m
DE VREEMDELING VAN
SILVERDALE
Dobbelmcmn
left Iter... man!
KRONIEK van den DAG.
STATEN-GENERAAL.
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBÜRGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CRT.) VAN DONDERDAG 18 OCTOBER 1934. No. 246.
Mensch en Maatschappij in
Nederland en Indië.
XVI.
II.
van-
Korte
k heb-
annen,
1.25,
le kw.
D.e moord te Marseille en de
positie van het Fransche kabi
net Domnergue staat stevig
Waarom Chéron heenging
Verkiezingslessen.
Be koningsmoord te Marseille heeft
indirect en zijns ondanks bewe
zen, dat het kabinet-Doumergue nog
vrij stevig in de schoenen staan. Regee
ringen zooals men die in Frankrijk had,
voordat Doumergue aan het bewind
kwam, zouden het geval zeer vermoè-
detijk niet overleefd hebben. Er is
thane echter maar één minister, die
va» binnenlandsche zaken, van 't too-
neel verdwenen in verband met den
rechts. De radicalen hebben de groot
ste verliezen geleden; in het geheel
hebben zij 40 zetels verloren, op de
669 die zij bezaten. Catastrophaal kan
men zulk een achteruitgang niet noe
men, maar het gebeurde wijst er wel
op, dat de strooming naar rechts onder
de Fransche kiezers toeneemt, en dat
de volgende Kamer zeer wel een
rechtsche meerderheid zou kunnen
hebben.
Daarbij komt dat het zoogenaamde
„roode eenheidsfront" van communisten
en socialisten ook tot de winstmakers
bij deze verkiezingen behoort. Het
heeft 18 zetels gewonnen, waarvan er
16 aan de communisten ten deel zijn
gevallen. Dit moet de Fransche kiezers
opschrikken. Het roode verbond blijkt,
dus vooral den communisten baat te
moord. Die verdwijning was logisch: de brengen. Over het algemeen zijn de
veiligheidsdienst ressorteert onder zijn Franschen echter zeer fel tegen de
departement. Sarraut had zich dus het
geval aan te trekken. Hij kon niet mi
nister blijven.
Naast Sarraut heeft ook, zooals men
gelezen heeft, de minister van justitie
Chéron, zijn biezen gepakt. Maar dit
stond niet direct met den moord in ver
band. Al weken lang werd er over Ché-
ron's aftreden gepraat, in verband met
het Stavisky-schandaal. De minister
heeft ten deze geen gelukkige hand ge
had- Van het onderzoek naar de des
sous van de affaire is practisch weinig
terecht gekomen. Bovendien liet Chéron
onlangs we hebben er melding van
gemaakt een vrij bedenkelijk rap
port publiceeren omtrent den dood van
den raadsheer Prince. Deze raadsheer
werd op 20 Februari j.l., eenigen tijd
-nadat de Stavisky-bom gebarsten
was dood op den spoorweg nabij
Dijon gevonden. Men dacht, dat hij
daar in verband met het schandaal was
vermoord. Het rapport nu, dat Chéron
liet publiceeren zinspeelde sterk op de
mogelijkheid van zelfmoord. De raads
heer Prince had een dubbel leven ge
leid: publieke vrouwen en zoo. Ten
slotte in financieele moeilijkheden ge
raakt, zou hij zich van kant gemaakt
hebben. Deze theorie steunde grooten-
deeïs op verklaringen van lichte
kooien en was dus niet zonder meer te
aanvaarden. Dat de minister haar des
ondanks aan de openbaarheid prijs gat,
zette in breede kringen van het Fran
sche volk kwaad bloed. En ook' bij som
mige ministers, maarschalk Pétain, dec
minister van oorlog vooraan. De con
troverse tusschen Chéron en Pétain
nam de laatste weken voortdurend toe.
Het moet tenslotte zoo hoog gelooperi
zijn, dai Pétain dreigde 'te zullen af
treden, indien Chéron niet vrijwillig
ging. Met den maarschalk zouden echter
verscheiden andere ministers het bijltje
er bij neer hebben gelegd en dan was
er een volledige kabinetscrisis ont
staan. Dat diende in elk geval voorko
men te worden. Doumergue moet er
ten laatste in geslaagd zijn Chéron de
noodzaak van zijn verdwijning bij te
brengen. Het rumoer rond den aanslag
tè Marseille bood een geschikte gele
genheid, om de zaak niet al te veel in
't oog te doen loopen. Chéron ging en
het gerucht van zijn gang werd weg
gespoeld in het veel luider gerucht van
den Koningsmoord.
Zooals gemeld, is hij opgevolgd Hoor
senator Lémery, die tot de linkerzijde
behoort. Hij staat echter geheel op den
rechtervleugel daarvan, en neemt een
tamelijk onafhankelijke positie in. De
rechterzijde schijnt met zijn benoeming
dan ook meer ingenomen te zijn dan
links. In de gegeven omstandigheden
kan dat een voordeel zijn. De uitslag
van de verkiezingen voor de provin
ciale raden, waarvan Zondag j.l. de her
stemmingen gehouden zijn, toonen over
het algemeen een verschuiving naar
communisten gekant, en na de les die
zij Zondag hebben gekregen, zullen de
kiezers de socialistische partij, die den
vooruitgang van de communisten im
mers mogelijk heeft gemaakt, met groot
wantrouwen beschouwen. Indien de
socialisten het verbond met Moskou in
stand houden, dan kunnen zij er op re
kenen, dat de verschuiving naar rechts
in het Fransche kiezerscorps), welke
zich Zondag demonstreerde, bij een
volgende gelegenheid met grooter
kracht zal voortgaan.
ioer,
door H. BINDLOSS.
62).
't Felst brandde "t buiten de omge-
ploegde^ strook. Een muur van lekken
de, vurige vlammen, die langzaam maar
zeker hun kant uitkwam, een gordijn
van rook, dat de paarden onrustig en
angstig maakte. Maar al had die roode
vuurgloed iets onheilspellends en be
angstigends, door de beschermende om
geploegde strook was hij van geen be
lang. Erger was 't dat het gras ook bin
nen den verdedigings-cirkel vlam gevat
had. Alls het den mannen niet mocht
lukken om dezen brand te stuiten, zou
het een onmogelijkheid zijn om het huis
met stallen en graanschuren, met rij
naast rij van kostbare machines en zijn
drie groote hooibergen, te redden. Juist
toen hun enthousiasme door gebrek aan
een flinke leiding dreigde te verloopen,
hoorden ze de stem van Witham, rustig
en duidelijk boven het knetteren van
het vuur uit.
„Een paar van jullie met de rijpaar
den naar het wilgenboschje en ze daar
vastbinden. De rest naar de stallen en
de werkpaarden eruit halen. De ploegen
staan bij de omheining: het eerste span
aan den eersten ploeg en zoo voort
gaan. Dan naast elkaar op tweehonderd
Een herinnering aan de commu
nistische onlusten in Indië in
1926 en 1927 Voorbereiding
en organisatie niet volmaakt
De gebeurtenissen te Bata
via en in Bantam De com
munistische terreur in de Pa-
dangsche Ommelanden.
Aan de voorbereiding en organisatie
van de communistische onlusten heeft
er heel wat ontbroken, hetgeen een ge
luk voor ons Gezag in Indië te noemen
is. Organisatietalent moet men over het
algemeen niet bij de inheemsche bevol
king van den Indischen Archipel zoe
ken- Ondanks de gebrekkige middelen,
waarover de leiding beschikte, heeft
men de autoriteiten toch nog weten te
verrassen. De overheid wist, dat er iets
op til wa,s, zelfs dat onlusten te ver
wachten waren, doch omtrent het tijd
stip had zij geen zekerheid. Dit kwam,
doordat de datum voor het uitbreken
van den opstand telkens verschoven
werd. Bovendien heerschte er oneenig
heid onder de communistische leiders
Het hoofdbestuur der C.P. te Batav
aarzelde tot den opstand over te gaan
waarop een comité voor de revolutie het
hoofdbestuur de leiding uit handen nam.
Dit revolutiecomité wendde zich tot de
sectieleiders, die voor het meerendeei
weigerden, in te gaan op de bevelen van
b'i com'ié, omdat ze niet van het Hl.
uitgingen. Op hun beurt weigerden de
onderseck'eleiders de instructies van het
revolutiecomité op te volgen zonder
overleg met de sectieleiders. Dit gaf
groote verwarring, waarvan de auLori
teiten profijt konden trekken.
Het uitbreken van den opstand te
Batavia en in Bantam in den nacht van
12 op 13 November 1926 leidde tol de
arrestatie van een aantal leiders op Su
matra's -Westkust, waardoor een lom
barsten van het verzet in dat gewest
op dat moment voorkomen werd.
Hoe geschiedde nu de overbrenging
meter van den brand beginnen te ploe
gen,"
Alles ging nu ordelijk, zonder eeni-
ge verwarring; op een wenk van Wit
ham ging Dane met hem mee naar de
omheining, waar de daglooners al met
de twee grootste machines bezig, waren.
„Hoe het in Godsnaam mogelijk ge
weest is, dat dat vuur binnen den cir
kel heeft kunnen komen maar dat
is van later zorg. Neem jij de groote
scheurmachine, er is kracht voor noo-
dig, om die ploegschaar erin te houden,
en kom zoo dicht mogelijk achter me
aan."
Elk met een man voor het eerste span
uit en Dane en Witham in een ge
spannen houding, om eiken schok te
kunnen weerstaan, op den hoogen bok,
begonnen de beide groote machines zich
met een krakend en knappend vaneen
scheuren van den taaien verdroogden
bodem in bewegng te stellen. En de
man èn de leidsels waren noodig, toen
de zwarte rook opeens neersloeg, maar
het volgend oogenblik joeg de lichte
nachtwind hem weer dwarrelend uijeen
en schoot een vurige tong lekkend om
hoog; na den bedwelmenden rook kwa
men de lichtgloed en de plotselinge hit
te als een scbok; de paarden schrokWbn
terug en ondanks alle pogingen van
Witham reed zijn machine met een smak
en een gekletter van metaal tegen die
van Dane op. Wild van angst weken
de paarden naar terzijde uit, waardoor
de scharen uit de drie-voudige voor ge
van da instructie, voor het uitbreken van
den opstand? Natuurlijk niet per tele
foon, telegraaf of per post. En ook niei
door de leiders van het opstandscomité
of andere bekende figuren uit de C.P
wier gangen door de politie nauwKeu
rig werden nagegaan- Op Java werd het'
contact met de verschillende secties
meestal onderhouden door tusschen-
komst van spoorbeambten, aangesloten
bij de C.P., die het bevel voor den op
stand schriftelijk overbrachten. Op som
mige plaatsen zijn briefjes met de in
structie voor den opstand in handen der
autoriteiten gevallen. Onmiddellijk volg
de de arrestatie der vooraanstaande
plaatselijke leiders, waardoor een uit
barsting voorgekomen werd.
De Ie ders op Sumatra's Westkust on
derhielden het contact met het H.B. en
het opstandscomité te Batavia door tus-
schenkomst van vruchtenverkoopers,
die als dekpassagier op de paketbooten
tusschen Padang en Java meevoeren.
De voornaamste gebeurtenissen, die
zich in den nacht van 12 op 13 Nov. 1926
te Batavia afspeelde, zuilen wij in het
kort memoreeren.
Een bende van ongeveer 200 commu
nisten trok naar het centrum van de stad,
waar zij op 2 inlandsche poiitieagenten
stuitte. Een ervan vluchtte, de ander
werd vermoord. Kort na middernacht
deed een bende van circa 60 man een
aanval op de gevangenis op Glodok, die
door de op wacht staande milita'ren
werd afgeslagen.
Een andere groep drong het telefoon
kantoor te Batavia binnen, overmande
de dienstdoende beambten en verbrak
de telefoonverbindingen. De bende hield
het gebouw den geheelen nacht bezet,
dat tegen den morgen door de militairen
werd hernomen.
Ernstiger bleek de toestand in het ge
west Bantam, hoewel 't daar ook niet
tot een volledigen volksopstand is ge
komen-
Te Menes werd dien nacht de Euro-
peesche onderopzichter der Staatsspoor
Benjamins door de communistische op
standelingen vermoord. Typeerend voor
de mentaliteit der opstandelingen was,
dal zij Benjamins dwongen Mohamme
daan te worden. Benjamins zwichtte voor
de overmacht, doch zijn leven heeft hij
er niet door kunnen redden.
Ook op andere plaatsen in dit gewest
zijn eenige nlandsche ambtenaren ver
moord.
Het heeft enkele dagen geduurd, al
vorens de militaire macht het verzet in
Bantam volledig neergeslagen had.
In andere streken van Java, behalve
in enkele plaatsen in Preanger en in
Soerakaria, is '.s dank zij het tijdig in
grijpen van de autoriteiten en politie,
niet tot ernstige ongeregeldheden geko
men.
Het tijdstip voor het uitbreken van den
opstand te Padang, de hoofdplaats van
Sumatra's Westkust, en omstreken was
vastgesteld op 16 Nov. 1926. Dit bleek
bij de arrestatie van een der communis
tische leiders uit Padang Pandjang, die
in den avond van 14 November aan d?
grens der gemeente door een militaire
patrouille werd aangehouden- De man
die per auto op weg was naar Padang,
had belangrijke documenten bij zich, be
nevens een aantal revolvers. De docu
menten bevatten o.m, een lijst met de
namen van Europeesche overheidsper
sonen, die vermoord moesten worden.
De communist'sche terreur jegens de
inheemsche volking van de ommelanden
van Padang nam met den dag in kracht
en brutaliteit toe. Bijna eiken nacht
werden door communistische benden
rampokpariijen (inbraak met geweld) op
de Iweerlooze bevolking gehouden, en
het aantal moorden op dorpshoofden
steeg onrustbarend.
rukt werden; het volgend oogenblik
vochten de schichtige dieren met den
man om de heerschappij. Half gesmoord
berispingen en verwenschingen, het
kletteren van strengen en kettingen
en een dof radeloos stampen vermeng
de zich met het beangstigend aanzwel
lende loeien van de vlammen; want,
terwijl man en dier, naar adem snak
kend, met zweet en schuim bedekt om
de overwinning vochten, was het vuur
sluipend naderbij gekomen, zoodat de
hitte nu bijna ondragelijk was. Maar
eindelijk won de man het, en toen de
groote machine zich weer in beweging
zette, keerde Maud Barrington, die
half bevreesd, maar nog meer verrukt
door het ongewone schouwspel, had
staan toekijken, zich met opgewonden
klinsterende oogen tot de vrouw naast
haar:
„Oh.... schitterend", zeide ze, „wat
een mannen, wat een prachtmannen!"
[Haar metgezellin rilde even. „Ja,
misschien wel, maar ik wou toch, dat
het voorbij was- Je zou wel anders pra-
ten, kind, als een van die mannen, j
daar voor die paarden je echtgenoot
was."' j
Verbaasd over dit nieuwe gezichts
punt, keek Maud een oogenblik voor
zich: maar voor dat ze kon antwoor-l
den, zag ze met een schok van schrik]
door een even ver-ijlen van den rook
den rooden vuurgloed, vlak bij het
span. Maar het volgende oogenblik
sloeg de wind den rook weer neer;
De aanslagen op deze dorpshoofden
werden meestal 's avonds gepleegd, wan
neer zij zich in het schijnsel van het
lamplicht in de deuropening of in de
voorgalerij van hun woning vertoonden.
Vanat den publieken weg schoot men ze
dan neer.
Wie zich tegen een rampokpartij wil
de beschermen, moest zich een lidmaat-
schapkaart van de Barisan Merah (Rood
leger), een onderdeel van de C.P,, aan
schaffen.
Duizenden van deze kaartjes zijn on
der de« bevolking van die streek aan den
man gebracht. Heel wat geld vloeide
zoodoende in de kas van de C.P-, waar^
van de leiders goede sier maakten.
Toen aan de terreur van de commu
nistische misdadigers door de militaire
macht een einde was gemaakt, werden
vele van deze kaartjes bij de civiele en
militaire overheden ingeleverd,
Twee figuren hebben bij de commu
nistische actie in deze streken een groo
te rol gespeeld, Gandjil en si Patai.
Gandjil, een beroepsmisdadiger, die we
gens zijn wreedheid door de bevolking
zeer gevreesd was, heeft verscheidene
moorden gepleegd of door zijn bende
laten plegen- Evenmin als si Patai, die
heel wat ouder was, kon hij tot de over
tuigde communisten gerekend worden
Werd Gandjil door z'n misdadige natuur
tot deze beweging gedreven, si Patai
sloot zich erbij aan uit haat jegens het
Nederlandsch gezag. Hij was echter een
heel wat hoogerstaand mensch da-i
Gandjil. Vrijwel zeker is 't, dat door hem
Emmer een moord gepleegd is. Hij werd
door de bevolking van de ommelanden
van Padang met groote eerbied behan
deld. Toen hij in Februari 1927 door een
militaire patrouille in het oerwoud van
het Barisan gebergte, waarheen hij met
een zijner „adjudanten" was gevlucht,
werd opgespoord en doodgeschoten, en
z'n lijk naar Padang werd overgebracht,
heeft men z'n stoffelijk overschot, zoo
als gebruikelijk is, niet aan de familie
afgestaan, doch op een onbekende plaats
begraven, om te voorkomen, dat de be
volking z'n graf als een heilig graf zou
gaan vereeren.
Gandjil, die, nadat door de militaire
macht aan de terreur een einde was ge
maakt en vrijwel alle leiders en onder-
leiders van het roode leger waren ge
arresteerd of doodgeschoten, geen uit
weg meer wist, heeft zich zonder eenigen
tegenstand laten arresteeren.
Hij werd door den Landraad, de in
landsche rechtbank, te Padang, wegenc
moord, meermalen gepleegd, ter doon
veroordeeld en in .1928 in de gevangenis
aldaar opgehangen.
Kenmerkend voor de communistische
actie in de omstreken van Padang is, dat
ze vrijwel beperkt is gebleven tot een
terreur tegenover de inlandsche hoofden
en de eigen bevolking.
Slechts eenmaal is 't tot een betrek
kelijk flinke verzetspoging gekomen n-i..
in den nacht van 9 op 10 Jan. 1927, toen
een bende van circa 300 man, waarbij
zich vermoedelijk ook Gandjil en si Pa
tai bevonden, een aanval deed op de
woning van het onderdistrictshoofd van
Pasar Ambatjang, 7 km van Padang ge
legen, waarbij gebruik werd gemaakt van
bommen, zeer primitieve apparaten, die
de eigenaardigheid vertoonden, dat ze
op 't gewenschte moment niet ontplof
ten. De aanval werd door de militairen,
die het huis bewaakten, afgeslagen.
Heel wat van die bommen zijn later
door de militairen en politie in beslag
genomen, o.a- in de woningen van som
mige Europeanen te Padang, waar ze
door inlandsche bedienden, die aange
sloten waren bij de Com. Partij, waren
verstopt.
J. K. Mes«.
IBIS SHAG - LICHTE PIJPTABAK
Rookt Dobbelmann's Tabaken eéén andere!
(Ingez. Med.)
(Ingez. Med.)
snakkende naar adem trok ze de vrouw
mee, achteruit. De machines bleven
echter voortgaan en ofschoon de man
nen het naderhand niet begrijpen kon
den, hoe ze de kracht van de angstig-
rukkende koppen hadden kunnen weer
staan, kwamen ze na een minuut of vijf
met de woeste onhandelbare dieren
aan den anderen kant van den rook te
voorschijn. Maar juist toen de machines
met andere mannen vóór de paarden
zouden omkeeren, zag Witham Dane
als het middelpunt van een vechtende
en steigerende groep menschen en die
ren. Met een wenk aan een paar man
nen sprong hij van zijn hooge zitplaats
naar beneden.
„Als je geen haak of ijzers kunt vin
den, snijd dan de strengen door",
schreeuwde hij hem toe. „De ploeg ver
brandt niet en de duivels zijn nu toch
onhandelbaar. Over deze voor komt
het vuur heen, we moeten verderop
aan den gang."
Een oogenblik later renden de vier
dieren, gek van angst, met de loshan
gende einden van hun afgesneden tuig,
bonkend tegen de pooten en flanken,
dwars de prairie over; een van de
mannen, die een hevigen trap gekregen
had, werd doodsbleek en hijgend naar
adem door zijn kameraden een eind
achteruit gebracht en het vuur, dat den
opgeworpen rand klei bereikt had,
wachte even, alsof 't besluiteloos was,
wat te doen en sprong toen, voorafge
gaan door een regen van vonken, op
BESCHERMING VAN
SCHOOLKINDEREN TEGEN T. B. C.
Bij de voortgezette behandeling van 't
wetsontwerp, houdende voorzieningen
tot bescherming van leerlingen tegen de
gevolgen van t. b. c. van leerkrachten
etc. heeft de Tweede Kamer gisteren
met 57 tegen 21 stemmen een amende
ment van mevr. De V r i e sB ruins
(s.d.) verworpen. Het voorschrift, dat
binnen een door den minist e r
te bepalen term ij n alle onder
wijskrachten enz., die onder de wet val
len, moeten zijn gekeurd, had zij willen
vervangen door het nauwkeuriger voor
schrift van zoodanige keuring binnen
twee jaar. Minister Marchant had
„geen behoefte aan de zekerheid, die
i liet amendement hem wilde geven",
waarna de verwerping met bovenge
noemde stemmenverhouding volgde.
Voor het amendement stemden alle so
ciaal-democraten, mitsgaders de heeren
De Visser (comm.) en Arts (r.k. volks
partij).
Besloten werd de eindstemming over
het wetsontwerp hedenmiddag te doen
plaats hebben. Aan het resultaat daar-t
van (men raadplege de rubriek laatste'
berichten) valt niet te twijfelen. Het
wetsontwerp zal met een zeer groote
meerderheid worden aangenomen. En
dat valt o.i. toe te juichen.
Tegenover besmetting door leerkrach
ten te Ee, op Terschelling en te Emmer-
Compascuum (gevallen, waarop het wets
ontwerp doelt) stonden den jongsten tijd
tuberculeuze massa-infecties door mede
leerlingen van het Bisschoppelijk Col
lege te Roermond en aan een school te
Ambt-Hardenberg. Welbeschouwd zou
dus evenzeer de bescherming van de
leerlingen tegen elkander als tegen hun
verscheidene plaatsen over de bescher
mende strook heen.
„Ik zal die jongen daar even aflos
sen", zeide Dane. „De kerel kan die
zware scheur-machine onmogelijk recht
houden."
Geen twee minuten later trok hij den
jongen man, die doodmoe van de onge
wone inspanning was, van de hooge
zitplaats af; het resultaat was een drei
gend opgeheven arm en een woedend
hoewel amechtig protest.
„Ik heb er met Stapleton om gevoch
ten. Kom er af, ellendige kerel die je
bent. "t Is mijn recht."
Terwijl hij een van de daglooners
uit Ontario wenkte, om het bij-de-
handsche paard bij den teugel te nemen,
knikte Dane hem goedkeurend lachend
toe.
„Je bent een flinke kerel en je hebt
gedaan wat je kon", zeide hij gemoe
delijk. „Maar als je begint met volwas
sen mannen in den weg te loopen, sla
ik je een paar blauwe oogen."
Meteen reed hij weg, Witham voor
bij, die met twee nieuwe spannen be
zig was; door een uiterste krachtinspan
ning wist hij heen en terug klaar te
krijgen, voordat het vuur, dat de eerste
verdedigingslinie gepasseerd was, te
dichtbij gekomen was om doorwerken
onmopeliik te maken. Maar toen sloeg
de grijs-bruine rook weer neer en op
hetzelfde oogenblik zakte een van zijn
paarden in zijn knieën door.
(Wordt vervolgd.J
