GOESCHE COURANT ^12
WITTE WIE EK
WIENER
Opnieuw een Douglas van de
K. L. M. verongelukt.
bij
WEER ER WIND.
NUMMER 170.
TWEE BLADEN.
MAANDAG
22 JULI 1935.
EERSTE BLAD.
178e JAARGANG.
Vijf rampen binnen
acht maanden.l
„De Gaai" in de Zwitsersche Alpen te plet
ter gevallen. Dertien menschen om 't
leven gekomen. De dienst op Milaan
aan de Lufthansa overgedaan.
j [MIDDELBURG
NOG SLECHTS 1ENKIELE DAGEN
Dienst op Milaan overge
daan aan de Lufthansa,
Het vliegtuig niet tegen
een bergwand gevlogen,
Hoog
- en
Laagwater
te Vlissingen.
Hooj,
Hoe het ongeluk zich
vermoedelijk heeft toe
gedragen.
i tftwwcfctU
MIDDELBURGSCHE COURANT
'Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonu. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, tngez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Bü contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bfj het Bureau voor Publiciteitswaar de der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 1
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriel
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. by vooruitbetaling Adv. me!
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewysnommers 5 cent
Toen de „Uiver" bij Rutbah Wells
verpletterd was, doch nog eenige weken
vóór de „Leeuwerik" verging, hebben
wij in dit blad te dezer plaatse breed
voerig de noodzakelijkheid van het in
stellen van een Raad voor de Luchtvaart
betoogd.
Nadien is ons gebleken, dat de strek
king van dit betoog niet overal juist
verstaan is; met name meende men,
dat aan zulk een Raad, waarvoor in het
openbaar een onderzoek naar plaats ge-
vanden hebbende luchtvaart-rampen zou
worden ingesteld, weinig behoefte be
stond, omdat meestal bij groote rampen
de piloot toch het leven liet, zoodat de
mogelijkheid van tuchtrechtelijk optre
den immers niet bestond?
Dit laatste nu is echter, onzes bedun
kens, volstrekt niet de hoofdzaak. In
tegendeel, al moet, vooral voor de toe
komst, met een zich natuurlijk steeds
uitbreidend luchtverkeer, rekening ge
houden worden met de denkbare moge
lijkheid van piloten, die hun plicht
niet voldoende zouden betrachten, dat
men deze mogelijkheid bij de luchtvaart
ongevallen, de laatste acht maanden aan
de K.L.M.-toestellen overkomen, a priori
volstrekt dient uit te schakelen, staat
voor ons en voor iederen Nederlander
natuurlijk als een paal boven water. Zelfs
het opperen dezer onderstelling zou een
blaam zijn op de nagedachtenis van flin
ke mannen, die als slachtoffers van hun
plicht op het veld der luchtvaart-eer zijn
gevallen,
Er zijn echter twee andere aspecten
van de zaak. Een openbaar onderzoek
van een luchtvaartramp kan voordeelen
opleveren, ten eerste voor de veiligheid
van het luchtvaartverkeer, ten tweede
voor de publieke opinie.
Wat het eerste betreft: het is duide
lijk, dat uit een onderzoek als hier be
doeld wellicht nóg klemmender aanwij
zingen voor verbetering kunnen voort
komen dan uit de natuurlijk ook reeds
serieuze en uitermate deskundige, doch
niet-openbare, onderzoeken, door den
Luchtvaartdienst als door de betrokken
maatschappij zelf ingesteld.
Wat het tweede aangaat: het ver
trouwen in onze luchtvaa r t
zal door een openbaar onderzoek, waar
bij de mogelijkheden van vergoelijking
en verzwijging en het geven van tenden
tieuze voorstellingen van zaken uitge
sloten zijn, op den duur ten zeerste be
vorderd worden,
Het kan niet ander, of dat vertrouwen
is momenteel zeer geschokt- Het vergaan
van de „Uiver", „Leeuwerik", „Kwik
staart „Maraboe" en „Gaai", alles bin
nen het jaar, en met verlies van tien
tallen menschenlevens, moet van in
vloed zijn op het vertrouwen, hetwelk
het publiek in onze burgerluchtvaart,
dit is: in onze K.L.M1., stelt.
En men bewijst ons volk noch onze
luchtvaart een dienst door te trachten
dezen schok van het vertrouwen op te
vangen zooals b.v, „De Telegraaf"
doet met sentimenteele, quasi-nobele
stemmingsstukje|i, slechts er op gere
kend in het gemoed van den argeloozen
lezer eenige even valsche als goedkoope
gevoelens van geestdrift wakker te roe
pen.
Daarmee komt men er niet.
Dat is slechts zichzelven en elkander
zand in de oogen strooien-
De vraag waar het wèl en alleen oo
aankomt is deze:
Mag met volstrekte zeker
heid aangenomen worden, dat het ver
gaan van deze vijf luchtvaartuigen bin
nen de acht maanden toeval, onge
luk, force majeure is en niets anders?
Is het uitgesloten, dat hier een
verslapping van de waakzaamheid, een
vermindering van de gestrengheid, een
veronachtzaming van door het veilig'heid-
boven-alles-beginsel geboden rigoureuze
maatregelen is ingetreden?
Is het volstrekt zeker, dat de
wensch naar uitbreiding van het lucht-
lijnennet, naar opvoering van de snel
heid, tot geen enkelen maatregel heeft
geleid, die met het strenge veiligheids
beginsel in strijd is?
Dit, en dit alleen, zijn de vragen, die
onomwonden beantwoording vereischen
Indien het antwoord niet door.be
langhebbenden te geven, maar door een
bovenpartijdige instantie als door on.s
reeds sinds half Maart en sinds en
kele dagen nu ook door N.R.C. en
Hbld. bepleit op bovenstaande vragen
luidt: deze vijf rampen zijn alle vijf zui
vere ongelukken; geen enkele blaam kan
er op iemand geworpen worden op de
bemanningen der vergane luchtvaartui
gen noch op hen, van wie deze beman
ningen hun instructies en bevelen ont
vingen, noch op het materieel, dat ge
bruikt is.... dan is daarmede de
zaak afgedaan.
Dan kan, en dan moet. men deze
rampen afschrijven op den post: nor
maal risico van het luchtvaartverkeer.
Dan blijven we doorvliegen, zoo als we
na een spoorwegongeluk in den trein
blijven stappen, zooals we na een
scheepsramp ons leven wederom aan een
ander schip zullen toevertrouwen.
Maar: er is den laatsten tijd een en
ander, dat met bezorgdheid vervult- Er
zijn aanwijzingen, dat het lang niet uit
gesloten is te achten, dat op een of meer
der hier boven staande vragen niet
een onverdeeld gunstig antwoord zou
kunnen volgen.*}
Wanneer dat zoo zou zijn, dan zou de
verantwoordelijkheid voor het verlies
der vele menschenlevens wel zwaar, wel
zeer zwaar drukken op hen, die daaraan
dan indirect mede schuldig zouden staan.
Deze verantwoordelijkheid is, dunkt
ons, zelfs ondraaglijk zwaar- En daarom
moet zij van de schouders, waarop zij
thans misschien ten onrechte drukt, af
genomen worden: door haar over te
dragen of af te wentelen in een publiek'
en openbaar onderzoek.
Blijkt daarbij, dat allen die daaronder
gebukt gingen, vrij uit gaan wij zou
den de eersten willen zijn om dezulken*
van ganscher harte de hand te schudden.
En blijkt het tegendeel: dan dient men
de gevolgen ervan te dragen-
Zelfs de K. L. M- is onder noch boven
de wet.
En de veiligheid en de goede naam
van onze burgerluchtvaart, dit is dus
van de K. L. M., gaan ons boven al.
Hetgeen men elders in dit blad om
trent de vermoedelijke toedracht van de
zaak vindt, geeft den leek op het eerste
gezicht een vrij aannemelijke verklaring
van de toedracht van de ramp. Indien de
reconstructie, uit waarnemingen van
ooggetuigen en onderzoek ter plaatse;
door den hoofdinspecteur der Indië-route
Moes, juist is, dan kan men ten aan
zien van het beleid van den gezagvoer
der der „Gaai" slechts aan force majeu
re denken. Een andere vraag is echter,
of het verantwoord was op deze route
een Douglas met één piloot te laten vlie
gen, waar het te overvliegen gebied toch
zonder twijfel zwaarder en moeilijker
is dan een bekende route over vlak ter
rein? Het is in confesso, dat de Doug as,
vooral met slecht weer vide het „Ui-
ver-rapport - zeer veel aandacht van
den vlieger vergt; aandacht die door het
vliegen zelf wordt opgeëischt, is niet'
beschikbaar voor de navigatie.
Voor de derde maal in een week tijds
is de K.L.M. door een ramp getroffen.
Zaterdagmiddag omstreeks half een is
het vliegtuig „De Gaai", een Douglas-
machine, nabij San Giacomo, een dorpje
in het zuiden van Zwitserland, veronge
lukt. Dertien menschen kwamen hierbij
om het leven: vier leden der bemanning
en negen passagiers, o.w. zes Nederlan
ders, twee Engelschen en een Duitscher.
De namen der omgekomenen zijn: J.
S. W. van der Feyst, piloot, Joh. C. J.
Vocke, mecanicien, L. Aafjes, radio-te
legrafist, mej. H. Hermanides, hofmees
teres; G. J. Philips, Tilburg, directeur
van de Parketvloeren- en Timmerfa
briek „De Tropen", mevrouw Philips, I.
Content, Berlijn, een vertegenwoordiger
van de margarine-fabrieken van Van
den Bergh en zijn elfjarig zoontje, Jos.
van Langen, redacteur van „De Tijd",
Amsterdam, G. Hoogstra, directeur der
N.V. tot exploitatie der haveninrichting,
Dordrecht, L. M. Nesbit, Engelsch jour
nalist, A. G. Watts teekenaar in ver
schillende Engelsche tijdschriften en G.
A. Flohr, directeur metaalwarenfabriek
te Worms.
De hofmeesteres, mej. Hermanides,
maakte haar eerste reis, men zal zich
herinneren, dat kort geleden vier dames
door de K.L.M. voor de functie van hof
meesteres in dienst werden gekomen.
„De Gaai" vloog in geregelden dienst
op de in Mei j.l. geopende lijn naar Mi
laan in Noord-Italië. Vrijdag was het
vliegtuig uit Amsterdam derwaarts ver
trokken. Zaterdag zou het de retour
vlucht maken. Ongeveer een uur na den
start uit Milaan is het ongeluk gebeurd.
Omtrent de toedracht loopen de di
verse berichten, w.o. verTdaringen van
ooggetuigen nogal uiteen. Met zeker
heid weet men alleen, dat het vliegtuig
in een onweersbui is terecht gekomen
en dat vlak daarop de ramp plaats
greep. Volgens sommigen zou de piloot
terug hebben willen keeren: tijdens de
draai moet „De Gaai" dan tegen ten
bergwand gevlogen zijn. Anderen wisten
te vertellen, dat het toestel op onver
klaarbare wijze zoo maar uit de wolken
kwam vallen. Weer anderen meenen
dat het in aanraking is geweest met een
kabel (van een bergspoor?).
Wellicht zal het onderzoek van de
vernietigde machine in staat zijn, uit te
maken, welke van al deze lezingen de
juiste is. „De Gaai" is n.l. niet verbrand,
zoodat alle onderdeelen nauwkeurig
kunnen worden onderzocht.
De slag moet ontzettend geweest zijn.
De eersten, die bij de ruïne kwamen,
vonden op de hofmeesteres na, alle in
zittenden dood. Ze moeten door de bot
(Ingez. Med.)
sing, onmiddellijk om het leven zijn ge
komen. Mej. Hermanides gaf, even na
dat men haar uit het wrak" had beviijc
den geest. De doodsoorzaak van de
meeste slachtoffers was een gebroken
wervelkolom of een schedelbreuk.
De plaats des onheils ligt niet ver van
de Italiaansch-Zwitsersche grens, vlak
bij het begin van een der Alpen-passen,
die van San Bernandino op een hoogte
van 2100 m. Twee arbeiders, die in de
buurt waren, hebben „De Gaai" naar
beneden zien vallen. Zij schijnen echter
niet te weten, of voor den val een bot
sing met een bergwand heeft plaats ge
had. Het vliegtuig viel neer op een toe
gankelijk punt, zoodat spoedig hulp kon
worden verleend. Helaas bleek deze
voor het lot der inzittenden niet meer
noodig te zijn.
De Zwitsersche luchtvaartmaatschap
pij, de „Swiss Air Force" heeft van het
vliegveld Zürich uit, direct deskundigen
naar de plaats des onheils gestuurd. De
zen hebben een onderzoek ingesteld.
Verder zijn twee Nederlandsche deskun
digen onmiddellijk naar Zwitserland ge
gaan: de heeren Van der Heijde, inspec
teur voor de luchtvaart en ir. Van der
Maas, van den rijksstudiedienst voor de
luchtvaart.
De nieuwe ramp van de K.L.M. heeft
allerwegen groote ontroering gewekt. In
de groote steden werd het fatale nieuws
Zaterdagavond om kwart over vijf be
kend. In drommen verzamelde het pu
bliek zich voor de kranten-bureaux en
de kantoren der K.L.M. Ook te Middel
burg en Goes bestond ontzaglijke be
langstelling voor de bulletins. Drie ram
pen in een week tijds.... Het is ver
schrikkelijk.
Op Schiphol kwam de noodlottige tij
ding binnen, vlak nadat de „Rietvink",
met de opvarenden van de te Boesjir
verongelukte „Maraboe" aan boord, was
geland. De betrekkelijke vreugde over
deze behouden aankomst werd op wel
zeer tragische wijze verdreven.
Van de omgekomen bemanning waren
twee leden gehuwd: de piloot v. d.
Feyst, 30 jaar en vader van 2 kinderen
en de marconist Aafjes, 28 jaar en geen
kinderen. De werktuigkundige Vockfe,
26 jaar, was ongehuwd.
De lijn AmsterdamFrankfortMi
laan, waarop de ramp plaats vond, zal
voorloopig niet verder door de K.L.M.
worden geëxploiteerd. De Duitsche
maatschappij „Lufthansa" neemt den
dienst over. De „Lufthansa" heeft zulks
Zaterdagmiddag kort na het ongeluk,
aangeboden. De directie van de K.L.M.
aanvaardde het aanbod gaarne, aange
zien er na al de rampen in kort tijdsbe
stek „reden is tot bezinning". Het
schijnt voorshands echter nog niet in de
bedoeling te liggen, om de Douglas-ma-
chines op stal te zetten. Een vraag van
den heer Plesman hieromtrent werd
tenminste ontkennend beantwoord.
(Van een bijzonderen
A. N. P.-correspondent).
Lugano. Zaterdagavond hadden
wij, kort na zijn terugkeer van de plaats,
waar het K.L.M.-vliegtu.ig de „Gaai
is neergestort, een onderhoud met den
heer Tognola, burgemeester van de ge
meente Mesacco, binnen welker gebied
S,an Giacomo gelegen is.
De burgemeester was onmiddellijk
na de ramp gewaarschuwd en was nog
zeer onder den indruk van hetgeen hij
gezien had. Het vernielde toestel moet
plat tegen den grond zijn geslagen, want
terwijl de bovenkant van de cabine in
tact was, was de onderkant geheel in
gedrukt. De cabine was van achtei en
naar voren in elkaar geschoven, en ook
de cockpitt was op deze wijze ineen
gedrukt, zoodat alle inzittenden waar
schijnlijk met groote kracht in hun
stoelen bekneld zijn geraakt. De meeste
lijken waren d,an ook onherkenbaar
verminkt. Tw;ee landarbeiders, dje in
de onmiddellijke nabijheid aan het werk
waren geweest, en onmiddellijk na het
ongeval ter plaatse waren, vonden nog
slechts de jeugdige hofmeesteres in le
ven, doch slechts na enkele minuten
gaf zij den geest.
Gezien de plaats waar de machine
is neergestort, is het aldus burge
meester Tognola onmogelijk, dat de
Douglas tegen een bergwand is opge
vlogen. Wel zijn er rotswanden in de
buurt, doch het vliegtuig had eenige
malen rondgecirkeld boven de open
ruimte en sirene-signalen gegeven, als
of het een noodlanding wilde maken.
Hoewel de open ruimte daartoe eigenlijk
te klein is, hadden de ooggetuigen, die
het vliegtuig volgden, gedacht dat het
toch wilde dalen, toen het plotseling
neerstortte. Het plateau, waarop het
terecht kwam, ligt op een hoogte van
1100 meter boven den zeespiegel.
Onder de bewoners veroorzaakte het
gebeurde groote ontsteltenis en alle
dorpen uit de omgeving liepen uit naar
de plaats van de ramp. De burgemeester
zorgde dan ook terstond voor een af
zetting van landjagers en Zwitsersche
grenswachten uit Bellinzona, Ook een
Roode Kruis-colonne uit Bellinzona
w,as spoedig ter plaatse en deze heeft,
vaak met moeite, de lijken uit het wrak
geborgen en per vrachtauto naar San
Giacomo vervoerd, waar zij Zondagoch
tend gekist zijtn. Het wrak werd onder
bewaking gesteld.
Tenslotte deelde de burgemeester ons
nog mede, dat het boven de Piar> Fn
Giacomo, op het tijdstip dat de „Gaai"
is neergestort, zeer hevig geonweerd
heeft, zoodat, gezien de plotselinge wij
ze, waarop het toestel neerstortte, bet
niet geheel onmogelijk zou zijn, dat het
door den bliksem is getroffen. Aan den
onderkant van de romp heeft hij een
zwarte vlek waargenomen, die een
schroeivlek tengevolge van bliksemin
slag zou kunnen zijn, doch de heer Tog
nola achtte zich in deze te weinig des
kundig om hieromtrent iets met zeker
heid te durven beweren.
Gesprek met den Nederland-
schen consul te Lugano.
De Nederlandsche consul te Lugano,
K. G. W. Baron van Wassenaer, die te
gen half drie Zaterdagmiddag telefonisch
van het ongeluk op de hoogte werd ge
steld, was tegen half-vijf ter plaatse aan
wezig. Zaterdagavond na zijn terugkeer
in Lugano, hebben wij een onderhoud
Middelburg, 22-VII-'35. Zaterdag en
Zondag hoogste lucht temperatuur
22.8 °C (73 °F); laagste 19.4 °C (67 °F).
Heden 9 h: 17.4 °C; 12 h: 19.5 °C. 13
mm regen of neerslag. Hoogste barome
terstand te dezer stede, in het afgeloo-
pen etmaal: 772 mm; laagste 758 mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 770.1 mm
te Evord; laagste 748.3 mm te Memel.
Verwachting tot morgenavond:
Afnemende N.W. tot Z.W. wind, aan
vankelijk helder tot licht bewolkt, later
toenemende bewolking, weinig of geen
regen, later warmer,
i*
Zon op: 5 h 06; onder: 21 h 06. Licht
op: 21 h 36. Maan op: 23 h 19; onder
13 h 42. L.K.: 22 Juli.
Juli.
Hoogwater.
Laagwaiei
Ma.
22
6.39 18.56
13.01
Di.
23
7.33 19.52
1.45 13.56
Wo.
24
8.35 21.01
2.40 14.58
- en
Laagwater te Wemeldinge.
Juli.
Hoogwater.
Laagwate;
Ma.
22
8.30 20.49
1.53 14.11
Di.
23
9.18 21.35
2.43 15.06
Wo.
24
10.13 22.36
3.39 16.09
met hem gehad, waarin hij ons het een
en ander mededeelde. Ook hij was diep
onder den indruk van het gebeurde.
Toen-hij bij het wrak van de „Gaai" ar
riveerde, waren alle lijken reeds gebor
gen, waarvoor men het dak van de ca
bine had moeten opensnijden. De linker
vleugel van het toestel lag tegen een
boom aan en was gedeeltelijk afgeknapt.
De beide motoren zaten nog in de vleu
gels doch waren eveneens geheel in el
kaar gedrukt, zooals in de cabine alle
stoelen van achteren naar voren in el
kaar gedrukt waren. Op vrij grooten af
stand van het wrak vond men een der
machtige wielen, dat was afgerukt van 't
landingsgestel.
Het Pian San Giacomo, waar het wrak
ligt, is een kleine vlakte, een soort Al
penweide, waardoorheen het riviertje
de Mesacco loopt en op slechts enkele
minuten afstand de autoweg van Mesac
co naar San Bernardino.
Baron van Wassenaer verklaarde:
„Als de piloot nog 40 meter had door
gevlogen was hij tegen den rotswand te
pletter gevlogen". Thans kan daarvan
volgens hem geen sprake zijn. De piloot
durfde blijkbaar bij het zware weer het
gevaarlijke Alpenparcours niet aan, of er
was iets niet in orde met het toestel,
zoodat hij een noodlanding wilde maken
op de eenige plaats, die hem daartoe
geschikt leek, de Pian San Giacomo.
Hierop wijst niet alleen het cirkelen
boven deze kleine vlakte, maar vooral
het feit, dat bij onderzoek van het wrak
de benzineleiding bleek te zijn afgeslo
ten. Hieraan is het wellicht ook te dan
ken, dat bij de botsing met den grond
geen brand is ontstaan. Vermoedelijk is
bij de noodlanding de vleugel van het
toestel met den boom, waartegen het
wrak rust, in aanraking gekomen en is
het daardoor neergestort.
De heer Moes, inspecteur der K.L.M-,
die Zaterdag, nadat de vliegramp met
de „Gaai" bekend was geworden, zich
van Frankfort naar Milaan had gespoed,
heeft Zondagmiddag een telefoongesprek
met den heer Plesman gehad en daarbij
