ACOWfe/ f Oud Mannen- en Vrouwenhuis te Middelburg*) SS Wi®M0lttW,w2 KRONIEK van Ken DAG. ttWITSERSCHE ■BALSEM ZEELAND, TWEEDE BUD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBÜRGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CRT.) VAN VRIJDAG 7 DECEMBER 1934. No. 289. SüDEliURfi. VÜSSINGEN. aLOI De overeenstemming inzake de Saarkwestie. Een idee van wijlen Barthou gelukkig niet overgenomen. Het lot van de vermoedelijke slachtoiiers. Fransche en Duitsche conces sies. Men raakt niet gauw uitgepraat over de verbazingwekkende resultaten, die zijn bereikt inzake de voorbereiding van de volksstemming in het Saargebied. De geschiedenis demonstreert, hoe er me wederzijdschen goeden wil gema e ij 'n geest in 't leven valt te roepen, die alle gedachten aan ernstige conflicten en zelfs oorlog, haastighjk uitbant. Er heerschte gisteren te Geneve een zeer opgewekte stemming, opgewekter dan men sinds jaren beleefd had. En geen wonder: voor de eerste maal sinds jaren, kon men het gevoel hebben, dat een ne telige aangelegenheid nu eens volkomen tot een bevredigende oplossing was ge bracht. Een drietal aspecten dier oplossing mogen hier na onze algemeene uiteen zetting van gisteren nog volgen. ïn 't rapport van de commissie-Aloisi, dat de Volkenbondsraad thans met algemeene stemmen heeft goedgekeurd, worden geen voorzieningen getroffen ten aanzien van de mogelijkheid, dat de volksstem ming uitvalt ten gunste van den status quo, den bestaandpn toestand: Volken bondsrégime. Men kan dat beschouwen als een toeschietelijkheid van Franschen kant. Wijlen minister Barthou mis schien herinnert men het zich stelde indertijd voor, om een bepaling in het leven te roepen, dat de Saarbevolking over een bepaald aantal jaren nogmaals de gelegenheid zou worden geboden zich uit te spreken, voor 't geval op den 13en Januari de meeste stemmen voor hand having van den status quo werden uit gebracht. De bedoeling van dit voorstel was duidelijk: de Fransche minister wil de het op deze wijze diegenen der stem gerechtigden gemakkelijk maken, die zich wel Duitsch voelen, doch om begrij pelijke redenen een eventueele inlijving bij het Duitschland van Hitler met vrees en beven tegemoet zien. Zij zouden nu zonder gewetensbezwaar hun stem te gen inlijving bij het Derde Rijk kunnen uitbrengen: immers dat beteekende dan alleen, dat ze zich uitspraken voor een t ij d e 1 ij k e handhaving van den status quo. Later, als in Duitschland de toe stand wellicht veranderd zou zijn, kon den ze zich voor terugkeer bij Duitsch land alsnog uitspreken. Het is best mogelijk, dat Barthou uit overwegingen van menschelijkheid met zijn voorstel is gekomen. In de praktijk zou het gevolg er van echter geweest zijn, dat allicht duizenden Saarlanders zich voor den status quo hadden uitge sproken, die zich anders voor Duitsch land zij het dan niet van harte zou den hebben verklaard. De mogelijkheid van handhaving van den status quo zou dan heel wat grooter zijn geworden. Maar dat is juist, wat men niet moet hopen. Terugkeer bij Duitschland is het eenige, dat het Saarprobleem afdoende uit de wereld kan helpen. Handhaving van den status quo zou een permanente bedreiging van den vrede in Europa gaan vormen. Men moet het daarom toe juichen, dat het rapport van de com missie-Aloisi, de idee van Barthou niet heeft overgenomen. De opvolger ,van Barthou als minister van buitenlandsche zaken, Laval, heeft er niet op aange drongen. Dat was verstandig van hem en dat moet voor Duitschland een bewijs te meer zijn, dat men aan Fransche zijde al les wil nalaten, wat een uitslag van de stemming ten gunste van het Derde Rijk in den weg kan staan. door W. BERDENIS VAN BERLEKOM. r.en geschiedenis van alles wat met liefdadigheid en armenzorg in onze stad verband heeft gehouden/ bestrijkt een veld zoo uitgestrekt, dat het tot ver in de Middeleeuwen teruggaat. Ik zal mij hier wel moeten beperken tot een vluchtig overzicht. Hoewel reeds in zeer vroege tijden een openbare verpleging van kranken en weezen bestond, vinden wij eerst in 1613 vermeld de stichting van een „Oud- Mannen Vrouwenhuis"- Smallegange zegt in de Nieuwe Cronyk van Zeeland hierover het vol gende: ■In 't jaer 1613 is bij de Magistrael doen stichten een oude Mannen- en V rouwenhuis, een schoon gebouw nef- fens een hof in het midden gelegen, aan Daartoe door den opsteller, op ons Afzoek, in de gelegenheid gesteld, doen wij hier den hoofdzakelijken inhoud vol gen van de redevoering, bestemd om he denmiddag, bij de plechtige herdenking het 150-jarig bestaan van deze in- ste. ing, uitgesproken te worden. Red. De kans, dat de Saarbevolking zich op 13 Januari voor terugkeer bij Duitsch land uitspreekt is nu natuurlijk zeer groot. Voor talrijke Saarlanders wel licht een paar duizend zal er dan niet veel anders opzitten dan het gebied te verlaten. Wij bedoelen diegenen, die b.v. uit hoofde van de propaganda, die zij te gen terugkeer bij Duitschland voerden, in het verdomboekje der nazi's staan. Ten opzichte van hen nu, heeft de Duit sche regeering een concessie gedaan, 't Rapport-Aloisi bevat een aantal garan ties, waarbij hun vrijen en gunstigen af- toch wordt verzekerd. Mits zij binnen een half jaar, na de inlijving bij Duitsch land, daartoe besluiten en hun voorne men binnen een jaar uitvoeren, kan aan hun emigratie niets in den weg worden gelegd. Hun roerend bezit zullen zij mo gen meenemen, hun onroerend bezit zal niet in beslag kunnen genomen worden. Zij zullen ook het recht hebben, het voor hun vertrek nog door verkoop die dan geen gedwongen verkoop zal zijn tot medeneembaar bezit te herleiden. Het is te begrijpen, dat hiermede een groote hoeveelheid leed niet zal voor komen worden. De meeste emigranten zullen niet met middelen voor een veilig bestaan het land kunnen verlaten. Ook zal allerlei, in de ruige practijk, minder idyllisch blijken dan het er op papier uitziet. Maar wat er voor de waarschijn lijke slachtoffers te doen was, heeft men gedaan gekregen. Tenslotte is er gisteren nog een be sluit door den Volkenbond genomen, waarbij Duitschland eveneens van toe schietelijkheid heeft blijk gegeven, door zich er onmiddellijk mee accoord te ver klaren. Eenigen tijd voor het tijdstip der volksstemming zal er een internationale troepenmacht, vermoedelijk van een vier duizend man, in het SaargeDied ge legerd worden. Ze zal er een poos na den 13den Januari nog blijven, om ordever storingen en uitspattingen te voorkomen. Fransche troepen nemen niet aan de ze expeditie deel. Wel Italiaansche en Engelsche en misschien Belgische en Zwitsersche en Nederlandsche. Dit is zeer geruststellend. De kans, dat onbe- heerschte elementen (in het gebied zelf, of van Duitschland uit) gekke dingen zullen doen, wordt nu wel heel gering. SQen 60d pen doos hledeplandsch fabrikaat (Ingez. Med.j Langs de straat. Er zal wel geen dag voor bijgaan of wij zouden kunnen schrijven over klei nere voorvallen in verband met ver keersovertredingen en daarvoor is niet altijd gelegenheid of aanleiding ge noeg. Ditmaal willen wij echter in de eer ste plaats eens wijzen op de onhebbe lijkheid van vele wielrijders en be stuurders van andere voertuigen om ook het voetpad als hun terrein te be schouwen. Het kostte den laatsten tijd verschillenden de gevolgen van een tegen hen opgemaakt proces verbaal. Dat deze overtreding minder aangena me gevolgen kan hebben voor andere personen ondervond een reeds bejaard persoon, die op de Vlasmarkt door een jeugdig wielrijder werd aangereden, en zich daarbij ernstig bezeerde, hij moest beide zijden, en achter om, voorzien met galderien, bequaem om rondom te wan delen. En onder deze galderien zijn de kamerkens der oude mannen en vrouwen verscheiden. Binnen in den huize zijn twee eetza len, een voor de mannen, d'andere voor de- vrouwen; zijnde alles alsoo gepast en geschikt, dat men seg'gen soude dat het een huis van treffelijke Burgers was. Het ga-ntsche regiment bestaet bij eenige aensienlijke Mannen, van de Ma- gistraet daertoe gestelt en verkooren". Dit huis bevond zich in de Korte Noordstraat, waar thans de Kazerne staat. Het diende voor huisvesting van „proveniers". Deze waren menschen, die niet geheel en al van middelen ontbloot', zich in dat huis inkochten. Voor de ge heel onbemiddelden volgde men meest al het stelsel van uitbesteding- Omtrent de wederwaardigheden van dit gebouw en zijn bewoners heb ik be trekkelijk weinig kunnen vinden. Wel is gebleken, dat tot October 1797 prove niers in het huis zijn opgenomen, maar', geleidelijk werd het ook voor berg plaats en barakken gebruikt en zoo werd het onwillekeurig de voorbode zijner tegenstelling, de Kazerne. Zooals reeds gezegd, werden in die tijden de onbemiddelden door de Diako- nie in de gemeente uitbesteed; dit waren dus de arme zieken (vandaar het latere woo»-::1: Armziekenhuis) en oude arrr- lasiige heden, die zich niet in het Noord- straat Huis konden inkoopen. Aan dat stelsel van besteding en op passing kleefden echter vele gebreken bij -een der omwonenden binnen wor den gebracht. De jongeman kreeg pro cesverbaal wegens het rijden op zulk-j een wijze, dat het verkeer in gevaar werd gebracht. Een ander verkeerson geluk, dat wonder boven wonder zon der persoonlijke ongelukken afliep, be trof het op de Loskade door onbeken de oorzaak op hol slaan van een span paarden, dat voor een wagen stond. De paarden holden met den wagen ach- ter zich door de Nieuwe Poort, waar zij schade aanrichtten, langs den Kin derdijk, Spijkerbrug, Bateau port, Rot- terdamsche kade, Nederstraat, V'eer- schen singel, waar de wagen achter 'n paal bleef zitten en de dieren los raak te, die nu den Veerschen weg op hol den, waar zij nog met een groentenwa- gen in botsing kwamen alvorens zii t_ot staan werden gebracht. Behalve enkele palen, moesten ook een drietal ruiten van een woning aan den Veerschen Singel het ontgelden. Een derde te vermelden feit is het schrikken van een paard gespannen voor een wagen met stroo, op den Seissingel voor de locomotief van het moddertreintje aldaar. De wagen reed het gras op, en kwam in de vest te recht. Ook hier liep het zonder per soonlijke ongelukken af. Boottreinen stoppen op 14 Dec. aan het station alhier. Op verzoek van het gemeentebestuur heeft de directie der Ned. Spoorwegen er in toegestemd, dat, op Vrijdag Dec., de trein, welke om 10.06 uit Den Haag H.S. vertrekt en om 12.46 te Vlissin- gen aankomt (boottrein), te Middelburg zal stoppen, zulks ten behoeve der ve len, die dien dag naar Middelburg zui len komen om de slotvergadering der restauratiecommissie van het Stadhuis te Veere alhier in de Abdij bij te wo nen en die tegenwoordig zullen zijn bij de officiee-le overneming van het gebouw door het gemeentebestuur, Wij vernemen tevens, dat des avonds de bootterin, die om 17.36 uit Vlissin- gen vertrekt, eveneens te Middelburg zal stoppen om de autoriteiten en an deren op te nemen. Een droevig lustrum. De kalender wijst heden-den 7den December aan, een datum, die zeker tot in lengte van dagen zal blijven ge boekstaafd in de annalen van Middel burg als een van groote droefenis. Het was toch in den avond van 7 December 1929, dus heden juist 5 jaar geleden, dat de hoofdstraat van onze stad, de Langedelft, zoo ontzettend door het vuur werd getroffen. De gevolgen er van zijn voor een deel nog zoo zichtbaar, dat het niet noodig is in den breede bij het ramp zalig gebeuren stil te staan. Maar op den dag van het eerste lustrum van dit onheil, waarvan alleen een moderne brandweerorganisatie alhier en ook verder op verschillende plaatsen in de provincie, het goede gevolg is geweest, moge een herinnering niet geheel ach terwege blijven. Sint Nicolaas was nog niet vertrokken. De Goede Sint heeft Middelburg lit maal wel met een lang bezoek vereerd. Nadat men hem Woensdag herhaalde lijk in diverse gedaanten had zien rond- tuffen (wanneer zal ook Middelburg t met één Sint kunnen stellen?), heeft hij zich Donderdagavond ten afscheid nog even laten zien in zijn ware gedaante, nml. te paard en met zijn zwarten knecht ter zijde. Het was zeker een aardig idee van de muziekvereeniging „Crescendo" om cn het leverde zoowel voor de armen als voor de armenverzorgers groot na deel op. Een en ander deed de armen verzorgers te Middelburg ernstig aan verbetering denken. Toen in het jaar 1748, na het einde van den toenmaliger oorlog, de lasten der diakonie buitenge woon verzwaard waren, bes1pten Dia kenen der Nederduitsche armen in hun ne vergadering van 2 October eenige punten van „menagie of spaarzaam heid" op te stellen. In de eerste plaats meende men groo te besparing te vinden in het oprichten van een eigen apotheek in een der godshuizen en in de tweede plaats door het 'nrichten van een blok „Armhuis- kens" van Seissingel af tot in den Pen- ninghoek, waar de toen wijd en zijd ver spreid wonende zieken en oude hulpbe hoevenden verpleegd konden worden, of zooals het in de taal van die dagen heet: „onder gepast toezicht gesteld konden worden". Diakenen wendden zich met een uit voerig verzoek tot de 'Stadsregeering om gemachFgd te worden tot oprichting van een eigen apotheek en tot stichting j van het Armziekenhuis". De beredeneering van het verzoek doet door zijn economische en sociale tendentie in menig opzicht aan heden denken. De oprichting der apotheek wordt hiermede gemotiveerd, dat „wel twee derde gedeelten der gewone uitgaven aan „genees- en hee'middelen zouden gespaard kunnen worden" en wat het armziekenhuis betreft, meenden zij, „dat den heiligen man met muziek en fak kellicht te vergezellen. Voor het paard van Sint was dit wat ongewoon en daarom droeg de zwarte knecht den staf. De Sint kon zijn vier voeter nu beter in bedwang houden en tevens zeer vriendelijk allen langs den weg toeknikken en ten slotte de kinderen toe wuiven. Het einddoel was St. Joris, waarvan de zaal zich spoedig met kinderen en ouderen vulde, en waar deze weraen onthaald op muziek, zang en voordracht en geen der kinderen zonder een ge schenk uit handen van den Sint weg ging. Naar wij vernamne had iint voor zijn tocht een paard van Gebr. Wie- lemaker. Toch vliegtuigbouw. Thans vernemen wij, dat de heer Slot, instructeur van de Panderfabriek te Den Haag aan de N.V. Kon. Maat schappij „De Schelde" den bouw heeft opgedragen van een klein vliegtuig voor particuliere rekening. De „Maasbode." schrijft hierover: Wij vernemen nog, dat sinds eenigen tijd tusschen „de Schelde" en de firma Pander te 's Gravenhage besprekingen worden gevoerd om de afdeeling vlieg- machinebouw van Pander over te ne men. Evenwel, zoo verzekerde men ons, zijn de onderhandelingen nog eerst in een zoodanig stadium, dat over den af loop nog niets met zekerheid valt te zeggen. Mocht men tot resultaten komen en zou de fabriek naar Vlissingen worden verplaatst, dan is het zeer waarschijnlijk dat de geheele staf van Pander, inclu sief dan heer Slot, ook daarheen zal overgaan. RAAD VAN RITTHEM. De Ritthemsche straatweg zal worden beplant. Belasting- verhooging. RITTHEM, Woensdag vergaderde de Raad onder voorzitterschap van den heer P. W. ter Haar. Tegenwoordig al le leden. De heeren C. Pouwer en St. van den Broeke hebben verklaard hun benoe ming tot lid-werknemer der werkloozen- commissie aan te nemen. Door Ged. Staten is goedgekeurd de aankoop van een tweetal perceelen tuingrond resp. van P, Schout en Wed. Cornelis aan den Ritthemschen straat weg. Tevens hebben besprekingen plaats gevonden met J. Koppejan aan gaande de beplanting van bepaalde ge deelten aan dezen weg gelegen. De be planting wordt geraamd op 20,ver meerderd met de kosten wegens grond- vervoer. B. en W. stelden voor hiertoe te besluiten. De heer J. C e v a a 1 zegde, dat de geheele beplanting en het daar mede verbonden onderhoud veel duur der zal komen en wel 100 zou kunnen beloopen. Vervolgens werd medege deeld dat niemand grond aan de gemeen te afstond voor de beplanting. De v o o r z. mende echter, dat de grond op de opslagplaats van het materieel na onderzoek door hem en den heer J. Koppejan goed is. De heer J. C e v a a 1 zegde dat de beplanting licht vernield zou kunnen worden en dus daardoor af rastering weer noodzakelijk zou worden. De heer A. T a n g e wilde in verband met mogelijke beschadiging een bord plaatsen waarop een en ander verboden wordt. De v o o r z. meende, dat scherp toezicht en strafmaatregelen de afdoen de middelen zijn. De heer H. M. v. d. Putte vroeg uit welken post dat alles het voor de gemeene armen tot een uit zonderling nut zoude strekken, wanneer de oude en ellendige eensgezellige [d.z. zonder echtgenoot of kinderen levende] lieden in een armziekenhuis werden te zamen geplaatst en behoorlijk behandeld, ter voorkoming van 't slegt gedrag van vele armen, het overmatig misbruik der geneesm'ddelen, die dan in werkelijk minder hoeveelheid en met meerder vrucht en uitzicht op spoediger herstel regelmatig konden worden toegediend. Ook om beter te kunnen zorgen tegen het bestelen der armen of verteeren van goederen als zij „elendig" zijn, en om te voorkomen, dat „listig", onder den schijn van blijvende ziekte, de onderstanden werden genoten, achten zij deze rege ling gewenscht". Evenals heden stond men ook toen voor groote moeilijkheden ten opzichte der kostnrijzen. Diakenen zeggen, dat zij voor vijf schellingen 's weeks in „zulk een huis" elk mensch zouden kunnen on derhouden, terwijl sommigen van dezen toen aan geld, brood en oppassen zes en een halve schelling kostten en anderen niet voor minder dan zeven schellingen konden worden besteed, behalve nog de turf en kleederen, welke bedeeld wer den, terwijl bovendien gegrond uitzicht bestond op het spoediger herstel en „soulaas" der armen, benevens bespa ring van extra giften, die van tijd tot tijd gegeven werden en vrij veel bedroegen. Zij voegden erbij, „dat wel sommigen die men toen maar twee schellingen gaf, in het ziekenhuis gebracht wordende Jecovito! levertraan we tenschappelijk de besta levertraan voor U en Uw kind. - Verkrijgbaar bij apothekers en drogisten f 0.75 per flacon, (Ingez. Med.) bestreden wordt. De heer J, C e v a a I verzekerde, dat de aanplanting jaar lijks pl.m. 10 aan onkosten vergt. De heer J. de Visser antwoordde hier op, dat dit geen bezwaar is, wanneer ai- les zeer bescheiden en in eenvoudigen zin geschiedt. De heer A. T a n g e wenschte nog, dat de eventueele gras perken die. zullen worden aangebracht goed kort gehouden moeten worden. Derhalve moet het gras worden ver pacht. De heer Joost Breel is bereid ge vonden het ledigen van den aschbak voor 50.aan te nemen, weshalve een contract met hem is aangegaan. Be sloten werd evenals voorheen voor de jaren 1935, 1936, en 1937 wederom 2 per jaar beschikbaar te stellen als bij drage aan het Comité ter bestudeering en bestrijding van de Iepenziekte. De heer Koekman te Middelburg heeft in samenwerking met den heer A. Poel man alhier, het herstellen van den blik semafleider aangenomen voor 115 zoo als door den Raad in zijn vergadering van 31 October j.l. is besloten. Met ingang van 1 November j.l. is de heer A. J. van der Linden te Vlissingen als volontair ter secretarie alhier ge plaatst. De heer Lobbezoo alhier had een ver zoek ingediend om door de gemeente een koelkast c.a. te doen plaatsen in het openbaar slachthuis. De plaatsing van een dergelijke kast zou 1150 kos ten. Met den heer Lobbezoo werd over eengekomen dat de gemeente voor het onderhoud van deze installatie zou zor gen, terwijl bovengenoemde persoon de rente en aflossing in 15 jaar zou vol doen. Van verschillende zijden zijn te vredenheidsbetuigingen ingekomen om trent het gebruik van een koelkast met motor. Bij de financiering door de ge meente moet op het volgende worden gelet: De gemeente moet trachten die 1150 te leenen van particulieren. Hier bij kunnen twee gevallen onderscheiden worden: le. Lobbezoo betaalt jaarlijks gedurende 15 jaren, rente en aflossing; 2e. Lobbezoo kan ook volstaan met een annuïteit te betalen, hetwelk ieder jaar moet worden voldaan (gedurende 15 jaar). De heer J. d e Visser meende dat deze voorwaarden voor den heer Lobbezoo zeer bezwaarlijk zijn. Bij sterfgeval immers blijven de voorwaar den van kracht, terwijl de heer Lobbe zoo toch ook binnen 15 jaar kan ver trekken. De heer P. J. de Pagter deelde mede, dat de heer Lobbezoo niet van plan is weg te gaan. De heer Van de Putte twijfelde, of het bedrag aan kapitaal en interest binnen den termijn kan terug betaald worden. De v o o r z, meende, dat de gemeente geen enkel ri sico mag loopen aangezien het een vol komen persoonlijk belang is. Dit punt werd daarom aangehouden tot de volgende vergadering. Gemeentebegrooting. Doordat het rijk van plan is, een deel der gemeentelijke belastingopbrengst op te vorderen, moesten de belastingen worden verhoogd. Zoo zal het aantal opcenten op de hoofdsom der personeele belasting van meer zouden kosten, doch dat men ook menschen noodig had ter hulp van ouden „elendigen" en tot verdere diensten van het huis, terwijl ledigloopers, dronk aards, luiaards en tot andere verkeerd heden overstaande personen, in dat huis geplaatst wordende, gelegenheid zouden hebben om te spinnen en te naaien als ook hun gedrag te verbeteren". Boven dien zou het Huis misbru'ken voorko men, de ware van schijnarmen doen on derscheiden en eene „allerheilzaamste schuilplaats en verblijf komen opleveren voor deezen stad's oude elendigen". Het verzoek vond bij het Stadsbestuur een goed onthaal en werd den 29 Maart 1749 ingewilligd. Terstond werd een aanvang gemaakt met de verwezenlij king en wel met zooveel spoed, dat reeds een tiental dagen later de eerste personen in de inrichting werden opge nomen. Bij hét einde van het jaar wer den in het Huis niet minder dan 63 per sonen verpleegd. Men had echter bij voortduring met finantieele moeilijkheden te kampen en alsof dit uitkomst zou brengen werd een Reglement vastgesteld om misbruiken met voedsel tegen te gaan. Dit geschiedde 22 Juni 1754. Hier volgt het curiositeitshalve: Extract uit de Resolutiën ten Rade der Stad Middelburg in Zeeland. „De Pensionaris heeft gerapporteerd, dat Heeren Regeerende en Oud-Burge- meesteren, meer dan eens, met den an deren hebbende gebesoigneerd, op welk eene wijze een welgeschikte Menage in 't Oude Mannen Vrouwenhuis, lot stijving van deszelfs bezwaarde flnan-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1934 | | pagina 5