iVtoirwcilite gi
GOfSCKE COURANT -
IN ZEELAND]
WOdc
Pi 613
De jaarvergadering
van de Liberale Staatspartij.
MIDDELBURGSCHE
Direct bruin
WEER EN WiNO.
DE
COURANT
NUMMER 117.
TWEE BLADEN.
MAANDAG
18 MEI 1936.
EERSTE BLAD.
179e JAARGANG.
OP LEVEN EN DOOD.
MIDDELBURGSCHE COURANT
dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
«gel, ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
SU contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
■I'M—■■iinii ■■nwniiin n
Uitgeefster Naamlooze Vennootschap „De Middelburgscbe Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 sPostrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij bet Burean voor Publiciteitswaar de der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuïgiagam 1—
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rnbrfc».1
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 ragefe,
a 75 ct. bq vooruitbetaling Adv.
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer co®»
rant" 10 ct. extra Bewqsnommeri 5 wmt,.
De eerste dag.
Bij de opening van de algemeene ver
gadering van de Liberale Staatspartij
,,de Vrijheidsbond" Zaterdag en Zondag
te Utrecht gehouden werd opge
merkt door den voorzitter, mr. W. C.
Wendelaar, naar aanleiding van de
weigering der radiouitzending van zijn
openingsrede, dat hij, instede van een
nieuwe rede te maken en gemuilkorfd
door de radio te spreken, er de voor
keur aan gegeven had in een overan-
derde rede zijn eigen meening weer te
geven. (Applaus).
Een verslag van die rede en van de
rede van minister Van Lidth de Jeude
heeft men reeds Zaterdag in ons blad
aangetroffen.
Voorgesteld werd een telegram met
betuiging van verknochtheid te zenden
aan H. M. de Koningin, waarmede de
vergadering instemming betuigde met 't
zingen van het Wilhelmus.
In een huishoudelijke vergadering
werd mr. W. C. Wendelaar bij acclama
tie herkozen tot voorzitter, als lid van
het hoofdbestuur werd herkozen de
heer S. van den Bergh Jr. (Wassenaar)
lid der Eerste Kamer en gekozen wer
den mevr. mr. C. C. BakkerVan Bos-
se (Den Haag) en mr, H. P. C. M. de
Witt Wijnen (Gouda)
In de avondvergadering kwam aan de
orde het rapport van de commissie ter
voorbereiding van de grondwetsherzie
ning, waarbij tevens aan de orde werd
gesteld een voorstel van de afd. Den
Haag tot instelling van een rijksraad en
een voorstel van de afd. Zaandam tot
wijziging van het partijprogram, door
toevoeging van strengere eischen van
het verleenen van het actieve kiesrecht
en van uitsluiting van revolutionnaire
elementen en vrijgestelden van het pas
sieve kiesrecht.
De heer A. P. Gelderman (Oldenzaal)
gaf als zijn persoonlijke meening te ken
nen dat men den revolutionnair gezin
den, stemmers zoowel als afgevaardig
den „het volle pond moest toemeten:
dan weet men wat men aan hen heeft.
Uitsluiting immers kweekt revolutie aan
in plaats van dit tegen te gaan.
De heer Staverman (Deventer) legde
een verklaring af waarom hij zijn naam
onthouden heeft aan het rapport. Voor
namelijk baseerde hij dit op het gemis
aan stellingnemen jegens „ordening" in
het rapport en op het in het rapport ge
handhaafde beginsel van het algemeen
kiesrecht. Scherp keerde spreker zich
tegen het socialisme, dat hij
den doodsvijand van het
liberalisme noemde. Gaarne zou
hij zien dat verdienstelijke personen
meer dan een stem zouden
verkrijgen. In dien zin diende spreker
een amendement in.
De heer Kamp (Rotterdam) betreurde
het dat de resolutie reeds vooraf werd
gepubliceerd.
Het voorstel der afdeeling Zaandam
werd verdedigd door den heer Van
Hoik, die zich eveneens er tegen ver
zette dat aan gefailleerden hun stem
recht zou worden ontnomen. Hij wees
op de onbillijkheid die naamlooze ven
nootschappen in dit verband met zich
zouden brengen.
Het principe van meervoudig
kiesrecht achtte spreker zeker
niet geheel verwerpelijk.
Mr. Boon (Den Haag) bracht hulde
aan de rapportcommissie en prof. De
Vries. Hij verdedigde met klem het al
gemeen kiesrecht-stelsel, omdat dit van
alle stelsels het billijkste is. Of wil men,
zoo vroeg spreker, met het censuskies
recht het recht verbinden aan het be
lastingbiljet? Ook bepleitte spr. met
klem de volledige vrijheid van de pers,
Verbod van verschijnen voor korten of
jferl ^uur achtte hij zeer gevaarlijk.
C. W. de Vries sprak als zijn
overtuiging uit, dat men vrijwel tot
eenstemmigheid is gekomen in de com-
Tni®SI® wa* betreft den algemeenen op
zet. Naar sprekers meening oordeelt de
erg adering dat men den gefailleerde
het kiesrecht niet moet ontnemen.
Betreffende het algemeen kiesrecht
ivees prof. De Vries op de omstandig
heid dat er in ons staatsbestel tal van
tegenwichten zijn gevormd tegen een
te grooten invloed van de massa. Naar
sprekers meening geldt het beginsel:
hoe dichter bij de Kroon, hoe minder
partijman.
SST?
Ook prof. De Vries achtte het uit
sluiten van den revolutionnairen volks
vertegenwoordiger zeer gevaarlijk.
Wanneer deze echter zijn eed op de
Grondwet zou schenden, dan mag de
liberale partij dit niet toelaten.
De rapportcommissie streed tegen
drie fouten tegen de radicale demo
cratie, tegen de autoritaire staatsge-
dachte en tegen de r.-katholieke orde
ningsgedachte.
Wij moeten de volle overtuiging vast
houden, zoo eindigde spr., dat p jr a t e n
niet voldoende is, men moet bij zichzelf
zweren, indien Mussert de vrijheid zou
bedreigen: niet naar een concentratie
kamp, maar tot weerziens op de barri
caden (applaus).
De voorzitter, mr. Wendelaar, merkte
op dat de grondgedachte was algemeen
kiesrecht, met uitzondering voor hen,
die niet voor eigen vermogen kunnen
zorgen daartoe werden gerekend de
gefailleerden.
Daarna bracht de voorzitter de reso
lutie in stemming.
De uitsluiting van het actief k'esrecht
van in staat van faillissement verkeeren
den werd verworpen.
Over de instelling van een advisee-
rende rijksraad staakten de stemmen
dat denkbeeld is later verschoven tot
een volgende vergadering.
Het amendement van den heer Sta
verman werd verworpen.
De resolutie werd daarna als volgt
aangenomen
de Liberale Staatspartij „De Vrijheids
bond", te Utrecht in algemeene verga
dering bijeen op 16 Mei 1936,
kennis genomen hebbende van het
rapport van de commissie uit de partij
tot herziening van de Grondwet naar li
beraal inzicht
gehoord de gehouden besprekingen,
betuigt haar instemming met de on
verzwakte handhaving van de drukpers
vrijheid en derhalve ook van het verbod
van preventieve censuur
spreekt zich uit voor de handhaving
van het algemeen kiesrecht
wijst onvoorwaardelijk af de instelling
van een Economische Kamer als wetge
vend orgaan, omdat aan een vertegen
woordiging van groepsbelangen nimmer
de behartiging van het algemeen belang
kan worden toevertrouwd
kant zich evenzeer tegen het toeken
nen van wetgevend gezag aan bedrijfs-
raden of andere corporaties van belang
hebbenden
stelt als hare meening vast, dat bij de
voorgenomen grondwetsherziening 1937
moet worden gestreefd naar
a. uitsluiting van het actief kiesrecht
van maatschappelijk ongeschikten en
van terzake speciaal omschreven delic
ten veroordeelden
b. uitsluiting van het passief kiesrecht
van bezoldigde vertegenwoordigers van
bepaalde groepsbelangen
c. bepalingen voor vervallenverklaring
van het lidmaatschap van een vertegen
woordigend lichaam van den revolutio
nairen volksvertegenwoordiger.
De Tweede Dag.
De algemeene vergadering werd Zon
dagmorgen voortgezet.
De voorstellen van de afdeeling Zaan
dam zijn naar de programma-commissie
verwezen.
Daarna was aan de orde een motie
van de Centrale kiesvereeniging Utrecht,
waarin het hoofdbestuur verzocht wordt
alles wat in zijn vermogen is in het werk
te stellen en van andere zijde eventueel
te nemen maatregelen te steunen om zoo
spoedig mogelijk te komen tot een kies
stelsel, dat met behoud van de evenre
dige vertegenwoordiging het directe
contact tusschen kiezer en gekozene
herstelt en den rechtstreekschen invloed
van den kiezer op de verkiezing van den
vertegenwoordiger vergroot.
Het gemis van dit persoonlijk contact
is 2de gedeeltelijk de oorzaak van de
achteruitgang van het aantal liberale
stemmen. De kiezers willen weten op
wie ze stemmen.
Deze motie is na eenige discussie
aangenomen.
Aan de orde was daarna de volgende
motie van de Centrale kiesvereeniging
Utrecht: „De algemeene vergadering van
de liberale staatspartij De Vrijheids
bond overwegende, dat de vrijheid van
arbeid voor de werkwilligen bij werk
stakingen in den ruimsten zin volledig
behoort gehandhaafd te worden;
dat bescherming van de werkwilligen
door de overheid tegen bedreiging, mo-
Niéts maakt ons laffer en geweten-
loozer, dan de wensch, bij alle men-
schen geliefd te zijn.
lest enz. echter in bijna alle gevallen
zeer veel te wenschen heeft overgela
ten;
verzoekt hét hoofdbestuur met kracht
te ijveren voor een wijziging van de
wet, zoodanig, dat het de overheid mo
gelijk wordt gemaakt, met grooter ge
strengheid en kracht tegen den hierbe-
doelden misstand op te treden."
Mr. Boon betwistte naar aanleiding
van een gemaakte opmerking, dat de
motie een anti-arbeiderskarakter zou
dragen. Tegenover het recht op ver
breking van arbeidscontracten en tegen
over de vrijheid van staken moet
als noodzakelijk en logisch complement
staan het recht van ar
beiden.
Mr. Kappeyne v. d. Coppello (Loe-
nen), verklaarde dat het de bedoeling
is om de mogelijkheid te openen, deze
materie als speciaal delict strafbaar te
stellen.
De vrijheid den arbeid neer te leggen
is als amendement aangenomen en aldus
gewijzigd werd de motie a a n g e n o
men.
Een motie van Utrecht inzake het
deelnemen van de overheid in onderne
mingen, die het maken van winst be
oogen werd teruggenomen.
Jeugdwerkloosheid.
Behandeld werd daarna het rapport
van de Commissie uit de Liberale Staats
partij tot bestudeering van het vraag
stuk van de werkloosheid onder de
jeugd en tot het onderzoeken van mid
delen, welke deze zouden kunnen be
strijden.
De commissie ziet als eenig doeltref
fend middel het ontsluiten van werkge
legenheid. Zij heeft in het algemeen 't
vertrouwen, dat er veel meer werkgele
genheid ontsloten kan worden, dan thans
het geval is. De uitbreiding in ons land
stuit veelal af op de hooge kosten. Nood
zakelijk is, dat hierin spoedig verande
ring komt de zaak kan geen uitstel meer
lijden. De welvaart hangt nu eenmaal
af van de hoeveelheid gepraesteerden
arbeid. Er was een minjlerheidsnota in
gediend door mej. dr. M. J. Baale,
waarin deze zich verzette tegen een zin
snede in het rapport luidende;
„Richtsnoer zal hierbij echter wel die
nen te zijn de wenschelijkheid, dat bij
overigens gelijkwaardige omstandigheden
bij benoemingen de voorkeur wordt ge
geven aan jonge mannelijke arbeids
krachten opdat deze dan, zoodoende hun
taak als kostwinner kunnen vervullen.
Mr. Knottenbelt (Rotterdam) wees
erop, hoe de Liberale Staatspartij ja
renlang gestreden heeft voor de rech
ten van de vrouw. Wij verkeeren thans
in een periode, waarin men de vrouw
uit de verkregen rechten tracht terug
te dringen. Het is onjuist dat de partij
zich stelt aan den kant van die bestrij
ders.
Mr. Boom betoogde, dat men zeker
succes heeft als men gaat werken met
de verkregen rechten, maar de zaak
ligt anders men heeft hier zuiver te
doen met een crisis-rapport.
Wij zien met dit rapport niet af van
de gelijkstelling in normale tijden, maar
verklaren ons voor hen, die in staat
gesteld moeten worden in Nederland
een gezin te vormen.
Mej. dr. Baale waarschuwde mr.
Boon met deze kwestie voorzichtig te
zijn vooraanstaande liberale vrouwen
zijn reeds uitgetreden, in verband met
zijn woorden hierover in de Tweede
Kamer (geroep foei, zeer dom).
Spr. waarschuwde niet verder te
gaan omdat de gevolgen niet te over
zien zullen zijn.
De Voorzitter deelde nog mede, dat
het niet de bedoeling is het principieele
standpunt te wijzigen, maar dat het al
leen gaat om een afzonderlijke maatre
gel voor dezen crisistijd.
De iminderheidsnota werd aangeno
men met slechts 91 90 stemmen
De heer Stoffels (Delft) werkte naar
aanleiding van een minderheidsnota-
Smidt en Van Zanten, waarin werd
voorgesteld ouderen te vervangen door
jongeren, dat het aanbeveling verdient
een contactcommissarsis te te benoe
men die het vertrouwen heeft van het
bedrijf en van de vakvereenigingen, en
die komt uit het bedrijfsleven.
De heer Drusschers (Hengelo) wees
op het groote gevaar, dat er gelegen is
in het uitschakelen van de jeugd, een
gevaar voor bedrijfsleven en Volk. Het
is een rechtvaardige vraag de ouderen
te vervangen door de jongeren, hoe het
gebeuren moat staat nog te bezien,
maar dat het gebeuren moet is zeker.
De ouderen zullen daartoe offers moe
ten brengen.
Mr. Van Zanten (Rotterdam) betoog
de, dat de jeugdwerkloosheid tien maal
erger is dan welke andere ook, gezien
de ontwrichting die deze brengt in de
maatschappij. De jeugdcriminaliteit is
3 maal zoo hoog geworden en dan is
er nog de radicaliseering van de jeugd.
Met de jeugd staat de toekomst op het
spel en het wachten is op de verlossen
de daad.
De partijraad vereenigde zich met de
minderheidsnota, terwijl het Hoofdbe
stuur zich achter de meerderheid
schaarde. Met groote meerderheid van
stemmen is de minderheidsnota daarop
aangenomen.
Tijdens de discussie werd nog de uit
slag van de verkiezing van twee hoofd
bestuursleden bekend gemaakt. Geko
zen werden dr. A. de Haan uit Alblas-
serdam en mr. H. L. van Zanten uit Rot
terdam.
Politieke molens malen langzaam.
En zij hebben wel eens een fiksche
windstoot van noode om op gang te ko
men.
Men weet, dat wij, hoewel oprecht
aanhanger van het liberale beginsel, niet
behooren tot degenen, die a tort et
a travers het doen en laten van de par
tij bewonderen waarin dat beginsel op
dit oogenblik zijn georganiseerde uit
drukking vindt een tijdelijke uitdruk
king die altijd min of meer gebrekkig
moet zijn en het de laatste jaren meer
méér dan min was! en dat wij den
geesel der kritiek haar niet gespaard
hebben, wanneer wij meenden, dat zulks
in het belang der liberale
idee was. Dit wetende behoeft men
dus niet aan onze oprechtheid te twijfe
len, waaneer wij als onzen generalen in
druk van de nu weer achter ons liggende
Utrechtsche partijdagen neerschrijven
dat het schijnt alsof 't in de hoogere en
hoogste regionen van partij en Kamer
fracties nu toch heusch begint door te
dringen, dat het liberalisme door an
deren jaar in jaar uit voor morsdood,
door de partij-liberalen daartegenover
dan weer tot in 't onhandige toe voor
springlevend verklaard, zich in werke
lijkheid middenineen worste
ling op leven en dood be
vindt.
En al herhalen wij nu hier, wat reeds
eerder gezegd werd: het liberale begin
sel is niet te dooden.. dat neemt niet
weg, dat de georganiseerde uitdrukking
ervan wel eens in een winterslaap van
zeer langen duur zou kunnen gedwon
gen worden indien niet alle hens aan
dek komt en zich in slagorde schaart tot
verdediging van de Nederlandsche na
tionale en historische vrijheidsgedachte,
die aan het liberalisme zóó nauw in den
bloede verwant is, dat de dood van het
eene den schijndood van het andere wel
eens tot gevolg zou kunnen hebben!
Als gezegd: wij hebben den indruk
gekregen, dat in de hoogere en hoogste
regionen een schemering van begrip te
dezen aanzien begint door te komen.
Dag is het nog niet, en van den vollen
middag zijn we nog vele hemelstreken
verwijderd.. maar de schemering van
den dag is op komst.
o
In de partij zelf leeft dit besef dui
delijker, en bij sommigen bij een groei
end getal zelfs, leeft het reeds sterk.
Dat is in Utrecht wel gebleken: in het
daverend applaus dat prof. De Vries ten
deel viel, toen hij zich met een felheid
welke men met een liberalen hoog'lee-
raar moeilijk in gedachten associeeren
kan, tegen het nationaal-socialisme te
weer stelde, en scherp de liberale be
rusting hiertegenover hekelde; „als Mus
sert de macht krijgt, dan moeten wij ons
niet laten muilkorven in een concentra
tiekamp, maar als hij pnze Nederland
sche vrijheid den kop wil indrukken,
dan moeten wij hem een „tot weerziens
op de barricaden!" toeroepen. In de
warmte waarmee het woord van den
geboren propagandist Boon ontvangen
is en dat van dien Zuid-Hollandschen
spreker, die zoo raak er op wees, dat
teveel deftigheid schaadt. „een hooge
hoed kan in zeer bepaalde omstandig
heden een enkele maal efen zeer juist
en passend kleedingstuk zijn maar wie
door AMIiJDA-CREME (Zonnebruin),
óók bij weinig of geen zon.
lacon 90 ct. Tube 60 ct. Doos 50 en 25 ct.
Ingez. MedL)
Middelburg, 18-V-'36. Zaterdag en
Zondag: hoogste luchttemperatuur 25.6
°C (78 °F); laagste 13.6 °C (56 °F). He
den 9 h: 15.3 °C; 12 h: 22 °C. Geen
regen of neerslag. Hoogste barometer
stand te dezer stede, in het afgeloopen
etmaal: 768 mm; laagste 760 mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 774.6 mm
te Hernösand; laagste 754.8 mm te Biar
ritz.
Verwachting tot morgenavond:
Matige O. tot N.O. wind, helder tot
licht bewolkt, droog warm weer.
Zon op: 5 h 02; onder: 20 h 51. Licht
op: 21 h 21. Maan op: 15 h 16; onder;
18 h 10. N.M. 20 Mei.
Hoog- en Laagwater te Vlissingen;
Mei.
Hoogwater. Laagwater.
Ma.
Di.
Wo.
18
19
20
11.59 24.20
12.50
1.09 13.39
6.07 18.23
7.01 19.14
7.51 20.08
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge:
Mei.
Hoogwater. Laagwater.
1.15 13.49 7.04 19.30
2.14 14.46 7.55 20.19
3.08 15.41 8.45 21.12
Ma.
Di.
Wo.
18
19
20
wiKMtnuuxiXW™*'*?
hem dagelijks draagt, is er potsierlijk
mede"
Zoo zouden we meer kunnen citeeren,
maar voor dezen indruk is het voldoende.
Of de Liberale Staatspartij in haar
geheel, de leiding inbegrepen, nog tijdig
tot helder inzicht zal komen zoo, dat
zij zich aan het hoofd kan stellen, dat zij
het opkomende liberale vrijheidsbesef,
besef van de kostelijke waarde van.
de staatkundige en de geestelijke vrij
heid, kan kanaliseeren en leiden, zoo,
dat het tot heil en zegen van ons volk
zal wezen?
Mr. Wendelaar die zich, tusschen
haakjes gezegd, ditmaal een voortreffe
lijk voorzitter van deze groote en niet
altijd tamme vergadering betoonde
zeide dat hij er in gelooft en hij riep
daartoe alle liberalen in den lande op:
de tijden zijn rijp, zoo riep hij uit, en ik
heb u allen tot de laatsten man noodig?
Dat zijn „te wapen" gehoord moge wor
den!
Natuurlijk was iedereen uiterst nieuws
gierig waarom mr. Wendelaars openings
rede niet uitgezonden mocht worden. De
partijvoorzitter heeft den gang van zaken
vooraf weergegeven: het was te critisch.
Zoo worden wij liberalen er zelf de dupe
van. dat we de politiek uit den aether
wilden weren! Deze rede was forsch.
maar niet revolutionair, eenerzijds stel
lig, anderzijds critisch, maar nimmer op
ruiend of van haat en nijd doortrokken,
maar neen.de paar kwartieren wel
ke den liberalen per jaar worden toege
meten mogen mogen ze niet eens op een
behoorlijke manier met een behoorlijke
stellingname tegenover andere politieke
opvattingen, door den aether getuigen!
We kunnen slechts hopen dat dit ver
bod een goede reclame moge wezen voor
de indruk verschenen rede van de par
tijvoorzitter.
Voor de rest verwijzen we ditmaal
naar het verslag, hiervorenstaand, Wel
licht komen we op onderdeden van de
vergadering te eeniger tijd nader terug.
