*2* GOE§CHi COURANTE
LEBER EN VLOOT.
BINNENLAND.
HOTEL DES PAYS-BAS. Amsterdam
ZEELAND.
WIES El «NB.
STOOMWASSCHERIi „ZEELAND"
NUMMER 260.
TWEE BLADEN.
ZATERDAG
3 NOVEMBER 1934.
EERSTE BLAD.
177c JAARGANG.
Een Spelling-referendum
m
Een sensafioneele uitvinding?
Hef clearingverdrag met
Duitschland opgezegd.
MIDDELBURG
Langevielesingel D 197 - Tel. 637
Tarief per kilo en per stuk.
MIDDELBURGSCHE COURANT
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Jngez. mededeelingen 60 ct. p. r.
Bij contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekeni ng no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaar de der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bij vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent.
Hfc
De „Haageche Post" heeft een referen
dum onder zijn lezers gehouden, teneinde
aan de weet te komen, of deze in-meer
derheid voor de spelling van De Vries
en Te Winkel, of voor de nieuwe van
regee«%(i|i?wege vastgestelde schrijfwijze
der Ned. Taai waren.
I* het zoo juist verschenen no. van 3
Nov. van dit weekblad worden de resul
taten van deze raadpleging der lezers
gepubliceerd door dr. F. C- Dominicus,
die vereenvoudiger is in dezen zin, da',
naar z^n meening „school en maatschap
pij met spelling-vereenvoudiging zouden
gebaat zijn". Uit zijn artikel blijkt echter
wel, hij voorstander van Marchant noch
Xoflewijbi is.
Dij de beoordeeling van de waarde van
deze spelling-enquête moet men zich,
dunkt ons, los maken van de argumen
tatie die er door stemmers en bewerker
om heen gevlochten is. Die is niet anders,
-en kon niet anders zijn, dan een ver
kleinde afspiegeling van den feilen strijd,
die op dit oogenblik in heel den lande
gestreden wordt en om daarvan ken
nis te nemen, hebben wij deze enquête
•niet van noode. Het herhalen van argu
menten pro en contra meest contra
die we de laatste maanden reeds in alle
toonaarden hoorden, kan ons inzicht niet
méé® Verhelderen.
Slechts de nuchtere cijfers dienen we
te laten spreken. Op zichzelf en in groo-
ter verband beschouwd.
De cijfers zijn als volgt:
Uitgefor, geldige stemmen 3154,
Voor Nieuwe Spelling 882 (28
Voor Oude Spelling 2272 (72
Deze stemmen zijn in rubrieken als
volgt te verdeelen onder de voorstan
ders der nieuwe spelling (N.S.) en die
der oude (O.S.)
Voor
N.S. O.S.
Geestelijken 5 29
Nbiarissen 6 23
Adv. en rechters 8 44
Artsen en apoth. 31 111
Ambtenaren 61 200
Handelsmenschen 84 254
Militairen 7 87
Hoogleeraren en lect. 4 20
Burgemeesters 3 14
Journalisten 12 27
Letterkundigen 3 10
Uitg. en boekh. 3 23
Kantoorbedienden 76 135
Kantoorchefs 24 43
Studenten 46 52
Architecten 7 9
Leeraren 89 47
Onderwijzers 182 59
Andere stemmers 178 899
Ziedaar de volledige resultaten zooais
die in dr. Dominicus' publicatie te vin
den zijn. Welke conclusies trekt de
schrijver hier uit? Ziehier.
„In de eerste plaats, dat 't groote pu
bliek niets voor de verandering voelt".
„In de tweede plaats valt niet te ont
kennen, dat het onderwijzend personeel
in groote meerderheid met de wijzigin
gen meegaat, misschien zelfs is ingeno
men".
v Aan deze conclusies deed schr. nog dit
voorafgaan
„En nu kon ik vaststellen dat er hi)
geen enkele groote categorie menschen
in ons land een meederheid of zelfs maar
een belangrijke minderheid was te vin
den ten gunste van de spelling 1934,
wanneer ik de onderwijzers en leeraren
uitzonder. Ik zeg dit met droefheid in
het hart. Want ik ben ten volle over
tuigd, dat de school en de maatschappij
met spelhng-vereenvoudiging zoaden
gebaat zijn. Doch ik zie ook, dat het niet
mogelijk is tot een spellingvrede te ko
men, als twee derden van de bevolking
zich tegen een wijziging kanten".
Tot zoover de enquête en de conclu
sies, die dr. Dominicus meent daaruit 'e
mogen en te moeten trekken.
In een volgend artikel zullen wij een
nadere beschouwing aan een en ander
wijden.
den van de „Van Speijk"
wachtschip „Vlissingen."
naar
het
Het is een der zoetste vreugden van
het eigen tehuis, te mogen zwijgen, als
men geen lust tot spreken heeft.
De sergeant-machinist J. Huisman
wordt overgeplaatst van het wachtschip
te Vlissingen naar de „Medusa"
en de sergeant-machinist C. B. Jansen
van de „Medusa" naar het wachtschip
Vlissingen. De sergeant-torpedomaker
J. C de Jong komt van de „Schorpioen"
en de sergeant-machinist C. J. van Leij-
DE NEDERLANDSCH-BELGISCHE
BETREKKINGEN.
Hoe Koning Willem III daarover
dacht Een publicatie, die de
toenadering iusschen beide lan
den kan bevorderen.
De „Telegraaf ontleent aan het Brus-
selsche Dagblad „Le Soir" een rapport
over een onderhoud, dat de Belgische
gezant te s-Gravenhage, baron Du
Jardin, in het jaar 1865 met wijlen
Koning Willem III heeft gehad, en dat
tot duster onbekend was. De publica
tie van dit rapport, die zeer duidelijk
de strekking heeft, de Nederlandsch-
Belgische toenadering te bevorderen,
zal niet nalaten te Brussel oozien te
verwekken, des te meer daar zij ge
schiedt in een blad, dat vaak in de na-
oorlogsche jaren internationale politie
ke kwesties naar voren bracht, die in
Nederland een pijnlijken indruk moes
ten maken, aldus de „Tel."
Het bewuste onderhoud ging over de
betrekkingen tusschen beide landen,
welke destijds in verband met een Maas
kwestie nogal gespannen waren. Ko
ning Willem III wilde echter niets an
ders dan de beste verstandhouding met
de Belgen. Hij legde te dien opzich e
tegenover baron du Jardin de volgende
verklaring af:
„Ik wil openhartig tot U spreken.
heusch, volkomen openhartigen ik
verzoek U, daarover rapport uit te
brengen aan Uw souverein en Uw re
geering. Er is, naar men zegt, in België
nog een Orangistische partij; welnu, ik
ken die partij niet, ik wil haar niet ken
nen, en, politiek gesproken, zal ik haar
nooit kennen en steunen.... nooit 'i
Is mogelijk, dat ik eenige leden er van
persoonlijk ken, maar als zij mij willen
bewijzen, dat zij op de hoogte zijn van
de gevoelens van het Huis van Oranje,
dan kunnen zij, dat doen door hun sou
verein trouw te dienen. Uw ko
ning en Uw land kun
nen dus rekenen op mij
en op Nederland als op
België's vertrouwdste
buren."
„Mijn land heeft nimmer getwijfeld,
Sire, aan de loyaliteit van het karakter
van Uwe Majesteit," antwoordde de
de gezant.
„Voeg daaraan toe. „en van het
volk" mijnheer du Jardin, aldus koning
Willem III; „en voor de nationale loyali
teit sta ik borg; men kan er dan ook
op rekenen. Nooit, verstaat
U, nooit, zoolang de
vorsten uit het Oranje
huis op den troon der
Ne derlanden zullen zete
len, zullen zij ook maar
een duimbreeds grond
van België begeeren;
nimmer, nimmer zullen
zij aan het goed van
anderen rake n."
Jongeman uit Wolvega zou 'n
brandstoflooze motor gecon
strueerd hebben.
In verscheiden bladen wordt melding
gemaakt van een sensationeele uitvin
ding, die gedaan zou zijn door een
eenvoudigen inwoner van het Friësche
dorp Wolvega, den 22-jarigen J, War
denier. De jongeman moet van jongs af
aan een knutselaar zijn geweestt. Een
jaar of zes geleden rijpte bij hem de
idee, een motor te construeeren, die
veel economischer zou zijn dan de tot
dusver bestaande benzine-, olie-moto
ren.
Na voortdurend zoeken en gestadig
hard werken slaagde hij er inderdaad
in, zoo'n motor te construeeren. Op pa
pier tenminste. Ook in de praktijk moest
de juistheid nu blijken en daarom werd
aan verschillende fabrieken opdracht
verstrekt, zonder dat men wist waar
toe het diende, tot het vervaardigen
van onderdeelen op ware grootte. In
het geheim werden deze in elkaar ge
zet en in een autocarrosserie gemon
teerd. Nu kon de proeftocht, waarbij
ook een groot fabrikant in auto's aan
wezig was, beginnen. Deze werd gehou
den in de omgeving van Zwolle. De fa
brikant verklaarde dat de machine ge
heel bedrijfsklaar en bedrijfszeker was.
Alles gebeurde weer onder strikte ge
heimhouding, terwijl de fabrikant be
langhebbende werd door verleende li-
Alle moderne comfort. Echt Roll, huiselijkheid.
Kamers met ontbijt f 4.en f 4.50. Kamers met badk. incl. ontbijt f 6.
Restaurant. Hedendaagsche prijzen
(Ingez. Med.J
centies. Octrooien in verschillende lan
den zijn reeds verleend.
De motor, aldus lezen we in de Mso
loopt zonder benzine, (wat een strop
voor den minister van financiën genoemd
mag worden daar deze een f 30.000.000
uit de benzine haalt), zonder water, zon
der afkoeling (immers de „motor" is
geen explosiemotor) ja zonder eenige
brandstof. Alleen een weinig olie voor
smering is noodig, maar het is reeds ze
ker dat als de motor per jaar dag en
nacht loopt, de onderhoudkosten niet
meer dan f 25 zullen bedragen. Het ver
schil tusschen een zwaren en lichten mo
tor is gering. Na een gebruik van 3
maanden moet er „iets" bijgevuld wor
den, maar de kosten daarvan zijn al heel
gering. Deze motor is veel lichter dan die
we tot nu toe kennen en het verschil ia
kracht zit hem niet in het verschil in cy-
linderinhoud. De krachten die opgewekt
kunnen worden zijn bijna ongelimiteer i.
Een en ander zou draaien op samenge
perste lucht.
Op dit moment zijn een paar motoren
in aanmaak die in enkele autobussen
zullen worden aangebracht.
Achter deze uitvinding zit reeds een
Ned, Kapitaal van f 13.000.000 en een
technisch bureau ontwierp reeds de tee-
keningen voor een fabriek. Het is de
bedoeling dat er een fabriek komt te
Wolvega waar alleen reeds 13000 men
schen emplooi zullen kunnen vinden.
Hiermede zou de werkloosheid in deze
buurt reeds zijn weggevaagd. Alleen
moet nog een grondonderzoek plaats
hebben of het terrein voldoende ge
schikt is. Op deze plaats zullen dan de
tractiemotoren en kleine vaste motoren
worden vervaardigd evenals de carosse-
rieën. De zware motoren zullen in ie
buurt van Amsterdam worden vervaar
digd, terwijl het ook de bedoeling is daar
een ijzergieterij op te richten.
Op de voorjaarsbeurs in Utrecht zal
het nieuwste snufje worden gedemon
streerd terwijl verder enkele groote
maatschappijen een motor in bruikleen
zullen krijgen om er mee vertrouwd te
geraken- Een demonstratietocht door
Europa volgt dan.
Tot zoover dit ietwat fantastisch lij
kende bericht.
Natuurlijk moet men een slag om den
arm houden bij zijn voorloopig oordeel:
zoo ongeveer alle wereldschokkende uit
vindingen zijn eerst naar het rijk der fan
tasie verwezen.
Echter kan wel dit ge?egd worden:
zooals het hier vermeld wordt, draagt
het bericht de kenmerken van buiten
gewoon groote onwaarschijnlijkheid in
zich.
Van tweeën één: öf de uitvinding is
eigenlijk gezegd heel wat anders dan
hier vermeld is, óf het is fantastische
onzin. Luchtmotoren zijn reeds bekend;
die lucht moet samengeperst worden, en
daarvoor is energie noodig. Waar haalt
de uitvinder die vandaan? Moeten er
overal langs de wegen cylinders met ge
comprimeerde lucht te koop zijn, in
plaats van benzine dan is de energie
bron slechts verschoven van de ruwe
olie of benzine in den automotor naar
die in de compressorpompen. En is dat
laatste niet noodigja, dat zit er
méér achter, en dan mogen we branden
van nieuwsgierigheid tot ons het naadje
van de kous verteld wordt!
Met het oog op gerezen moeilijkhe
den bij de uitvoering' van het Neder-
landsch-Duitsche clearingverdrag van
21 September j.l. heeft de Nederland
sche regeering gisteren gebruik gemaakt
van de haar verleende bevoegdheid, dit
verdrag met een termijn van 14 dagen
op te zeggen.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt
nog uit Berlijn dat het betalingsverkeer
tot 16 Nov., de dag van buitenwerking
treden van het clearingverdrag, op de
gewone wijze zal plaats vinden. Duitsch
land zal deviezen verstrekken tot de
helft van het bedrag dat voor de heele
maand November zou worden toege
staan.
DE NIEUWE SPELLING.
De Kamer van Koophandel te Utrecht
besloot ngaande 1 Jan. a-s. de nieuwe
spelling toe te passen
De Senaat van de Amslerdamsche Univ.
heeft de N. S. voor de administratie aan
vaard.
GEEN FASCISTISCHE CELLENBOUW
In de burgerwachten en den
landstorm.
In de memorie van antwoord op de
begrooting van binnenlandsche zaken
deelt de minister mede, dat de Burger
wachten en de Bijz. Vrijw. Landstorm
geheel gezuiverd zijn van „fascistische
elementen."
Bij een ingesteld onderzoek is niet
gebleken van pogingen tot cellenbouw
van de zijde van den N.S.B, De minister
is bereid in verband met hetgeen te
dien aanzien in het voorloopig verslag
wordt medegedeeld, ten deze nog een
speciaal onderzoek te doen instellen.
De regeering is niet voornemens de
totstandkoming eener wettelijke regeling
te bevorderen betreffende het toeken
nen van een schadeloosstelling aan le
den der Burgerwachten, indien deze bij
de handhaving van de openbare orde
een ongeval mochten krijgen. Ook zon
der dat aanspraak op schadeloosstelling
als bovenbedoeld, bij een bijzondere wet
is verzekerd, kan er op worden ver
trouwd, dat de regeering aan ten deze
bestaande gegronde verwachtingen zal
beantwoorden.
STEUNVERLEENING AAN DE
OESTERCULTUUR.
De minister van economische zaken
heeft ingesteld een commissie voor de
oestercultuur en de oesterhaudel. Daar
in zijn benoemd tot lid en voorzitter de
heer H. C. J. Gunning, burgemeester
van Ierseke en tot leden de heeren M.
van Harmeien Sr., Jan Mieras, J. C. v,
d. Burght Jr., Joz. de Koeyer, v. d. Vel
de en de heer W. van den Berge van
Bruinisse. Deze commissie zal a.s. Don
derdag worden geïnstalleerd, waarna de
prijzen en gewichten door den mini.ster
zullen worden vastgesteld. Dit zullen
denkelijk dezelfde zijn als die in de
laatste vergadering van Vebo vastge
steld. Ieder die 't Oesterbedrijf wenscht
uit te oefenen, hetzij als kweeker, het
zij als handelaar, moet erkend worden
als georganiseerde bij de groep oester-
bedrijf en zich onderwerpen aan alle
gestelde en nog te stellen regelen.
De commissie zal den minister advi-
seeren omtrent de prijzen en gewichten
der oesters. Wie zich daar niet aan
houdt of de zaak op eenigerlei slïnk-
sche wijze tracht, te ontduiken stelt zich
bloot aan een boete van f 10.000 en (of)
uitsluiting uit het oesterbedrijf, onge
acht eventueele strafrechterlijke ver
volging wegens valschheid in geschrifte.
Uitvoer van oesters zonder af te ge
ven plaatselijke vergunning wordt ver
boden.
Men denke hierover niet licht daar
den minister ten dienste staan een spe
ciaal corps van rechercheurs ter opspo
ring van knoeierijen en de rijksaccoun
tants het recht hebben bij iederen oes
terhandelaar een nauwkeurig onderzoek
in te stellen.
HET VERKEERSONGEVAL IN DE
ST. PIETERSTRAAT.
De aanrijding, die Donderdagmiddag
plaats had op den hoek van de St. Pie
terstraat en de Giststraat is gezien door
een juffrouw, die bij de komst der po
litie, juist was vertrokken. In het be
lang van het onderzoek brengen wij het
verzoek van de politie over of deze oog
getuige, wiens naam niet bekend is, zich
aan het politiebureau wil vervoegen of
althans haar adres daar bekend wil ma
ken.
De toestand van K„ die bij het ongelub
een hersenschudding op liep, was gis
teren naar omstandigheden bevredigend.
EEN TENTOONSTELLING VAN DE
JEUGDHERBERG-CENTRALE.
Woensdag a.s. zal te Middelburg een
jeugdherbergtentoonstelling worden ge
opend, welke een inzicht geeft van de
beteekenis, den omvang en de groei van
de Nederlandsche jeugdherbergcentrale.
Middelburg, 3-XI-'34. Vrijdag: hoog
ste luchttemperatuur 7.5 °C (46 °F);
laagste 4.7 °C (40 °F). Heden 9 h: 5.6
°C; 12 h: 6.3 °C. 1.5 mm regen. Hoogste
barometerstand te dezer stede, in het
afgeloopen etmaal: 769 mm; laagste 764
mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 770.6 mm
te Boedapest; laagste 743.5 mm te An-
danes.
Verwachting tot morgenavond:
Zwakke tot matige wind uit Z. rich
tingen, later toenemende bewolking,
aanvankelijk weinig of geen regen, iets
zachter.
Zon op: 7 h 00; onder: 16 h 27. Licht
op: 16 h 57. Maan op: 2 h 35; onder:
4 h 39.
Zondag 4 Nov. Zon op: 7 h 02; onder:
16 h 25. Licht op: 16 h 55. Maan op 3 h
49; onder: 14 h 51. N.M. 7 Nov.
Hoog- en Laagwater te Vlissingen.
Westkapelle is 28 min. en Dombang
23 min. vroeger; Veere is 38 min. later.
(S Springtij.)
November.
Za.
Zo.
Ma.
3
4
5
Hoogwater.
10.50 23.20
11,32 23.55
12.08
Laagwater
4.48 17.19
5.34 18.05
6.16 18.44
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge,
November.
Hootjwaic-.jLaagwater.
Za. 3 12.26 5.58 18.16
Zo. 4 0.55 13.15 6.43 19,03
Ma. 5 1.37 13.54 7.25 19.41
Middelburg.
(Ingez. Meid.) j
In het leven van de Nederlandsche
jeugd, neemt dit werk den laatsten tijd
een belangrijke plaats in. Voor de jeug
dige trekkers die te voet, per fiets, per
boot e.d. van plaats tot plaats reizen,
zijn de jeugdherbergen een goedkoops
en veilige overnachtüngsgelegenheicl.
Het instituut leert de jeugd eerbied voor
elkander te hebben en elkaar te helpen,
want de gasten zijn verplicht de hun
door de jeugdherbergouders opgelegde
werkzaamheden te verrichten en krach
tig mede te werken de goede sfeer in de
jeugdherbergen te bevorderen. Eigen
land en volk leert de jeugd waardeere*
en lief hebben.
Iedere bezoeker moet In het bezff
zijn van een zgn. trekkerskaart afgege
ven door de N. J. H. C, te Amsterdam.
Bij wangedrang kan deze kaart voor al
tijd worden ingetrokken.
Sinds de oprichting van de N.J.H.C.,
nu een vijftal jaren geleden, steeg het
aantal jeugdherbergen ieder jaar snel.
in 1930 waren er 22, 1932 43, 1933 59 en
in 1934 69. Het aantal trekkers nam
eveneens sterk toe en beliep dit jaar
over de 30.000 (1930 nog geen 10.000 en
in 1932 18.900). Daarnaast zijn honderd
tallen vereenigingen, gemeenten, scho
len, instituten enz. bij de N. J. H. C. in
geschreven, wier ledentallen of aange
sloten personen in de honderdduizen
den loopen. Vooral de scholen, zoowel
lagere, bijzondere en middelbare, maken
van de jeugdherbergen gebruik, hoewel
het aantal individueele trekkers natuur
lijk het grootst is. Het totaalcijfer der
overnachtingen dat in 1929 8500 be
droeg en in 1932 100.000, beliep in 1933
160.000.
In verhouding tot het aantal jongeren,
dat van de jeugdherbergen gebruik zou
kunnen maken, zijn deze cijfers betrek
kelijk klein. De N.J.H.C. stelt zich dan
ook ten doel het aantal trekkers groo-
ter te doen worden en nieuwe jeugdher
bergen te stichten. De tentoonstelling is
een van de middelen om de belangstel
ling hiervoor te trekken.
