Laatste dag
S. WIENER 8, Co.
Om Onzen Oost.
0® belangen van indssslrie en
landbouw.
Donderdag 14 Februari
MIDDELBURG
WEER ER WIND.
ZEELAND,
NUMMER 37.
TWEE BLADEN.
WOENSDAG r
13 FEBRUARI 1935.
EERSTE BLAD.
178e JAARGANG.
MIDDELBURG.
^tovitmaW
MIDDELBURGSCHE COURANT
dagblad Voor Middelburg, Goe» en agent-
i chap Vlitsingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel. Ingez. mededeelinpen 60 ct. p. r.
coatr, voo» beide veel lager; tar. op aanvr.
=2* GOESCHE COUBANT^
Uitgeefster Naamlooze Vennootschap „De Middelburgse he Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Pabliciteitswaar de der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 1—t
regels f 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubrfs:
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 ragds
a 75 et. by vooruitbetaling Adv.
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer een
rant" 10 ct. extra Bewjjsnommer» 5 caeaf
Al blijft het dan in alle samenstellin
gen taalkundig bekeken een bezittelijk
voornaamwoord, wat kan niettemin het
woordje ,onze" een verschillenden zin
hebben. Het kan volkomen bezit aan
duiden: onze vloermat, onze aardappels,
onze slaven. Het kan ook de innigst-
denkbare band uitdrukken: onze moe
der, onze Vader.
Onze Oost heeft langen tijd vrij dicht
bij het eene uiterste geslaan. Vroeger
was het misschien zelfs wel niets méér
dan dat: n zuivere bezitting,
waaruit men voordeel trok zooveel als
maar mogelijk was. En waarvan men
zich verder niets aan trok,
Gelukkig is dat veranderd, Mletter-
daad al lang geleden, en in naam ook
-enkele jaren terug. De Koloniën zijn uit
onze grondwet verdwenen: het Ko
ninkrijk der Nederlanden is dus doende
ook symboliek als één geheel te zien. Als
een kerr in net lage maar ons zoo dier
bare land aan de Noordzeekust, en met
twee andere gebiedsdeelen in den Oost
en in het Westen. Het is nu nog onze
Oost, maar niet meer als bezitting,
doch als familielid.
Schrijver dezer regelen heeft het
groote voorrecht gehad enkele jaren
zijns levens in onzen Oost te mogen
doorbrengen, Sabang, Padang, Batavia,
Weltevreden, Bandoeng, Tjim.ahi, Sa-
marang, Soerabaija, Makassar,Balik
Pappan en meer plaatsen van dit we
relddeel op zichzelf leerde hij aldus, de
een meer de ander iets minder opper
vlakkig kennen. Toch is dóór deze ken
nismaking het bewustzijn van zijn on
kunde ten aanzien van Nederlandsch
Oost Indië allerminst geschokt. Integen
deel: dat rijke en schoone land met zijn
mooie bevolking bevat problemen, zoo
zonder tal en van zoo grooten omvang,
dat hij die er iets meer van weet mis
schien nog huiveriger is er over mee te
praten, laat staan te oordeelen dan de
gene die in volslagen onkunde omtrent
onzen Oost leeft,
Millioenen Nederlanders is het voor
recht, eigener aanschouwing ons Indië
te kennen, niet te beurt gevallen. Toen
wij verleden voorpaar met een aantal
Nederlandsche en Engelsche journalis
ten in particuliere audiëntie ontvangen
werden door den Belgischen koning,
zeide deze tegen een onzer: „Gij zijt
zeker wel eens in Nederlandsch Oost
Indië geweest?"
De man was het niet. En tegen
over dezen frisschen, joegen koning wil
de hein het door de hofetiquette voor
geschreven ontwijkende antwoord niet
over de lippen komen. Hij keek koning
Leopold derhalve recht aan en ant
woordde vast: „Neen, Sire, daar ben
ik nog nooit geweest/' waarop Z.M.
glimlachend, onmiddellijk antwoordde:
„Dan hebt u iets gemist, mijnheer, het
welk U niet moest nalaten zoo spoedig
mogelijk te herstellen."
Dit was een even gev.at als volkomen
ad rem antwoord.
Wij, Nederlanders, weten over het
algemeen véél te weinig van onzen
Oost af. Meestal mag hier zelfs v,an
schromelijke onkunde gesproken wor
den.
Dat is jammer.
Want door den loop van enkele
eeuwen henen is Nederlandsch Oost
Indië toch met zóó sterke banden aan
Nederland en de Nederlanders over-en-
weer verbonden, dat hier waarlijk van
een aecht 'verbond en een innig ver
band gesproken mag worden.
Daarom verdient elke goede poging
om onze kennis van den Oost deugde
lijk te vermeerderen en te verbeteren
onzen krachtfgen steun.
Daarom wekken wij gaarne te dezer
plaatse alle belangstellenden en belang
hebbenden op, om gebruik te maken
van de goede gelegenheid, die binnen
kort in Zeelands hoofdstad geboden zal
worden om door het volgen van een
serie cursonische voordrachten, uit be
voegden mond, iets meer van onzen
Oost aan de weet te komen.
Naar men weet worden deze voor
drachten georganiseerd door de vereeni
ging „Het Schoolmuseum" te Middel
burg; zij gaan uit van het Comité voor
Indische lezingen en leergangen van 't
Kon. Koloniaal Instituut en de lector is
de heer K. van' der Veer, gepensioneerc
leer aar aan de Middelbare Landbouw
school te Buitenzorg,
Elk der tien lezingen wordt geillu
streerd door 30 a 40 lantaarnplaatjes
terwijl n,a de tiende lezing een smalfilm
wordt vertoond.
De heer Van der Veer, die meer dan
20 jaar in Indië doorbracht, teekent in
zijn voordrachten de veelheid der vor
men. waarin alle stadia der ontwikke
ling in Indië naast elkaar voorkomen,
zoowel van de streken waar onze in
vloed steeds gering bleef, als van de
gebieden, waar onze ondernemings
geest terrein vond om achterlijke stre
ken op te heffen uit de wildernis en
volken te leiden uit de verschrikkingen
van het primitieve leven.
De beteekenis der cultures, zoowel
die der ondernemingen als die der
62.000.000 inheemschen in het nog zoo
overwegend agrarische land,wordt in 't
licht gesteld. Het maatschappelijk leven
der vele volken die in onzen Archipel
de samenleving vormen in een overstel
pende veelheid van talen en gebruiken
wordt uitgebeeld met inachtneming van
de scherpe grenslijn tusschen hel bedrij
vige dynamische Westen en het tropi
sche statische Oosten. Arbeid, onder
wijs,, godsdiensten en zending, de plaats
der Indische volken in het wereldver
keer, de beteekenis v,an Indië voor Ne
derland, de groote conflicten die drei
gend waren om den Grooten Oceaan,
kortom alle belangrijke factoren die
beteekenis hebben voor de geestelijke
en economische ontwikkeling van Ne-
drlandsch Indië worden door deze reeks
voordrachten in het licht van de be
langstelling gesteld.
Kaarten en een uitgebreide Indische
productenverzameling vullen de illu
stratie der lantaarnplaatjes aan.
Was dat noodig
Verschillende bladen melden, dat de
bekende liberale journ,alist D, Hans,
hoofdredacteur van „De Avondpost",
bedankt heeft als lid van de Liberale
Staatspartij „De Vrijheidsbond",
In zijn bl.ad geeft de heer Hans
aldus meldt het „Hbl." in een uit
voerig hoofdartikel enkele motieven,
welke hem hebben geleid tot zijn be
sluit. Zoo begint hij met te schrijven,
dat hij zeer ernstige bezwaren heeft te
gen de practische liberale politiek van
den lateren tijd. Ten deele is dit, zegt
de heer Hans verder, een gevolg van
gewijzigd inzicht bij zichzelf, dat hij
vroeger ,al heeft erkend (o.a. ten aan
zien van het contact tusschen staatkun
de en religie), voor een ander en zeer
belangrijk deel echter ook van de wen
dingen in de liberale politiek zelve, met
name op sociaal gebied. De heer Hans
herinnert dan aan de vooruitstrevende
beginselen der Liber.ale Unie, waartoe
hij heeft behoord.
De heer Hans betoogt dan, dat een
leider van een onafhankelijk blad vrij
moet zijn. Vormt zijn lidmaatschap van
een partij daarvoor ook maar éénige
beperking, dan dient hij dit neer te leg
gen.
De consequentie daarvan heeft de
heer Hans getrokken. De heer Hans zegt
echter de liberale beginselen te zullen
blijven verdedigen."
Men moet een besluit als dit natuur
lijk eerbiedigen. En wanneer men de
felle bestrijding, die de heer Hans den
la,atsten tijd in het weekblad „De Vrij
heid' ondervond, in aanmerking neemt,
dan is dit bedankje menschelijk ook
wel verklaarbaar.
Maar was het noodig?
Ook wij hebben ernstige en principi-
eele bezwaren tegen een en ander wat
de Liberale Staatspartij doet en zegt,
maar wij meenen dat* het juist een voor
deel van de Liberale partij is, dat men
daarvan lid kan zijn en blijven, zoolang
men in z'n hart overtuigd liberaal is
al heeft men daarnaast ook de scherp
ste kritiek op personen en daden van
die partij.
Daarom kunnen wij de noodzakelijk
heid van dit bedanken op grond van de
ons thans bekende gegevens nog niet
inzien.
HUISHOUDELIJKE VOORLICHTING
TEN PLATTELANDE.
Maandag heeft minister Marchant het
bestuur van de stichting voor huishou
delijke voorlichting ten plattelanae geïn
stalleerd. De minister wees op de moei
lijke positie van de plattelandsmoeder,
vooral in dezen tijd, die meer dan ook,
in het bijzonder op het platteland, tot
groote soberheid dwingt. De noodzake
lijke gegevens, waardoor zij in staat zou
kunnen zijn, zoo oeconomisch mogelijk
gebruik te maken van de bescheiden
hulpmiddelen, die haar ter beschikking
staan, ontbreken haar.
De wereld wordt steeds gered door
hen die de wereld minachten, en de
menschelijke ziel hooger schatten dan
de heele wereld.
In deze leemte, die de nijverheids-
onderwijswèt bezwaarlijk zou kunnen
wgnemen, beoogt de stichting voor
huishoudelijke voorlichting ,ten platte-
lande te voorzien. De minister bracht
lof aan mej. Smit, inspectrice van het
{nijverheidsonderwijs, belast met het
toezicht op het landbouwhuishoudonder-
wijs, die erin geslaagd is voor deze zaak
de medewerking te verkrijgen van tal
van personen en van organisaties, van
elke godsdienstige richting, wier ge
meenschappelijke samenwerking reeds
een waarborg geeft, dat de arbeid d n-
stichting, ook zonder belangrijke gelde
lijke steun van de zijde van de regee
ring, heilzame vruchten zal afwerpen.
Het stichtingsbestuur heeft zich ver
volgens beziggehouden met de behande
ling van verschillende interne aange
legenheden. O.m. heeft het in beginsel
besloten tot verstrekken van subsidie
aan de bij de stichting ingeschreven pro-
.vinciale organen voor het geven van
voorlichtingscursussen op het platteland,
volgens een daartoe door de sticht ng
ontworpen schema.
DE BOOMKWEEKERIJ WORDT
GESTEUND MET i 225.090.
Blijkens bericht in de St, Crt. heeft
de minister van oeconomische zaken
vastgesteld, dat dit jaar aan de produ
centen van de producten der boomkwee-
kerij steun verleend zal worden tot een
m,aximum bedrag van f 225,000, De
steungelden zullen worden uitgekeerd
door de stichting Nederlandsche sie'--
teeltcentrale,
Minister Steenberghe gaan bei
den evenveel ter harte. Ver
bod van verbouw van de Bra
vo. Tuinbouwsteun ver
hoogd. Nieuwe pachtwet op
komst.
In de memorie van antwoord op het
voorloopig verslag der Eerste Kamer,
nopens de begrooting van economische
zaken, verklaart de minister met na
druk, dat de belangen van industrie en
scheepvaart evenzeer zijn aandacht heb
ben als die v;an den landbouw.
„Dat de landbouw een bijzondere en
ingrijpende steunregeling vereischt,
vindt haar oorzaak in het bijzonder ka
rakter van dezen voor onze volkshuis
houding onontbeerlijken tak van bedrijf,
welke met een onmiddellijken onder
gang werd bedreigd. Dat intusschen de
verdere ontwikkeling v,an ons econo
misch leven mede met het oog op het
scheppen van werkgelegenheid in i n-
dustrieele richting zal
moeten geschieden, is ook de opvatting
van den minister. Het vraagstuk van de
in de toekomst te voeren industrieele
politiek heeft dan ook zijn volle aan
dacht. De middelen, welke zullen moe
ten worden aangekend voor de uitbrei
ding van bestaande en de bevordering
van nieuwe industrieën worden van ge
val tot geval bepaald.
Wat den steun aan den landbouw be
treft deelt de minister mede, dat meer
voor den landbouw te doen onmogelijk j
is. Ook de landbouwers zullen moeten I
inzien, dat bij de noodzakelijke maatre-
gelen ter verlaging van het levenspeil j
zij niet de eenigen kunnen zijn, die j
daarvoor geen offers zullen moeten j
brengen.
Het ligt in het voornemen op den
verbouw van Bravo-aardappelen in '35
een verbod toe te passen ter vermijding j
van moeilijkheden, die de wratziekte, i
waarvoor dit soort een zeer groote vat
baarheid toont, voor onzen export op
levert.
De steun ,aan den tuinbouw tot nu toe
verleend, heeft ook naar de meening
van den minister niet kunnen verhoe
den, dat in dezen bedrijfstak ernstige
verliezen zijn geleden en dat het weer-
standsvermogen aanzienlijk is vermin- j
derd.
In verband hiermede heeft de minister
besloten een nieuwe ver
hooging van den steun
metlH mil li oen te bevor
deren, Inzake het rente- en crediet-
vraagstuk zal spoedig een beslissing ge
nomen kunnen worden.
De minister is het eens met de leden,
die van oordeel zijn, dat een aan de
huidige opvattingen aangepaste regeling
der pachten een urgente aangelegen
heid uitmaakt. Het voorbereidend werk
terzake verkeert in een vergevorderd j
stadium en de regeering hoopt spoedig
met een ontwerp te komen, waarin met j
de belangen van de velen, die bij hel j
pachtvraagstuk betrokken zijn, rekening
zal worden gehouden.
WEINIG ARBEIDSGESCHILLEN
IN 1934.
s
Uil een publicatie van 't Centraal Bu
reau voor de statistiek blijkt, dat in geen
25 jaar de omvang der arbeidsgeschillen
zoo gering is geweest als in 1934,
Voor zoover bekend kwamen slechts
151 conflicten voor (w.o- 2 uitsluitingen),
waarbij in totaal ruim 5000 werknemers
waren betrokken. Het verlies aan ar
beidsdagen bedroeg voor de onderne
mingen bijna 73,000, (in de jaren 1930
t/m. 1933 resp. rond 229,000, 766,000,
1,636,000 en 483,000), voor de werkne
mers ruim 108,000 (in de jaren 1930 t/m.
1933 resp. rond 273,000, 856,000, 1,773,000
en 534,000. De stakingsbeweging con
centreerde zich als gewoonlijk in
de nijverheidsbedrijven, waarin voor de
ondernemingen 68,200, voor de werkne
mers 103,500 arbeidsdagen verloren gin
gen.
Blijkens den uitslag der in 1934 ge
ëindigde geschillen was een grooter
percentage arbeidskrachten betrokken
bij de door werknemers gewonnen ge
schillen, dan in het voorafgaande jaar
(resp. 17 en 11 pet.) terwijl een kleiner
percentage deelnam aan geschillen, wel
ke met verlies voor de werknemers ein
digden (resp. 23 en 33 pet.).
DE NOOD IN DEN TUINBOUW.
Een adres van den Nederland-
schen Tuindersbond,
De Nederlandsche Tuindersbond heeft
een adres aan den Raad van ministers
gericht, waarin o.m, het volgende naar
voren wordt gebracht:
le. dat uit verschillende afdeelingen
zeer verontrustende berichten komen
aangaande dreigende executies onder de
tuinders;
2e. dat zelfs in één plaats tegelijker
tijd zeven tuinders de hypotheek werd
opgezegd, zonder dat tot heden eenig
overleg en regeling mogelijk bleek;
3e. dat een opzegging van hypotheek
of geëischte gedeeltelijke aflossing op
heden gelijk staat met executie, omdat
zoo goed als zeker nimmer het volle
bedrag elders kan worden verkregen en
de finantieele middelen in dezen tijd en
vooral in de Februari-maand bij de tuin
ders niet meer toelaten eenige betaling,
c.q. aflossing van beteekenis te forcee-
ren;
4e, dat het hem voorkomt thans van
alle zijden door verschillende crediteu
ren een steeds toenemende druk wordt
uitgeoefend op den geheelen tuinders
stand, waardoor de dobr jarenlang ver
lies sterk ondermijnde bedrijven de
voortzetting van het bedrijf, met alles
wat daarmede annex is, schier onmoge
lijk wordt gemaakt;
5e. dat de steunmaatregelen ten be
hoeve van den tuinbouw niet doeltref
fend zijn gebleken, daar slechts 50 pet.
van het verlies wordt vergoed.
Adressant concludeert o.a.:
le. dat thans, in verband met het
toenemend gevaar voor openbare en stil
le executies, onmiddellijk ingrijpen door
afkondiging na tijdelijk executieverbod
van bodembedrijven, dringend geboden
is;
2e. dat daarna een algeheele regeling
van het hypotheek- en schuldenvraag-
stuk ten spoedigste moet worden ter
hand genomen;
3e. dat herstel van de tuinbouwbe
drijven door uitbetaling van steun tot
100 pet. de richtprijzen voor 1934 en de
twee daaraan voorafgaande jaren niet
alleen voor den tuinbouw noodig, maar
ook voor de geheele gemeenschap van
zeer groot belang moet worden geacht.
DE EX-KEIZER NAAR
DUITSCHLAND
De „Thurgauer Zeitung" zegt uit goe
de bron te hebben vernomen, dat de ex-
keizer zijn gemachtigde in Duitschland
zou hebben opgedragen in Berlijn stap
pen te doen om toestemming te verkrij
gen voor een verblijf in Duitschland om
gezondheidsredenen,
's Keizers vertegenwoordiger zou door
Hitier persoonlijk zijn ontvangen, wlen
hij namens den ex-keizer machtiging
verzocht om in de komende lente ge
durende twee of drie maanden in Bad-
Homburg bij Frankfort a.d. Main te ver
blijven.
Hitier zou niet afwijzend staan tegen
over dit verzoek onder voorwaarde na
tuurlijk, dat Willem II de meest strikte
reserve in acht zou nemen en dat het
bezoek geen aanleiding zou zijn toi
eenigerlei monarchistische demonstratie.
WITTE WEEK
(Ingez, MedJ
Middelburg, 13-II-'35. Dinsdag: hoog
ste luchttemperatuur 7 °C (45 °F);
laagste 5.6 °C (42 °F). Heden 9 h: 6.8
°C; 12 h: 7.6 °C. 1.3 mm regen. Hoogste
barometerstand te dezer stede, in het
afgeloopen etmaal: 765 mm; laagste 758
mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 770.5 mm
te La Coruna; laagste 728.5 mm te Ha-
paranda.
Verwachting tot morgenavond:
Matige, tijdelijk toenemende!, Z. tot
W. wind, betrokken tot zwaar bewolkt,
waarschijnlijk eenige regen, weinig ver
andering in temperatuur.
Zon op: 7 h 23; onder: 17 h 06. Licht
op: 17 h 36. Maan op: 11 h 52; onder:
4 h 50. V.M. 18 Februari.
Hoog- en Laagwater te Viissingen.
Westkapelle is 28 min. en Domburg
23 min. vroeger; Veere is 38 min. later.
(S Springtij.)
Februari.
Hoogwater Laagwater.
Wo. 13 9.42 22.28 3.19 16.09
Do. 14 11.05 23.33 4.51 17.24
Vr. 15 12.05 5.57 18.22
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge.
Februari.
Hoogwater Laagwater,
Wo. 13. 11.10 4.22 17.10
Do. 14 0.02 12.36 5.50 18.27
Vr. 15 1.13 13.43 6.57 19.28
Het bezoek dat de ex-kroonprins on
langs aan den rijkskanselier Hitier
heeft gebracht, moet ook met deze aan
gelegenheid verband houden.
^len acht het waarschijnlijk, dat de
ex-keizer zoo voor het eerst sinds No
vember 1918 dit ^aar den Duitschen
bodem weer zal betreden.
v»
DE HEER VAN VOORTHUYSEN NIET
OP DE CANDIDATENLIJST.
De heer L. J. van Voorthuysen ti
Domburg heeft bedankt voor de candi-
datuur voor de Provinciale Staten van
Zeeland.
Verkiezingen Provinciale Staten.
De Centrale Sluis van A.R.-Kiesver-
eenigingen stelt voor de Prov. Staten
candidaat de volgende heeren: 1. H, van
Mazijk te Sluis; 2. A. I. Cjatsman te
Aardenburg; 3. P. G. Laernoes te Viis
singen; 4. P. de Bruyne te Oostburg; 5,
J. Ramondt te Schoondijke; 6. M. Quaak
te IJzendijke.
Mr. F. M, WILBRENNINCK TOT
SUBSTITUUT TE ROTTERDAM
BENOEMD,
Bij Kon. besluit is benoemd tot sub
stituut-officier van justitie bij de recht
bank te Rotterdam: mr. F, M. Wilbren-
ninck, thans subs.-officier van justitie
j bij de rechtbank te Leeuwarden.
Mr. Wilbrenninck die vroeger ambte
naar was van het O.M. bij de kantonge
rechten in het arrondissement Mid
delburg was op 17 Nov. 1934 benoemd
te Leeuwarden.
