jtfrwitYcifilq
GOESCHE COUPANT^lM
NIEMEIJER'S
p Welkom
Nederlanders
Het Algemeen
Nederlandsch Verbond.
i®
WEER ER mm.
No. 120.
DRIE BLADEN.
VRIJDAG
22 MEI 1936.
EERSTE BLAD.
179e JAARGANG.
(Groepsdag te Middelburg.
Le-
a g-
en
per
pot,
iam-
Ile
van
en 8
MIDDELBURGSCHE COURANT
dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen f 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 et. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
sy contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster: Naamlooze Vennootschap „De Middelburgscbe Courant"; Bureaux: Lange Sint Pieterst»«*t te Middelbn»«.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten by het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetaigisgee i—f
regels 2.10, elke r. m, 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 rsgdt,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. B3S':
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer COK-
rant" 10 ct. extra Bawijsnommers 5 rtei.
De liefde tot syn la n i
Is yeder aangeboren.
Vondel.
Zeeland is een geliefkoosde congres
provincie en het meerendeel zulker
jaarvergaderingen vindt dan wel plaats
in een van Zeelands twee grootste ste
den, op Walcheren: in de hoofdstad
met zijn indrukwekkend Raadhuis en
zijn, herinneringen aan een ver verleden
opwekkende, Abdij, of in Vlissingen met
zijn boulevard en strand en de nergens
in Nederland zoo te vinden aantrekke
lijkheid van zijn druk bevaren Scheide-
stroom.
Het spreekt vanzelf, dat het den
Zeeuwen deugd doet, wanneer er in hun
provincie veel van die vergaderingen
plaats vinden. Dat brengt wat leven in
de brouwerij, wat vertier op straat en
verteer in eet- en drinkgelegenheden en
het wekt bovendien in degenen, die aan
zulke bijeenkomsten deelnemen, het be
wustzijn van de uitzonderlijke schoon
heid van Neêrlands Zuidwestelijkste pro
vincie zoo van de wijde vergezichten
met de klare luchten er boven als van de
steenen herinneringen aan een schoon
en roemrijk verleden hetwelk dan
weer tot gevolg kan hebben, dat deze
wetenschap verder uitgedragen wordt
en dat weer en meer anderen naar hier
komen.
Wie dus in Zeeland zijn jaarvergade
ring wil houden, hij is hier van harte
welkom: kunst of wetenschap, arbeider
of middenstander; of men het doorvor-
schen van oude bescheiden dan wel den
opbouw van, een nieuwe maatschappij
in zijn vaandel schrijft: men zal hier
gaarne ontvangen worden.
Dit moet in het algemeen gezegd wor
den. Want het is niet mogelijk te dezer
plaatse een iegelijk in het bijzonder te
verwelkomen. Daartoe zouden we trou
wens slechts redenen moeten zoe
ken, en dat blijft altijd ietwat. ge
zocht.
Het moet dus wel een bijzondere re
den zijn die ons dwingt, en ons de vrij
heid geeft tevens, vandaag te dezer plaat
se wel een bijzonder en een recht harte
lijk welkom toe te roepen ,aan degenen,
die vandaag en morgen te Middelburg
hun jaarvergadering houden: de groep
Nederland van he' Algemeen Neder-
landsch Verbond.
Die reden is er. Zij is te vinden in de
doelstelling van het A.N.V..
welke is: „versterking van de volks
kracht bij de volksgroepen die tot den
Nederlandschen of Dietschen stim be-
hooren, gepaard gaande met versterking
van het bewustzijn van de verwantschap
dezer groepen."
Dit is natuurlijk immer een goed en
prijzenswaardig doel geweest alleen,
het heeft voor een mensch den eenen
tijd meer .aantrekkingskracht dan den
anderen. Men kan ook zeggen: in be
paalde tijden dringt zich de noodzake
lijkheid van het doel meer naar voren
dan anders.
In een rede, die de alg. voorz. van het
A. N. V., nu wijlen prof. J. te Winkel,
eens heeft gehouden, zeide hij o.a, dat
de ingenomenheid met liet Verbond bij
zijn voorstanders nog meer dan op het
verstand berust op het gevoel.
Dit was heel juist gezien.
En: ontegenzeggelijk valt een herop
bloei van het nationaal-Nederlandscne
gevoel juist vandaag aan den dag te .al
len kant vast te stellen. Een verblijdend
teeken.
In dit geheel van verschijnselen nu
neemt het A. N. V. een waardige en te
vens een bijzondere plaats in. Een waar
dige om zijn doelstelling en de goede
middelen, waarmee het tr,acht dit doel
te bereiken; een bijzondere omdat het
onzen Nederlandschen gezichtseinder
verruimt verder, veel verder legt En
men weet het: slechts door hooger klim
men wijkt de kim!
In groote trekken kan gezegd worden,
dat het A. N. V. zijn werking uitstrekt
over Nederland, Vlaanderen en Zuid-
Aïrika. Omdat het Verbond godsdiensti
ge noch staatkundige richting heeft, ont
houd! het zich evenwel van elke inmen
ging in zuiver godsdienstige of staatkun
dige zaken. Het werkt dus cultureel
en niet politiek. Dit m,aakt het
mogelijk voor alle goede Nederlanders,
die hun taal en hun zeden zoo lief heb
ben dat zij ze willen verdedigen en er
voor willen strijden, toe te treden tot het
Algemeen Nederlandsch Verbond.
Het maakt dit m o g e 1 ij k: het maakt
dit tot plicht tevens.
Wij hopen van harte gaarne, dat de
jaarvergaderinggangers van 't A. N. V.
twee goede dagen in Zeeland mogen heb
ben. dat zij de Zeeuwsche Nederlanders
zullen waardeeren, het Zeeuwsche land
schap in zijn schoonheid zullen gaan lief
hebben wij hopen tevens, dat deze
groepsdagen v.an het A. V. bij de
Zeeuwen belangstelling zullen mogen
wekken voor het groote en juist nu zoo
belangrijke doel, waarnaar dit Verbond
streeft.
Nadat Vrijdagmiddag in. het gebouw
St. Joris te Middelburg de algemeene
vergadering was gehouden van den
Groep Nederland van het Algemeen Ne
derlandsch Verbond, ving de groepsdag
aan.
Die werd begonnen met een officieele
ontvangst ten Stadhuize bij monde van
den burgemeester, den heer M. Fern-
hout, die ongeveer als volgt sprak:
Mijnheer de voorzitter, Dames en
Heeren.
Het was het gemeentebestuur recht
aangenaam,' te vernemen, dat Groep 4
Nederland van het A, N.V. ditmaal in
Middelburg haren groepsdag wenschte
te houden. Mij is het een bijzonder voor
recht, U het welkom te mogen toeroe
pen in Zeelands hoofdstad en binnen 't
Stadhuis dat reeds zoovele eeuwen de
stille getuige heeft mogen zijn van het
Nederlandsch leven, gelijk het in dit ge-
west.en in deze stad, bij afwisseling zich
rijker en krachtiger ontplooide, of ook
in trag'er gang zich heeft voortgezet.
Aan die wet van meer en minder, van
sterker en zwakker, wet als het ware
van de wisseling der seizoenen, waaraan
alle leven onderworpen is, ontkwam
naar in de laatste jaren duidelijk bleek,
ook niet de afdeeling Middelburg e.o.
van het Verbond, die toch zoo goede
tijden had gekend.
Men ziet in sommige gevallen, men-
sclielijk leven, als het in krachteloosheid
volstrekt ten doode schijnt op geschre
ven door een psychischen schok, die de
laatste levenskrachten verzamelde, of
door een toevoer aan het organisme
van nieuw en gezond bloed over den
hachelijken drempel hééngelicht tot
nieuwen opbloei komen.
Door de samenwerking van soortgelij
ke factoren, is naar spr. meent, de plaat
selijke afdeeling van den dreigenden on
dergang gered. Zij werd in heilzamen
zin schokkend beïnvloed door het zoo
veel krachtiger leven van de Zeeuwsch-
Vlaamsche afdeelingen en vooral door
het voorbeeld van het wélgeslaagde
Zuid- en Noord-Bevelandsche initiatief.
En vervolgens werd zij en dat is eene
zeer gelukkige en moedgevende omstan
digheid op aanstichting van jonge,
even bekwame als geestdriftige krach
ten verrijkt met een verrassend groot
aantal nieuwe leden op vergrooting
waarvan de afdeeling stellig bedacht
blijft. Spr. verheugt zich over de herle
ving van de Verbondsgedachte in Mid
delburg die moge leiden tot krachti
ge hervatting van het Verbondswerk
reeds op zichzelf, maar nu toch bijzon
der, wijl groep Nederland zich over de
goede Zeeuwsche berichten van het laat-
set halfjaar verblijdend daarin te ge-
reeder aanleiding heeft kunnen vinden,
uitvoering te geven aan haar voornemen
in Zeeland, op Walcheren, hare vergade
ring te houden. Allen zijn zeer welkom
om de ideëele en cultureele waarde van
het werk, naar buiten en naar binnen.
De organisatie beoogt naar haar wijde
re doelstelling, verhooging van de gees
telijke, zedelijke en stoffelijke kracht
van Volken en Volksgroepen, die tot den
Nederlandschen of Dietschen stam be-
hooren, en versterking van hun bewust
zijn van onderlinge verwantschap. Zij
wil die allen Nederlanders, Vlamingen,
Dietsch sprekende Zuid-Afrikaners, er
van doordringen, dat ze één cultureele
éénheid vormen.
Ze wil, strijdend voor de handhaving,
verbreiding en zuivering van de Neder
landsche taal en voor het behoud van
de andere Dietsche talen, bij die Volken
en Volksgroepen het bewustzijn verle-
Wij hebben somts twee keer gelijk,
als wij iemand, die ongelijk heeft, ge
lijk geven.
mMSÊmïM
vendïgen, dat handhaving en versterking
van het Nederlandsche Volkskarakter
en de Nederlandsche beschaving, mede
in hun belang zijn.
Zij mengt zich daarbij en het is
misschien noodig in onze bewogen da
gen daarop den nadruk te leggen
als enkel cultureele en niet-partij-poli-
tieke organisaties, niet in de interne
staatkundige zaken van andere Volke
ren, ook niet in de verschillen, die de
stamverwante Vlamingen verdeelen.
Maar deze doelstelling en al wat daar
mee verder samenhangt en er uit voort
vloeit raakt behalve het Algemeen Ne
derlandsch Cultureel, toch ook wel zeer
stellig en direct, ons eigen Nationaal
Volksbelang. Hoe zou het ook anders
kunnen?
Naar den orgaqisatorischen samen
hang, waarin alle menschelijk leven zoo
schoon en zoo wijs, is geplaatst, wortelt
de symphatie voor het Algemeen Ne
derlandsche, in de liefde van het bijzon
der het Nationaal-Nederlandsche.
Evenals de gevoelens voor het eigen
volk en het eigen Vaderland hun die
peren oorsprong nemen in de liefde tot
het eigen gezin en de gehechtheid aan
den eigen geboortegrond immers de
kleinste ceelen van die grootere ver
banden. Daarom, van wat wij hier in dit
kleine, oude Nederland, gemeenschap
pelijk bezitten in de éénheid, van bloed
en van taal, in onze rijke geschiedenis
op zoo belangrijke en beslissende pun
ten mede gevormd door den onder
Oranje's gezegende en geniale aanvoe
ring en edele leiding gevoerden strijd
voor vrijheid en recht. Van wat ons uit
die geschiedenis aan geestelijke waar
den, ook aan Volksrechten en Volks
vrijheden is toegevloeid. Van wal wij
eenmaal waren en nog zijn mogen, van
de taak waartoe wij eens werden geroe
pen en die welke wij ons nog hier en
in de Indiën zien toevertrouwd; vani
dat alles wil het A.N.V. ons meer en
meer bewust maken en het wil trachten
anderen daarop den rechten kijk bij te
brengen.
Het wil de kennis verbreiden en de
waardeering aankweeken van wat Ne
derlandsche kunstenaars op welk gebied
dan ook en Nederlandsche letterkundi
gen, in oudere en nieuwere tijden, aan
schoons en waardevols hebben gescha
pen en voortgebracht. Het wil niet al
leen binnen den eigen stam en daarbui
ten in den Vreemde, maar ook binnen de
natie, belangstelling wekken voor de
geschieHenis van ons Volksbestaan in al
zijn vormen en uitloopers, voor onze
Nederlandsche geesteshouding' en voor
de wijze, waarop Nederlandsche- gaven
en krachtige talenten en vermogens,
hier en in Indië ja waar ter wereld dan
ook, op allerlei terrein ook op dat
van de religie, det wetenschap, de kunst,
de techniek, den handel, den arbeid
werden en worden ontworteld en aan
gewend.
Zoo erlangt het Verbond zelf zijn ba-
vruchtende kracht uit de Nationale Cul
tuur van vroeger en van thans en dient
het eene taak, waarvoor alle Nederlan
ders die zich niet stellen buiten de Na
tionale gedachte, zonder onderscheid
van ras, en godsdienstig belijden of van
politieke overtuiging, de handen kun
nen ineenslaan. Gelijk uit de samenstel
ling van Hoofd- en groepsbesturen en
van de groepsvergaderingen, ook zoo
duidelijk blijkt. De nationale gedachte
in den historischen zin heel wat an
ders dan pochend stamrumoer en Na
tionale zelfverheffing of zelfoverschat
ting de Nationale gedachte in den
echt Nederlandschen zin.
Dat is de dankbare erkenning en
waardeering van het eigene dat ons in
onderscheiding van anderen geschonken
werd en de aanvaarding van de uit die
geschonken voorrechten voortvloeiende
plichten, werd door breede en kracht-
tige kringen van ons Volk in letterlijk
al zijn samenstellende deelen en lagen,
in de ziel onder alle omstandigheden
rustig maar trouw en onwankelbaar be
waard. Zij belichaamt ingeschapen ge
voelens van groote ideëele en culturee
le, ook van uitnemende practische
waardij. Dat Nationaal besef heeft zijn
oude plaats, in vele harten heroverd.
Het breekt zich weer meer baan en wint
weer meer veld. Met vele anderen, ver
Praai me niet van de liefde,
zegt DoraT ik ben al gelukkig
met
8 Q
^Koffie en /Ae&
(Ingez. Med.)
heugt zich d&n daarover het A.N.V.dat
dit besef steeds heeft willen sterken en
welks werk in dezen tijd noodzakelijker
en onmisbaarder is, dan ooit.
Spr. mag allen hier begroeten in Zee
land het gewest, dat zich met Holland
in de geschiedenis nationaal en cultu
reel gezien, eene zoo belangrijke rol zag
toebedeeld.
Op het eiland Walcheren, dat met
name bij monde van Vlissingen en
Veere, op 1 April 1572, wel genoemd de
geboortedag van ons onafhankelijk
volksbestaan waarvan wij de groote ze
geningen, stoffelijke en geestelijke,
thans nog genieten, zoo voortreffelijk
heeft gerageerd op de Geuzen daad,
door zich voor den Prins van Oranje
te verklaren, daarmede aan de wel zeer
hachelijke zaak van de vrijheid der Ne
derlanden eene gunstige en principieel
beslissende wending gevend.
Spr. mag allen begroeten in Middel
burg, stad van roemrijk geworden on
dernemingszin en van daaruit geboren
handelsglorie, stad van sfeer en van
traditie, die nog een klein centrum is
van Nederlandsche geestesbeschaving
en kunstuiting. Spr. meent niet zoo ver
mis te tasten en ook niet onbescheiden
te zijn, met de stelling: Als het verbond
zich ergens recht kan thuis gevoelen,
dan moet het b.v. te Middelburg zijn.
In Middelburg leeft men behalve in
de schaduwen van morgen, dagelijks en
zeer reëel in den glans van het verle
den. De eeuwen spreken U toe uit zijn
bouworde en zijn beroemde monumen
ten.
In sterke mate, ook uit dit Stadhuis.
In de oudheidskamer zal men twee re
lieken aantreffen van groot historisch
en meer dan plaatselijk belang
le De oudste oorkonde gesteld in het
Nederlandsch, het stadsprivilege, dat ,in
zin te Gregorius amende'' dus 11 Maart
1254 door Graaf Willem II, Roomsch-
Koning aan Middelburg werd geschon
ken. Het was een bevestiging en uit
breiding van het privilege, dat in 1217
door zijn voorgangers was verleend.
Middelburg, dat omstreeks het midden
van de 13e eeuw was gegroeid, had bui
ten de oude kern een nieuw stadsdeel
zien ontstaan, waarin o.a. het Begijnhof
dat in hetzelfde jaar 1254 binnen de stad
werd getrokken, die sindsdien door de
tegenwoordige binnengrachten werd be
grensd Het privilege bevat in 100 ar
tikelen, als alle dergelijke oorkonden,
bepalingen van materieel en formeel pri
vaat- en strafrecht en bergt de kern
van het stadsbestuur, zooals dat tot bei
einde van de 18e eeuw heeft bestaan: 13
schepenen, waaronder een of twee our-
meesters en poorters, die zij er bij raad
plegen" de latere 12 raden.
2e Het tochtportaal, omstreeks 1520
door onbekende hand gemaakt voor het
fraaie Renaissance hotel, dat Adolf Har-
dinck rentmeester van Zeeland onder
Karei V zich in den Langedelft, op den
hoek der St. Janstraat liet bouwen. In
1576 was dit huis eigendom van den
Prins van Oranje wiens dochter Char-
Middelburg, 22-V-'36, Woensdag en
Donderdag: hoogste luchttemperatuur
19.2 °C (66 °F); laagste 9.7 °C (49
°F). Heden 9 h: 11.2 °C; 12 h: 13.5 °C.
2.8 mm regen. Hoogste barometerstand
te dezer stede, in het afgeloopen etmaal:
763 mm; laagste 761 mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 766.8 mm
te Valentia; laagste 750.3 mm te Mar
seille.
Verwachting tot morgenavond;
Meest matige, tijdelijk afnemende
N,W, tot Z.W. wind, zwaar bewolkt tot
betrokken, regenbuien, aanvankelijk iets
zachter.
Zon op: 4 h 57; onder: 20 h 57. Licht
op: 21 h 27. Maan op: 5 h 52; onder:
23 h 12. E.K. 28 Mei.
e
Hoog- en Laagwater te Vlissingen;
Mei.
Hoogwater. Laagwater.
Vr. 22 S 2.45 15.18
Za. 23 3.38 16.05
Zo. 24 4.29 16.53
9.24 21.49
10.09 22.41
10.56 23.30
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge;
Mei.
Vr.
Za.
Zo.
22 S
23
24
Hoogwater.
4.49 17.24
5.40 17.10
6.27 18.54
Laagwater.
10.22 22.51
11.10 23.42
12.01 24.32
H
lotte er in Maart 1577 geboren werd.
Tot 1582 toen in Vlissingen het Prinsen
huis werd gebouwd, woonde de Prins
hier van tijd tot tijd. Door dit portaal 't
eenige wat er van dit fraaie huis
over is schreed de Prins als hij zijne
woning verliet, om zich- naar de staten
vergadering te begeven
En om nog een derde historische bij
zonderheid te noemen, herinnerde spr.
er aan, dat Jacob Cats, geb. te Brou
wershaven, 20 jaren van zijn leven, n.l.
van 1603 tot 1623 te Middelburg heeft
doorgebracht.
In 1603 vestigde hij zich er als advo
caat en zag zich reeds op het eind van
dat jaar, met zijn vriend Simon van Be
aumont, die ook als dichter bekendheid
heeft verworven, benoemd tot stadsad
vocaat. In October 1921 werd hij pensio
naris wat hij bleef tot hij in gelijke be
trekking 31 Maart 1623, naar Dordrecht
overging, om later raadspensionaris te
worden van Holland.
Met genoegen denkt hij steeds aan zijn
Middelburgsche jaren terug. Toen hij in
1655 een exemplaar van zijn werken
vereerde aan de verschillende steden, op
welke hij betrekking had, kreeg Middel
burg er ook een, vergezeld van een lang
gedicht, aldus beginnend:
„Ik heb ook overlang in Uwen Raat
geseten;
En dat en wil ik noyt, ja sal het niet
vergeten.
De gunst mi] daer getoont, en d'eere
mij geschiet,
En gaet tot fasten toe uijt mijn
gedachten nijet."
En verder:
Onvangt het kleyn geschenk, het
is een gunstig plant
Want ick noem Uwe stadt, mijn
tweede Nederlandt.
Dit laatste zeggen er nog heden ten
dage velen Cats na. Behalve door zijn
ambtelijke werkzaamheden heeft Cats
in zijn Middelburgsche periode ook als
dichter zich verdienstelijk gemaakt. Met
zijn ambtgenoot Van Beaumont, de ge
broeders Scotte, Hofferus, Philibert van
Borssele en anderen, vormde hij om de
kunstzinnige gebroeders Van de Venne
Jan Pietersz. v. d. Venne, graveur
en kunstkooper op de Korte Burg, en
Adriaen v. d. Venne, schilder van naam
en dichter een kring, die in 1623 een
verzameling hunner gedichten uitgaf
„De Zeeuwsche Nagtegael" genoemd.
Zij waren a.h.w. voor Zeeland, wat de
Muiderkring is geweest voor onze let
terkunde in Holland.
Herinneringen van historische betee-
kenis liggen hier voor het grijpen, ter
wijl men ook thans nog op Walcheren te
kust en te keur „Zeeuwsche nachtega
len" van allerlei aard kan hooren zin
gen!
Redenen, naar ik hoop, voor U Da
mes en Heeren, om Uw bezoek spoedig
na dezen Groepsdag en waarom dan
niet bij herhaling? te herhalen!
Tot het genieten van de bekoring en
het ondergaan van de rust, die stem
ming en sfeer van de stad en de onvol-
mrg.