DE VREEMDELING VAN SILVERDALE KRONIEK van den DAG. TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CRT.) VAN MAANDAG 24 SEPTEMBER 1934. No. 225. Onthulling Buys Ballot-monument te Kloetinge. Het petroleum-vraagstuk. De gevaren van overproduc tie dreigen weer sterker. De Ver. Staten moeten orde in eigen huis scheppen. Den laatsten tijd hebben de leiders van verschillende groote petroleum- maatschappijen een sterken reislust aan den dag gelegd. De vorige maand be vond de president van de „Standard Oil", de geweldige Amerikaansche on derneming, zich in Engeland, terwijl Sir Henry Deterding, het opperhoofd van de „Koninklijke" onlangs een bezoek bracht aan de Ver. Staten. De „Finan cial News", een Engelsch blad is op grond van deze verschijnselen van mee ning, dat de beide groote concerns weer aan het zoeken zijn naar een gemeen schappelijke basis, teneinde het hoofd te kunnen bieden aan de gevaren, die drei gen van een toenemende voortbrenging in vrijwel alle petroleum-produceerende landen. Gedurende de laatste jaren zijn alle petroleumconferenties gestrand op een tweetal moeilijkheden, te weten het ge brek aan controle over de petroleum- productie in de Vereenigde Staten, als mede de activiteit van Sovjet-Rusland op de petroleummarkt. In het afgeloo- pen jaar is echter een groote verande ring ingetreden. De tegenwoordige mi nister van binnenlandsche zaken der Vereenigde Staten, Ickes, heeft krach tige pogingen in het werk gesteld om de petroleumproductie van zijn land aan 'n scherpe controle te onderwerpen en op 2 September van het vorige jaar trad de welbekende petroleumcode in werking. De code is dus een jaar lang van kracht en ongetwijfeld heeft men belangrijke resultaten bereikt met betrekking tot de regeling der petroleumindustrie, alhoe wel er nog geen sprake is van een alge- meene opleving. Het gevaar van de „hot oil" (onwettige productie) bestaat nog steeds en dit gevaar is nog toegenomen tengevolge van zeer gunstige boorresul- taten. Volgens het U. S. Bureau of Mi nes werden in de eerste helft van 1934 8294 nieuwe bronnen voltooid, tegen slechts 5065 in de overeenkomstige peri ode van het vorige jaar. Dit is natuurlijk niet bevorderlijk voor een effectieve controle der productie. In ieder geval dient te worden gezegd, dat de Ver. Staten werkelijk trachten de petroleum productie aan een streng toezicht te on derwerpen. De groote maatschappijen stellen al les in het werk om de lacunes der Code aan te vullen en zij hebben o.a. aangebo den de voorraden der onafhankelijke raffinaderijen op te koopen, indien deze beloven geen „hot oil" meer te raffinee- ren. Het is zeer moeilijk te voorspellen in hoeverre men er in Amerika ten slotte in slagen zal een daadwerkelijke controle uit te oefenen, maar ook indien de hiertoe aangewende pogingen slechts ten deele succes zullen boeken, heeft men althans bereikt, dat de Vereenigde Staten bij machte zullen zijn een inter nationale overeenkomst te sluiten, waar bij zij de verplichting op zich kunnen ne men om de petroleumproductie binnen bepaalde grenzen te houden, In dit ver band dient er op te worden gewezen, dat Sir Henry Deterding nog onlangs heeft verklaard, dat 'n verbetering der petroleumsituatie alleen dan mogelijk was, indien de Vereenigde Staten eerst orde in eigen huis zouden scheppen. In Sovjet-Rusland, de op één na groot ste olieproducent der wereld is wat de petroleumvoortbrenging betreft 'n stag door H. BINDLOSS. 41. 't Was al laat op den middag, toen ze na een verkwikkenden slaap van eenige uren weer wakker werd- Ze ging naar beneden naar de kleine zitkamer, hét heiligdom van haar en haar tante, trok een laag stoeltje tot naast de kachel en ging zitten, met haar handen om haar knieën. Fen poosje bleef ze zoo, diep in gedachten, voor zich uit staren. Toen, zonder op te kijken, nam ze een karton nen doos van het tafeltje naast haar, lichtte het deksel er af en haalde er, na heel even zoeken, een portret uit. 't Was een foto van een longen op een ponny en t feil dat ze het bijna zonder te zoeken wist te vinden, zou een aan dachtiger! toeschouwer op dat ooden- hhk veel te denken gegeven hebben 't Was een bijzonder mooie, scherpe foto- zooals steeds, wanneer ze het portret zag, viel het meisje ook nu weer de hooghartige gelaatsuitdrukking op, die echter in het jongensgezicht voor haar niet zoo onaangenaam aandeed, 't Was een mooi, bijna volmaakt mooi gezicht, maar de mond was zoo sensueel, dat v/aardeering van de schoonheid van de overige gelaatstrekken erdoor onmoge lijk werd. Met een steeds sterker wor dend gevoel, dat ze voor een raadsel s 01jd, vergeleek ze de foto voor haar met de foto ;n haar herinnering, het eËAe gezicht van den uitgeputten man natie ingetreden, welke een gevolg was van een gebrek aan technische hulpmid delen en geschoolde arbeiders. Alle po gingen om de productie op te voeren waren tijdelijk mislukt. Een tijd lang had het er allen schijn van, dat Rusland op gehouden had langer een bedreigng te zijn voor de internationale petroleum markt. Hierin is echter wederom een verandering ingetreden, want in den al- lerlaatsten tijd, laat de Russische petro leumproductie weer een krachtige stij ging zien. In de eerste helft van 1934 steeg de voortbrenging met 19 pet. Hiertegenover stond slechts een ver meerdering van het binnenlandsch ver bruik met 0.1 pet. Na Sovjet-Rusland komt Venezuela als petroleumproducent. De productie van dit land vermeerderde in de eerste zes maanden van het loopende jaar, ter wijl het aantal nieuwe bronnen steeg van 49 tot 92. Ook in Roemenië geeft de petroleum productie in de eerste helft van dit jaar een niet onbelangrijke stijging te zien, In bijna alle petroleumproduceerende landen valt een zelfde tenderiz waar te nemen en het streven tot uitbreiding der productie wordt niet in de laatste plaats geschraagd door strategische overwe gingen. Zoodoende is het beeld der wereld1 petroleummarkt op het oogenblik niet bepaald bemoedigend en het is te ho pen, dat men in de verschillende petrj- leumproduceerende staten nog tijdig zal inzien, dat geen van allen gebaat kan zijn bij een petroleumoorlog, maar dat men langs den weg van internationale overeenstemming tot betere resultaten zal kunnen komen. „Ook in tijden van economi- schen druk is het de plicht van een volk, om de nagedachtenis van zijn groote mannen in eere te houden". De onthulling van het gedenkteeken voor Buys Ballot, Zaterdagmiddag te Kloetinge, trok een buitengewoon groo te belangstelling. Nadat de officieele genoodigden in Café-restaurant „De Tol" een koffie maaltijd gebruikt hadden, vereenigde men zich te kwart voor drie in het ge meentehuis. Aanwezig waren o.a. jhr. mr. J, W. Quarles van Ufford, commis saris der Koningin in deze provincie; prof. dr. Van Everdingen; prof. dr. v. d. Waals; mr- A. Meerkamp van Embden; ds. Raams; de hr. J. Buys Ballot, 'n zoon van den grooten metereoloog en ver scheidene andere nabestaanden; mevr. Rademacher-Schorer, ambachtsvrouwe van Kloetinge; de hr. Puijpe, ontwerpei- van het gedenkteeken; het college van kerkvoogden der Ned. Herv. kerk; ge meentebestuur en raadsleden van Kloe tinge, e.a. Vele heeren waren van hun ne dames vergezeld. De burgemeester van Kloetinge, de heer Z a n d e e sprak hier een kort woord. Spr. wees er op, dat men thans na een jaar arbeid, staat voor de ont hulling van het Buys Ballot-gedenktee- ken. Men is daarbij geneigd, aan het comité alle hulde te brengen. Daarom wilde spr, er aan herinneren, dat eigen lijk de eerste stoot gegeven werd door den hr P. C. de Gelleke, den voorz. van de Oudheidkundige Vereeniging „De Bevelanden". Spr. herdenkt zulks met dankbaarheid en heette den hr. De Gel leke hartelijk welkom. De hr. De Gelleke zegde dankj voor de tot hem germhtte woorden, doch wilde er op zijn beurt op wijzen, dat de oorsprong moet gezocht worden in een brief van één der nakomelingen van Buys Ballot, hem ter vertaling aan geboden. Het gezelschap begaf zich hierna naar het te onthullen monument, dat opge richt is in het plantsoen om de Ned, Duitsch Hervormde kerk, tegenover het geboortehuis van Buys Ballot, hoek Marktplein. Rede burgemeester. Burgemeester Zandee, als voorzitter van het gedenkteeken-comitè, heette nu de aanwezigen welkom, in het bijzonder de hierboven genoemde dames en hee ren. Zoo is dan, aldus spr. verder een ge denkteeken verrezen voor Christopho- naast de paarden, Witham had een krachtig niet arrogant gezicht en zeker ..ntbrak er elke lijn, die op toegeven aan zwakheden wijzen zou. 't Was juist die kracht en soberheid geweest, de be wijzen van een leven van hard werken, buiten op het land, in zon en wind, wel ke haar van 't begin af aangetrokken hadden. Op dat oogenblik hoorde ze de deur zacht opengaan en tegelijk het ritselen van tafzijde; snel legde ze de foto op 't tafeltje naast haar, maar hoe vlug haar beweging ook geweest was, toch .was ze een oogenblik te laat. Ze zag dat haar tante naar het portret keek en tot haar groote ergernis voelde ze, dat ze bloos de. Het was maar heel even, bijna on middellijk was ze zichzelf weer, maar Miss Barrington had het gezien en of schoon ze sterk in de verleiding was om even te lachen, wist ze zich te be- heerschen. „Ik wist niet, dat je al beneden was'", begon ze. „Lance slaapt nog. Ik ge loof, dat hij doodmoe was." „Ja en geen wonder", antwoordde 't meisje, „Hij is gistermorgen al heel vroeg uit Winnipeg teruggekomen, en voor dat hij bij Macdonald kwam, was hij eerst nog naar een vier of vijf ande re boerderijen geweest. En dan van nacht zijn handelwijze van vannacht is boven allen lof verheven. Hij heeft mij al het bont laten houden en zelf heeft hij urenlang op en neer ge- loopen zonder eenige extra beschutting en dat^ terwijl het er ijskoud was, de wind ging er door heen een halve meter van de kachel was 't om te be sterven rus Henricus Didericus Buijs Ballot, ge boren op 10 October 1817 té Kloetinge in het huis waar tegenover dit gedenk teeken is geplaatst, Alzoo is zijn nagedachtenis der ver getelheid ontrukt en zal tot in verre eeuwen zijn beeld prijken. Op 21 September 1933 werd alhier 'n comité opgericht hetwelk zou trachten gelden in te zamelen om den wereldbe- roemden meteoroloog Buijs Ballot in 'n gedenkteeken te vereeuwigen. Ofschoon de crisis in dezen tijd bij dergelijke inza melingen zich ook doet gelden, kwamen toch langzaam maar zeker de giften bin nen. Ons Koninklijk Huis liet zich niet onbetuigd, doch deed ons ruime giften boeken. Met weemoed herdenken wij H, M. de Koningin-Moeder, alsmede Z. K. H. den Prins der Nederlanden, die ons door den dood zijn ontnomen. Toen de beurs zoodanig gevuld was, dat we meenden een gedenkteeken te kunnen oprichten, hebben wij na overleg den heer Puijpe te Apeldoorn opdracht gegeven ons plannen voor te leggen. Daaruit hebben we de keuze gedaan, die straks voor u zal onthuld worden. Zooals ik u reeds zeide, werd Buijs Ballot alhier geboren in het jaar 1817, Zijn vader was predikant bij de Nederl, Herv. Kerk alhier. Spoedig reeds in 1820 verhuisde de familie naar St. Laurens en in 1823 naar Brakel. Hier genoot de aanstaande professor zijn eerste onder wijs van den heer Donkersloot, die bij hem de eerste liefde voor de wiskunde opwekte. Daarna bezocht hij van 1830 tot 1835 het gymnasium te Zalt-Bommel welke plaats 12.4 km van zijn woon plaats was gelegen, welke reis dagelijks door hem te voet werd ondernomen. Later bezocht hij de Kon. Academie van Wetenschappen te Amsterdam. Hij was 't eenige kind zijner ouders, welke laat ste niets ontzagen hem een degelijke opleiding te doen genieten, waarvoor hij steeds erkentelijk is gebleven. Hij heeft een succesvol leven achter zich, daar hij bijna alle natuurkundige vakken als hoogleeraar heeft gedoceerd. Men ziet dus, dat de studie hem lief was en dat hij het op velerlei terrein zeer ver gebracht heeft; toch bleef hij onder alle omstandigheden steeds zeer eenvoudig, welke deugd hem tot in zijn ouderdom sierde, waardoor dan ook de spreuk bewaarheid wordt dat de een voudigheid een kenmerk is van het wa re. Nadat spr. een gedicht van Beets, Weer bloosde ze even. Vlug keerde ze haar gezicht af, maar de zachte ver standige oogen van de oudere vrouw hadden het toch gezien. „Je bent hem heel wat verschuldigd' zeide ze. „Ja", antwoorde het meisje met een hoofdbeweging, die een tikje onwil in hield. „Ja, dat ben ik zeker, maar hij schijnt me dolgraag van die overtuiging te willen afhelpen. Hij is zoo vriende lijk geweest om me te dien opzichte een zachten wenk te geven hij heeft me gezegd, dat alles wat hij gedaan had mij niet behoefde te verhinderen om., hij zei het op een diplomatieke manier, maar 't kwam hierop neer om hem op dezelfde onaangename manier van altijd te blijven behandelen". Met een ondeugende tinteling in haar oogen keek Miss Barrington haar aan. „Je bent wel heel moeilijk tevreden te stellen, kind" zeide ze. „Als hij van je dankbaarheid partij had willen trek ken, zou je 't evenmin goed gevonden hebben." „Natuurlijk niet", antwoordde het jonge meisje nadenkend. „Maar 't is toch ook vervelend, als je van tevoren' al verteld wordt, dat je dankbaarheid niet gewild is. Zoo nu en dan denk ik wel eens, tantetje, dat het beter ge weest zou zijn, wanneer Lance Court- horne niet op Silverdale gekomen was. Hij is een van die mannen, die niets laten, zooals ze het vinden, die je een voudig weg niet kunt negeeren." Miss Barrington schudde het hoofd. „Ik ben 't niet met je eens. Maar hij heeft dus toch iets gedaan.dat je tegen hem in het harnas gejaagd heeft?" voorgedragen bij het 40-jarig profes soraat van Buijs Ballot op 16 Nov. 1887, had voorgelezen, verzocht hij den Com missaris der Koningin tot de onthulling van het monument over te gaan. Onthulling door den Commis saris der Koningin. Jhr. mr. J. W. Quarles van Ufford trok hierop de driekleur weg, die het monu ment verborgen hield. Het Kloetingsche muziekgezelschap „Excelsior", speelde twee coupletten van het „Wilhelmus". De Commissaris der Koningin, vervol gens het woord nemende, zeide, dat het zijn volle instemming had, toen zich vo rig jaar een comité vormde met het doel om een gedenkteeken voor dien grooten geleerde, die zooveel voor de weten schap heeft gedaan, op te richten. Ook in tijden van economischen druk is het de plicht van een volk om de nagedach tenis van zijn groote mannen in eere te houden. De vruchten van de veelzijdi- gen ontwikkeling van Buijs Ballot en van zijne groote werkzaamheid op het gebied der geologie, chemie, wiskunde, natuurkunde en speciaal op het gebied der wetenschap, die zich met de na tuurverschijnselen in" onzen dampkring bezighoudt, zijn niet alleen voor ons vaderland, maar voor heel de beschaaf de wereld van uitermate groote waar de. Sp. wilde er zijn vreugde over uit drukken, dal de nagedachtenis van den zoo rijk begaafden, eenvoudigen, maar toch zoo hoogstaanden oud-inwoner dezer gemeente, op waardige wijze in eere zal worden gehouden. Ook richtte spr. een kort woord van hulde tot het Comité voor de moeite en inspanning, die het zich heeft willen getroosten, om het voorgenomen plan tot uitvoering te doen brengen. Het was spr. bekend, dat het prijzenswaar dige initiatief daartoe is uitgegaan van den heer C. Kousemaker, die als secre taris-penningmeester in dal Comité heeft zitting genomen, en op zulk een voortvarende wijze voor het plan heeft geijverd. Ónder leiding van en krachtig ge steund door den Voorzitter van het Co mité, burgemeester Zandee, wien spr. als hoofd der gemeente Zijn hartelijke gelukwenschen aanbood met deze nieu we bezienswaardigheid in Kloetinge, is het Comité, dank zij ook de offer vaardigheid van velen in den lande, er in geslaagd een blijvend aandenken te doen stichten aan deri man wiens naam eene wereldvermaardheid heeft gekre gen. Ook bracht spr, hulde aan den Zeeuw- schen beeldhouwer, den heer Puijpe, wien voor dit kunstproduct, een sieraad voor de omgeving, alle eer toekomt en die zich opnieuw heeft doen kennen als een kunstenaar van talent en groote gaven; verder aan den heer Van Maris, die tijdens den bouw, toezicht op de werkzaamheden heeft uitgeoefend. De wijze, waarop hij geheel belangeloos dat werk heeft verricht, doet hem zeer ze ker aanspraak maken op ons aller dank. Spr. eindigde met den wensch, dat dit monument een blijvende herinnering zal vormen aan den man, die door zijn wetenschappelijken arbeid het aanzien van ons vaderland over de heele we reld heeft verhoogd. Hierna hield prof. dr. Van Everdingen zijn reeds in ons nummer van Zaterdag in extenso afgedrukte rede. De heer Buys Ballot, oud-burge meester van Veere, vervolgens het woord voerende, zeide, dat het be richt in de dagbladen, betreffende het gedenkteeken-comité, in het gemoed van de nabestaanden van prof. Buys Tot haar verlichting zag ze, dat het gezicht van Maud zich bij die woorden ontspande. „Misschien ben ik wel wat veeleischend", zeide ze luchtig. „Maar hij heeft me eerst laten beloven, dat ik hem een behoorlijken proeftijd geven zou; wat niet bepaald een complimen tje was, want dat sloot in, dat ik hem niet fair behandeld had; en vanmorgen liet hij me voelen, dat hij niet van plan was me aan mijn belofte te houden. En dat deed me weer niet prettig aan, omdat het 't bewijs was, dat mijn be lofte heel licht gesteld werd. 't Zijn wel kleinigheden, maar ten slotte laat u u evengoed door kleinigheden bein vloeden als ik na dien handkus van Lance kan hij geen kwaad meer bij u doen." „Ik vond het sympathiek van hem, dat is zoo", antwoordde de kleine vrouw met 't zilveren haar. ,,'t Was een spon tane handeling, geen pose; en daarge laten of ik het wel of niet verdien, is het in zijn voordeel dat hij ertoe in staat was. Een man, die eerbied voelen kan, ten onrechte of niet, moet i ets goeds in zijn karakter hebben." „De man moest geen gevoel gehad hebben, als hij u niet aangebeden had," zeide Maud. „Maar wat zijn komen hier op Silverdale betreft, waarom is u het niet met me eens, dat hij misschien beter had kunnen wegblijven?" Miss Barrington keek haar nichtje ernstig aan. „Dat zal ik je zeggen, kind. Mijn broer is een goed mensch, weinig mannen zullen een beter karakter hebben dan hij, maar zijn inzichten en zijn principes zijn van vijftig jaar ge leden, terwijl het rustelooze prairie-le Ballot, ontroering teweeg gebracht. Men was verrast, dat de geboorteplaats van prof. Buys Ballot zijn gedachtenis le vendig wilde houden, en, aldus spr., dan kwam er ook een gevoel van trots boven, daar het onzen vader en groot vader gold! Spr, wees er voorts op, dat de hoog- sten in den lande, daadwerkelijken steun toezegden, en radio-lezingen het comité mede hielpen zijn doel te ver wezenlijken. Wat hij als man van wetenschap ge weest was, aldus spr., konden wij niet beoordeelen, maar des te beter, hoe hij als mensch was. Verder betuigde spr. de dankbaar heid der familie, aan allen, die aan de totstandkoming van dit monument me dewerkten, in 't bijzonder ook aan den Commissaris der Koningin, die de ont hullingsplechtigheid wilde verrichten. Spr. besloot met als hulde aan de na gedachtenis van den vader en grootva der der aanwezige familieleden, een krans aan den voet van het monument neer te leggen. Overdracht aan de gemeente. Laatste spreker was nogmaals bur gemeester Zandee. Het kwam het Comité gewenscht voor, aldus spr., daar het slechts een tijdelijk bestaan heeft, het monument aan te bieden aan het gemeentebestuur en het deed ons goed dat de Raad de zer gemeente in zijn vergadering van 30 Augustus 1934 met algemeene stem men besloot het gedenkteeken te aan vaarden. Het monument zij hierbij overgedra gen aan de gemeente, welke het gaarne aanvaardt. Spr. dankte prof. Van Everdingen voor zijn duidelijke en schoone be schrijving; den heer Buys Ballot van Voorburg voor zijn hartelijke woorden; het muziekgezelschap „Excelsior" voor zijn gewaardeerde medewerking en in 't bijzonder den secretaris-penning meester, den heer C. Kousemaker, die met onverdroten ijver en nauwgezet heid de administratie heeft verzorgd, daarbij geassisteerd door den heer Oostingh. „Moge het monument de zorg die het vraagt niet onthouden worden, maar zij het tot in lengte van dagen een sieraad voor ons schoone Kloetinge." „Excelsior" bracht hierop het Zeeuw- sche Volkslied ten gehoore. Het monument Men bezichtigde vervolgens het mo nument, dat inderdaad een sprekend en schoon geheel geworden is. De voet bestaat uit roode klinkers, in bakvorm gemetseld, met rechts en links, bij wijze van steunstukken, twee groote vierkante bakken. In den langen bak, waarboven het eigenlijke monu ment verrijst, bevinden zich bloeiende planten, en in de bakken links en rechts hoogere varens. Het eigenlijke monument, aan den voet dus omlijst door groen en bloemen is van Zand steen, met in het midden, bovenaan, een bronzen borstbeeld, en relief, voor stellende prof. Buys Ballot. Links en rechts bevinden zich ingehouwen en verguld, de metereologische teekens, in de rede van prof. Van Everdingen be schreven. Ingebijteld en eveneens ver guld staat onder het borstbeeld: „Chr. Hënr, Did. Buys Ballot", en verder: te Kloetinge 10 Oct. 1817, f te Utrecht 3 Febr. 1890." Tenslotte is dan nog op het voetstuk onder de bloemen, te lezen: „Opge richt door zijn vereerders in Neder land. Anno 1934." ven iets van vandaag en morgen is. Wij hier in Silverdale zijn te ouderwetsch en nu staat ons een crisis te waciïten, waartegen we niet opgewassen zijn. Zelfs Dane is niet de man om mijn broer tijdens een crisis ter zijde te staan en wat de rest betreft óf ze voelen te veel voor sport of andere genoegens óf 't zijn onervaren jongens., Ze zijn flink en moedig genoeg, maar ze heb ben nooit geleerd dat een man zonder geld zich alleen door groote inspanning, 't zij dan geestelijk of lichamelijk, n positie kan verwerven. Daarom moet degeen die hen leiden wil, juist iemand zijn die de moeilijkheden gehad heeft, die weet, wat hard werken en honger lijden is iemand die niet leeft van het geld, dat anderen voor hem ver diend hebben, die alles, wat hij bezit, aan zichzelf te danken heeft." „En denkt u, dat we zoo iemand in Lance zouden vinden een man, die een leven achter zich heeft als hij!" Miss Barrington keek ernstig voor zich. „De verloren zoon bleek later niet alleen een beter maar ook een verstan diger mensch te zijn dan degeen die thuisgebleven was, maar behalve dat, geloof ik niet, dat de geschiedenis van Lance zooveel overeenkomst met de bekende gelijkenis toont, als wij oor- spronklijk dachten. Een slecht leven laat zijn stempel na, en tot dusver heb ik bij Lance tevergeefs daarnaar ge zocht," (Wordt vervolgd

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1934 | | pagina 5