De uitvaart van Koningin Astrid.
WEER EN WIND.
NUMMER 207.
TWEE BLADEN.
DINSDAG
3 SEPTEMBER 1935.
EERSTE BLAD. 178e JAARGANG.
Ontroerende plechtigheid in de Belgische
hoofdstad. Laatste gang van de jonge
vorstin naar de crypt te Laken. Het
Belgische volk rouwt.
13x wtncüite
MIDDELBURGSCHE COURANT
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Bij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
GOESCHE COURANT^
Uitgeefster Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen l—'i
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubrics
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. maf
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewysnommers 5 cent.
(Van een bijzonderen A.N.P.-
verslaggever.)
BRUSSEL, 3 Sept. Vandaag heeft
het Belgische volk zijn geliefde jonge
Koningin naar haar laatste rustplaats
geleid en is met ontroerende plechtig
heid het stoffelijk overschot van Konin-
g.n Astrid bijgezet in den koninklijken
grafkelder van de Kerk van Laken, dicht
bij de kist met het stoffelijk hulsel van
wijlen Koning Albert. Beiden werden
door een noodlottig ongeval plotseling
weggerukt uit het midden van hen, die
hun lief waren en die hen lief hadden.
Evenals op 22 Februari van het vor.ge
jaar heeft die liefde zich geuit in een
treffende hulde van gansch een volk.
Misschien mag de uitvaart in Februari
1934 van den vorst en Koning, den held
van den Yser, grootscher en heroïscher
genoemd worden, zij was zeker n.et in
drukwekkender dan deze uitvaart van
de jonge, stralende Koningin, de liefheb
bende vrouw en moeder, de teedbre
echtgenoote van den jongen Koning, die
vandaag als een gebroken man den zwa-
ren gang naar Laken is gegaan.
Langs den weg en voor het
Koninklijk Paleis.
Reeds Zondag en gisteren zijn velen,
die getuigen van de plechtige u tv aart
wilden zijn en de gestorven Koningin 'n
laatste hulde wilden brengen aan de
baar in het Koninklijk Paleis, waarlangs
vier dagen lang een schier eindelooze
stroom van menschen met st.llen gang
heeft geschreden, te Brussel aangeko
men uit alle deelen van het land, en ook
uit het buitenland. Doch vanmorgen
vroeg kwam pas de grootste stroom, met
bussen, auto's en extra-treinen, uit al
le Belgische provincies, uit alle volks
klassen, mannen, vrouwen en kinderen.
Groot was het aantal oud-strijders, die
door hun organisaties waren opgeroe
pen en een spec ale reductie van de
spoorwegen hebben gekregen om naar
Brussel te gaan. Men herkent hen aan
de zwarte pakken met de groote oor
logsmedailles, kruisen en linten, die de
revers tooien. Zoowel aan het Zuider
station als aan het Station Leopolds-
wijk en de buurtstations komen groote
groepen menschen aan, doch het is voor
al het Noorderstation, waaruit al sedert
den zeer vroegen ochtend dichte men-
schenmassa's drommen. De groepen oud
strijders en de leden van versch.llende
organisaties en corporaties, die als ge
heel hun laatste hulde komen brengen,
verzamelen zich achter de met rouw
floers omhangen of opgerolde vaandels.
De overigen gaan zelfstandig of in
groepjes een plaats zoeken langs de
route, die de rouwstoet zal volgen en
die dezelfde is als de weg, dien nien ver
leden jaar van het Paleis naar de St.
Goedele en vandaar naar Laken s ge
gaan.
Gemakkelijk is dat niet meer, want
reeds vanmorgen zeer vroeg hebben de
Brusselaars of zij, die al in Brussel ver
toefden, reeds een haag langs dezen weg
gevormd. Op enkele plaatsen, zooals na
bij het Paleis en tegenover de St. Goe
dele, hebben reeds gisteren menschen,
die zeker wilden zijn van een goede
plaats, zich neergezet om er den nacht
door te brengen. Geleidelijk worden de
hagen dichter en dikker. Het verge-
m ^jt de taak van de afzetting aan
zienlijk, dat op sommige punten en bijna
langs den geheelen weg van het Paleis
naar de Kathedraal, Zondag en gisteren
houten hekken zijn geplaatst, die de me
nigte tegenhouden.
De afzetting van den te volgen weg
draagt ditmaal een bijzonder karakter.
Slechts rechts staan militairen ge
schaard van verschillende wapens en
regimenten. Zij hebben reeds tijdig hun
posten betrokken en zijn gekleed n
veldtenue, terwijl de officieren een
rouwband om den arm en een zwarten
rouwstrik op den degen dragen. Links
van den weg staan slechts op sommige
plaatsen, waar dat vanwege den aan
drang van het publiek noodig was, mi
litairen. In hoofdzaak staan hier echter
s ram en ernstig de oud-strijdersgr'oepen
geschaard met hun omfloerste vaandels.
o daarvoor i:n lange rijen de groepen
sc ooikinderen, school bij school, zooals
ctLu VaPm°rgen vroeg hebben opge-
en uit alle deelen van de stad en
ook buiten Brussel h'erheen zijn getrok
ken.
Voor het Paleis branden, evenals
langs de geheelé route, de met rouw-
crêpe omfloerste lantaarns. Achter de
hekken van het Park tegenover het Pa
leis verdringen zich eveneens tallooze
toeschouwers, waarvan velen, om iels
te kunnen zien, op de hekken moeten
klimmen en somm gen zelfs in boomen
klauteren.
Ondanks de drukte en ondanks de
groote menschenmenigte met de vele
geluiden, die deze onvermijdelijk ver
oorzaakt, heerscht er overal een druk
kende beklemming, een atmosfeer van
ernst en droefheid. De groote maga
zijnen, maar ook tal van kleinere zaken,
de meeste restaurants en bijna alle ca-
fé's hebben in den vroegen ochtend hun
deuren gesloten en zullen pas in den
namiddag het publiek weer toegang ver
schaffen.
Het vertrek uit het Koninklijk
Paleis.
Reeds te ruim 9 uur is het achter de
afzettingen op het Paleisplein zwart van
menschen en kan er nauwelijks iemand
bij. Geleidelijk vullen zich ook de tri
bunes, die aan den kant van de Place
Royale zijn opgeslagen voor speciafe ge-
nood.gden. Voor het Bellevue-Paleis
ziet men de sombere rij van oorlogsver
minkten, grootendeels in invalide-wa
gentjes, voor wie men hier een plaats
heeft gereserveerd. Ook zij dragen de
oorlogsmedailles op de zwarte jassen.
Voortdurend rijden nu auto's aan, die
het hek van het Paleis binnenzwenken.
Het zijn de vertegenwoordigers der bui
tenlandsche staatshoofden en de leden
van het d.plomatieke corps, die met de
officieele vertegenwoordiging van hun
land zijn belast. Ook verschillende Bel
gische ministers zien wij arriveeren.
Sommigen hunner zijn te voet, evenals
verschillende Belgische Ministers van
Staat. De hooge geestelijkheid onder
leiding van Kardinaal Van Roey is
reeds vroeg gearriveerd, en nog voort
durend verschijnen andere hoogs auto
riteiten, die den stoet van het Paleis
naar de St. Goedele zullen begeleiden.
Terzijde van het Paleisple.n stellen
zich inmiddels de militaire troepen op,
die den stoet zuilen voorafgaan, ter
wijl aan den anderen kant zich de dele
gaties opstellen van de organisaties,
wien deze eer .s toegestaan.
Het is inmiddels 10 uur geworden en
een gespannen stilte is over de menigte
gekomen. De troepen van de afzetting
staan stram met het geweer aan den
voet en voor het Paleis is de statige
lijkkoets voorgereden. Men wacht nu
op het oogenblik, dat een Koning.n voor
altijd haar Paleis zal verlaten. De be
klemming uit zich hier en daar in on
derdrukt, zenuwachtig gefluister, gin
der in een snik of nauwelijks verbor
gen tranen.
Tegen kwart over t.en klinkt plot
seling hoorngeschal, en een schok gaat
door de menigte. Want dit is het tee-
ken, dat achter de gesloten ramen van
het Paleis de kist met het broze lichaam
der vorstin door haar trouwe dienaren
op de schouders is genomen, om haar
te dragen naar de statiekoets, die haar
naar de Kathedraal van St. Goedele zal
brengen. Men ziet voor het Pale.s de
kist in de koets plaatsen en men ziet
hoe de dienaren, het personeel zich
neigen. Gezichten kan men, door den
grooten afstand niet onderscheiden,
doch iedereen raadt de smart, die zich
daarop moet weersp-egelen.
Langzaam rijdt de koets naar den uit
gang, en uit het Paleis ziet men nu de
familieleden en vorstelijke personen, de
diplomaten en ministers komen, die
den stoet zullen volgen, alsmede de
geestelijkheid, die de rouwkoets zal
voorafgaan.
De militaire troepen, die den stoet
escorteeren, rijden voor en zetten zich
m beweging, en heel zwak hoort men
in de verte den doffen dreun van de ka
nonnen der Cinquantenaire, die met een
salvo van 31 schoten den volke kond
doen, dat de laatste gang van Koningin
Astrid is begonnen.
De rouwstoet naar de St.
Goedele.
Er vaart een lichte beweg.ng door de
menigte, die haar ontroering nauwelijks
meester is. Niet alleen op het Paleis
plein, doch langs den geheelen weg naar
de St. Goedele, in de Rue Royale, de
Kolonienstraat en de Kanselarijstraat'
weet men nu, dat de droeve tocht be
gonnen is.
Het is een lange stoet, schoon niet
zoo lang als verleden jaar, toen de
doode Koning denzelfden weg volgde,
want thans ontbreken de buitenland-
sche militaire detachementen, de oor-
logs-organisaties en verschillende re
gimenten, die toen hun hoogsten bevel
hebber voor de laatste maal begeleid
den.
De stoet wordt geopend door een pe-
leton bereden gendarmerie. Dan volgt
de muziekkapel van het le. regiment
gidsen. De muziek speelt echter niet;
de trompetten zijn met zwart crêpe
omwonden, de trommels met rouwfloers
bedekt. Te paard volgen de beide be
velvoerende generaals Tasnier en Vin-
?otte, omgeven door de off.cieren van
hun staf.
Wij zien hier achter een detache
ment lanciers, en even flitst door onze
herinner.ng hoe wij deze troepen de
laatste maal ter escorteering -van Ko
ningin Astrid hebben gezien, in vroo-
lijke galop en met wapperende vaan-
tjes, toen de Belgische vorstin dit voor-
jaar, met Prinses Juliana en Koning Le-
opold het ru.terfeest in de Cinquante-
naire ging bijwonen. Thans gaan de
j paarden stapvoets, en de vaantjes zijn
met zwart crêpe aan de punten der lan
sen bijeengebonden. Er volgt een af-
deeling bereden artillerie, en dan, met
omfloerste vaandels, vier detachemen
ten linietroepen en andere infanterie-
afdeelingen. Men hoort slechts het slaan
der hoeven op het plaveisel, en de voet
stappen der infanter.e-soldaten in een
merkwaardig vertraagd, langzaam
marschtempo. Een niet spelende muziek
kapel van een der linie-regimenten be
sluit dit gedeelte van het militair es
corte.
Het wordt gevolgd door de vaandel
delegaties van de versch.llende oud-
strijdersgroepen, oorlogsverminkten en
oorlogs-weduwen, reserve-officieren en
voormalige oorlogs-verpleegsters.
Steeds weer zijn de laag gedragen vlag
gen met rouwfloers omhangen of bij
eengebonden.
En daarachter volgen weer in dichte
menigte nieuwe vaandels in rouw. Het
zijn vaandels van de verschillende re
gimenten van het Belgische leger, d.e
hier alle vertegenwoordigd zijn door een
delegatie, den regitnents-commandant,
een officier, een onder-officier en twee
sodaten van elk regiment, allen in groot
tenue, met rouwband om den arm en
rouwstrik op sabel en degen, Eenige
historische vaandels^ het vaandel van
Tebora en het vaandel van 1830, be
sluiten deze vaandelgroep en worden
omringd door een eerewacht.
Op eenigen afstand, een lichte en
kleurige groep na het khaki der troepen
volgt de geestelijkheid. Het kruis wordt
gedragen door priesters in lichte ge
waden, waaronder de veertien pastoors
van de Belgische hoofdstad, en de De
ken van de St. Goedele, Mgr. Maiinis.
Dan volgt de Pauselijke Nuntius, Mgr.
Micara, wiens zware mantel van paars
fluweel wordt gedragen door twee koor
knapen, en tenslotte schrijdt in den
stoet de Kardinaal-Aartsbisschop Mgr.
Van Roey, met den witten aartsb.s-
schoppelijken mijter op het hoofd.
Als de groep geestelijken nadert,
wordt het zoo mogelijk nog stiller langs
den weg, want men weet, dat thans
het oogenblik gekomen is, dat de rouw
koets zal volgen met zijn teedere, he
laas levenlooze last. Men hoort slechts
de korte in het Fransch en in het
Vlaamsch gegeven bevelen der officie
ren, die het bevel voeren over de troe
pen, die voor de trottoirs het afzettings
cordon vormen „Geef acht", even la
ter gevolgd door het „Presentejz ar-
mes!"
De lijkkoets in den stoet.
Want thans nadert de lijkkoets, waar
mee de laatste maal, in 1909, het stoffe
lijk overschot van Koning Leopold II
naar Laken is gebracht. Toen een
oude, grijze Koning, thans een jeugdige
bloeiende Koningin.
De lijkkoets wordt getrokken door
acht zwarte, met rouwkleeden bedekte
paarden, die door in doffe livrei geklee-
de palfreniers aan den teugel worden ge
leid.
De koets zelf rust laag op vier er
onder schuilgaande wielen. M.dden op 't
platform staat een met zwarte draperie
ën omhangen verhooging, waarop de kist
met het stoffelijk overschot rust. Ter
weerszijden van den wagen rijzen vier
zwarte, slanke zuilen omhoog, waarop
een breed b'aldakijn rust, dat omgeven
is door een dof-gouden kroonrand. Mid
den op het baldakijn prijkt eveneens de
kroon, en langs de zuilen hangen zwar
te, zilver-omzoomde draperieën. De kist
is bedekt met een zilver-omzoomd rouw
kleed, met lange koorden met kwasten.
Deze worden vastgehouden door den
voorzitter van de Kamer Poncelet en
den voorzitter van den Senaat Lippens,
door Minister-president Van Zeeland,
den Minister van Justitie Soudan, den
Minister van Binnenlandsche Zaken De
Bus de Warnaffe, den President van het
Hof van Cassatie Goddyn en de twee
oudste overlevende generaals van het
Grootlint van de Leopoldsorde, Gene
raal Biebuyck en Generaal Ruquoy. Sol
daten van het 9e linieregiment loopen
ter weerszijden van de rouwkoets-
De nabestaanden.
Velen is het te machtig geworden on
der het talrijk publiek, dat tusschen Pa
leis en Kerk staat opgesteld. Vrouwen
zijn hun ontroering niet meer meester en
mannen laten hun tranen den vrijen loop.
Want v/at op deze lijkkoets volgt is zoo
onzegbaar treurig, dat de menigte niet
anders weet te doen dan zwijgend, met
groote ontzette oogen te kijken, naar den
jongen Koning, die bleek en wankelend,
een gebroken man, de baar volgt van de
vrouw, die niet alleen zijn Koningin,
maar zijn echtgenoote, zijn geliefde, zijn
kameraad is geweest. Het moet hem pijn
doen, dezen weg van nog geen kilometer
te gaan, temidden van de menigte. Gis
teren nog verluidde in hofkringen, dat
de Koning den wensch te kennen had
gegeven, alleen in een rijtuig naar de St.
Goedele te rijden, maar het protocol
eischt zijn aanwezigheid hier, en nooit
kan zooveel medegevoel en sympathie
van een volk naar zijn Koning zijn uit
gegaan, als op dit oogenblik. Sommigen
buigen zwijgend, anderen heffen snik
kend de hand ten groet, als wilden zij
die van hun Koning drukken.
Deerniswekkend is ook de aanblik van
Prins Karei van Zweden, de vader van
wijlen Koningin Astrid. De in het zwart
gekleede lange gesta'te, die zoo merk
waardig aan Koning Gustaaf van Zwe
den herinnert, is gebogen door smart. De
oude heer «handhaaft zichtbaar slechts
met uiterste krachtsinspanning zijn zelf
beheersching. Diep onder den indruk is
ook zijn zoon, de jeugdige Prins Karei,
broer van de overledene.
Dan volgen de zwagers van Koningin
Astrid: Prins Karei van Vlaanderen,
broer van Koning Leopold III, de Itali-
aansche Kroonprins Umberto, Prins van
Piemont, gemaal van Leopolds zuster
Marie-José en Prins Axel van Denemar
ken, gemaal van Astrid's zuster Prinses
Margaretha. Zij worden omgeven en ge
volgd door de leden van het Militaire en
Civiele Huis des Konings, van Koningin
Elizabeth en van den Graaf van Vlaan
deren, en door de overige vorstelijke
bezoekers, Kroonprins Olaf van Noor
wegen, Kroonprins Gustaaf Adolf van
Zweden en Prins Bertil van Zweden, den
Hertog van York, tweeden zoon en ver
tegenwoordiger van Koning George van
Engeland, Prins Cyriel van Bulgarije als
vertegenwoordiger van Koning Boris en
Prins Felix van Luxemburg, echtgenoot
van Groothertogin Charlotte.
Dan volgen de buitengewone missies,,
die de speciale opdracht hebben hun
staatshoofd of hun regeering te verte-'
genwoordigen. Onder hen bevinden zich
de adjudanten en leden van het gevolg
der voor hen schrijdende vorstelijke per
sonen. Men ziet velerlei schitterende en
vreemdsoortige uniformen en schilder
achtige kleedijen.
De President der Fransche Republiek
is vertegenwoordigd door den Minister
van Staat Louis Marin, die o.a. verge
zeld is van Léon Bérard, terwijl Minis
ter-president Laval, die op het laatste
oogenblik verhinderd was vertegen
woordigd is door den Franschen ambas
sadeur te Brussel Laroche. Duitschlana
is vertegenwoordigd door den ambassa
deur Von Keiler, Polen door den oud
minister Raczkiswickz, woiwode van
Krakau, het Vaticaan door mgr. Micara,
Luxemburg door den eersten minister
Bech,
Wij zien tevens de buitengewone ver
tegenwoordigers van H. M. Koningin
Wilhelmina, haar opperhofmaarschalk
jhr. V. Boreel van Oldenaller, en haar
kamerheer, jhr. mr. C. Dedel.
De landen, die geen speciale missies
gestuurd hebben, zijn vertegenwoordigd
door hun gezanten te Brussel of te Pa-
Middelburg, 3-IX-'35. Maandag: hoog
ste luchttemperatuur 22 °C (72 °F);
laagste 15 °C (59 °F). Heden 9 h: 15.9
°C; 12 h: 19.7 °C. Geen regen of neer
slag. Hoogste barometerstand te dezer
stede, in het afgeloopen etmaal: 762 mm;
laagste 760 mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 764.7 mm
te La Coruna; laagste 746.3 mm te Ler
wick.
Verwachting tot morgenavond:
Zwakke tot matige, Z, tot W. wind,
weinig of geen regen, iets warmer over
dag.
Zon op: 6 h 14; onder: 19 h 44. Licht
op: 20 h 14. Maan op: 12 h 26; onder:
20 h 52. E.K. 6 Sept.
a
Hoog- en Laagwater te Vlissingec.
September.
Hoogwater. Laagwater.
Di. 3 5.02 17.16 11.18 23.53
Wo. 4 5.36 17.52 11.53 24.28
Do. 5 6.15 18.37 12.37
Hoog- en Laagwater te Wemelding®.
September.
Hoogwater. Laagwater.
Di. 3 6.52 19.03 12.30 24.55
Wo. 4 7.22 19.36 13.02
Do. 5 7.58 20.13 1.30 13.43
rijs, en op de buitenlandsche missies vol
gen dan ook, eveneens in schitterende
uniformen, de leden van het diplomatie
ke corps te Brussel. Wij zien daarbij ook
den Nederlandschen gezant, jhr. mr. A.
W. L. Tjarda van Starkenborgh Sta-
chouwer, die vergezeld wordt door den
gezantschapsraad jhr. W. F. van Lennep
en den landbouwconsulent ir. L. Peters.
Dan volgen de Belgische ministers,
waaronder we herkennen de ministers
Vandervelde, Poullet, Hymans, Bovesse,
Van Isacker, Rubbens, De Schrijver en
Delattre, De Man en Spaak. Na hen ko
men de ministers van Staat, waaronder
we zien den Brusselschen burgemeester
van Antwerpen Van Cauwelaert. Zij zijn
bijna allen gekleed in uniform met steek
en degen, evenals de meeste leden van
Kamer en Senaat, die thans volgen. Een
deel dezer afgevaardigden, en wel groo
tendeels de socialistische leden, zijn in
donker rouwcostuum gekleed.
Ononderbroken volgen thans de groe
pen elkaar op: de leden van de buiten
landsche legaties te Brussel, de commis
sarissen-generaal der buitenlandsche in
zendingen op de wereldtentoonstelling,
de leden van de rechterlijke macht in
roode, zwarte of paarsche toga, de hoog
leeraren der Universiteiten, de verte
genwoordigers der verschillende kerke
lijke gemeenten, de hooge justitie-amb-
tenaren, de gouverneurs der provincies,
de vertegenwoordigers der Belgische ge
meentebesturen en tal van andere dele
gaties van openbare lichamen en tenslot
te van bijzondere organisaties, personeel
van de ministeries, vertegenwoordigers
van scholen, enz.
Dan nadert het einde van den stoet,
met nog weer ontelbare rouw-omfloers-
te vaandels, en tenslotte weer militai
ren, een detachement gidsen, een deta
chement bereden artillerie en een pele-
ton gendarmerie, waarmee de stoet
wordt gesloten.
Bij het naderen van de St. Goedele
trekt dat gedeelte van den stoet, dat
voor de geestelijkheid loopt of rijdt,
voorbij de Kathedraal om nabij de Rue
Royale te wachten tot de kerkelijke
plechtigheid is beëindigd.
In de St, Goedele.
Reeds vóór 9 uur hebben de autori
teiten, die geen deel zouden uitmaken
van den rouwstoet tusschen Paleis 'en
Kathedraal, hun plaatsen ingenomen in
de St. Goedele, en ook vele andere
genoodigden vullen geleidelijk de ruim
te.
Het prachtige, Got.hische bouwwerk is
veranderd in een reusachtigen rouwka
pel. Voor den hoofdingang is een zwart
baldakijn aangebracht, en onmiddellijk
na het binnenkomen ziet men links en
rechts van de hoofddeuren zwarte rouw-
pyramides. Alle zuilen zijn zwart be
kleed, zoodanig dat alleen de apostel
beelden vrijblijven. Langs den geheelen
bovenwand v,an de middenbeuk hangt
een zwarte, geplooide fries met zilve
ren franje. Ook het koor is geheel met
rouwfloers behangen en achter het al
taar rijzen vijf kaarspyramides op. Er
boven hangt een groote, zwarte rouw-
