0! die zenuwhoofdpijn! A1CICEIRÏJËS UedEX van dan DAS. FMANDIEELE BERICHTEN. fWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE COURANT) VAN DONDERDAG 2 MEI 1935. No. 103. PERSKRONIEK. VOOR RECHTVAARDIGHEID EN GEESTELIJKE VOLKSKRACHT. Nederland op de Wereldtentoonstelling te Brussel. AKKER.CACHETS SHAG, :ondere ze uw iigd. jouwde :n ach- :euken, >n ach- Bevra- 58. Van Ant- iO p. p. i, f 2.25 kaarten d'burg. iwoor- aat C. vestigd Singel- ;likaan 1ereld- nd. en 1 p. p. venstr. Bovr, De Duitsche menschenroof. Heelt men er te Berlijn geen idee van, dat men bezig is „gru welpropaganda" tegen zichzelf te maken? De Zwitsersche regeering houdt voet bij stuk. Wat zal Tsjecho-Slovakije doen? De Duitschers, tenminste sommigen, schijnen het niet te kunnen laten, de openbare meening in het buitenland tel kens weer te prikkelen door buiten hun landspalen dingen te doen, die tot de categorie van zware vergrijpen gerekend moeten worden. Men begrijpt reeds, wat we bedoelen: de gevallen van menschen- roof, betrekkelijk kort na elkaar resp. op Zwitsersch en Tsjecho-Slowaaksch grondgebied gepleegd. Vooral in Enge land, waar de openbare meening hevig verontrust is door de snelle Duitsche herbewapening, trekt men zich deze ge vallen aan. De „Times", een van de En- gelsche bladen, die hetgeen in Duitsch- land geschiedt, met een open oog pleegt te bezien en het goede er van weet te waardeeren, is er heel scherp tegen van leer getrokken. De Duitsche regeering, gewend om in eigen land de rechten van het individu en de politieke vrijheid on barmhartig te vertreden, schijnt er geen idee van te hebben, aldus dit blad, hoe zeer zulke strooptochten walging ver wekken in het buitenland. Het kan best zijn, dat deze opvatting van de Times juist is en dat men er te Berlijn inderdaad geen goede notie van heeft, dat de politieke emigranten, waar op de Duitsche menschenjagers het heb ben voorzien (speciaal dan op diegenen, die stemming trachten te maken tegen het derde Rijk) onder bescherming staan van een buitenlandsche mogendheid, welker souvereiniteitsrechten geweld worden aangedaan door elke officieele Duitsche instantie, die opdracht geeft tot een ontvoering. Ook de Duitsche regee ring gaat niet vrijuit, zelfs al zou ze al leen maar een oogje dichtknijpen. Het hooge besef, dat zij beweert te hebben van „de eer van de natie", staat in flag rante tegenstelling tot de houding, welke ze tegenover de lieden, die in 't buiten land menschen rooven of.... vermoor den, aannemen. Ook moorden zijn, zoo als men weet, voorgekomen. Tweemaal in Tsjecho-Slovakije. Het lukte in deze gevallen niet de emigranten, waarop de Duitsche spionnen het voorzien hadden, over de grens te sleepen. Zonder vorm van proces zijn ze toen afgemaakt. De Zwitsersche regeering heeft dezer dagen een tweede protestnota naar Ber lijn gestuurd, waarin arbitrage inzake de opzienbarende ontvoering van den jour nalist Jakob wordt geëischt (op grond van het bestaande Duitsch-Zwitsersche arbitrageverdrag). Zooals men weet, vroeg de regeering te Bern in haar eer ste protestnota uitlevering van den ont voerde, hetgeen ae Duitsche regeering weigerde met de motiveering, dat Duit sche autoriteiten er niet bij be trokken waren. De Zwitsers zeggen ech ter, dat Duitsche autoriteiten wel dege lijk van de ontvoering hebben afgeweten. De douane-afsluiting, die anders altijd gesloten is, stond open, toen de auto met den ontvoerde er in, aan kwam razen. En het onderzoek der Zwitsersche justi tie moet aan het licht hebben gebracht, dat de lokvogel Wesemann, die Jakob uit Straatsburg naar Basel lokte, met dr. Richter, commissaris van de Duitsche geheime politie in verbinding heeft ge staan. De krachtige houding van de Zwit sersche regeering moet worden toege juicht door een ieder, die zich niet wenscht neer te leggen bij politieke ge weldmethoden, welke spotten met elk rechtsgevoel. En dat zijn er, ook in deze onthutste wereld, gelukkig nog velen, blijkens de storm van verontwaardiging, die over de misdaad is opgegaan. Men zou zeggen, dat deze reactie in het buitenland een waarschuwing voor Berlijn had moeten beteekenen. Dat heeft ze echter niet. Ondanks alles is dezer dagen opnieuw een ontvoering ge pleegd, en nog wel in het land, waar de eerder genoemde veemmoorden nog versch in het geheugen liggen. Bij dit nieuwe geval heeft een wachtmees ter van de Duitsche gendarmerie met de revolver in de vuist hulp verleend. Ver moedelijk zal de Tsjechische regeering het voorbeeld van de Zwitsersche vol gen en de uitlevering van den ontvoer de zooals gemeld een oud-lid van de Rijksbanier, die van een „vriend", die met den trein uit Duitschland kwam, in lichtingen zou ontvangen vragen. Men moet er benieuwd naar zijn, of Berlijn dan weer zal durven beweren, dat Duit sche autoriteiten niets met 't ge val te maken hebben. Ons Nederlanders kunnen deze dingen wel allerminst onverschillig zijn, omdat ook op Nederlandsch grondgebied iets van dien aard heeft plaats gehad. Het Tweede Kamerlid Boon heeft er dezer dagen vragen over gesteld aan de mi nisters van buitenlandsche zaken en van justitie. Op 4 Febr. j.l. moet een Duit- scher, in Hengelo werkzaam, in een auto over de grens gelokt zijn, ook al weer met medewerking van Duitsche autori teiten. Men moet bij al deze gevallen perso nen van zaken onderscheiden. Het is best mogelijk, dat de ontvoerders dingen hebben gedaan, die niet heelemaal door den beugel kunnen. Dat echter verleent den Duitschers niet het recht, om op vreemd grondgebied zich aan praktijken schuldig te maken, die misdadig zijn. In dien de slachtoffers misdrijven op hun geweten hadden, zou men hun uitleve ring hebben moeten vragen. Ze maakten zich echter alleen schuldig aan een po litieke propaganda, welke de Duitsche regeering niet zinde. Alleen om zich daarvoor op de slachtoffers te kunnen wreken, is de menschenroof op touw ge zet, een methode, die in een volkeren gemeenschap, waar niet de willekeur, doch het recht heerscht, niet geduld kan worden. Men schijnt te Berlijn over het hoofd te zien, dat men op deze manier bezig is „gruwelpropaganda" tegen zich zelf te maken. EEN FRISSCHE WIND UIT HET ZUIDEN. Het „Handelsblad" schrijft.' Er zijn, ook in dezen tijd, waarin alle volken als grommende honden eikaar autarkisch staan aan te grijzen, geluk kig toch ook nog oogenblikken, waar op wat vertrouwelijkheid en hartelijk heid doorbreekt. Zoo'n oogenblik heeft nu het Belgische koningspaar geschapen in de verhouding tusschen de volken lei weerszijden van het Zwin. Iets beters om het hart van Noor Nederland te winnen dan het spontane, door en door gemoedelijke uitstapje, dat koning Leopold en koningin Astrid in ons land hebben gemaakt, hadden wij niet kunnen bedenken. Ons volk is al tijd geneigd om een beetje te meesmui len bij vertoon van statigheid en praal, zelfs als het vorstelijk-traditioneel is; hoe meer vorsten zich gedragen als „ge wone" menschen, des te meer bevredigt het onzen zin voor nuchterheid en dat een koning en een koningin uit een an der land hier zoo maar pardoes een toeristentochtje maken, in een van onze badplaatsen neerstrijken en even heen en weer naar Den Haag stuiven en daar een film gaan zien, dat vinden wij een kostelijk geval van doodgewone men- schelijkheid. Open brief aan allen, wie het welzijn van ons volk ter harte gaat. I. Dr. W. Banning, Lid v,an het partij bestuur der S.D.A.P., schrijft ons: (n.s.) Het is ons bekend, dat gij in de laatste jaren met klimmende verontrus ting de ontwikkeling van binnen- en buitenlandse verhoudingen volgt. Gij hebt deze verontrusting gemeen met al die denkende Nederlanders, die met een zeker verantwoordelijkheidsgevoel in de wereld staan. Wij kunnen ons wel indenken, dat b.v. de na-oorlogse jeugd in Duitsland zich met felle vlammende niets ontzien-i de verontwaardiging heeft afgekeerd van de sociale en politieke idealen der oudere generatie, die hun als erfenis 'n chaos liet; als één hunner woordvoer ders. Günther Gründel, sprekende over pacifisme, volkenbond en democratie en over w,at men daarvan gemaakt S heeft, uitroept: „Schandelijker was nooit een jeugd bedrogen" dan verstaan wij' deze uit diepe ellende geboren beschul diging maar al te goed. En wanneer ook in ons land soortgelijke stemmingen zich verbreiden, dan is dat evenmin onbe grijpelijk. Zien wij goed, dan richt zich Uw ver ontrusting in hoofdzaak op twee ver schijnselen: de maak»chiappelijke ont wrichting (de verhoudingen in 't arbeids proces, de werkloosheid, 't uitzichtloze van 't bedrijfsleven enz.) en de geestelij ke lamlendigheid in grote delen van ons volk. Gekeerd naar 't positieve: gij wenst rechtvaardigheid in de sociale verhou dingen. gij wilt het Uwe doen om een geestelijk gezond en sterk Nederlands volk zi n plaats in de wereld te doen in nemen En gij keert U daarbij tegen indi vidualisme, liberalisme, democratisme enz, omdat gij heil verwacht van nieu we bindingen, omdat gij meent, dat de twintigste eeuw de zonden der negen tiende eeuw zal te niet doen. Dat wij het wagen ons tot U te richten met dit geschriftje vindt zijn rechtvaar diging hierin, dat wij de dubbele veront rusting geheel met U delen. Ook ons martelt de vloek der werkloosheid en t onrecht in de sociale verhoudingen; ook wij vragen ons af, waarom het niet mo gelijk is, dat wij als volksgeheel met el kaar, op rechtvaardige wijze de lasten van de tijd dragen; ook wij willen ons volk graag een ereplaats zien innemen in het grote volkerengeheel, en wij willen 't onze doen om 'n roeping voor ons volk in deze crihting tot krachtige bewust-* heid te brengen. En mij dunkt, wanneer wij als eerlijke mensen deze zedelijke verontrusting en wil met elkaar gemeen hebben, dan moeten wij ook wanneer wij het in practische oplossingen niet eens zijn of worden toch met elkaar kunnen pr,aten. Waar het om zulke hoge volksbelangen gaat als rechtvaar digheid in het sociale leven en geestelij ke volkskracht, mag niets worden na gelaten wat kan dienen om onze activi teit zo goed mogelijk aan het doel te doen be.antwoorden. Is niet het gevaar Koningin Astrid heeft, toen ze zelfs nog maar als bruid door ons land trok wij hebben indertijd achter het „wit te schip" gevaren, dat haar over de Schelde naar Antwerpen bracht de harten reeds gewonnen van allen, die haar toen in Vlissingen begroetten en zij en koning Leopold, hebben daarna als kroonprinses en kroonprins weer nieuwe sympathie in Nederland ge wekt door hun beider reis door Neder- landsch-Indië, w,aarmee zij zich daar ginds zoo populair hebben gemaakt. En met 't verrassende bezoek van Maan dag hebben zij ons zoo levendig getrof fen, dat wij geneigd zijn te zeggen: „Nu zijt gij onze vrienden voor goed!" Maar daar komt nog iets van wezen lijke waarde bij. Indien het juist is, dat het bezoek aan Noordwijk voornamelijk heeft gediend ter voorbereiding v,an een verblijf in die plaats van prins Boude- wijn en prinses Charlotte, opdat zij goed Nederlandsch leeren, dan spreekt daar uit zulk een hooge waardeering van een taal, die ook wordt gesproken door de meerderheid van het Belgische volk, d,at dit een belangrijk feit moet heëten in de geschiedenis der VlaamscHe be weging, d.w.z. in die van onze taal- en cultuurgenooten aan gene zijde van het Zwin. Elke erkenning van de beteeke- nis van heHVlaamsche element in Bel gië is een erkenning van de waarde van den ganschen Nederlandschen stam en deze koninklijke erkenning die ge- daa wordt op de meest sprekende wijze, n.l. door aan de eigen kinderen goed Nederlandsch te doen leeren is dus zeker wel van buitengewoon belhng voor Vlaanderen èn voor den hoelen Ne derlandschen stam. Waarlijk, er is gisteren een vlaag van frisschen wind over Nederland en den Nederlandschen stam gewaaid. Uit het Zuiden. En het is een goede dag geweest voor de verhouding tusschen Nederland en België, een dag die niet heel gauw zal worden vergeten. (Van onzen correspondent) Brussel, 1 Mei. Weet iedere Nederlander eigenlijk wel precies, hoe een moderne schutsluis werkt? Men kan het op de Nederland- sche afdeeling van de wereldtentoon stelling te Brussel zien, waar een ma- kette van de schutsluis te Delden in wer king is, vervaardigd door het water bouwkundig laboratorium te Delft. On middellijk na de ingangsdeuren gepas seerd te zijn, loopt men- op dit fraaie werkstuk toe, dat ook aan buitenlanders een goeden indruk geeft van zulk een voor ons land zoo typeerend kunstwerk. De heele eerste afdeeling van het Ne- derlandsche paviljoen is meerendeels aan onze openbare werken gewijd, Dat is voor een land als het onze met zijn vele kanalen, bruggen en sluizen, zijn wereldberoemde havens en zijn modern wegennet in wording, zeer goed gezien. Behalve deze schutsluis met zijn hef- deuren in werking, is er een grooce ma- kette van de Noorderschutslus te IJmui- den, de grootste ter wereld, waarin de Statendam en een flink vrachtschip sa men te schutten liggen, terwijl er nog ruimte aan alle kanten overblijft. Daar bij sluit aan een inzending van de Zui derzeewerken met een groote kaart van de drooggelegde Wieringmeer, met dor pen, wegen, kanalen en slooten. Twee makettes zijn daarbij van boerderijen. Het Nederlandsch scheepsbouwkundig proefstation te Wageningen, waar mo dellen van schepen beproefd worden op hun weerstand in het water bij verschil lende snelheden en waar ook de meest effectieve modellen van scheepsschroe ven worden uitgezocht, is er met duide lijk fotomateriaal en modelschroeven aanwezig. Het pièce de milieu van deze eerste afdeeling wordt gevormd door een col lectieven stand der Nederlandsche havensteden Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht en Vlissingen. Ieder ha ven heeft een afzonderlijke vleugel, waarin eigen expositie-materiaal op zeer kunstzinnige wijze is aangebracht. Desondanks een zeer groote mate van eenheid verkregen. Diorama's en kaar ten, grafische voorstellingen en afbeel dingen geven van al deze havens een duidelijke en overzichtelijk beeld, waar bij het specifieke karakter van elk er van goed naar voren komt, Duidelijk is hier ook te zien, hoe de crisis onze ha vensteden niet heeft gespaard, maar verblijdend is, dat de meeste grafieken weer een zij het dan nog maar kleine opleving kunnen demonstreeren. Het middenstuk van het Nederland sche paviljoen, een meter hooger dan het eerste gelegen, is het domein van landbouw, veeteelt, visscherij en bosch- bouw. Dit middaggedeelte geeft gelegenheid even op ,adem te komen na het vele, dat in het eerste gedeelte te zien is. Daarna kan men ook weer de noodige aandacht besteden aan het, weer een meter hooger gelegen, achterste gedeel te, dat op voortreffelijke wijze door 'n fraaie schildering van Charles Eyck op den achterwand wordt afgesloten. Hier valt onmiddellijk in het oog een glazen telefooncel, vooraan in het midden, van waaruit men rechtstreeks met Indië over Noordwijkradio en Bandoeng kan telefoneeren. Daarboven draait een (we reldbol en daarboven hangt weer een klein vliegmachientje/, dat nauwelijks opvalt, doch blijkbaar als symbool be doeld is van het verkeer, dat elders in deze afdeeling de volle aandacht vraagt. Het zijn, aan beide kanten, een stand van de K. L. M. en v,an de P. T. T„ twee lettercombinatjjes, die wel geen nadere verklaring zullen behoeven. Op duidelijke wijze is hierbij ook nog aangegeven, dat men tijdens de tentoon stelling zes maal per dag van Brussel naar Rotterdam en Amsterdam kan vlie gen. Daarachter is het de afdeeling kolo niën, die tevens het sluitstuk vormt van de expositie in het hoofdgebouw. Het Koloniaal instituut geeft met wisselen de diorama's en maketten een indruk van het beschavingswerk op medisch en cultureel gebied, dat in Indië wordt gedaan. Een groote zijzaal, langs het geheele gebouw gelegen, wordt ingenomen door de industrie. Deze zaal ligt wat verscho len, zood,at verscheidene bezoekers er misschien voorbij zullen gaan. Dat zo;i zeer zijn te betreuren, omdat er zooveel, interessants is te zien, al geeft het hier geëxposeerde in geenen deele een vol ledig beeld van wat ons land op indu strieel gebied vermag. Vliegmachines, sigaren, stoffen, motoren, spoorwegrij tuigen, dranken, schaatsen, stofzuigers, lederwaren, klokken zijn er allemaal te zien. In de doorloop daarachter is een stand van de Nederlandsche spoorwe gen en een van de Algemeene vereeni- ging voor vreemdelingenverkeer, beide met zeer interessante foto's en kaarten. Geheel voor buitenlanders bedoeld is de Hollandsche boerderij, naast het groo te gebouw, waarin de Nederlandsche landbouwproducten worden getoond. Na tuurlijk moesten hier weer verkleede meisjes op klompen rondloopen, om het geheel attractief te maken. Gelukkig demonstreert het hoofdgebouw duide lijk, dat er ook nog andere menschen in Nederland wonen! maar daartegen zijn immers die "AKKERTJES" een ware uitkomst! Ondervindt 't zelf en neem 1 of 9 Volgens recept van Apotheker Oumont lijke, ontmoedigende en trieste van zo veler activiteit dat de gezindheid wel zuiver, maar de weg die men inslaat verderfelijk is zodat straks het tegen deel bereikt wordt van wat men in eer lijk idealisme nastreefde? Ziedaar nu een van de dingen, die ons bovendien verontrust. Wij begrij pen om eerst te spreken over sociale noden dat men bezwaren heeft tegen de bestaande verhoudingen, die men (ietwat te haastig en te gemakkelijk) als democratie betitelt. Wij begrijpen de teleurstelling van ondernemende werk gevers, die vastlopen met hun bedrijf, die met de grote anonieme macht van de st,aat en de massale macht van geor ganiseerde arbeiders in botsingen kwa men, zonder dat daaruit verbetering voor 't geheel voortkwam. Wij begrijpen evenzeer de teleurstelling van die hon derdduizenden arbeiders, wier levenspeil daalt en wier wrok en wanhoop stijgt: is dat nu het resultaat der hooggepre zen démocratie? Er is dikwijls ook te recht bezwaar geuit tegen de practijk van het partijenstelsel: het lang niet altijd verheffend spel van verdachtma king en laster-campagnes, het opzwe pen van haat en hartstocht; dieper ook wel even: het vastlopen van de partij verhoudingen in Nederland, waardoor de mogelijkheden van vernieuwing vernie-, tigd worden. En het is zeker niet alles onjuist wat er van links en rechts aan critiek op de bestaande democratie en het parlementarisme naar boven komt. Maar wat ons nu verontrust om der j wille van de sociale rechtvaardigheid en van de geestkracht van ons volk is, dat zoveel begrijpelijke critiek de toe standen eenvoudig verergert, de ellend nog dieper maakt, doordat zij grijpt naar precies de verkeerde middelen. Wij zullen niet de voorbeelden van Italiaanse en Duitse dictaturen nemen; wij willen ook geen detail-critiek oefe nen, maar principe stellen tegenover principe. Men zag en ziet allerlei narig heden van het partijenstelsel; conclusie: vernietig alle partijen, stel er voor. in de plaats de één-partij-staat. Wat betekent dit principieel? Dat in een volk slechts één partij de macht heeft, is zo erg niet, mits die partij ge toond heeft de macht te verdienen, haar op grond van 't volksvertrouwen te ver dienen; maar dat zij voor zich alleen opeist het recht van 't sociale denken (dat toch aan sociaal handelen vooraf behoort te gaan) dat is ontzaglijk ge vaarlijk. Want handelen en denken ver onderstellen nog iets meer dan één ster ke man, die uitvoert; het veronderstelt, willen er geen ongelukken komen, hon derden en duizenden mannen en vrou wen, die óók en die anders denken. Het is eigenlijk zo heel eenvoudig en tegelijk gróót. In ons persoonlijk leven leren wij vaak het meest van onze te genstanders. Als ik naga, wie mij gees telijk hebben gevormd, dan zijn daaron der zeker leermeesters in wier voetstap pen ik tracht te gaan, maar ook tegen standers, wier inzicht ik met beslistheid afwijs en bestrijd. En meer dan eens heb ik met grote dankbaarheid na een debat met een tegenstander gezegd: „Geluk kig, dat u er bent en gelukkig, dat u an ders bent en anders denkt dan ik". Gees telijke vorming eist dus, dat er tegen (Ingez. Med ZEEUWSCHE HYPOTHEEKBANK TE MIDDELBURG. Aan het in de vergadering van aan deelhouders der N.V. Zeeuwsche Hy potheekbank te Middelburg op 7 Mei uit te brengen jaarverslag ontleenen wij het volgende: In het afgeloopen jaar heeft de daling van den rentestand zich met kracht voortgezet. Teneinde de rente der voor continuatie in aanmerking komende hy pothecaire leeningen zooveel mogelijk met het gewijzigde niveau in overeen stemming te kunnen brengen, ging de di rectie over tot aflosbaarstelling van een aanmerkelijk bedrag aan 5 pet. pand brieven, waarbij aan de houders der uit gelote stukken de gelegenheid werd ge boden deze te verwisselen, aanvanke lijk in 4)4 pet. en 4 pet. later uitsluitend in 4 pet. pandbrieven. Dientengevolge is het bedrag aan uitgegeven pandbrie ven dit jaar zeer hoog ;het bedraagt ruim 334 millioen gulden tegen ruim 1 millioen in het voorafgaande boekjaar. Uiteraard brachteh deze conversies groote kosten mede. De directie heeft gemeend het geheele nadeelige saldo der koersrekening ten laste van de winst over het afgeloopen boekjaar te moeten brengen, zoodat uit dien hoof de een bedrag van ruim 40.000 aan de debetzijde der winst- en verliesrekening paraisseert. Het behoeft geen betoog, dat het winstcijfer in de eerste plaats als gevolg daarvan bij het vorige jaar ten achter blijft. De debiteuren volde den, de omstandigheden in aanmerking genomen, op bevredigende wijze aan hunne verplichtingen, al moest vaker dan voorheen uitstel van betaling of vrijstelling van periodieke aflossing wor den verleend. Commissarissen kunnen voorstellen het dividend te bepalen op 9 pet., zulks na ruime afschrijvingen. Daarnaast stijgt het Statuaire Reserve fonds met ongeveer 32.000, tot bijna 643.000. Op den laatsten dag van het boekjaar, 28 Februari 1935, overleed ZEX. A. W. F. Idenburg, sedert 1918 commissaris der N.V., Zijn heengaan beteekent een ernstig verlies voor de instelling. Het geplaatste maatschappelijk kapi taal bedraagt 2.250.000 waarop ver plicht 10 pet. is gestort. Vier en -vijftig aandeelen zijn volgestort, waarvan 25 in den loop van dit jaar. Tot 1 Ma,art 1934 werden gesloten 3844 leeningen tot een bedrag van f 58.378.301,20, in dit boekjaar zijn 88 leeningen tot een bedrag van f 1.932,335 afgesloten, maakt totaal 3932 leeningen met f 58.310.636,20. Tot 1 Maart 1934 was afgelost f 35.299.643,20, in dit boek jaar werd .afgelost f 2.009.228, rest 1335 leeningen met f 21.001.765, en nog 5 lee- ningen van de Maas-hypotheekbank ad f 93.600, dus totaal 1340 leeningen tot een bedrag van f 21.095.365, rentende van 4 tot. 6 pet., gemiddeld 5.208 pet. Gedurende het afgeloopen jaar was men in 22 gevallen gènoodz,aakt tot execu tie over te gaan, wat een verlies op leverde van f 5.218.66. Op 28 Februarie j.l. stond aan pand- standers van onze denkrichting zijn en dat zij de vrijheid hebben om er te zijn, d.w.z. om te denken, te leven, te han delen. Precies zo staat het in het grote ge heel van onze wetenschap. Eén sterke man, die zijn wetenschap vooruit brengt, steunt op honderden anderen, die mét hem willen denken, en zij denken ook dan mèt hem, als zij hem bestrijden. Pre cies zo behoort het te staan in het soci ale denken en handelen; ook hier is de gemeenschappelijke arbeid van zeer ver schillende denk- en levensrichtingen voorwaarde voor stijging. En ziedaar nu wat het beginsel der democratie in we zen is: coöperatief denken op sociaal en politiek gebied. Voorwaarde daarvoor is vrijheid. Daarom is de één-partij-staat, de dictatuur van welke partij ook, die principieel alle anders zou willen vernie tigen, een ontzettende verarming. Eén partij zal denken, en in de éne partij al leen de éne leider, eventueel omringd door een aantal adviseurs, die het in be ginsel natuurlijk eens moeten zijn de rest moet volgen en zwijgen. Zo kan men wel een volk dresseren opvoeden doet men het niet. Zo kan men in korte tijd een volk uniformeren en drillen (en ook daarin kan het nodige zelfbewustzijn openbaar worden!), maar zolang weten schap en kunst nog waarden zijn om te behouden, is coöperatief denken en vrij heid van denken onmisbaar. (Slot volgt.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1935 | | pagina 5