouworganisatie ten behoeve van hare
leden verricht.
■t Des te meer leden de Z.L.M. telt, de.s
te meer kan- zij! ook voor hare leden in
dividueel doen. Velen, die tot nog toe
buiten de Z.L.M. stonden, profiteerden
-indirect, van het werk, dat door haar
wordt verricht. De werkzaamheden, die
de Z.L.M. in het afgeloopen jaar heeft
verricht waren van velerlei aard en be
wogen zich wederom voor een belang
rijk deel op het terrein der landbouw-
crisiswetgeving. Steeds meer blijkt, dat
een aaneengesloten boerenstand een
eerste vereischte is ter verdediging van
hare rechtmatige belangen. -
In verband met de aansluiting van
verschillende tuinbouwvereenigingen bij
de Z.L.M, werd de Tuinbouwcommissie
gereorganiseerd en het aantal leden van
5 op 12 gebracht. Aan de Z.L.M. is zoo
doende een afdeeling Tuinbouw toege
voegd, welke inzonderheid de belangen
der leden tuinbouwers zal behartigen.
Het Centraal Zeeuwsch Pachtbureau
heeft in 1935 één schatting van landerijen
verricht.
Het aantal leden van het rechtskun
dig bureau bedraagt thans 60, het aan
tal donateurs 2. De groei van het boek-
houdbureau had ook in 1935 voortgang
en telt thans 400 deelnemers.
Eene nieuwe afdeeling is in 1935
opgericht, nml. de accountantsdienst en
ook voor deze jonge afdeeling mag reeds
van een flinke ontwikkeling worden ge
sproken.
In het cursusjaar 19351936 werden
13 algemeene landbouwcursussen, 8 al
gemeene tuinbouwcursussen, 3 cursus
sen voor volwassenen en twee hoefbe
slagcursussen gegeven.
Voor het landbouwhuishoudonderwijs
bestond ook weer veel belangstelling.
Voor de tuinders gaf de Prov. com
missie der veilingen weder enkele cur
sussen in sorteeren en verpakken van
fruit.
In de afgeloopen week zijn eitjes van
de frambozenkever gevonden. Deze
eitjes worden afgezet tusschen de stam
pers, zijn min of meer doorzichtig en
hebben de grootte van 1E2 mm.
De larven, welke uit deze eitjes ko
men en straks in de vrucht dringen kun
nen met goed gevolg met Derris wor
den bestreden. Dit dient te gebeuren
zoodra de larfjes te voorschijn komen,
omdat ze daarna niet meer te bereiken
zijn.
De keuze van het juiste tijdstip is
daarom van veel beteekenis. Men ge
bruikt daartoe 0,2 pet. Derris met een I
goede uitvloeier; of 1 Engelsch pond
Derris op 225 I. water plus een uit
vloeier.
Na 1927 had de Z. L. M. geen jaarverga
dering meer te Middelburg gehouden en
dit was wellicht mede 'n reden, dat zeer
velen zich opgemaakt hadden naar de
officieele ontvangst op het Stadhuis, en
dat behalve B. en W. ook verschillende
raadsleden gisteren daarbij tegenwoor
dig waren.
Toen de gasten naar het Stadhuis
kwamen speelde „Crescendo" voor het
gebouw. In de burgemeesterskamer heeft
de burgemeester, de heer M. Fernhout,
woorden van welkom gesproken en er
o.a. op gewezen dat Middelburg als mid
den van 't vruchtbare Eiland als markt
plaats sedert eeuwen bijzondere betee
kenis heeft gehad voor en belang bij den
landbouw. De oudstbekende regeling ten
aanzien van het Marktwezen, dateert
van 1338, toen de, marktdag, tot dien ge
houden op Zondag, gesteld werd op Dins
dag. In 1532 toen er twee marktdagen
waren, n.l. Maandag en Donderdag,
werd bepaald, dat er op die dagen bij
zondere zitting van de vierschaar zou
zijn. Dit moet niet een ongunstig testi
monium voor de marktbezoekers van die
dagen worden geacht. Nadat de Maan
dag als marktdag was vervallen, bleef
de Donderdag, nu dus reeds eeuwen
lang, de Middelburgsche marktdag.
In 1618 moesten de graankoopers, die
de Goesche maat gebruikten naar de
Goesche korenmarkt, die de Middel
burgsche maat gebruikten naar de Pot-
tenmarkt. In 1693 stond de graanbeurs
reeds op den Dam en in 1767 werd zij
van een dak voorzien, in 1846 kreeg zij
haar tegenwoordige gedaante. De boter
markt is eerst gehouden op het Zuidelijk
deel van de Groote Markt, zijnde het
daar het koelst. Sinds ongeveer 1855 is
ze gdhuisvest op de tegenwoordige
plaats, de v.m. heerenbeurs, die in 1592
werd gesticht.
Onder de talrijke organisaties van den
meest uiteenloopenden aard, die het ge
meentebestuur begroet, rekent het
de Z. L. M. tot de meest belangrijke.
Belangrijk is het agrarisch deel van het
Nederlandsche volk, behalve om zijn
getalsterkte, uit hoofde van de groote
beteekenis, die de landbouw en veeteelt
voor bloei en welvaart van het geheele
Nederlandsche leven in den loop van
eeuwen hebben gehad en door allerlei
ups and downs heen, hebben mogen be
houden. Spr. wees dan op de vele ge
maakte winst door allerlei oorzaken,
doch winst, die intusschen bijzondere
zprgen en nieuwe verantwoordelijkheden
met zich bracht. Dit alles was oorzaak,
dat ook de Z. L. M. naast de oude taak
van de bevordering der verdergaande
ontwikkeling van landbouw en landbou
wer, zich met inspanning van uiterste
kracht, te richten op het behoud en de
redding van levens* en bestaansmogelijk
heid van een van de meest klassieke
bronnen van onze Nederlandsche volks
huishouding. Een taak, zwaar en moei
lijk en vol van diepliggende en vereiken-
de vraagstukken, voor de landbouwkrin-
gen, voor 's Lands overheid en voor het
Nederlandsche volk. Spr. constateert,
dat er, bij alle waardeering die men
hebben kan en behoort te hebben voor
de wijze waarop het Nederlandsche volk
in al zijn geledingen, grosse modo, de
beproevingen van dezen tijd, bereid is
te dragen, er onderling veel misvatting
is omtrent elkanders positie en zorgen,
nooden en behoeften. Het is moeilijk
hier goede voorlichting te geven. De
agrarische deel van de natie is niet al
leen belangrijk om de beteekenis van
zijn arbeid voor de volkswelvaart, doch
ook om zijn constructieve waarde. Veel
meer dan veeltijds andere bevolkings
groepen, leeft het platteland dicht bij de
natuur, in het besef van zijn afhankelijk
heid van levenswetten die het in de na
tuur niet maar enkel aanwezig, maar
daarin, wijs, doelbewust en almachtig
neergelegd ziet. Het vindt daarachter
den Wetgever.
Dit platteland, dat zich zelf niet beter
acht, dan de rest, maar dat nog altijd
zijn eigen sterk typeerende kenmerken
en tradities draagt, op de bewaring
waarvan het den hoogsten prijs stelt,
heeft niet altijd de erkenning en waar
deering gevonden, waarop de zedelijk-
geestelijke kracht die het, ook en met
name in Zeeland, in zich draagt, 't recht
en aanspraak geven. Naar spr. meent
heeft het in Zeeland op dit punt niet de
meeste reden van beklag. De Z. L. M.
bedoelt o.a, het de plaats te verzekeren,
die 't in verschillende verbanden, ook in
het algemeen volksoordeel toekomt. In
die taak ziet zij zich aangevoerd door
vele, erkend bekwame mannen. Aan de
spits van die allen heeft zij een voor
zitter, die andere landbouworganisaties
haar zouden kunnen benijden. IJverig en
gedocumenteerd pleitbezorger, man van
rijke studie en van veel levenservaring,
bekwaam strateeg, toegewijd behartiger
van 't hem toevertrouwde belang, Zeeuw
per excellence en kenner van Zeeland
en Zeeuwsche toestanden en verhoudin
gen als weinigen.
Moge, aldus spr., naast dat van andere
landbouworganisaties, het werk van de
Z. L. M. in ruime mate strekken tot be
vordering van de belangen van den
Zeeuwschen landbouw en ook gezegend
worden voor Gewest en Vaderland. Mo
ge de jaarlijksche zomervergadering van
de Z. L. M. beantwoorden aan de ver
wachtingen, die het enthousiasme van
den voorzitter daarvan koestert en mo
gen de leden aan de in Middelburg en
op Walcheren doorgebrachte dagen,
aangename herinneringen meenemen
naar hunne woonplaatsen. (Applaus).
De voorzitter der Z. L. M„ mr. P.
Dieleman, wilde slechts voorloopig kort
antwoorden en er o.a. op wijzen, dat op
16 Juni 1572 de boeren met knuppels ge
wapend de stad in wilden trekken. Nu
doen zij dit op 16 Juni rustig en kalm.
Nadat ververschingen waren aangebo
den, begaf men zich naar de raadzaal,
voor de
De heer Dieleman opende deze
met de mededeeling, dat o.a. de minister
van landbouw, de directeur-generaal
van den landbouw, de Commissaris der
Koningin en de griffier der Staten en
enkele leden van Ged. Staten verhinderd
waren. Welkom heette spr. dr. Leigenes
Bakhoven, het lid van Ged. Staten, den
heer Vogelaar, verschillende eere-leden,
den heer Stofkoper, vertegenwoordiger
van de Kamer van Koophandel, de hee-
ren Hoegen van Hoogelande en mr. P.
C. Adriaanse, voorzitter en secretaris
der rijtoercommissie, het kringbejstuur
en zeker niet in de laatste plaats den
burgemeester, de wethouders en de
raadsleden van Middelburg.
Wel is de zetel der Maatschappij in
Goes, maar de vergaderingen van hét
Dag, bestuur worden vrij regelmatig in
Middelburg gehouden en de winter alge
meene vergaderingen bij beurten te
Goes en te Middelburg. Hier werd in
1843 de Maatschappij geboren. De naam
van Middelburg wordt in de Maatschap
pij altijd dankbaar herdacht en met eere
genoemd, ook al droeg het jaren, zoo
niet eeuwen lang, een verre van agra
risch karakter en had het zelfs wel eens
te weinig oog voor de beteekenis van
het platteland en van dat platteland
voor zich zelf. Daarin is een belangrijke
kentering gekomen. Dit (blijkt uit het
feit, dat voor het eerst bij het weten
van spreker het hoofdbestuur ten stad
huize in de schoone raadszaal zal verga
deren. Spr. stelt dit bijzonder op prijs.
Walcheren is een der krachtigste krin
gen, en vindt in Middelburg zijn cen
trum, zijn markt. En al moge dan niet
van Middelburg gezegd kunnen worden
als van Goes: drie Goessenaars, twee
Bouluy, doch 3 Middelburgers, twee
cooplui, dit Middelburg is genoegzaam
kwiek en juist daardoor het belang der
stad en bevolking bij de welvaart van
den landbouw betrokken te achten. Spr.
herinnerde aan hetgeen de geleerde, in
de historie buitengewoon bekwame en
door spr. ook om zijn helder inzicht en
kundige betoogtrant zoo gewaardeerde
archivaris van Middelburg eens schreef
in 1917 over een 700-jarige. Dat was toen
Middelburg. Middelburg kreeg toen 700
jaren geleden stadsrechten, maar 't was
toen nog klein en ingesloten binnen de
Noordstraat, Lange Delft, St. Pieter
straat, Wagenaarstraat en Hofplein,
maójr er werden vele cooplieden gevon
den, die zich in de bescherming der Ab
dij veilig gevoelden.
Men was ontgroeid aan de rechtsre
gelen van het platteland. Waar econo
misch verandering .was gekomen, moest
de landheer wel een ander recht geven.
De vrijheid van den persoon was noedig.
Middelburg kreeg stadsrecht. Het werd
Middelburg verleend door Willem van
Holland en Johanna van Vlaanderen, bei
den pretendeerden toen rechten op Zee
land, doch ook afgeleid, daar Middel
burg zijn stadsrecht aan Vlaanderen ont
leende. Toen de stad zich al spoedig uit
breidde in de Arnestroom, kwamen er
nieuwe privilegiën van Graaf Willem II.
In 1537 kwam de nieüwe haven naar
Welsingen; Arnemuiden werd Arme
Muyden, al was het na den val van
Haarlem nog de woonplaats van Kenau
Simons Hasselaar. Middelburg won het
en kwam tot grooten bloei in de dagen
der Republiek, De oorspronkelijke bloei
van Middelburg ging niet buiten den
landbouw om, want naast den handel in
zout, uit de darinck eerst gewonnen,
was zeer belangrijk de handel in wol en
laken. Het zwaartepunt van het econo
misch leven lag, vóór Amsterdam op
kwam, in de Noord-Nederlandsche ge
westen, dan ook hier op Walcheren en
in het bijzonder in Middelburg, dat vrij
gesteld ook van het stapelrecht van
Dordrecht, tot grooten bloei kwam. Daar
uit is geboren het schitterend pronkju
weel van een Stadhuis. Hoe is het Stad
huis de tolk van een rijk verleden, en
een rijke cultuur, evenals de Abdij prijk
te in den tijd van haar glorie, waarvan
alleen nog een schaduw rest. Hoe bloei
de Middelburg ook later toen vele Hu
genoten er hun intrek hadden gedaan,
en met de oude Zeeuwen vermaagschapt
een nieuw geslacht krachtig zich ontwik
kelde en het wit, geel, rood, wapperde
naast het Oranje, blanje, bleu op verre
zeeën. Eigenaardig doet het aan, dat
met name nog in het laatst der 18e eeuw
de advertenties in de „Middelburg
sche Courant" van dien tijd bewijzen het
ook er nog zooveel slavenhandel hier
was. Het is voor spr. zoo geweldig ver
leidelijk om in de geschiedenis van zoo'n
heerlijke stad, nog de schoonste der Ne
derlanden van het Noorden, zich te ver
diepen. Maar hij mag dat niet doen, nu
men voor een geheel ander doeleinde
te samen is gekomen.
Spr. herinnert en citeert uit een ro
mance, destijds in Middelburg geschre
ven onder het motto „Doen U de raven
overlast, Roei dan hun nest maar uit",
Spr. doet dit al kent hij te goed de
