DAMMEN EN SCHAKEN,
VOOR DE JEUGD. o„.er redactie van
ZEEUWSCHE KRONIEK.
UIT EEN OUD KOOKBOEK.
Mevrouw C. E. DE LILLE HOOGERWAARD.
WAAROM WIJ DE KABOUTERS NOOIT ZIEN.
gN.,.;.JA,WEG WAS DE NIEUWE MUTS.,
Op zijn laatste verjaardag had
hij van het hele kabouterdorp sa
men een mooi groen jasje en een
vuurrood puntmutsje gekregen.
Daarmee was hij nu op stap ge
gaan, hij vond zichzelf prachtig!
WAT L3ESJE VOOR HAAR
VERJAARDAG VROEG.
êeren mit de Kristelijke feesdae-
gen noe wè voo 't leger zü gae
kollektêere. En as t'er nie genoeg
inkomt, dan moete z'an de Joden
vraege, of ze 't goed vinde, dat 't
leger zö groot Sort. Zegge ze nêe,
dan bin z'in de boete, vinde ze 't
mooi, dan moete ze dat töone den
flienk w,at te geen voo 't leger.
Endrik zeit dat dat mag, wan daè
stae zö ies van in 'n Duischen
boek van de wieze Nathan. Mè 'k
dienke, dat 't er ook nog op uut
za dr,aoie, dat er 'n êeleboel 01-
lansche rentiers Duische soldao-
ten ellepen ouwe. Begriep je me,
of begriep je me nie?
Je weet wè, Jan, da 'k inder-
tied die meneer van 't vraogen
uurtje afgeraoien om raed te
geen an menschen, die zielsbe-
kommernissen en dat dae de
domenies voo bin. D,at is 'n toen
overgebrocht. Mer ie ao toen g
zeid, da z'op 't geschrief in 'n lie-
beraole krante nie mochte lette.
Mè wa dienk je? Van de weke
zeid 'n êerelijk, dat 'n zelf moei
lijk goeie raed kon gee in die dien-
gen, wan dat daevoo lange s,ae-
mensprekiengen nöodig waere en
dat daërom de domenie de beste
raesman is. 'k Was vrêed blie, dat
die m,an toe beter inzicht gekom-
me was, mè 'k ao d'er spiet van,
dat 'n nie êerelijk gezeid eit, da
'k 'm a maenden gelee op die
fout gewezen
J'ebbe de groetenisse van Jik-
kemien en je goeie vriend
Jewannes.
Zeeuwsche stedestemmen.
Veere,
1. Van Wolfaert reken ik mijn
allereerst begin.
2. De handel bracht eertijds mij
geld en welv,aart in.
3. Het is voorbij, dat ik op
schatt' van Oost- en West
hoop.
4. Nu zit ik arm en naakt als Job
zat op den mesthoop.
5. O, Gij, die mij bezoekt, aan
ziet mijn droeven staat.
6. En denk, dat zóó de glans dei-
wereld ondergaat.
7. Mijn voorbeeld leert het u:
als mensch zijn de steden.
8. Den eenen gaat omhoog, den
anderen naar beneden.
1845. H. M. C. van Oosterzee.
Aanteekeningen.
Regel 1. Er zijn niet veel oude
steden, waarvan het ontstaan goed
bekend is. Met Veere is dit wel 't
geval.
De stichter van Vere, eertijds 'n
visschersdorp, was Wolfaart v,an
Borsele, die in onze vaderlandsche
geschiedenis een groote, als is het
niet altijd eervolle rol heeft ge
speeld. Hij is dan ook op 1 Augus
tus 1299 door het grauw van Delft
vermoord.
Zijn naam duidt aan, dat hij
reeds het .ambacht Borsele in
Zuid-Beveland bezat. Hij kocht van
gr,aaf Floris V land aan de noord
kust van Walcheren, die in dien
tijd er geheel anders uitzag dan
thans. Voor die kust lagen name
lijk schorren. De grootste van deze
werd door Wolfaart van Borsele
ingedijkt en daarom Wolfaartspol-
der genoemd. Spoedig schijnt deze
polder met een dijk aan Walcheren
te zijn verbonden, zoodat alles
één geheel werd en het water tus-
schen Walcheren en het oude N.-
Bevel,and versmalde. Bij den ge
noemden dijk stichtte Wolfaart van
Borsele eerst het kerkdorp Zandijk
en hier dichtbij 't kasteel Zanden-
burg. De kerk van Zandijk stond
waar nu de begraafplaats is van
Veere. De toren is tot 1813 blijven
staan.
Op de plaats, van waar werd
overgevaren n,aar het aan de over
zijde gelegen dorp Kampen, ont
stond een visschersdorp, dat den
naam kreeg van Kampveer, later
kortaf Veere. Men spreekt nog
van den Kampveerschen toren.
Wolfaart v,an Borsle begunstigde
het dorp, dat echter kerkelijk on
der Zandijk behoorde. Eerst in
1347 werd het een zelfstandigé pa
rochie of kerkelijke gemeente.
Het dorp breidde zich snel uit,
zoodat het in 1358 werd versterkt
en in 1402 stadsrechten kreeg.
De heeren van Borsele noemden
zich eerst Heeren van Veere en
Zandenburg. Later alleen Van Vee
re. In het wapen van Veere komt
het wapen van „Van Borsele" voor,
zijnde zwart, beladen met een
dwarsbalk van zilver.
Regel 2 en 3. Door de gunstige
ligging aan een diep vaarwater en
door begunstiging van de Heeren
van Veere, die op het naburige,
prachtige kasteel Zandenburg resi
deerden, ontwikkelde Veere tot 'n
belangrijke handelsstad. Het be
roemde stadhuis en de groote kerk
zijn nog de tastbare bewijzen van
vroegere welvaart. Balthazar de
Moucheron, wiens schepen op bij
na alle zeeën voeren, heeft te
Veere gewoond. De Schotsche wol
stapel was er ook gevestigd.
In het midden der 15de eeuw
w,ash et geldelijk aandeel, dat Vee
re moest opbrengen ten bate van
het land, even groot als d,at van
Vlissingen.
In den bloeitijd bedroeg het aan
tal inwoners over de 4000.
Regel 4. Evenals de rijke Job
arm is geworden en in zijn verval
len staat zit te treuren, zoo is het
ook met het eertijds rijke Veere
gegaan. De handel verliep geheel
op 't einde der 18e eeuw. De Fran-
sche heerschappij gaf den dood
steek, Hierbij kwamen nog eenige
rampen, zooals het bombardement
der stad door de Engelschen op 31
Juli 1809. De zee had vroeger
reeds een groot gedeelte der stad
weggeslagen. Ook werd V eere
vaak- door overstroomingen getei
sterd.
Regel 5. Toen bovenstaand vers
gemaakt werd, had de stad een
droevig aanzien. In 1700 nog ruim
700 huizen tellende, waren er in 't
midden der vorige eeuw slechts
een 170-tal en hierv.an waren er
bij de 50 onbewoond. Daar deze
niet onderhouden werden, begon
nen zij te vervallen. Doordat er
geen verkeer was door de strStcn
groeide het gras welig tussc'nen de
steenen.
Volgens de eerste officieele
volkstelling ten tijde van de Bataar-
sche Republiek in 1796 had Veere
nog 1860 inwoners. Th,ans is tiet
gedaald tot op de helft. De bewo
ners hebben nog lang geleefd van 't
garnizoen, dat er lag (pm. 300
man).
Na 1867 werd Veere niet meer
versterkt en vertrok het garnizoen.
Regel 6. De bekende Latijnsche
uitdrukking luidt: Sic transit glo
ria mundi.
Regel 7 en 8. De voorouders van
verscheidene tegenwoordige aristo
cratische families vinden wij in de
oude diaconieboeken opgeteekend
als bedeelden, terwijl omgekeerd
de nakomelingen van eertijds voor
name geslachten thans als dagloo-
ner nauwelijks het dagelijksch
brood verdienen.
Naschrift. Gelukkig toont het
stadje Veere in onze dagen nie't
meer het beeld, zooals de dichter
het in 't midden der vorige eeuw
teekende. De toenmalige, oude,
leegstaande en vervallen huizen
zijn reeds lang afgebroken. Ver
scheidene nieuwe woningen zijn er
bij gebouwd, al is het niet altijd
in een goede stijl.^_
Vele oude woningen zijn geres
taureerd, waaronder ook histori
sche gebouwen, zooals er een
tweetal op de kade staan, en niet
te vergeten het beroemde stad
huis. Ook aan de Groote Kerk
wordt jaarlijks een bedrag ver
werkt tot behoud en herstel van
de „kathedraal."
Zoo heeft Veere, al is zij een
ville morte of doode stad, nog veel
van het schoone behouden, dat ons
doet herinneren aan den bloeitijd
van weleer.
R.
B. J. d. M.
Paasch-brood.
Daar toe neemt, om het lekker
te bakken, op ieder pond meel, 'n
half pond korenten en twee of
drie eiyeren met wat gesmolten
boter en melk, dat het bekwaam
van dikte is en gist om te rijzen;
een weinig gestote kaneel en note-
muscaat, zelfs sucade bederft het
niet, dit wel doorkneed en tot
paasch-brood geword in den oven
gebakken.
Oranjetaart.
Maakt men van gedroogde Oran
je snippers in een boeteltje fran-
sche wijn opgekookt, daar men
enige fijn gesneden goede zuure
appelen, wat suiker en kaneel in
doet, en zo vel gestoten beschuit
dat het droog genoeg is om in een
korst te kunnen bakken.
Pastey van gehakt Vleesch.
Maakt men van gehakt-kalfs-
vleesch, daar wat notemusèaat»
gestoten beschuit, eenige eiyeren,
peper en zout door gekneed is,
waarby men wel wat chalotten en
gesnede gezoute lemmetjes voegt,
van boven en onder bekleed en
gebakken als boven, wordt gege
ten met een saus van kalfsnat, wat
bloem, gestote beschuit en li
moensap.
Het schaaktournooi te Moskou,
één der belangrijkste van de laat
ste jaren, is weer ten einde.
Het was een zeer sterk bezet
tournooi, waaraan 20 spelers heb
ben deelgenomen.
Op de 1ste en 2de plaats eindig
den gelijk Botwinnik en Flor, elk
met 13 punten, als no. 3 dr. Las-
ker, met slechts lA punt minder
en daarop no. 4 Capablanca met
12 punten.
Vooral de prestatie van dr. E.
Lasker is wel zeer bijzonder. Hij,
de 67 jaar reeds eenige maanden
gepasseerd, behoeft nog niet onder
te doen voor den jongen Flor en
algemeen staat men verwonderd,
van de groote kracht, welke nog
uitgaat van den eminenten speler
dr. E. Lasker.
Een welgemeend proficiat is hier
zeer zeker op zijn plaats.
Partij uit den winterwedstrijd
1933-'34 Schaakvereeniging „Mid
delburg."
Wit, W. DE GRAAF, Middelburg
Zwart: J. F. HEEMSKERK, Mid
delburg.
Philidor's opening.
1. e2e4 e7e5
2. Pgl— f3 d7d6
3. Lflc4
Om de officieren in het centrum
te brengen, is het noodig den pion
e5 te verwijderen. Daarom was
hier eerst d2d4 geboden.
Lf8e7
4. Pbl— c3 Pg8—f6
5. d2d3 c7c6
Hiermede wordt het punt d5 be
veiligd tegen het indringen van de
witte looper of het witte paard
en wordt de zwarte dame tevens
een uitgang gegeven.
6. h2h3 0—0
7. oo h7h6
8. Pc3e2 Pf6h7
9. Pe2g3 Kg8h8
10. d3d4
Deze zet stuurt het plan van
zwart in de war. Zwart zijn 2 laat
ste zetten wijzen er op, dat hij f7
f5 wilde spelen om zoodoende
te tr,achten het centrum in zijn
macht te krijgen.
10e5X<14
11. Pf3Xd4 Ph7—g5
12. Pd4—f5
Deze voortzeting is niet juist en
kost wit een pion.
12Pg5Xe4
13. Pf5Xe7 Dd8Xe7
14. Tfl— el d6d5
15. Lc4Xd5?
Deze combinatie is fout en kost
wit nu meer dan een pion.
15C6Xd5
16. DdlXd5 Pe4—f6
17. Dd5e5 Pb8c6
Waarom niet direct De7Xe5 ge
volgd door Pb8c6?
18. De5—C3 De7—b4
19. Dc3e3 Tf8—e8
20. hel—d2 Te8Xe3?
21. Ld2Xb5 Te3Xeif
Nu was Te3Xê3 de juiste zet.
22. Lb4Xel Lc8—e6
23. a2—a3 Ta8—c8
24. f2—f4 Pc6—d4
25. c2—c3 Pd4—c2
26. Taldl Lelb3-
27. Lelf2 Pc2e3
28. Tdl— d6 Pe3—c4
29. Td6d4 a7—a5
Direct Pd4Xb2 gaat niet wegens
Tb4.
30. Pg3—f5 Pc4Xb2
31. Pf5—d6 Tc8Xc3
32. Pd6Xb7 Lb3—d5
33. Pb7—d6
Stand na 33'Lb3—d5
a b cdefg h
33
34. KgV—h2
35. Lf2—gl
36. Pd5Xf7f
37. Td4Xdl
37. Td4Xdl
Tc3elf
Pb2—dl
Tel—c2
Kh8g8
Tc2Xg2f
T2Xg2t
Er was eens een kabouter, die
heette Langbeen.
Hoe kan nu een kabouter Lang
been heten, denken jullie zeker,
maar deze kabouter h,ad heus lan
ge beenen, dat wil zeggen, voor
een kabouter, 't Was een vrolijke,
kleine kerel, altijd sprong hij lus
tig rond, nooit liep hij kalm en
bedaard en juist hierdoor vielen
zijn lange benen dubbel op, zö
was hij vermoedelijk aan de naam
Langbeen gekomen.
Langbeen w,as een echt goedig
kereltje, altijd vriendelijk, klaar om
iedereen te helpen, steeds goed
gehumeurd en blij.
Een lustig liedje zingend, zat hij
op een dennentak en schommelde
met zijn lange benen.
Hè, wat z,at hij daar fijn! Als nu
maar niet mevrouw Kraai in de
buurt kwam. Hij had haar nooit
iets misdaan en toch plaagde zij
hem altijd. Liep hij door het bos,
dan viel er op eens een grote
dennenappel, pats! op zijn hoofd
je, of hij werd nageroepen van:
„Langbeen! Spillebeen!" en dat
deed allemaal mevrouw Kraai.
Oude vader Eekhoorn had er
ha,ar al eens een standje over ge
maakt en gezegd: „Foei, wat heb
je er toch aan, waarom plaag je
dat goede kereltje toch zo?"
„Omdat ik dat leuk vind", zei
mevrouw Kraai.
Er was gewoon niets mee te be
ginnen; ze luisterde naar niemand.
Langbeentje schudde zijn hoofd
je, terwijl hij aan dit alles dacht.
„Waarom zou zij dat toch
doen?" peinsde hij, „waarom?"
Boven zijn hoofdje kwam een
zwarte schaduw, de schaduw werd
groter, daalde onhoorbaar tot vlak
boven Langbeentje, een ruk aan
zijn hoofdje en daar klonk het
spottend boven in de boom: „Kraa!
Kraa! Weg is de mooie muts! Kom
'm maar halen; hier ligt hij! Kraa!
Kraa!"
Verschrikt keek Langbeen op,
greep naar zijn hoofdje en.... j,a,
weg was de nieuwe muts, en daar
hoog boven in de boom, daar hing
iets, het was vuurrood, dat moest
zijn mutsje wel zijn.
Mevrouw Kraai vloog weg onder
spottend gekras.
Het arme Langbeentje snikte 't
uit, daar kon hij nooit bij, zó hoog,
neen, dat kon hij nooit. M,aar zon
der muts kon hij niet terug naar
het dorp; er komt nog bij, dat het
voor een kabouter een grote
schande is zonder muts op straat
te lopen.
Daar kwam een merel aange
vlogen. „Piep, piep!" klonk het
naast hem; „Wat scheelt er aan,
Langbeen, waarom huil je?"
Met een medelijdend scheef-op-
gericht kopje ging de merel naast
hem op de tak zitten.
Snikkend wees het armen vent
je naar boven in de boom en zei:
,Kijk, daar heel hoog, daar heeft
ze 'm opgehangen, daar kan ik
nooit bij, nooit!"
„Maar ik toch zeker wel, dom
me kerel", lachte de merel en met
een was zij al weer opgevlogen
en geen seconde later, daar pak
te zij de muts en gooide die naar
beneden.
Wat was Langbeentje blij. „Dui
zend maal bedankt, lieve merel!"
riep hij naar boven, „ik hoop, dat
ik voor jou ook eens wat zal kun
nen doen," De merel kwam weer
naar beneden gevlogen.
„Ik vind het een schande", zei
ze, „plaag haar eens flink terug!"
„Och neen", meende Langbeen,
„dat zou toch niet helpen!"
Een paar d,agen later liep Lang
been weer door het bos, het was
al bijna donker en daarom wilde
hij graag gauw thuis zijn, dus stap
te hij vlug voort. Het werd al 'stil
in het bos en onder de struiken
kon hij niet goed meer zien. Tor
ren, hagedissen en veldmuizen
zochten hun veilige holletjes op;
er klonk geen ander geluid meer
dan een avondliedje v,an een vogel
hoog in een boom.
Op eens bleef Langbeentje staan,
hij hoorde duidelijk piepen, hééi
angstig piepen. Ja, daar lag iets,
het bewoog. Wat zou dat zijn?
Toch maar even kijken, al is het
Iaat, vond Langbeen. Een grijs
hoopje veeren leek 't wel. „Och,
stumpertje!" beklaagde hij het
diertje, zodra hij kon zien, wat er
lag, „ben je uit het nest gevallen?"
Hij zag direct, dat het een heel
jong vogeltje was.
„Ja", piepte het kleine ding,
„ik keek over de rand, en, plof,
daar lag ik op de grond, en ik heb
mij erg pijn gedaan en mijn pootje
is, geloof ik, gebroken."
„Kleine zielepoot, zö k,an?je niet
blijven liggen. Ik zal hulp gaan ha
len, want alleen kan ik je niet dra
gen, vijf minuutjes geduld maar,
dan ben ik er weer," beloofde de
kabouter.
„Alsjeblieft, lieve kabouter',
tjilpte het vogeltje, „ik zal stil blij
ven liggen."
Langbeen rende weg en geen
vijf minuten later was hij al terug
met nog drie andere kabouters, 'n
stevige draagbaar, van takjes ge
maakt, hadden zij megebracht.
„Wel, wel, kleine domoor", zei
de oudste, ,w,at heb je nu gedaan?"
Kom, wij zullen je meenemen en
verzorgen, tot je wordt gehaald
door je moeder. Als zij je mist, zal
zij wel komen zoeken en dan zul
len wij verder raad verschaffen.
Heel voorzichtig werd het vo
geltje op de draagbaar getild en
naar Kabouterdorp gebracht. Het
kreeg een zacht bedje van blaren,
het pootje werd verbonden en
overdag zochten de kaboutertjes
voedsel voor het kleine ding.
Eén ding was erg vreemd: het
vogeltje wilde niet vertellen, waar
het thuis hoorde en er kwam nie
mand om het te halen.
Na een dag of acht, toen het
pootje al bijna beter was en het
diertje weer een beetje kon rond-
hinken, kwam er echter bezoek.
Het w,as de merel, die voor
Langbeen de muts uit de boom had
gehaald.
„Neen maar," verwonderde
Langbeentje zich, „het is toch geen
familie van jou? Dat kun je zo wel
aan de veren zien. Wie stuurt je?
Wie is de moeder?"
„Ja", zei de merel, dat is het
hem nu juist. Dit kleintje is een
jonge kraai, het is het kind van
mevrouw Kraai; je weet wel, die
jou altijd zo geplaagd heeft. Nu i$
ze natuurlijk beschaamd en durft
zelf niet naar haar kind te komen
kijken. Ik kwam haar tegen, die
avond, toen het kleintje uitL het
nest was gevallen, zij en vader
Kraai liepen wanhopig te zoeken.
Zij snapten er niets van, dat het
helemaal verdwenen was. Ik had
jullie met het vogeltje gezien en
kon hun dus vertellen, waar hun
kind was en dat 't gevonden was
door Langbeen.
„Langbeen!" riep zij, „Langbeen,
oh, die zal het zeker kwaad doen!"
„Waarom?" vroeg vader Kraai,
„dat is toch een heel goed kerel
tje?"
„Ja", bekende moeder Kraai,
„maar ik heb hem dikwijls ge
plaagd en nu zal hij het ons Grijsje
laten ontgelden!"
„Vast niet", heb ik toen gezegd,
„zo iets doet Langbeen niet."
„Je moest je schamen", knorde
vader Kraai tegen zijn vrouw, „jij
kunt er natuurlijk niet heen gaan
en ik schaam mij te veel over jou.
Nu moet je voor je straf maar stil
afwachten, of Grijsje weer terug
komt."
„Maar", vervolgde de merel, „nu
ik ze zö bedroefd en angstig, dat
ik toch medelijden met haar kreeg.
Ik beloofde Grijsje op te zoeken
en haar te vertellen, hoe het er
mee staat."
„Kijk maar", zei Langbeen, „het
gaat best, het loopt alweer één
beetje. Laat de moeder maar hier
komen om naar 'm te kijken en
met 'm te praten, niemand zal
haar kwaad doen."
De merel vloog heen met dit go^de
nieuws en kwam al gauw met moe
der Kraai terug. Deze was erg
verlegen en durfde Langbeen haast
niet aan te kijken, te meer, omdat
Grijsje aldoor vertelde van: Lang
been heeft me gevonden, Langbeen
droeg me, Langbeen voerde me, en
zo meer.
Toen viel er een grote tr,aan uit
het zwarte oog van moeder Kraai.
Ze liep op Langbeen toe en zei:
„Vergeef mij, Langbeen, ik zal je
nooit weer plagen en ik zal alle
kraaien in het bos vragen jullie te
helpen. Wij zullen opletten, of er
soms een roofvogel of een vos of
een mens in de buurt is, en als wij
iets zien, zullen wij heel h,ard roe
pen en kunnen jullie gemakkelijk
weglopen. Zo gebeurde het ook.
Dus kinderen, als je buiten wan
delt en je hoort een kraai op eens
hard krassen, dan denk je maar:
die waarschuwt een kabouter. En
dat is nu de reden, dat wij de ka
bouters nooit zien.
ANNIE LEMMENS.
Moeder zegt tot kleine Liesje:
Heel gauw ben je jarig, kind.
Maar vertel me nu eens even,
Welk cadeau je 't prett'igst
vindt
Zonder zich zelfs te bedenken,
Antwoordt Liesje: 'n Kindje,
Mam
Wat zou ik het heerlijk vinden,
Als er 'n kindje voor mij
kwam
Ja, zegt Moeder maar
m'n Liesje,
Poppen heb je al zo veel
Zou je niet wat anders kiezen
Je hebt: Mies, Noor, Rie en
Neel
Dan Johan, het jongenspopje,
Baby, die in bad zelfs kan
Het is juist een half dozijntje,
Nu, wat vindt je zelf er
Nee zegt Liesje, ik
bedoel niet
'n Popje, Mam, die heb ik al
Maar een heel klein levend
kindje
'k Hoop, dat ik het krijgen
zal
'n Kindje, dat niet net een
kind is,
Maar dat echt is en dat leeft
En dat als een zoet, lief kindje,
Uit zichzelf een handje
geeft;
Dat, als je wat stopt in 't
mondje,
Het echt opeet Och toe,
Mam.
Wat zou 'k blij zijn, als zo'n
kindje
Voor altijd in huis hier kwam!