DAMMEN EN SCHAKEN, VOOR DE JEUGD. o„.er redactie van ZEEUWSCHE KRONIEK. UIT EEN OUD KOOKBOEK. Mevrouw C. E. DE LILLE HOOGERWAARD. WAAROM WIJ DE KABOUTERS NOOIT ZIEN. gN.,.;.JA,WEG WAS DE NIEUWE MUTS., Op zijn laatste verjaardag had hij van het hele kabouterdorp sa men een mooi groen jasje en een vuurrood puntmutsje gekregen. Daarmee was hij nu op stap ge gaan, hij vond zichzelf prachtig! WAT L3ESJE VOOR HAAR VERJAARDAG VROEG. êeren mit de Kristelijke feesdae- gen noe wè voo 't leger zü gae kollektêere. En as t'er nie genoeg inkomt, dan moete z'an de Joden vraege, of ze 't goed vinde, dat 't leger zö groot Sort. Zegge ze nêe, dan bin z'in de boete, vinde ze 't mooi, dan moete ze dat töone den flienk w,at te geen voo 't leger. Endrik zeit dat dat mag, wan daè stae zö ies van in 'n Duischen boek van de wieze Nathan. Mè 'k dienke, dat 't er ook nog op uut za dr,aoie, dat er 'n êeleboel 01- lansche rentiers Duische soldao- ten ellepen ouwe. Begriep je me, of begriep je me nie? Je weet wè, Jan, da 'k inder- tied die meneer van 't vraogen uurtje afgeraoien om raed te geen an menschen, die zielsbe- kommernissen en dat dae de domenies voo bin. D,at is 'n toen overgebrocht. Mer ie ao toen g zeid, da z'op 't geschrief in 'n lie- beraole krante nie mochte lette. Mè wa dienk je? Van de weke zeid 'n êerelijk, dat 'n zelf moei lijk goeie raed kon gee in die dien- gen, wan dat daevoo lange s,ae- mensprekiengen nöodig waere en dat daërom de domenie de beste raesman is. 'k Was vrêed blie, dat die m,an toe beter inzicht gekom- me was, mè 'k ao d'er spiet van, dat 'n nie êerelijk gezeid eit, da 'k 'm a maenden gelee op die fout gewezen J'ebbe de groetenisse van Jik- kemien en je goeie vriend Jewannes. Zeeuwsche stedestemmen. Veere, 1. Van Wolfaert reken ik mijn allereerst begin. 2. De handel bracht eertijds mij geld en welv,aart in. 3. Het is voorbij, dat ik op schatt' van Oost- en West hoop. 4. Nu zit ik arm en naakt als Job zat op den mesthoop. 5. O, Gij, die mij bezoekt, aan ziet mijn droeven staat. 6. En denk, dat zóó de glans dei- wereld ondergaat. 7. Mijn voorbeeld leert het u: als mensch zijn de steden. 8. Den eenen gaat omhoog, den anderen naar beneden. 1845. H. M. C. van Oosterzee. Aanteekeningen. Regel 1. Er zijn niet veel oude steden, waarvan het ontstaan goed bekend is. Met Veere is dit wel 't geval. De stichter van Vere, eertijds 'n visschersdorp, was Wolfaart v,an Borsele, die in onze vaderlandsche geschiedenis een groote, als is het niet altijd eervolle rol heeft ge speeld. Hij is dan ook op 1 Augus tus 1299 door het grauw van Delft vermoord. Zijn naam duidt aan, dat hij reeds het .ambacht Borsele in Zuid-Beveland bezat. Hij kocht van gr,aaf Floris V land aan de noord kust van Walcheren, die in dien tijd er geheel anders uitzag dan thans. Voor die kust lagen name lijk schorren. De grootste van deze werd door Wolfaart van Borsele ingedijkt en daarom Wolfaartspol- der genoemd. Spoedig schijnt deze polder met een dijk aan Walcheren te zijn verbonden, zoodat alles één geheel werd en het water tus- schen Walcheren en het oude N.- Bevel,and versmalde. Bij den ge noemden dijk stichtte Wolfaart van Borsele eerst het kerkdorp Zandijk en hier dichtbij 't kasteel Zanden- burg. De kerk van Zandijk stond waar nu de begraafplaats is van Veere. De toren is tot 1813 blijven staan. Op de plaats, van waar werd overgevaren n,aar het aan de over zijde gelegen dorp Kampen, ont stond een visschersdorp, dat den naam kreeg van Kampveer, later kortaf Veere. Men spreekt nog van den Kampveerschen toren. Wolfaart v,an Borsle begunstigde het dorp, dat echter kerkelijk on der Zandijk behoorde. Eerst in 1347 werd het een zelfstandigé pa rochie of kerkelijke gemeente. Het dorp breidde zich snel uit, zoodat het in 1358 werd versterkt en in 1402 stadsrechten kreeg. De heeren van Borsele noemden zich eerst Heeren van Veere en Zandenburg. Later alleen Van Vee re. In het wapen van Veere komt het wapen van „Van Borsele" voor, zijnde zwart, beladen met een dwarsbalk van zilver. Regel 2 en 3. Door de gunstige ligging aan een diep vaarwater en door begunstiging van de Heeren van Veere, die op het naburige, prachtige kasteel Zandenburg resi deerden, ontwikkelde Veere tot 'n belangrijke handelsstad. Het be roemde stadhuis en de groote kerk zijn nog de tastbare bewijzen van vroegere welvaart. Balthazar de Moucheron, wiens schepen op bij na alle zeeën voeren, heeft te Veere gewoond. De Schotsche wol stapel was er ook gevestigd. In het midden der 15de eeuw w,ash et geldelijk aandeel, dat Vee re moest opbrengen ten bate van het land, even groot als d,at van Vlissingen. In den bloeitijd bedroeg het aan tal inwoners over de 4000. Regel 4. Evenals de rijke Job arm is geworden en in zijn verval len staat zit te treuren, zoo is het ook met het eertijds rijke Veere gegaan. De handel verliep geheel op 't einde der 18e eeuw. De Fran- sche heerschappij gaf den dood steek, Hierbij kwamen nog eenige rampen, zooals het bombardement der stad door de Engelschen op 31 Juli 1809. De zee had vroeger reeds een groot gedeelte der stad weggeslagen. Ook werd V eere vaak- door overstroomingen getei sterd. Regel 5. Toen bovenstaand vers gemaakt werd, had de stad een droevig aanzien. In 1700 nog ruim 700 huizen tellende, waren er in 't midden der vorige eeuw slechts een 170-tal en hierv.an waren er bij de 50 onbewoond. Daar deze niet onderhouden werden, begon nen zij te vervallen. Doordat er geen verkeer was door de strStcn groeide het gras welig tussc'nen de steenen. Volgens de eerste officieele volkstelling ten tijde van de Bataar- sche Republiek in 1796 had Veere nog 1860 inwoners. Th,ans is tiet gedaald tot op de helft. De bewo ners hebben nog lang geleefd van 't garnizoen, dat er lag (pm. 300 man). Na 1867 werd Veere niet meer versterkt en vertrok het garnizoen. Regel 6. De bekende Latijnsche uitdrukking luidt: Sic transit glo ria mundi. Regel 7 en 8. De voorouders van verscheidene tegenwoordige aristo cratische families vinden wij in de oude diaconieboeken opgeteekend als bedeelden, terwijl omgekeerd de nakomelingen van eertijds voor name geslachten thans als dagloo- ner nauwelijks het dagelijksch brood verdienen. Naschrift. Gelukkig toont het stadje Veere in onze dagen nie't meer het beeld, zooals de dichter het in 't midden der vorige eeuw teekende. De toenmalige, oude, leegstaande en vervallen huizen zijn reeds lang afgebroken. Ver scheidene nieuwe woningen zijn er bij gebouwd, al is het niet altijd in een goede stijl.^_ Vele oude woningen zijn geres taureerd, waaronder ook histori sche gebouwen, zooals er een tweetal op de kade staan, en niet te vergeten het beroemde stad huis. Ook aan de Groote Kerk wordt jaarlijks een bedrag ver werkt tot behoud en herstel van de „kathedraal." Zoo heeft Veere, al is zij een ville morte of doode stad, nog veel van het schoone behouden, dat ons doet herinneren aan den bloeitijd van weleer. R. B. J. d. M. Paasch-brood. Daar toe neemt, om het lekker te bakken, op ieder pond meel, 'n half pond korenten en twee of drie eiyeren met wat gesmolten boter en melk, dat het bekwaam van dikte is en gist om te rijzen; een weinig gestote kaneel en note- muscaat, zelfs sucade bederft het niet, dit wel doorkneed en tot paasch-brood geword in den oven gebakken. Oranjetaart. Maakt men van gedroogde Oran je snippers in een boeteltje fran- sche wijn opgekookt, daar men enige fijn gesneden goede zuure appelen, wat suiker en kaneel in doet, en zo vel gestoten beschuit dat het droog genoeg is om in een korst te kunnen bakken. Pastey van gehakt Vleesch. Maakt men van gehakt-kalfs- vleesch, daar wat notemusèaat» gestoten beschuit, eenige eiyeren, peper en zout door gekneed is, waarby men wel wat chalotten en gesnede gezoute lemmetjes voegt, van boven en onder bekleed en gebakken als boven, wordt gege ten met een saus van kalfsnat, wat bloem, gestote beschuit en li moensap. Het schaaktournooi te Moskou, één der belangrijkste van de laat ste jaren, is weer ten einde. Het was een zeer sterk bezet tournooi, waaraan 20 spelers heb ben deelgenomen. Op de 1ste en 2de plaats eindig den gelijk Botwinnik en Flor, elk met 13 punten, als no. 3 dr. Las- ker, met slechts lA punt minder en daarop no. 4 Capablanca met 12 punten. Vooral de prestatie van dr. E. Lasker is wel zeer bijzonder. Hij, de 67 jaar reeds eenige maanden gepasseerd, behoeft nog niet onder te doen voor den jongen Flor en algemeen staat men verwonderd, van de groote kracht, welke nog uitgaat van den eminenten speler dr. E. Lasker. Een welgemeend proficiat is hier zeer zeker op zijn plaats. Partij uit den winterwedstrijd 1933-'34 Schaakvereeniging „Mid delburg." Wit, W. DE GRAAF, Middelburg Zwart: J. F. HEEMSKERK, Mid delburg. Philidor's opening. 1. e2e4 e7e5 2. Pgl— f3 d7d6 3. Lflc4 Om de officieren in het centrum te brengen, is het noodig den pion e5 te verwijderen. Daarom was hier eerst d2d4 geboden. Lf8e7 4. Pbl— c3 Pg8—f6 5. d2d3 c7c6 Hiermede wordt het punt d5 be veiligd tegen het indringen van de witte looper of het witte paard en wordt de zwarte dame tevens een uitgang gegeven. 6. h2h3 0—0 7. oo h7h6 8. Pc3e2 Pf6h7 9. Pe2g3 Kg8h8 10. d3d4 Deze zet stuurt het plan van zwart in de war. Zwart zijn 2 laat ste zetten wijzen er op, dat hij f7 f5 wilde spelen om zoodoende te tr,achten het centrum in zijn macht te krijgen. 10e5X<14 11. Pf3Xd4 Ph7—g5 12. Pd4—f5 Deze voortzeting is niet juist en kost wit een pion. 12Pg5Xe4 13. Pf5Xe7 Dd8Xe7 14. Tfl— el d6d5 15. Lc4Xd5? Deze combinatie is fout en kost wit nu meer dan een pion. 15C6Xd5 16. DdlXd5 Pe4—f6 17. Dd5e5 Pb8c6 Waarom niet direct De7Xe5 ge volgd door Pb8c6? 18. De5—C3 De7—b4 19. Dc3e3 Tf8—e8 20. hel—d2 Te8Xe3? 21. Ld2Xb5 Te3Xeif Nu was Te3Xê3 de juiste zet. 22. Lb4Xel Lc8—e6 23. a2—a3 Ta8—c8 24. f2—f4 Pc6—d4 25. c2—c3 Pd4—c2 26. Taldl Lelb3- 27. Lelf2 Pc2e3 28. Tdl— d6 Pe3—c4 29. Td6d4 a7—a5 Direct Pd4Xb2 gaat niet wegens Tb4. 30. Pg3—f5 Pc4Xb2 31. Pf5—d6 Tc8Xc3 32. Pd6Xb7 Lb3—d5 33. Pb7—d6 Stand na 33'Lb3—d5 a b cdefg h 33 34. KgV—h2 35. Lf2—gl 36. Pd5Xf7f 37. Td4Xdl 37. Td4Xdl Tc3elf Pb2—dl Tel—c2 Kh8g8 Tc2Xg2f T2Xg2t Er was eens een kabouter, die heette Langbeen. Hoe kan nu een kabouter Lang been heten, denken jullie zeker, maar deze kabouter h,ad heus lan ge beenen, dat wil zeggen, voor een kabouter, 't Was een vrolijke, kleine kerel, altijd sprong hij lus tig rond, nooit liep hij kalm en bedaard en juist hierdoor vielen zijn lange benen dubbel op, zö was hij vermoedelijk aan de naam Langbeen gekomen. Langbeen w,as een echt goedig kereltje, altijd vriendelijk, klaar om iedereen te helpen, steeds goed gehumeurd en blij. Een lustig liedje zingend, zat hij op een dennentak en schommelde met zijn lange benen. Hè, wat z,at hij daar fijn! Als nu maar niet mevrouw Kraai in de buurt kwam. Hij had haar nooit iets misdaan en toch plaagde zij hem altijd. Liep hij door het bos, dan viel er op eens een grote dennenappel, pats! op zijn hoofd je, of hij werd nageroepen van: „Langbeen! Spillebeen!" en dat deed allemaal mevrouw Kraai. Oude vader Eekhoorn had er ha,ar al eens een standje over ge maakt en gezegd: „Foei, wat heb je er toch aan, waarom plaag je dat goede kereltje toch zo?" „Omdat ik dat leuk vind", zei mevrouw Kraai. Er was gewoon niets mee te be ginnen; ze luisterde naar niemand. Langbeentje schudde zijn hoofd je, terwijl hij aan dit alles dacht. „Waarom zou zij dat toch doen?" peinsde hij, „waarom?" Boven zijn hoofdje kwam een zwarte schaduw, de schaduw werd groter, daalde onhoorbaar tot vlak boven Langbeentje, een ruk aan zijn hoofdje en daar klonk het spottend boven in de boom: „Kraa! Kraa! Weg is de mooie muts! Kom 'm maar halen; hier ligt hij! Kraa! Kraa!" Verschrikt keek Langbeen op, greep naar zijn hoofdje en.... j,a, weg was de nieuwe muts, en daar hoog boven in de boom, daar hing iets, het was vuurrood, dat moest zijn mutsje wel zijn. Mevrouw Kraai vloog weg onder spottend gekras. Het arme Langbeentje snikte 't uit, daar kon hij nooit bij, zó hoog, neen, dat kon hij nooit. M,aar zon der muts kon hij niet terug naar het dorp; er komt nog bij, dat het voor een kabouter een grote schande is zonder muts op straat te lopen. Daar kwam een merel aange vlogen. „Piep, piep!" klonk het naast hem; „Wat scheelt er aan, Langbeen, waarom huil je?" Met een medelijdend scheef-op- gericht kopje ging de merel naast hem op de tak zitten. Snikkend wees het armen vent je naar boven in de boom en zei: ,Kijk, daar heel hoog, daar heeft ze 'm opgehangen, daar kan ik nooit bij, nooit!" „Maar ik toch zeker wel, dom me kerel", lachte de merel en met een was zij al weer opgevlogen en geen seconde later, daar pak te zij de muts en gooide die naar beneden. Wat was Langbeentje blij. „Dui zend maal bedankt, lieve merel!" riep hij naar boven, „ik hoop, dat ik voor jou ook eens wat zal kun nen doen," De merel kwam weer naar beneden gevlogen. „Ik vind het een schande", zei ze, „plaag haar eens flink terug!" „Och neen", meende Langbeen, „dat zou toch niet helpen!" Een paar d,agen later liep Lang been weer door het bos, het was al bijna donker en daarom wilde hij graag gauw thuis zijn, dus stap te hij vlug voort. Het werd al 'stil in het bos en onder de struiken kon hij niet goed meer zien. Tor ren, hagedissen en veldmuizen zochten hun veilige holletjes op; er klonk geen ander geluid meer dan een avondliedje v,an een vogel hoog in een boom. Op eens bleef Langbeentje staan, hij hoorde duidelijk piepen, hééi angstig piepen. Ja, daar lag iets, het bewoog. Wat zou dat zijn? Toch maar even kijken, al is het Iaat, vond Langbeen. Een grijs hoopje veeren leek 't wel. „Och, stumpertje!" beklaagde hij het diertje, zodra hij kon zien, wat er lag, „ben je uit het nest gevallen?" Hij zag direct, dat het een heel jong vogeltje was. „Ja", piepte het kleine ding, „ik keek over de rand, en, plof, daar lag ik op de grond, en ik heb mij erg pijn gedaan en mijn pootje is, geloof ik, gebroken." „Kleine zielepoot, zö k,an?je niet blijven liggen. Ik zal hulp gaan ha len, want alleen kan ik je niet dra gen, vijf minuutjes geduld maar, dan ben ik er weer," beloofde de kabouter. „Alsjeblieft, lieve kabouter', tjilpte het vogeltje, „ik zal stil blij ven liggen." Langbeen rende weg en geen vijf minuten later was hij al terug met nog drie andere kabouters, 'n stevige draagbaar, van takjes ge maakt, hadden zij megebracht. „Wel, wel, kleine domoor", zei de oudste, ,w,at heb je nu gedaan?" Kom, wij zullen je meenemen en verzorgen, tot je wordt gehaald door je moeder. Als zij je mist, zal zij wel komen zoeken en dan zul len wij verder raad verschaffen. Heel voorzichtig werd het vo geltje op de draagbaar getild en naar Kabouterdorp gebracht. Het kreeg een zacht bedje van blaren, het pootje werd verbonden en overdag zochten de kaboutertjes voedsel voor het kleine ding. Eén ding was erg vreemd: het vogeltje wilde niet vertellen, waar het thuis hoorde en er kwam nie mand om het te halen. Na een dag of acht, toen het pootje al bijna beter was en het diertje weer een beetje kon rond- hinken, kwam er echter bezoek. Het w,as de merel, die voor Langbeen de muts uit de boom had gehaald. „Neen maar," verwonderde Langbeentje zich, „het is toch geen familie van jou? Dat kun je zo wel aan de veren zien. Wie stuurt je? Wie is de moeder?" „Ja", zei de merel, dat is het hem nu juist. Dit kleintje is een jonge kraai, het is het kind van mevrouw Kraai; je weet wel, die jou altijd zo geplaagd heeft. Nu i$ ze natuurlijk beschaamd en durft zelf niet naar haar kind te komen kijken. Ik kwam haar tegen, die avond, toen het kleintje uitL het nest was gevallen, zij en vader Kraai liepen wanhopig te zoeken. Zij snapten er niets van, dat het helemaal verdwenen was. Ik had jullie met het vogeltje gezien en kon hun dus vertellen, waar hun kind was en dat 't gevonden was door Langbeen. „Langbeen!" riep zij, „Langbeen, oh, die zal het zeker kwaad doen!" „Waarom?" vroeg vader Kraai, „dat is toch een heel goed kerel tje?" „Ja", bekende moeder Kraai, „maar ik heb hem dikwijls ge plaagd en nu zal hij het ons Grijsje laten ontgelden!" „Vast niet", heb ik toen gezegd, „zo iets doet Langbeen niet." „Je moest je schamen", knorde vader Kraai tegen zijn vrouw, „jij kunt er natuurlijk niet heen gaan en ik schaam mij te veel over jou. Nu moet je voor je straf maar stil afwachten, of Grijsje weer terug komt." „Maar", vervolgde de merel, „nu ik ze zö bedroefd en angstig, dat ik toch medelijden met haar kreeg. Ik beloofde Grijsje op te zoeken en haar te vertellen, hoe het er mee staat." „Kijk maar", zei Langbeen, „het gaat best, het loopt alweer één beetje. Laat de moeder maar hier komen om naar 'm te kijken en met 'm te praten, niemand zal haar kwaad doen." De merel vloog heen met dit go^de nieuws en kwam al gauw met moe der Kraai terug. Deze was erg verlegen en durfde Langbeen haast niet aan te kijken, te meer, omdat Grijsje aldoor vertelde van: Lang been heeft me gevonden, Langbeen droeg me, Langbeen voerde me, en zo meer. Toen viel er een grote tr,aan uit het zwarte oog van moeder Kraai. Ze liep op Langbeen toe en zei: „Vergeef mij, Langbeen, ik zal je nooit weer plagen en ik zal alle kraaien in het bos vragen jullie te helpen. Wij zullen opletten, of er soms een roofvogel of een vos of een mens in de buurt is, en als wij iets zien, zullen wij heel h,ard roe pen en kunnen jullie gemakkelijk weglopen. Zo gebeurde het ook. Dus kinderen, als je buiten wan delt en je hoort een kraai op eens hard krassen, dan denk je maar: die waarschuwt een kabouter. En dat is nu de reden, dat wij de ka bouters nooit zien. ANNIE LEMMENS. Moeder zegt tot kleine Liesje: Heel gauw ben je jarig, kind. Maar vertel me nu eens even, Welk cadeau je 't prett'igst vindt Zonder zich zelfs te bedenken, Antwoordt Liesje: 'n Kindje, Mam Wat zou ik het heerlijk vinden, Als er 'n kindje voor mij kwam Ja, zegt Moeder maar m'n Liesje, Poppen heb je al zo veel Zou je niet wat anders kiezen Je hebt: Mies, Noor, Rie en Neel Dan Johan, het jongenspopje, Baby, die in bad zelfs kan Het is juist een half dozijntje, Nu, wat vindt je zelf er Nee zegt Liesje, ik bedoel niet 'n Popje, Mam, die heb ik al Maar een heel klein levend kindje 'k Hoop, dat ik het krijgen zal 'n Kindje, dat niet net een kind is, Maar dat echt is en dat leeft En dat als een zoet, lief kindje, Uit zichzelf een handje geeft; Dat, als je wat stopt in 't mondje, Het echt opeet Och toe, Mam. Wat zou 'k blij zijn, als zo'n kindje Voor altijd in huis hier kwam!

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1935 | | pagina 10