DE PAGODE
KRONIEK van den DAG.
ZEELAND.
KERKNIEUWS.
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE COURANT) VAN WOENSDAG 8 APRIL 1936. No. 84.
§10111»
MIODELBURt.
SOES.
De commissie van 13 te Genè-
"ve bijeen. Zij zal een besluit
moeten nemen over de uitnoo-
diging van Mussolini aan haar
voorzitter om naar Rome te ko-
men. Frankrijk en de collec
tieve veiligheid. Zoo zie je
me en zoo zie je me niet.
Vandaag zijn te Genève de voornaam
ste politieke kopstukken van Europa
weer eens bijeengekomen: de commissie
van 13, de z.g. verzoeningscommissie,
waarin vertegenwoordigers van alle lan
den, die lid van den Volkenbondsraad
zijn, zitting hebben, moet beraadslagen
over de vraag, of het mogelijk zal zijn
een einde aan den oorlog in Oost-Afrika
te maken. Het spreekt vanzelf, dat daar
naast, nu men elkaar toch ontmoet, de
gedelegeerden der „Locarno-mogendhe-
den" (Frankrijk, Engeland, Italië en Bel
gië) hun pourparlers over het akefietje
met Hitier zullen voortzetten. De Fran-
sche regeering had gewild, dat deze
week nog een speciale bijeenkomst van
de Locarno-mogendheden te Brussel zou
plaats vinden. Eden voelde daar echter
niets voor. Op Berlijn, zoo redeneerde
hij, zou dat een onpleizierigen indruk
maken. Inderdaad: men kan even goed
te Genève praten, waar men immers in
elk geval moet wezen.
De bijeenroeping van de commissie
van 13 is intusschen ietwat overhaast
in zijn werk gegaan. Een week geleden
was er nog geen sprake van. Onverwacht
ontving de voorzitter der commissie, de
Spanjaard De Madariaga echter een uit-
noodiging van Mussolini, om eens naar
Rome te komen. De Madariaga wil daar
over echter eerst met zijn mede-leden
beraadslagen. Hetgeen begrijpelijk is.
Men kan niet anders dan heel be
nieuwd zijn, naar wat de Duce met den
Spanjaard zal bespreken. Door de jong
ste militaire successen van Italië is de
taak der commissie van 13 er zeker niet
gemakkelijker op geworden. Mussolini
zal vermoedelijk nog minder handelbaar
blijken dan een maand of wat geleden,
toen Laval en Hoare hem een aanlokke
lijk voorstel deden. Een Geneefsch blad,
de .Journal des Nations", weet intus
schen te melden, dat de commissie van
13 niet van zins is zich te laten intimi-
deeren. Volgens dit blad dat vroeger
van meer beteekenis was dan tegen
woordig zou de commissie, alvorens
haar president toestemming tot de reis
naar Rome te geven, een uitdrukkelijke
verklaring van den Duce verlangen, dat
hij inderdaad vredesonderhandelingen
wil aanknoop.en binnen het kader van
den Volkenbond en den geest van het
handvest. Mocht deze verklaring uitblij
ven, dan zou de commissie de onderhan
delingen als mislukt beschouwen en
plaats maken voor de commissie van
achttien, de sanctie-commissie, die dan
toch nog, te elfder ure, tot het instellen
van een petroleum-embargo zou over
gaan.
Dit klopt met een verklaring, die Eden
eergisteren in het Lagerhuis heeft afge
legd. Hij zeide o.a., dat, indien geen
vrede mogelijk zou blijken, die door den
Volkenbond is te aanvaarden, de com
missie van 18 haar werk moet voort
zetten.
In Frankrijk voelt men voor deze
voortzetting echter heel weinig. De
Fransche regeering is bereid tegen vrij
wel eiken prijs een accoord met Musso
lini te sluiten. Italië moet zoo spoedig
mogelijk weer een betrouwbaar element
in het Europeesche front (tegen Duitsch-
land) worden, vinden de Franschen. Het
hemd is nu eenmaal nader dan de rok.
Als er in Europa gevaar dreigt (Duitsch
gevaar!) dient alles in het werk gesteld
te worden, dat gevaar te keeren. Met
Afrikaansche aangelegenheden kan men
zich dan niet langer ophouden, ook al
zou het gezag van den Volkenbond op
nieuw een leelijken duw krijgen.
Er zit iets waars in deze Fransche
redeneering. Echter, hoe willen de Fran
schen haar rijmen met de idee van de
collectieve veiligheid? Ze hebben nu im
mers als tegenzet tegen Hitler's optreden
een voorstel gepubliceerd, waarbij de
vrede verzekerd moet worden door mid
del van een samenwerking van allen te
gen eiken eventueelen aanvaller? Of kan
dit voorshands alleen maar voor Europa
gelden? In dat geval zou de Volkenbond
er buiten dienen te blijven, aangezien
daar ook een groot aantal landen in an
dere werelddeelen lid van zijn.
Consequent kan men de houding der
Franschen niet vinden. Zij hebben de
sanctiepolitiek zooveel mogelijk ge
dwarsboomd, tot schade van het gezag
van den Volkenbond. Dat was, om Italië
als bondgenoot tegen Duitschland te
kunnen behouden. Nu moet dat gezag
van den Volkenbond weer opgelapt wor
den. Het instituut van Genève zai een
dergelijk gesol echter niet best verdra
gen. Wij begrijpen, dat Italië als tegen
stander van Duitschland voor Frankrijk
verloren zou zijn gegaan, als men het
heel hard had aangepakt. Echter: dat
had tegelijkertijd op Hitier vermoedelijk
een indruk gemaakt, die hem voorshands
alle lust tot gevaarlijk avontuur zou heb
ben ontnomen. Duitschland toch is ook
arm aan grondstoffen en zal sancties
daarom minstens zoo erg vreezen als
Italië.
De gedachte van de collectieve veilig
heid hebben de Franschen uitgevonden.
Een prachtige kans haar te verwezen
lijken, lieten ze echter kortzichtig voor
bijgaan. Men moet niet voor hen, maar
voor Europa in 't algemeen hopen, dat
desondanks de nieuwe poging, om het
behoud van den vrede op hechte basis te
waarborgen, alsnog zal slagen.
Uilsluitend verkrijgbaar in de oranje-bandbuisjes van
20 labl. 70 ets. en oranjezakjes van 2 tabl. a to ets.
(Ingez. Med.).
Ned. Herv. Kerk.
Ds, G. H. J. Marsman te Urk is be
roepen te Bruinisse.
Door MARJORIE BOWEN.
29).
Op zekeren dag gebeurde er een on
geluk in deze nauwe straat; een paard
ging op hol, een rijtuig' werd omver ge
worpen en een dame, welke daarin zat.
werd over den drempel van het win
keltje geslingerd.
Ik weet niet welke verwarring
daaruit voortkwam, maar de dame was
te zeer gekwetst om verplaatst te wor
den en lag wekenlang ziek in de mooi
ste kamer boven den winkel; het was
een Fransche en zij sprak weinig Eu-
gelsch en heelemaal niets van het dia
lect der stad en de O'Sullivan's hebben
nooit goed geweten wie zij was, hoe zij
in Dublin verzeild geraakte en waarom
haar vrienden haar niet, toen zij her
stelde kwamen halen
Zij was een dame van hooge ga-
boorte en zij werd opgezocht door men-
schen van de groote wereld, die de
O'Sullivan's goed betaalden voor hun
zorgen. In het bijzonder werd zij be
zocht door één heer, die steeds voor
zichtig een masker droeg en altijd kwam
•e ging in een gesloten draagstoel.
Wat de beteekenis van dit alles
was weet ik niet ik moet het aan u
overlaten daar naar te gissen. Waar het
aan komt is, dat tusschen de ge
wonde dame en Delia een genegenheid
en vriendschap groeide en toen de
vreemdelinge ten laatste in staat was
het huis te verlaten, weende zij bij het
Bevorderd aan de universiteit te
Amsterdam tot doctor in de genees
kunde op proefschrift: „Het baarmoe
derslijmvlies op ouderen leeftijd", de hr,
H. M. van der Linde geb. te V 1 i s s i n-
g e n.
Geslaagd voor 't machinisten-di
ploma A; J. W. Bos; voor 3e stuurman
K. J. Zoete, leerlingen van de „de
Ruijterschool" te Vlissingen.
Voor de betrekking van onderwij
zeres aan de o. I. school te V e e r e,
hebben zich vier sollicitanten opgege
ven, waar onder twee wachtgeldsters.
afscheid nemen van Delia en gaf haar
aardige geschenken in geld en in klee-
ren.
Zij deed meer dan dat, zij schreef
op het schutblad van een Fransch ge
bedenboek een naam en een adres in
'Parijs en zeide Delia daarheen te schrij
ven of te komen als zij haar ooit noodig
mocht hebben. Nu kon Delia noch schrij
ven noch lezen en Parijs had even goed de
pmaan kunnen zijn wat de kans betreft
dat zij daar zou komen, maar zij lief
koosde het boekje hartstochtelijk en
peinsde er veel over wat de hulp en
bescherming van deze groote dame haar
zou kunnen opleveren.
Maar de O'Sullivans hoorden nooit
meer van de vreemdelinge, noch van
den gemaskerden heer, noch van iemand
anders, welke dikwijls in den winkel
kwamen om de vreemdelinge te bezoe
ken en, inderdaad, zij hadden nooit ver
wacht van hen te hooren; zij waren goed
beloond en waren volkomen tevreden
met hun buitenkansje.
En, toen de tijd voorbijging, begon
zelfs Delia te vergeten totdat de ge-
heele episode was als de herinnering
aan een sprookje, verteld in de kinder
jaren.
Delia trouwde trouwde heel goed, 'n
Engelschman met 't beetje geld en een
zaak in Belfast en toen deze stierf her
trouwde zij, nog beter, met een kleine
linnenfabrikant; zij had één dochter uit
het eerste huwelijk en toen haar twee
de echtgenoot stierf was dit kind on
geveer vijftien jaar oud.
Delia was nu een weduwe in goe-
De Mimuco,
Gisterenavond kwam het Werkcomité
voor de „Mimuco", het op 7, 8 en 9 Mei
te houden lentefeest ten bate van het
Middelburgsch Muziekkorps, weder bij
een en kon o.a. worden medegedeeld,
dat de verloting ook financieel een mooi
resultaat is geweest en dat nog een 8-
tal prijzen niet zijn afgehaald.
Bij de nadere vaststelling van de
werkzaamheden voor en op de feestda
gen, kwamen naar voren, als de voor
naamste attracties, een waarzeggers
tent, een schiettent, een ringentent, een
vischtent, een draaibord, een vermake
lijke keuken, een grabbelton, een rad
van Avontuur, een Beijersch Bierhuis,
enz. enz.
De zorg voor de verschillende onder-
deelen werd geregeld en ook bleek, dat
men bij het grootste deel der vermake
lijkheden een bon krijgt 10 bonnen ge
ven dan toegang tot den feestavond,
waarmede het feest op Zaterdagavond
wordt besloten.
Geraden zal kunnen worden naar den
naam van het nieuwste lid van het Mu
ziekkorps, dat bereid is gevonden gedu
rende al de drie dagen in uniform ge
kleed aanwezig te zijn.
Bifmenkort komt het comité weder
bijeen. Intusschen is het programma ge
reed en zal het binnen enkele dagen
verkrijgbaar gesteld worden.
Voor ditmaal kunnen wij volstaan met
de herinnering, dat op 9 Mei een spe
ciaal kinderfeest plaats heeft in de mid
daguren, waar een poppenkast niet ont
breken zal. Er wordt aan de voorberei
ding van een en ander met kracht ge
werkt.
ONDERWIJS IN CRISISTIJD.
Propaganda-avond van Volks
onderwijs.
De afdeeling Goes van „Volksonder
wijs" gaf gisteren een propag'anda-avond
in „De Prins van Oranje", welke zeer
goed bezocht was.
De voorzitter, de heer J. Ruisaard,
uitte in zijn openingswoord zijn vreugde
over de groote opkomst, en wekte de
aanwezigen op, lid te worden van
„Volksonderwijs", en de openbare
school mede te verdedigen tegen haar
belagers. De afdeeling Goes, aldus deel
de spr, mede. telt ruim 150 leden, doch
nog velen zijn welkom, mede omdat aan
de kas groote offers gevraagd worden.
Daar, volgens raadsbesluit, tot de open
bare bewaarschool geen kinderen bene
den vier jaar toegelaten mogen worden,
als dat meerdere kosten met zich brengt
besloot de afdeeling Goes deze kosten
voor haar rekening te nemen. Daarom
is ook zuinigheid geboden en werd de
zen avond voor het eerst een klein en
tree geheven
Nadat nu gezamenlijk het Zeeuwsche
Volksonderwijslied gezongen was, hield
de administrateur van „Volksonderwijs"
de heer W. van Diesen, te Amsterdam,
een inleiding over „Onderwijs in crisis
tijd".
Spr. zeide, niet over de crisis-zelf te
zullen spreken, want het openbare on
derwijs bemoeit zich met geen politiek,
hoewel de politiek zich wel met het
openbare onderwijs bemoeit. Het open
bare onderwijs heeft de laatste jaren
groote slagen ontvangen, want men
moest bezuinigen. De particulier bezui
nigt in den regel het eerst op luxe-uit
gaven, en zoo scheen de regeering het
onderwijs een luxe te achten. Hoewel
goed onderwijs voor ons volk noodig' is
den doen, een weinig over den middel
baren leeftijd, energiek, gewiekst en
eerzuchtig handig en niet meer zoo on-
wetepd als zij geweest was, en al deze
hoedanigheden vereenigde zij op haar
eenige bezitting, haar dochter.
Zij had zichzelf een weinig boeken
geleerdheid bijgebracht en zij had een
kennis verworven, veel meer waard dan
die, een kennis van menschen en zaken,
maar haar karakter was grover gewor
den, en haar ziel was geheel in beslag
genomen door de nietige beslommerin
gen voor wereldlijk succes zij was,
als zoovele menschen van duistere en
armzalige afkomst, die vooruitgegaan
zijn bezeten door maatschappelijke eer
zucht; zij had comfort, ongedwongen
heid en een zekere positie bereikt, maar
zij begeerde meer dan dat. Zij verlang
de rang, weelde en macht en zij dacht
dat zij die door haar dochter kon ver
krijgen; zij had het meisje een zeer zorg
vuldige opvoeding gegeven, en zij zag
rond naar middelen om haar eerzucht
te voldoen. Er was een avontuurlijke,
roekelooze trek in haar karakter en
zooals ik zeide, veel slimheid en energie.
In deze periode kwam het oude
Fransch gebedenboek, met den naam en
het adres op het schutblad, in handen
van mrs. Collum, zooals zij toen heette.
Het drong nu tot haar door dat die
naam was van een personage, zoo be
roemd, dat zelfs zij dien kende n.l. de
Choiseul, de macht van Frankrijk.
Het schrift, zoo teer en bevend, en
reeds zoo verwelkt, luidde: „Madame de
Choiseul, Hotel die Choiseul France",
als brood. Prof. Treub zeide zoo te
recht, dat we in de toekomst niet alleen
een goed ontwikkelde hoogere klasse
en middenstand noodig hebben, maar
evenzoo een goed onderlegde arbeiders
klasse,. En toen was nog niet te voor
zien, dat reeds zoo spoedig gestreden
zou moeten worden tegen verslechtering
van het onderwijs.
Die bezuiniging werd echter zeer een
zijdig doorgevoerd. Het openbare onder-
moest de slagen opvangen, terwijl het
bijzondere onderwijs bijna geheel ge
spaard bleef, 444 Openbare scholen
moesten gesloten worden, en nu zullen
er alleen in Amsterdam nog 50 volg'en.
Ook het gevolg hiervan zal weer zijn,
dat er een groot aantal leerlingen naar
de bijzondere scholen overgaan.
Of dit zoo erg, en de openbare school
dan beter is? Elementair staat het on
derwijs op hetzelfde peil, maar men
moet de school ook als opvoedingsinsti
tuut zien. Er wordt steeds meer gespro
ken over, en gestreefd naar de nationa
le eenheid, m,aar als dit ernst is, laat
men dan bi) de jeugd beginnen. Zet de
kinderen niet dadelijk in verschillende
vakjes maar leert ze van jongs af één te
zijn.
Plaatst ze van jongsaf in één schoei
en vreest dan niet, dat die school
de openbare kwaad z,al doen aan de
beginselen waarin ge Uw kind wilt op
voeden. Er wordt wel eens van de
„neutrale" openbare school gesproken,
die geen vleesch en geen visch is, doch
ten onrechte. Het onderwijzend perso
neel moet wel deugdelijk weten waar 't
voor en tegen is. Maar het moet ook
weten, dat het de groote vragen op
godsdienstig en politiek gebied, waar de
ouderen mee bezig zijn, niet moet bren
gen onder de aandacht der kinderen.
Vreest men, dat het schoolonderwijs
schade kan doen aan de godsdienstige
opvoeding, dan dient men de kinderen
juist niet naar de,, school met den bij
bel" te sturen. Want zonder juist begrip
van den godsdienst raakt men er daar
zoo vertrouwd mede, dat men er onver
schillig voor wordt. Spr. zelf, die op
een „school met den bijbel" geweest is,
heeft dat ondervonden.
Er is een tijd geweest, dat men, op
alle godsdienst laag neerzag, en er wa
ren toen ook voorstanders van het open
bare onderwijs, die naar absolute neu
traliteit streefden. Doch deze neutrali
teit zou inderdaad kunnen voeren naar
een ongodsdiensige school en dan zou
den er velen niet zoo sympathiek te
genover staan als zij nu doen. Ons stand
punt is slechts, aldus spr., dat op onze
school geen godsdienstige en politieke
dogma's mogen worden bijgebracht. Wij
hebben het recht niet, jeugdige kinde
ren dogma's als zijnde de eenige waar
heid, in te prenten. Er moeten in ons
l.and 401 verschillende godsdienstige
gezindten zijn, doch al waren het er
maar 100, dan zou het ook nog onmo
gelijk zijn ze op de openbare school te
leeren.
Spr. kwam hierna weer op den
strijd voor het behoud van het open
bare onderwijs en zeide, voor de ge
lijkstelling te kunnen gevoelen, doch
zooals deze toegepast is, heeft ze een
groote vermeerdering van uitgaven
voor het onderwijs ten gevolge gehad
In cijfers is dit niet altijd uit te druk
ken, doch bij intuitie gevoelt men, dat
het oneindig veel voordeeliger zou zijir,
als er slechts zooveel scholen waren als
er inderdaad ook noodig zijn.
Intusschen blijven die „groote kos
ten", in he't algemeen genomen, een
dubieuze post.. Want tegenover de 140
millioen, die ons land in 1934 voor bel
onderwijs uitgaf, staan 160 millioen die
dat jaar uitgegeven werden aan tabak,
en mrs. Collum overdacht dadelijk, hoe
zij dit tot haar voordeel kan aanwenden
en werd bevangen door eerzuchtige ver
wachtingen als zij die bijna vergeten
vriendschap van twee jonge vrouwen
boven het onaanzienlijke winkeltje in
Dublin beschouwde; zij was vlug genoeg
van begrip om in te zien dat zij voor
zichzelf niet heel veel kon verkrijgen,
maar voor haar dochter zou zij alles
kunnen verwerven.
Zij raadpleegde een vriend»! van groo-
ter letterkundige bekwaamheid dan zij
zelf, en het resultaat was een geslepen
brief aan madame de Choiseul, waarin
mrs. Collum zichzelf beschreef als een
weduwe met een dochter, welke zij ver
langde op te voeden in een Parijsch
klooster, en waarin zij nederig den raad
en de bescherming van madame de Choi
seul vroeg in deze aangelegenheid.
Binnen korten tijd en tot ongeloo-
vige vreugde van mrs, Collum (of Delia)
kwam het antwoord, uitgedrukt in be
minnelijke termen, en waarbij den bei
den dames een klooster in de Rue de
Sèvres werd aanbevolen en steun en be
scherming in Parijs werd toegezegd.
Ge kunt u de opgewonden vreugde
van Delia Collum voorstellen, de beel
den der toekomst, welke haar onweten
de en eerzuchtige verbeelding zich
vormde, de energie, waarmede zij deze
gewichtige reis voorbereidde, het opsnij
den bij haar vriendinnen en haar eigen
wilde droomen.
Zij was niet langer jong of knap,
want zij was grover geworden door den
voorspoed en ruwer door het goede le
ven, maar haar dochter was knap in een
sigaren en cigaretten, en dan welt de
vraag: of 140 millioen voor de opvoe
ding van de jeugd zooveel is?
Zeker is echter, dat er millioen en bij
het onderwijs verspeeld zijn. De wijze
waarop men tot de stichting van bijzon
dere scholen overging, werd voor vele
gemeenten oorzaak van de moeilijke
financieele omstandigheden waarin ze
thans verkeeren. Spr. noemt in deze
plaatsen en cijfers en merkte dan op
dat de vorige minister van onderwijs
beweerde, dat er 37 bijz. scholen gecon
centreerd zouden zijn. Doch „Volkson
derwijs" heeft er maar 9 kunnen vinden
en niemand weet waar zich de andere
bevinden:
Spr. noemde dan voorbeelden van op
heffing van kleine openbare scholen,
waardoor de kinderen gedwongen wor
den (te Budel b.v.) 15 km heen en weer
per dag af te leggen om een openbare
school te bezoeken. Spr. wekte hier
op, „Volksonderwijs zoo krachtig mo
gelijk te maken, om het onrecht, dat
het openbare onderwijs is aangedaan,
weer ongedaan te kunnen maken.
Zeventig jaar geleden, aldus spr.,
werd „Volksonderwijs" in Friesland op
gericht met 12 leden. Thans zijn er
60.000 leden, en de oprichters hebben
zeker niet gedacht, dat hun vereeniging
zoo zou uitgroeien, en ook, na zeven
tig jaar, zoo noodig zou zijn.
Spr. besloot met nogmaals een beroep
teeren, donkeren stijl en van bevallige
manieren.
Haar vader had haar Bridget ge
doopt, maar de voorname school waar
heen haar moeder haar had gezonden,
vond beter dat dit werd veranderd in
Miranda, een fantastischen naam, toen
in zwang naar een persoon uit de „Tem
pest", die in de mode was.
Mrs. Collum rustte dit meisje uit
met een kostbare garderobe en alles
wat noodig was van weelde, en werd ge
durende den tijd dat het uur van ver
trek naderde geheel in beslag genomen
door haar hersenschimmige eerzucht.
Gij zult benieuw zijn waartoe dit
alles leidt en u verwonderen hoe veel
langdradiger en prozaïscher ik ga wor
den
Welnu, er is een plotselinge climax
bij dit gedeelte van het verhaal. Enkele
dagen voordat men zou uitzeilen stierf
Miranda aan een aanval van de kinder
pokken, juist toen er een brief aankwam
van madame Choiseul. vol toekomstbe
loften en aanmoedigingen.
Farryner hield op met spreken en zijn
gehoor ging eens verzitten; zij hadden
zeer stil gezeten, eenigszins getroffen
door dit naakte verhaal. Maar madame
de Bellegarde vond de vertelling droog
en hard, en niet in overeenstemming
met de droefgeestige sierlijkheid van
de Pagode, de bekoring van het gouden
landschap.
(Wordt Vervolgd).
