GEMEENTERAAD VAN MIDDELBURG. L 4 DE WOORDAFLEIDING VAN DE PLAATSNAAM WALCHEREN*) m rj» directeur van de Ned, Spoorwegen en de heer J, Noest, hoofd-vertegenwoor- diger der mpij. Zeeland te Londen. Vergadering van Woensdag 3 Octo ber te 2 uur. Voorzitter de burgemeester, de heer M. Fernhout. Afwezig de heer Cornelisse wegens ziekte. De VOORZITTER hield vervolgens de volgende rede: Mevrouw! Mijne Heeren! Ik open deze vergadering. De eerste in het nieuwe zittingsjaar, tevens het laatste van den in 1931 gekozen Raad. We staan dus voor de laatste ronde. Tijdens den loop daarvan zal over de samenstelling van deze vergadering op nieuw moeten worden beslist. Eene gebeurtenis, die ik voor ver- kiezingsstormen in mijn beschut ambt beveiligd! met stoïcynsche kalmte zou kunnen tegemoet zien, indien mijn meeleven in het lot van de leden van den Raad, wier doen en laten in den electoralen smeltkroes zullen worden gebracht, niet zoo groot ware, als het nu eenmaal is. Beoordeeld zullen worden uw hande len en spreken. En van dit laatste be halve de inhoud, misschien óók wel de duur! Men zal niet mogen zeggen, dat de duur der vergaderingen en de lengte der vertoogen, alle perken te buiten gaan. De Raad bestaat nu eenmaal niet zon der meer uit fracties, maar uit leden, die ieder voor zich persoonlijke verant woordelijkheid dragen. Dat deze 17 leden, gerubriceerd, te samen niet minder dan 7 verschillende eenheden vormen, 6 politieke en 1 die, laat ik zeggen, liever geacht wordt eene economische eenheid te zijn, dan eene politieke, zal bij de beoordeeling van 's Raads geste op dit punt niet uit het oog mogen worden verloren. Het maakt alleszins verklaarbaar, dat er over eenzelfde onderwerp, nogal eens tal van spekers het woord voeren. Dat raadsleden zich ernstig en gede tailleerd voorbereiden op de te behan delen zaken, dient hen als verdienste te worden aangerekend en stellig hebben de ingezetenen eener- en B. en W. ander zijds, deze toewijding en de „sprekende bewijzen" daarvan, te waardeeren in ste de van te laken. Gelijk Uw Voorzitter, die op sommiger vaardigheid in het verwerken van gege vens en cijfers, jaloersch is, den Raad daarvoor de hulde wenscht te brengen, die hem toekomt. Maar bij dit alles is toch de vraag al leszins gewettigd of er niet nog een en ander te verbeteren valt. Met name, of fracties van grootere ge talsterkte niet goed zouden doen, te stre ven naar meer concentratie in het benut ten van de spreekgelegenheid. Het komt voor dat deze of gene groo tere fractie bij een en hetzelfde punt, wel eens meer mannen in het vuur brengt dan, gerekend naar de belang rijkheid van de zaak, noodig is. Gevolg daarvan wordt dan zoo licht, dat de betrokken wethouder of, is hij bij de debatten rechtstreeks betrok ken, de voorzitter, door raadsleden in hun val naar de diepe dalen der wijd- loopigheid, worden meegesleurd. Ook wordt er, gerekend naar de kost baarheid van den tijd en de kostbaar heid van het wereldkundig maken der debatten, wel eens langer gesproken en gedebatteerd, dan noodzakelijk en eigen lijk geoorloofd is. Niet geoorloofd, want al zou de Voor zitter verplicht zijn, desgevraagd èlk raadslid over èlk onderwerp het woord te verleenen, wij hebben den plicht, zuinig te zijn met den tijd. Veronachtzaming van dien plicht wordt in onze dagen vlug en gemakke lijk geweten aan de bestaande orde der dingen, aan welke ook dit euvel dan in- haerent wordt verklaard. Tot weerlegging van dit verwijt en van deze conclusie, zullen wij allen bereid zijn. Weerleggen we die met daden en zoe ken we ons te bepalen tot de groote lijn. Zooveel vragen van technischen, van formeelen, van informatorischen aard, kunnen zonder eenig bezwaar, om niet te zeggen, veel beter, in Commissies of althans buiten de Raadszaal, aan leden van het College worden gesteld. Zooveel wenken en wenschen kunnen niet zelden op meer vruchtbare wijze in persoonlijke bespreking worden geuit. We zijn hier immers bijeen om zaken te doen. De keuken staat voor de raadsleden immer open! Tot het maken van deze enkele op merkingen heb ik mij gerechtigd en ge roepen geacht. De noodige verbetering waarnaar we toch staan moeten, zag ik het liefst bij wijze van gentleman's agreement, be reikt. Ik veroorloof me daarom een ernstig beroep te doen op 's Raads zelftucht, 1. Notulen vergadering 25 Juli 1934. Onveranderd goedgekeurd. 2. Ingekomen stukken. Onder de mededeelingen was, die in zake de invoering der spelling-Marchant bij het openbaar onderwijs. De heer MONDEEL juichte dit toe, maar meende, dat men nu ook verder moet gaan n.l. tot de gemeentelijke huis houding. Spr. sprak vervolgens de beste wen schen uit voor het herstel van den heer Cornelisse. (Applaus.) Ten aanzien van de opmerkingen van den heer Mondeel, merkte de VOORZ. verder op, dat ook de centrale regee- "ring nog niet is overgegaan tot invoe ring van de nieuwe spelling ten aanzien van haar stukken. De heer MONDEEL vroeg of alle le den van B. en W. van dezelfde meening zijn. De VOORZ. zeide, dat het de strek king is van de besprekingen van het col lege van B. en W. De heer PAUL zeide, dat het bij de P. T. T. toch geoorloofd is de nieuwe spelling te gebruiken. De VOORZITTER zeide, dat B. en W. de zaak nader zullen bezien. Inzake de correspondentie over arbeid in contraprestatie meende de heer HEEMSKERK dat men wat duidelijker had moeten toelichten waarom men de bepaalde punten naar voren bracht. De VOORZITTER zeide, dat aan den brief is voorafgegaan bespreking van de punten op het departement door den be trokken wethouder. De heer HEEMSKERK dankte voor die inlichting omdat het nu duidelijker geworden is. De heer v. d. FELTZ had het gevoel dat men te ver gaat, en niet zoo voort moet gaan. Het betreft hier iemand, die werkt voor iets, waar hij feitelijk niet voldoende voor voelt. Het was beter, dat deze kwestie wordt behandeld door eene commissie uit den Raad met den wethouder als voorzitter. Wat is noodig om demoraliseering van de betrokkenen te voorkomen? Spr. wil eene commissie benoemd zien. De heer ONDERDDIJK zette uiteen dat hij de zaak objectief heeft behan deld. Spr. is geen tegenstander van contraprestatie als het goed wordt toegepast. door t Dr. P. L. TACK, Van de Hoge Hil te Domburg of de blanke duinen te Valkenisse heeft men in de nazomer een schitterend mooi ge zicht op Walcheren. Het eiland ligt daar voor ons uitgestrekt als een reusachtige Neurenbergse speeldoos, met het rijk geschakeerd tapijt van zijn vakjes wei den en velden, zijn laag gestulpte huis jes met hun rood pannendak en wit en groen geverfde luiken, zijn kleine kerk- dorpjes met hun karolingische straat- of komvorm, opduikend langs de grillige kronkelwegen, 'zijn verspreide hoeven, met hun zwaar overhangende rieten be dekking, hun lang zadeldak, verscholen achter de groene kruinen van hoog en weelderig geboomte. De ineengedrongen knotwilgen langs de sloten en sprinken met hun uitwaaiende groene pruiken lij De hier volgende feuilletons zijn 'n samenvatting van de voordracht, door den schrijver over djt onderwerp in de gewone vergadering van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen op Woensdag 3 October 1934 gehouden. Uiteraard hebben wij het geschrevene gelaten in de door dr. Tack gebezigde spelling-1934. Red. ken wel dwergboompjes uit 'n bouwdoos door een speelse kinderhand daar ach teloos neergezet. Ginder rijst indrukwek kend het gevaarte van de kerk van Vere, Idaar tekenen Domburgs bossen zich donker af tegen het pastelblauwe uitspansel, en rijzig, als een machtige fontein, druipend van glinsterende licht- parels, schiet de Lange Jan ten hemel, en beheerst geheel het landschap. Enig mooi is dit! Onze ogen kunnen zich niet genoeg aan die weelde verzadigen, zo mooi is het! Zou een schilder het ooit zo fijn kunnen penselen? Natuur gaat toch boven de kunst! Aarzelend herkennen wij al de dorp jes, waarvan de grijze kerktoren zo vriendelijk boven de groene tuilen van het omringende geboomte uitsteekt: St. Laurens, Meliskerke, Bottinge,, Grijps- kerke, Oostkappel! Wat zouden de na men van al die plaatsjes wel betekenen? Met schalkse humor zou een man uit het volk kunnen antwoorden: Meneer, ik zal het u eens gauw zeggen: die van „Vlissingen lusten er graag eentje, want zij dragen een fles in hun wapen; te „Biggekerke" houden ze kerk voor de biggen in 't jaar één, als de uilen pre diken; te „Aagtekerke" wonen de nieuwsgierige Aagjes; te „Gapinge" de gapers, en wanneer ze langs voren uit- gegaapt zijn, beginnen ze terug van ach teren; „Vere" heeft veel van zijn plui men of veren moeten laten, die van „Domburg hebben helaas ook het bus kruit niet uitgevonden; in „Arnemui- den" of „Erremuën" is armoe troef; die Hij was er tegen om het te doen bij onderhoudswerk. Het gaat er om de menschen, die wei nig trekken iets meer te geven. Maar met het departement is spre ker het eens, dat moet voorkomen worden, dat men onderhoudswerken in contraprestatie uitvoert, Spr, heeft 'n lijst besproken op het departement, en toen heeft men 4 werken geschrapt. Van de andere is een schrijven inge zonden en toen kwam het antwoord, dat nog een groot deel als onderhoud is aangewezen en de rest beter in ge wone werkverschaffing kan worden uit gevoerd. Als er gelegenheid is, zal spr. er ze ker meer over pralen maar hij heeft den indruk dat men op het departement ook vrij cytiisch tegenover contrapresta tie staat en de antirev. wethouder van Bodegraven is ook tegen de contra prestatie. Spr. is democraat en zal doen, waartoe de raad besluit. De heer HARTHOORN vroeg naar 't maken van gaskelders en naar het werk in Gouda. De heer ONDERDIJK vernam op het departement, dat het werk te Gouda niets met contraprestatie te maken heeft. Wat de gaskelders betreft daar van is niet gesproken. De VOORZ. zeide, dat de wethouder dit laatste nimmer heeft kunnen doen zonder B. en W. en den Raad te kennen. De heer HARTHOORN zeide, dat het onderwerp toch genoemd is, in de be trokken vergadering met de raadsleden. De VOORZ.: Maar niet om het in Den Haag te brengen. De heer ONDERDIJK noemde nog te genstanders van contra-prestatie, geen S.D.A.P.-ers. De heer VAN DER FELTZ bleef er bij, dat een commissie in het leven moet worden geroepen. De VOORZ. zeide, dat het hier geen kwestie van den wethouder alleen, maar van heel het college van B. en W. geldt. B. en W. zullen ter zake zeker nadere besprekingen houden en overleg ple gen met het departement. Binnenkort komt de kwestie wel aan de orde. De heer ONDERDIJK ontkende, dat de raad 'n besluit inzake de contra prestatie heeft genomen, alleen is het besproken in een besloten vergadering en B. en W. hebben alle 14 genoemde objecten door gezonden. De mededeeling werd voor kennisge ving aangenomen. In handen van B. en W. is gesteld een verzoek om pachtvermindering van gronden aan den Kleverskerkschen weg. 3. Erfpachts-uitgifte gemeente-grond Lange Gortstraat. B. en W. stelden voor 60 m2 grond achter de Gortstraat opnieuw in erf pacht te geven aan P. Louisse, doch voor 20 in plaats van 10 cent per m2. Aldus besloten z.h.s. 4. Vergoeding voor het afmaken zwer vende dieren. B. en W. stellen voor opnieuw f 25 per jaar toe te kennen aan de afd. Zee land de Nederlandsche vereeniging tot bescherming van dieren, doch niet meer als „subsidie", doch als .vergoeding".. Aldus besloten z.h.s. 5. Goedkeuring rekening 1933 en sup- pletoire begrooting 1933 Gods huizen. B. en W. stelden voor de rekening 1933, aanwijzend een door de gemeente te dragen tekort van 34775, en de sup- pletoire begrooting der Godshuizen, goed te keuren. De heer HEEMSKERK meende dat de voeding minder moet geweest zijn. De tractementen zijn 214 pet. meer geweest en de storting 7 pet. meer. Waarom is er een extra aflossing op de ziekenauto; is dit omdat er vroeger te weinig is afgeschreven? Er is een rekenfout en wel inzake het van Grijpskerke hebben lange vingers en die van „Kleverskerke" zijn gierig, want alles blijft aan hun vingers kleven ze zijn van „Kleef"! Het vraagstuk is echter niet zo ge makkelijk. Bij het onderzoek naar de oorsprong dezer plaatsnamen komt er verbazend veel kijken! Er is een histo rische kant aan: het opsporen, tot in de oudste tijden, van de verschillende schrijfwijzen; en een taalkundige: het zoeken naar de juiste betekenis, waar bij men, hoe geleerd en voorzichtig men ook weze, zo dikwijls een dwaalspoor inslaat. Het is 'n tijdrovende, maar boei ende studie, en alleen hij, die er zich met liefde in verdiept, en niets maar ook niet het kleinste verwaarloost, vindt de sleutel van het geheim, dat deze plaatsnamen omhult. Alvorens met het onderzoek naar de betekenis van de naam „Walchereri" te beginnen, moet noodzakelijk een woord over de Oudgermaanse persoonsnamen voorafgaan. Deze zijn tweeledig: Hildebond (stout moedig in de strijd), Hugebert (schitte rend door verstand), Hildemar (beroemd door strijd), Everhard (sterk als een ever), Adelbert (schitterend door ge boorte), Sigibrant (zegezwaard), Hilde- brand (strijdzwaard); ofwel werden zij, in het gemeenzaam gebruik, verkort tot een enkel lid. Bij deze verkorting be perkte men zich tot een van beide ele menten, gewoonlijk het eerste: Dolf (Rudolf), Coppe (Jacob), Wive (Heil- wif), Bele (Mabelia), maar Koen (Koen- radium, waarmede het bestuur blijkbaar niet gelukkig is, er is te weinig afge schreven en cok de accountant heeft het niet gezien. Mevr. WEIJL lichtte toe, dat dit reeds nader is uiteen gezet. De VOORZITTER zeide, da! er zeker reden is om nadere inlichtingen te vra- gen. De heer MONDEEL achtte het ge- wenscht in deze het verificatiebureau van de vereenigingen van Nederland sche gemeenten te raadplegen. De VOORZ. zeide dat me een nader onderhoud met het bestuur der Gods huizen zal hebben. De heer MONDEEL drong er op aan dat de Godshuizen in het verslag eerst de mutaties vermelden. De rekening werd z.h.s. goedgekeurd, evenals de suppletoire begrooting. 6. Onderhandsche verpachting percee- len Gemeentegrond Kleverskerk- sche weg. Het voorstel werd z.h.s. aangenomen, 7. Beslissing terzake verruiming ver koop-gelegenheid op Zondagen. Naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek bij de belanghebben den stellen B. en W. voor geen gebruik te maken van de gelegenheid tot uit breiding van de Zondagsopenstelling van winkels. De heer JERONIMUS meende, dat B. en W. ten onrechte de niet stemmers tot tegenstanders rekenden. Er zijn veel onverschilligen, dat moet men niet ver geten. De principieele zijde der zaak wilde spr. laten rusten, maar hij pleitte voor de openstelling van de winkels in sigaren, tabak enz. De winkeliers in die branche brachten 14 stemmen uit, voor 10 en 4 tegen. Dat anderen den bestaanden toestand willen handhaven, zooals de heer v. d. Feltz bij interrump- tie opmerkte, kon spr niet inzien, zij kunnen ook bang geweest zijn, dat het daar toe zou komen. De VOORZITTER zeide, dat aan de voorwaarden, dat een beteekenende meerderheid uit een bepaalde bedrijfs tak vóór moet zijn, niet is voldaan, en dat het onderzoek zuiver objectief is geweest. De heer JERONIMUS diende een voorstel in om uitzondering te maken voor de sigarenwinkels. De VOORZITTER las op verzoek van mevr. Weijl het betrokken wetsartikel voor. Het voorstel-Jeronimus kreeg alleen zijn stem en die van den heer Potheine. De heer HEEMSKERK zeide, dat hij ook het beginsel niet wil bespreken; maar alleen blijft hij tegen het bestendi gen van de uitzondering voor enkele winkels in bepaalde deelen der stad in het seizoen. Deze verordening bleef gehandhaafd met 9 tegen 7 stemmen, die der A. R. en der C. H. De overige deelen van het voorstel werden z.h.st. aangenomen. 8. Primitief kohier 1934 Hondenbe lasting. Onveranderd vastgesteld. 9. le Suppletoir kohier 1934 Honden belasting. Aldus vastgesteld. 10. Bezwaarschriften 1934 aanslagen straatbelasting. Beslist overeenkomstig de adv'ezen. Rondvraag. Mevr. WEIJL wees op de brand in de bioscope te Hilversum. Zij heeft gele zen dat de commandant der Brandweer te Amsterdam open cabine beshst ont raadt en zij vroeg of niet kan worden bepaald in de bioscopeverordening daï geen toestemming wordt verleend, als niet de cabine van de brandweer wordt gebruikt. Wordt er voldoende toezcht gehou den op de beveiligheidsmaatregelen Mevrouw Weijl vroeg nog naar het vrijstellen inzake omzetbelasting in verband waarmede de bedrijven een advertentie plaatsen. raad), Hilde (Hildegonde); vaak onder ging daarbij het eerste lid ook een wij ziging: Abbo (Albrecht), Obbo (Od- brecht), Tibbe (Thiedburgis), Benno (Bernhard), Imme (Irmengarda). Die verkorte namen zijn de oorzaak van veel onzekerheid, daar, voor al de namen van eenzelfde groep, b.v. Ger- bald, Gerberht, Gerfrid, Gerwin enz., slechts één en dezelfde verkorting over blijft n.l. Gero; zo van Folkhard, Folk- ger, Folkward, Folkwin enz. alleen Folko, Fokko; zo van Edmund. Ednod, Edred, Edwald, Edwulf alleen Eddo. Daaruit volgt dat het quasi onmo gelijk is een verkorte naam te identifi ceren, d.i. de volledige naam te vin den, waaraan hij precies beantwoordt. Men kan alleen de groep vaststellen, tenzij men toevallig de twee naast el kaar aantreft: Gerberht genaamd Gero; Folcolf genaamd Foe; Edmund ge naamd Eddo. Maar dit is uitzondering, geen regel. Nog een andere eigenaardigheid bij deze verkortingen is, dat de slotmede klinker van het eerste deel vaak ver dubbeld en verscherpt wordt en er dienvolgens afwisseling ontstaat van vormen met enkele en dubbele mede klinker en met korte en lange klinker: Itaberga (Itta), Rigilda (Ricca), Sig- bertus (Sicco); Garbald wordt op die wijze verkort tot Gabbe, Gabe, Gappe, Gape, de naam waarvan Gapinge afge leid is: de nederzetting dus van het ge slacht, dat een zekere Garbald of Gape tot stamvader had. Jecovifol levertraan weten schappelijk des beste levertraan voor U en Uw kind. Verkrijgbaar bij apothekers en drogisten a f0.75 per flacon. (Ingez. Med. De VOORZITTER deelde mede, dat inzake de toestanden in de verschillen de gebouwen met het oog op brandge vaar een bijzonder onderzoek is opge dragen. Het college heeft begrepen, dat men groote verantwoordelijkheid ter de zer zake heeft en niet moet terugschrik ken voor kosten voor de betrokkenen. Inzake de brandweercabine, deelde spr. mede, dat geen toestemming wordt ver leend als deze cabine niet gebruikt wordt, behalve natuurlijk in bioscope met ingebouwde cabine. De heer BOASSON deelde mede, dat de bedrijven meer zullen moeten beta len aan omzetbelasting dan verwacht werd. Toch zullen B. en W. voorstellen geen belasting op de verbruikers te ver halen, doch dit moet dan ook als een tariefsverlaging worden beschouwd. Spr. deelde nog mede, dat men moet weten wie toch vrijstelling kunnen eischen. Een belangrijke tariefsverlaging voor 't gas is in voorbereiding. De heer PAUL drong er op aan te trachten voor Midelburg bestemde sche pen ook te laten lossen door Middel burgers. Spr. vroeg verder of er reeds maat regelen genomen zijn om de beenderen- loods nabij het Arnemuidsch Voetpad te verplaatsen. Spr. had er bezwaar tegen, dat wijzigingen in de waterleiding kwi tanties niet vooraf bekend waren ge maakt. Spr. vroeg hoe het staat met de afname van electriciteit en gas, en of die minder is dan verleden jaar. Ook de kolentoeslag bracht spr. ten sprake. De heer ONDERDIJK zeide, dat het niet mogelijk bleek, te bepalen, dat men door Middelburgers moet doen lossen, want dan zal men elders gaan meeren en Middelburg ontbeert dan de haven gelden. Inzake de beenderenloods zeide spr. dat men reeds ernstige voorwaarden voor verbetering heeft gesteld, maar de Kroon heeft mildere bepalingen voor geschreven. Het gebouw mag nu ook wel iets verbeterd zijn, maar toch niet zoo als B. en W. het zouden willen. Getracht is de firma Polak te bewegen de loods te verplaatsen, zij had daar tegen geen bezwaar als het in werk verschaffing geschiedt; zij heeft een vergunning ingevolge de hinderwet. Wellicht is de bestaande loods voor de reiniging te gebruiken. Inzake den brandstoffentoeslag moet men de rege ling van den minister afwachten. De heer BOASSON zeide, dat er in het begin van het jaar veel verminde ring van gasverbruik was, ook bij de grootverbruikers, dit laatste vooral is thans verbeterd, en men wil verder door prijsverlaging tot grooter omzet trachten te komen. De heer MONDEEL vroeg of er reeds objecten voor het werkfonds 1934 zijn aangegeven; waarom de notulen der vorige vergadering zoo kort zijn; hoe het staat met de restauratie van den Abdijtoren, die volgens de geruchten dit zepr noodig heeft en of er geen te- tere plaats is voor de woonwagens dan bij de puinplaats en of daar verbet(»rin- gen zullen worden verricht. De VOORZITTER zeide, dat de kwestie van de notylen dit maal bui ten hem om is gegaan, maar hij juicht de proef om ze te verkorten zeer toe. Na deze korte, maar onontbeerlijke uitweiding over de Oudgermaanse per soonsnamen, kunnen wij overgaan tot ons onderzoek naar de betekenis van de naam Walcheren. Walcheren Walacra, Walacria in de vroegste oorkonden wat heeft die naam toch een oude, geheimzinnige, ja men zou haast zeggen heidense klank! Daarom hebben sommigen verband ge voeld met „Walhalla", de verblijfplaats waarheen de gesneuvelden in de strijd gebracht werden, en met de „Walkyren", de goddelijke jonkvrouwen die de geval len strijders van 't slagveld naar Walhal la brachten. Veel lager bij de grond is een andere opvatting die de vindplaats „Walacras" leest als „Walakkers", in de betekenis van „opgehoogde of bedijkte akkers" Deze nu verouderde en fantas tische verklaringen werden verdrongen door een meer wetenschappelijke etymo logie, die de naam „Walcheren" afleidt van het Oudgermaanse woord Walh, Walach, vreemdeling, Kelt! De Germa nen noemden inderdaad „Walchoz" al hun Latijn, Romaans of Keltisch spreken de naburen. Zo kon zich de mening ves tigen, dat Walcheren oorspronkelijk door Kelten bewoond werd en heeft ds. Van Eerde de naam Walcheren door omzet ting voor identisch kunnen houden met het Engelse „Cornwallis" en het Franse „Cornouailles", Walecorn, dus Walen- hoek! (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1934 | | pagina 7