C EERSTE KVC
©VÖUEMMN
d LAATSTE KVAKTIER
O NIEUWE HAAN
ZEELAND.
KERKNIEUWS.
BUITENLAND.
m
MIDDELBURG.
Opgepast.
WALCHEREN.
ZUID-BEVELAND.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN W.D.
Ds. L. Bouma. f
schappen heeft hij voor de Classis Mid
delburg en de Part. Synode bekleed.
DE STERRENHEMEL I DECEMBER 1935; 20 hMT.
FRANKRIJK.
EEN VOORLOOPIGE MEERDERHEID
VOOR LAVAL.
5 ENGELAND,
Afschuwelijk geval. Rechter Fin-
lay heeft te Winchester, nadat de jury
het schuldig had uitgesproken, een 27-
jarigen korporaal ter dood veroordeeld
wegens moord door overrijding met 'n
auto. Het was een allerdroevigst geval,
waarin de jury uitspraak had moeten
doen. De man had met zijn auto een
meisje van 21 jaar doodgereden, doch
bij het onderzoek was gebleken, dat men
hier niet te doen had met een ongeluk,
maar dat de man als het ware met zijn
auto jacht maakte op wandelende of
fietsende meisjes en vrouwen uit een
krankzinnige lust tot moorden of mis
handelen. Het bleek nl„ dat hij ook
vrouwen, die hij had aangereden getrapt
en geslagen had, wanneer zij bleken niet
gedood te zijn.
DÜITSCHLAND.
Ontbinding van de Belijdenis
beweging?
ZUID
VENUS
MARS©
JUPITER Q)
SfiTUBNUS©
DE MAAN:
DE PLANETEN.
Venus (m 3,8) is morgenster in
Maagd en Weegschaal; komt pas
na middernacht op.
Mars (m 1,3) is avondster in den
St e e n b o k. Hij gaat heel de maand
voor des avonds 8 uur onder; tengevolge
van de verandering van den stand van
den sterrenhemel zelf, tegen het einde
der maand, konden wij de plaats van
Mars op 30 Dec. nog op ons kaartje aan
geven.
Jupiter (m 1,3) staat bij de zon-
Is later in de maand des ochtends in de
schemering in het O. waar te nemen.
^-GRAVENPOLDER.
ABONNEMENTEN en ADVERTEN
TIES voor dit blad worden aangenomen
door den Agent
C. ALMEKINDERS
EEN EN ANDER NAAR AANLEIDING
VAN DE LAATSTE „ZEEUWSCHE
KRONIEK".
t
Een winkelier meldt ons, dat hij deze
week reeds drie keer bezoek heeft ge
had van een jongmensch van ongeveer
20 jaar. Hij is twee keer alleen geweest
en 1 keer met een vriend. Hij vroeg
iedere keer naar iets dat slechts spora
disch of in 't geheel niet verkocht wordt
zooals drop verpakt in cellophaanpa-
pier, Utrechtsche sprits verpakt in vier
kante pakjes e.d. De eerste keer dat
hij kwam, had de vrouw van den winke
lier die hem hielp, geen argwaan; de
tweede keer dat hij kwam, mee dien
vriend, mist zij een doosje ter waarde
van 10 cent, dat vooraan op de St. Ni-
colaastafel lag en nu Woensdag hielp de
winkelier hem en miste ook een derge
lijk doosje. Hij kwam toen om even half
5. Men zij op zijn hoede.
ARNEMUIDEN. Na een diensttijd van
41 jaren heeft de heer C. de Klerk brug
wachter van de Arne-Spoorbrug den
dienst bij de Nederlandsche Spoorwe
gen beëindigd. Dhr. De Klerk begon zijn
loopbaan bij de Spoorwegen bij den weg
en werken alwaar hij na een zestal ja
ren op de Arne-Spoorbrug als brug-
knecht werd aangewezen, deze functie
bekleedde hij een vijftiental Jaren. Daar
na werd hij tot brugwachter bij dezelfde
brug benoemd. Na een twintigtal jaren
deze betrekking vervuld te hebben gaat
hij nu eerlang met pensioen.
ARNEMUIDEN. Een leerling van de
christelijke school kwam in den gang
van de school te vallen. Daar deze val
nog'al pijn veroorzaakte werd genees
kundige hulp ingeroepen, hierbij werd
geconstateerd dat het linkersleutelbeen
gekneusd was- De zesjarige leerlinge
werd toen per ,auto naar haar ouders on
der Kleverskerke woonachtig gebracht
ST. LAURENS. Donderdagavond ver
gaderde de landbouwvereeniging „Ge
meenschappelijk Belang" onder leiding
van voorzitter M. Francke, Mede .aan
wezig waren de heeren mr. M. C. van
der Minne, C. Franse, M. Kleinepier
en M. Wattel, reap, voorzitter, vice-
voorzitter, secretaris van den kring
Walcheren der Z.L.M. en deskundig
De belemmeringen in het betalings
verkeer met Düitschland hebben de ex
portbelangen ernstig geschaad en heb
ben tot gevolg, dat eenerzijds de prijs
daling der producten op de binnenland-
sche markt nog verscherpt wordt, an
derzijds het voor steunverleening in aan
merking komende productieoverschot
stijgt.
Waar mogelijk, wordt getracht de
richtprijzen te verlagen, ten einde den
druk op de bevolking, als gevolg van de
crisismaatregelen tot een minimum te
beperken.
In dit verband wordt gewezen op de
reeds voor den oogst 1935 tot stand ge
komen verlaging van den richtprijs voor
tarwe van f 11 op f 10. Voor rogge en
gerst werden richtprijzen tusschen f 7 en
f 8 toegezegd. i
De ontwikkeling van de prijzen op de
wereldmarkt heeft tot gevolg, dat thans
een prijs van f 7 nog maar amper bereikt
wordt, zoodat van een verlaging der
steunbedragen hier geen sprake kan zijn.
Ten aanzien van de met een tekort
van ongeveer f 2 millioen sluitende be
grooting voor het loopende jaar 1935 zet
de minister uiteen, dat het noodzakelijk
is geweest de steunuitkeeringen voor
diverse producten te verhoogen en voor
eenige producten nieuwe steunmaatre
gelen in het leven ie roepen.
Hieruit mag echter niet de conclusie
getrokken worden, dat reeds vroeger
getroffen steunmaatregelen geen effect
gehad zouden hebben. Men bedenke, dat
productiebeperking, welke bijna steeds
aan de steunmaatregelen verbonden is,
niet steeds onmiddellijk in de steunbe
dragen tot uitdrukking komt. Zeer sterk
spreekt dit bij de productieregeling van
den zuivel.
Een aanzienlijke beperking in den
veestapel is, zooals uit de jaarlijks ge
houden inventarisatie blijkt, reeds be
reikt kunnen worden. Het aantal stuks
rundvee is sedert Mei 1934 met 190,000
verminderd- Deze vermindering heeft
echter thans nog slechts hoofdzakelijk
betrekking op het koude vee, en zal dus
eerst in het komende jaar, wanneer dit
vee in de melkproductie gaat bijdragen
tot een beperking van de zuivelproduc-
tie gaan leiden.
In de varkenshouderij kon uiteraard
de beperking sneller uitwerken. De var
kensstapel is thans nagenoeg aan de be
hoeften aangepast, zoodat de N.V.C.
haar prijssteunend optreden op de var-
kensmarkt heeft kunnen opgeven-
De vraag, of het baconcontract moet
worden voortgezet, maakt op dit oogen-
blik een punt van óverweging bij den
minister uit. Vandaar, dat hij dit con
tract heeft opgezegd. Gezocht wordt
naar een vorm, waarbij met behoud van
de voordeelen der bestaande regeling,
toch het rijk een minder directe intense
bemoeienis met de bacon-aangelegenhe-
den zou hebben. Een plan daartoe is bij
het college van regeeringscommissaris-
sen in studie.
(Ingez. Med.)
razaHigggrraninsg
voorlichter vanwege de Z.L.M. voor
den tuinbouw en de groentencentrale.
N,a afdoening der huishoudelijke za
ken werd door den heer C. Franse, de
steun voor de akkerbouwgewassen toe
gelicht, alsmede een statistisch over
zicht van de belangrijke plaats, die onze
provincie inneemt wat betreft den land
bouw.
Daarna liet de heer M. Kleinepier
het licht vallen op hetgeen thans ge
schied op het gebied van de veeteelt
en de varkenshouderij. Op duidelijke
wijze besprak deze de crisismaatregelen
op dat terrein; ook gaf de hr Wattel
eenige wenken op tuinbouwgebied; uit
zijn optreden bleek o.a. dat de Z.L.M.
de belangen van den tuinbouw evenzeer
wenscht voor te staan als die van
Landbouw en Veehouderij.
Mr. Van der Minne, voldaan over het
gehoorde, constateerde met genoegen
dat de tuinbouw, tot dusver ,als stiefkind
behandeld, ook door de Z. L. M. wordt
gesteund en met raad en daad gediend.
Vandaar dat hij ook aanbeval zich zoo
veel mogelijk te scharen achter de Z.
L. M., de organisatie voor den land
bouw en de veehouderij gedurende bijna
een eeuw.
OOSTKAPELLE. Gevonden voorwer
pen: handfietspomp bij P. de Kam, Brou-
werijweg A 115a; rijwielbelastingmerk
bij PJanse van Roosendaal, Noordweg
B 68; een blauwe wollen meisjesmuts
bij J Geldof, Domburgsche straatweg
A 217. -
WEMELDINGE. Donderdag gaf de
Tooneelvereeniging U.D.I. haar jaarlijk-
sche uitvoering in de zaal van hotel
Smits. Opgevoerd werd „Pantoffelpijn"
klucht in drie bedrijven. Op uitstekende
wijze werden de verschillende rollen
vertolkt. Het applaus dat na ieder be
drijf opklonk, was dan ook tenvoïle ver
diend. Na de opvoering was er een ge
zellig bal waar verschillende attracties
aan verbonden waren. U.D.I. kan met
genoegen op dezen avond terug zien.
BIEZELINGE. In de consistorie-kamer
der Ned. Herv. Kerk werd een propa-
gandaavond gehouden onder leiding van
den heer B. J. J. R. Walrecht hoofd der
Chr. Herv. school voor de Chr. Jonge-
lingsvereeniging „Jehova Nissi" met
medewerking van de muziekclub „Excel
sior" te Biezelinge.
Ds. J. P. van Steenbergen sprak een
inleidend woord tot de talrijk aanwezi
gen. Spr. roemde het werk der Jonge-
lingsvereeniging en gewaagde van den
invloed ten goede welke uitgaat van het
Ned. Jongelings Verbond. Spr. wekte op
om deze vereeniging te gedenken, spoor
de alle jongelingen aan om lid te worden
van deze vereeniging, om zich te vormen
voor de toekomst voor het leven dat'
zooveel vraagt vooral in deze tijden.
Het programma gaf een beeld van het
vereenigingsleven en werd afgewisseld
door muziek en zang.
Met een kort woord beindigde de hr.
Walrecht deze welgeslaagde vergade
ring.
WATERLANDKERKJE. Na afloop
van de bieten campagne bleek dat aan
de weegbrug Stroopuit te Waterland
kerkje in 't geheel zijn gewogen netto
3431970 kg bieten.
Dinsdag overleed te Huizum bij
Leeuwarden, in den ouderdom van ruim
80 jaren Ds. L. Bouma em.-pred. van de
Geref. Kerk te Middelburg.
De overledene werd 25 Oct. 1855 te
Oldeboorn geboren en ontving zijn op
leiding aan de Theol. School te Kampen,
waar hij in 1882 candidaat werd om 12
Nov. van dat jaar te Driesum het pre
dikambt te aanvaarden. Hij diende de
kerken van Terneuzen, Emlichheim
en van 18981925 die van Middelburg,
waar hij een op den voorgrond tredende
persoonlijkheid is geweest. Trouwens in
heel Zeeland heeft hij leiding gegeven
aan het Geref. kerkelijk leven.
Vele jaren was Ds. Bouma redacteur
van „De Zeeuwsche Kerkbode" en van
de Part. Synode van Zeeland maakte hij
geregeld deel uit. Deze vaardigde hem
ook bij herhaling af naar de Gen. Synode
der Geref. Kerken. Tal van deputaat-
Ook was hij lid van het bestuur van
de Zeeuwsche Geref. predikantenconfe
rentie, van dat der Chr. School en der
A.R. Kiesvereeniging in Middelburg enz.
Toen hem in 1925 eervol emeritaat
werd verleend, vestigde Ds. Bouma zich
weer te midden van zijn Friesche land-
genooten en verbond zich voor hulp
diensten aan de kleine Geref. Kerk van
Hijum. De Part. Synode van Friesland-
Noord vaardigde hem als ouderling af j
naar de Generale Synode van Assen j
(1926) en Groningen (1927).
De verdiensten van den overledene j
vonden erkenning in zijn benoeming tot
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. j
Bij de Geref. Kerk te Kamper-]
land zijn in de vacature ontstaan door
de verplichte aftreding van C. Noord-
hoek en H. Bouterse als ouderlingen ge
kozen M. de Kam Wz. en Adr. Poort
vliet Adrz., welke evenwel hebben be
dankt. Als diakenen (aftredend M. van
Goudzwaard) zijn gekozen M. Filius Mz.
en H. van de Kreeke Adrz. Het getal
diakenen is van 4 op 5 gebracht.
Herkozen tot ouderling en diaken
bij de Ned. Herv. Kerk te Water
landkerkje de heeren M. Filebert
en J. A. Vermeulen-Kotvis, beiden aftr.
Ster */d 3' grootte, of kleiner
Ster v/a 2e grootte.
"Nfr Ster v/d 1" gr.
I™ Melkweg
Wettelijk ingeschreven bij het
Bureau v/a Industrieelen
Eigendom onder No.
64222
De Fransche regeering heeft gisteren
een voorloopige overwinning in de Ka-
mer behaald. Bij het begin der debatten
stelde Laval de kwestie van vertrouwen
in verband met diverse ingediende in
terpellaties. Deze betroffen twee zaken:
den financieelen toestand van de schat
kist en de politieke bedrijvigheid der
fascistische bonden. Laval eischte dat
de financieele kwestie het eerst aan de
orde zou komen en zeide met zijn ka
binet te zullen aftreden indien de Ka
mer dat niet wilde.
Met 345 tegen 225 stemde de Kamer
er in toe.
De interpellaties over de financieele
politiek zullen vermoedelijk weinig ge
vaar voor de regeering opleveren.
Anders staat het met de kwestie der
fascistische strijdhonden, welke de vol
gende week aan de orde komt. Indien
de regeering zich dan niet bereid z,al
verklaren strenge maatregelen tegen
deze bonden te nemen, zullen de radi
calen zich tegen haar keeren en dan
haalt zij^ geen meerderheid. Met de
overwinning van gisteren, is hij er dan
nog lang niet.
Uit een verklaring van den vader van
den korporaal bleek, dat hij als jongen
van twaalf jaar in een steengroeve was
gevallen, daarbij letsel aan zijn hoofd
had opgeloopen en sindsdien niet ge
heel normaal was geweest. Hij had val
lende ziekte gekregen en was op 17-ja-
rigen leeftijd zes maanden lang ver
pleegd in een inrichting voor geestes
zieken. Later had men hem z.g. hersteld
ontslagen. Hij had dienst genomen en
was zelfs getrouwd. Dat was een van de
afschuwelijkste dingen bij deze geschie
denis, terwijl de man ter dood veroor
deeld werd, moest zijn jonge vrouw in
de gangen van het gerechtsgebouw spe
len met haar kindje om het zoet te hou
den.
Er was voor den veroordeelde nog 'n
kansje geweest om aan de doodstraf te
ontkomen. De verdediger had de jury
in den mond gegeven, dat zij den man
krankzinnig kon verklaren. Inderdaad
stonden de jury vier uitspraken open,
n.l. onschuldig, schuldig aan moord, on
schuldig aan doodslag en schuldig, maar
krankzinnig. De jury verklaarde echter
den verdachte schuldig aan moord, zoo
dat den rechter niets anders overbleef
dan het doodvonnis uit te spreken.
De Berlijnsche correspondent van de
Times meldt, dat Kerrl de minister voor
keikelijke aangelegenheden, een onder
houd heeft gehad met Hitier.
Naar verluidt heeft hij de toestem
ming van den Leider gevraagd voor
maatregelen, die op de ontbinding van
de Belijdenisbeweging zouden neerko
men. Zij zouden beoogen den arbeid van
Bovenstaand kaartje stelt voor den
sterrenhemel op 1 Dec. 1935, in Neder
land, des avonds te acht uur Middel
bare Ti;d, gelijk aan 0 h 39 min Sterre-
tijd.
In tegenstelling met gewone landkaar
ten vindt men hier het Westen rechts,
het Oosten links van den beschouwer
geteekend. Dat is bij sterrekaarten nood
zakelijk en gebruikelijk, teneinde te ver
hoeden, dat de beelden in spiegelschrift
zouden verschijnen.
Wanneer men in het oog houdt, dat
de hemellichamen die in het Oosten op
komen, naar het Zuiden stijgen en in
het Westen ondergaan, en wanneer men
verder slechts dat kwadrant van de
kaart voor zich neemt, waarnaar de blik
aan den hemel gericht is, dan is de
oriëntatie eenvoudig genoeg.
Op dit kaartje loopt, van 't Oosten naar
't Westen, door de sterrenbeelden Arend,
Zwaan, Cassiopeia, Perseus en Wagen
man, een gebogen stippellijn; zij duidt de
ligging van den Melkweg aan.
In drukletters vermeld zijn de namen
van de sterrenbeelden; de eigennamen
van een aantal der helderste sterren zijn
in schrijfletters geteekend.
De middaghoogte van de zon neemt de
ze maand af van 1634° tot haar kleinste
hoogte, op 23 Dec-, van 14^°; daarna
neemt zij weer toe tot 15°. De dagboog
de tijd dat zij boven den horizont
staat), neemt van 't begin der maand (8
uur) af tot 7 uur op den 23en, om daar
na weer tot 7 4/5 uur aan te groeien.
de organen der Belijdenisbeweging
(Rad van administratie, Synode, Broe
derraden enz.) op zoo weinig mogelijk
in het oog loopende wijze te beletten.
Na het gesprek met Hitier heeft Kerrl
van gedachten gewisseld met de rijks-
en Pruisische kerkcommissie- Hieruit
wordt afgeleid, dat Kerrl zelf thans zijn
verzoeningspogingen mislukt acht.
In Hessen en Saksen is die mislukking
reeds overtuigend gebleken.
De schijngestalten van de maan zijn:
E.K.: 3 Dec.; V.M.: 10 Dec.; L.K.: 17
Dec.; N.M.: 25 Dec.
Men vindt het E.K. op ons kaartje in
den Waterman, nabij Saturnus; de V-M.
staat in den Stier. Het L K. is des avonds
om 8 uur nog niet op, en 't staat dus niet
op deze kaart.
Op onze kaartjes volgen wij den loop
der vier planeten Venus, Mars, Jupiter
en Saturnus.
Saturnus (m 1,1) is avondster in
den Waterman.
(m magnitude helderheid, vergele
ken met een ster van de le grootte, die
m r= 1,0 heeft-)
De winter begint 22 Dec.
Er is 25 Dec. een ringvormige zons
verduistering, waarvan de centrale lijn
echter over de Zuidpool loopt; slechts op
Vuurland en Nieuw Zeeland zal er een
glimpje van te zien zijn.
De heer A. Dekker te Middelburg
schrijft ons:
Met belangstelling lees ik steeds „de
Zeeuwsche kroniek". Ik twijfel er niet
aan, of velen zullen dit met mij doen.
Dit deed mij besluiten op een en ander
in de laatste kroniek te wijzen, dat naar
mijn meening vergissingen zijn. Eerst een
opmerking tot uitbreiding van een mede-
deeling. De redacteur van de rubriek
deelt mee, dat in enkele stadspoorten
krankzinnigen waren opgesloten. Omdat
men nu in de stadsrekening van 1475
leest van „het delven van den put, waar
de dolleman in lag" en in de rekening'
van 1492 van een dolleman beide in de
Noorddampoort, waag ik de gissing, dat
in de poorten alleen de gevaarlijkste
krankzinnigen werden opgesloten. De
zachtzinnige patiënten werden gebracht
in het dolhuis in de Spanjaardstraat, dat
reeds in 1497 bestond.
De schrijver zegt, dat de ergste krank
zinnigen naar elders werden getranspor
teerd, Dit moet zijn de vreemde patiën
ten. Ze werden over de grenzen ge
bracht, dus naar Brabant of Vlaanderen.
Soms werd eenvoudig gelast ze „uitten
Lande te voeren". Dit deed b.v. Karei
de Hangeman (de beul) 10 Febr. 1450.
Hij kreeg daarvoor 2 schellingen 60
cent. Er is dus niet gebleken, dat in
Brabant of Vlaanderen toen betere ge
stichten waren dan in Zeeland.
De mededeeling, dat minder gevaar
lijke patiënten, die op straat mochten
loopen op stadskosten gekleed werden
in twee kleuren, is geheel bezijden de
waarheid. De schrijver zal er misschien,
niet aan gedacht hebben, dat in den
goeden ouden tijd de confrériën en som
mige gilden bij de groote processies in
hun groepen zotten en zottinnen mee
voerden. Ook de magistraat had daar
voor dergelijke personen in haar dienst
en gelijk al haar dienaars, die in de pro
cessie zouden meeloopen, in het nieuw
gestoken werden, geschiedde Jdit ook
met deze narren. Deze menschen moes
ten door hun geestigheden of liever vaak
onkiesche grappen het publiek verma
ken. Het waren dus volstrekt geen
krankzinnigen. En zulke „clowns" wa
ren nu in 1521 ook zotte Griete en zotte
Commerine. In het archief van het tim
mermansgilde te Middelburg' is een aar
dig prentje van een optocht, waarop men
ook duidelijk zotten en zottinnen ziet.
Het is ook niet waar, dat men de
krankzinnigen als misdadigers behan
delde, De ergste misdadigers toch wer
den ter dood gebracht, anderen gegee-
seld en meest gebannen, terwijl voor de
geringere misdrijven allerlei schande-
straffen waren bedacht. Gevangenisstraf
kwam hoogst zelden voor. De krank
zinnigen echter waren opgesloten en
werden zeker vaak onmenschelijk, maar
toch alleen disciplinair gestraft.
De schrijver beweert verder, dat
krankzinnige vrouwen ook wel eens de
houten huike moesten dragen. Deze be
wering grondt hij op een post in de stads
rekening' van 1508 meldende, dat een
houten huik gemaakt werd „om dezelve
gedragen te worden langs de stede bij
de delinquaenten". Maar delinquenten
zijn geen krankzinnigen, maar misdadi
gers.
Het zal misschien sommige lezers in-
