Dobbelmann
lekker... man!
DE VREEMDELING VAN
SILVERDALE
KRONIEK van den DAG.
BINNENLAND.
ZEELAND.
TWEEDE BLAD VAN DE PROVINCIALE ZEEUWSCHE MIDDELBURGSCHE COURANT (W.O. DE GOESCHE CRT.) VAN DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1934.
No. 210.
De particuliere wapenindustrie
hen internationaal monster
verbond Onthullingen, die
te denken geven.
ONTEVREDENHEID IN DE ANTI-REV,
PARTIJ.
„De Staatk. Gerei. Partij groeit
nog steeds".
BEGRAFENIS J. H. A. SCHAPER.
DE NIEUWE SPELLING.
Invoering bij het lager onder
wijs.
TEGEN LOONARBEID NA
WETTELIJKE DAGTAAK.
^iDDELBURG.
DE STADHUISBELICHTING.
EEN SCHITTEREND RESULTAAT,
EEN AANRIJDING.
De Godshuizen in 1933.
Gasthuis.
Bij de ontwapeningsbesprekingen te
Genève is herhaaldelijk de wensche-
lijkheid naar voren gebracht, om te ko
men tot een verbod van de particulie
re wapen-industrie. In verschillende
resoluties kan men deze zaak als on
derdeel van een algemeen plan tot sta
biliseering of vermindering der wa
peningen terug vinden. Vrij algemeen
is men het er over eens, dat, indien er
een ontwapeningsovereenkomst tot
stand zal komen, de verschillende re
geeringen de aanmaak van wapentuig
volledig in de hand moeten hebben.
Maar evenmin als van wat onderdeel
der (,,ontwapenings"-plannen, kwam
van zoo n verbod tot dusver ook maar
iets terecht. In Engeland, Frankrijk,
Amerika, Tsjecho-Slovakije etc. etc,
gedijen de wapenfabrieken, dat het
voor andere industrieën is, om er ja-
loersch op te worden. Zij zijn vrijwel
de eenige tak van nijverheid, welke
geen werkloosheid kent.
Kan men wranger aanwijzing beden
ken voor de stelling, dat deze wereld
op zijn kop schijnt te staan? Op zich
zelf reeds vormt deze geduchte aan
maak van wapens een gevaar.
Maar er is meer: verschillende ma
len bleek, dat de heeren wapenfabri
kanten het werk der ontwapeningscon
ferentie dwarsboomen. Zij hebben er
belang bij dat er spaningen in de
wereld heerschen; dat geen enkel land
zich veilig voelt en zich voortdurend
sterker bewapent. Tot hoever men ten
deze durft gaan, bleek jaren geleden,
toen een agent van een Amerikaansch
concern te Genève kwaad spel bedreef
en er een conferentie wist te doeij
mislukken.
Een nieuw voorbeeld van de beden
kelijke rol, die deze heeren politiek
spelen, heeft men thans in een onder
zoek, dat de Amerikaansche regeering
gelastte naar de gestes van verschillen
de fabrieken in de Ver, Staten. Een
sub-commissie uit de Senaat is samen
gesteld, om dit onderzoek ter hand te
nemen. Het zal waarschijnlijk drie we
ken duren en heeft tot doel het be
staan aan te toonen van een interna
tionale combinatie die alle wapenor
ders weet te bemachtigen. Zij zou de
geheime bewapeningsplannen en wa
penpatenten der regeeringen, die hun
opdrachten geven, verraden en een ac
tie voeren tegen alle ontwapeningsplan
nen.
Dinsdag is men begonnen met het
verhoor van den president en twee di
recteuren van de „Electric Boat Com
pany de eenige particuliere Ameri
kaansche firma, die duikbooten bouwt.
Zij erkenden een veel omvattende over
eenkomst te hebben gesloten met de
Engelsche wapenfirma Vickers-Arm-
strong en Co. te Londen en dat hun pa
tenten o.a. ook bij den bouw van Ja-
pansche duikbooten werden gebruikt.
Veder hadden zij aan een Engelsch-
man, Sir Basil Zahnroff, een commis
sieloon van ongeveer een millioen dol
lar betaald voor zijn bemiddeling ge
geven tot het verkrijgen van orders van
de Spaansche regeering. Er werden
brieven voorgelezen afkomstig van sir
Charles Craven van de firma Vickers.
Deze verzocht de „Electric Boat Com
pany e meest stipte geheimhouding
te betrachten, daar de Britsche regee
ring niet mocht merken, dat Vickers
met een Amerikaansch concern samen
door H. BINDLOSS.
26.)
De jonge man keek hem een paar
oogenblikken zwijgend aan. „Bluf?"'
vroeg hij toen. „Daar heb ik zelf ook
een handje van."
„Neen, Witham schudde het hoofd,
„Een gewone open vraag. Ik zou het
graag willen weten."
„Wel", antwoordde de ander. „Ik kan
het best vertellen daar steekt niets
in. Een tijdje geleden heeft u whisky ge
smokkeld, met als compagnon een boer
of pachter als ik het wel heb iets,
waar niemand eenig vermoeden van had.
En nu heeft hij blijkbaar de zaak in de
war gestuurd."
„Witham?" vroeg de jonge boer, ter
wijl hij zijn sigaar even met zijn tong
bevochtigde en het dekblad aandrukte
een manoeuvre, die volkomen over
bodig was.
„Ja zoo heet hij," antwoordde zijn
metgezel. „Wel om kort te gaan, of
schoon u 't verhaal waarschijnlijk beter
kent dan ik, de politie heeft uw
vrienden bij het oversteken van een ri
vier te pakken gekregen en bij die ge
legenheid heeft Witham op een van de
werkte. In andere brieven beklaagt
Craven zich over „die storende ont-
wapenings-onderhandelingen te Genè
ve waardoor orders van de Britsche
regeering voor het bouwen van duik
booten worden tegengehouden".
Tevens kwam aan het licht dat de
Electric Boat Company" voor alle
over de geheele wereld gebouwde duik
booten tantième ontving; zij ontvangt
verder een percentage van alle door
Vickers in Europa geleverde duikboo
ten.
Nye, de voorzitter van de commissie
van onderzoek, wees op de geweldige
winsten gemaakt op dit oorlogsmateri
aal door dit, zonder te letten op de
belangen van het vaderland of op de
geheimen der landsverdediging aan alle
vreemde staten, tot Japan «toe, te ver
sjacheren
Het is te hopen, dat na het onderzoek
de Amerikaansche regeering er niet
voor terug zal deinzen, drastische maat
regelen te nemen. En dat deze dan na
volging in andere landen mogen vinden.
Men heeft hier met een internationaal
kwaad te doen, dat beschamend voor
de geheele menschheid is.
Op het initiatief van de A.R. Gemeen
teraadsleden, de heeren F. H. C. Jansen
en J. H. van Lonkhuyzen is te Zeist een
vergadering gehouden van geestverwan
ten, om zich te bezinnen op de verschil
lende vragen, die zich in de huidige poli
tieke constellatie voordoen.
De heer Jansen constateerde, dat de
ontevredenheid in de A, R. Partij zien'
deroogen toeneemt. De Staatkundig Ge
ref. Partij groeit nog steeds. Vele A, R.
voelen zich in de partij niet meer thuis.
De oude leuze van Groen van Prinste
rer, het uitgangspunt van de A. R. Par
tij: „Tegen de Revolutie het Evangelie,"
wil spr. zonder voorbehoud overnemen.
De opvatting van dr. Kuyper eerst
aarzelend naar voren gebracht, en door
zijn volgelingen tot in de uiterste con
sequentie doorgedacht en gepropageerd,
dat de Overheid rechtstreeks niets te
maken heeft met de geestelijke ontwik
keling van het volk, werd kerkelijk ge
sanctioneerd. Daardoor wordt toegela
ten, zeide spreker, dat in de samenle
ving en in de raadszalen van gemeente
en provincie en rijk, elke theorie ge
propageerd mag worden, die in een men
schelijk brein kan opkomen, tot de
meest goddelooze toe; dat door middel
van de pers de volksziel kan bedorven
worden. Daardoor wordt toegelaten,
dat in de publieke raadszalen Marxist
en Communist hun opruiende taal kun
nen blijven spreken.
Met dit alles gaat ons volk ten gron
de.
Nadat eenige vragen waren beant
woord en de inleider eenige punten nog
breeder had toegelicht, besloot de ver
gadering in beginsel tot oprichting van
een vereeniging en benoemde zij een?
commissie, die tot opdracht kreeg na te
gaan, welke stappen gedaan kunnen
worden, waarna met algemeene stem
men de volgende motie werd aangeno
men:
„De vergadering,
van oordeel, dat de denkbeelden, die
in de A. R. Partij overheerschen, het
haar onmogelijk maken in de gezagscri
sis, die ook ons land doormaakt, hel
standpunt in te nemen dat naar den
eisch der Heilige Schrift noodzakelijk is;
van oordeel, dat de A. R. Partij krach-
jongere marechausséefs, Shannon geloof
ik, geschoten."
Witham ging rechtop zitten; eerst
werd hij rood, toen leek 't of al het bloed
opeens weer wegvloeide; met een ge
zicht, asch-grauw van drift en veront
waardiging, keek hij den jongen man aan.
„Groote God!"1 bracht hij er schor uit,
„En heeft hij hem doodgeschoten?"
„Ja,', antwoordde de ander. „Of eigen
lijk, doodgeschoten is het woord niet,
want met één schot zou hij van hem
af geweest zijn, en Witham heeft twee
maal geschoten. Uit de houding, waarin
de man lag en de voetstappen om het
lichaam heen,, is duidelijk gebleken,
dat hij hem opzettelijk vermoord heeft."
Het gezicht van den jongeman stond
heel strak, toen hij vroeg: „En ze zï)n
er zeker van, dat het Witham was?"
„Ja"; de scherpe oogen van den man
tegenover hem keken hem onderzoekend
aan. „Ja tenminste, ze zijn zeker
van zijn paard; en 't geweer was van
Witham. 't Scheelde een haartje, of een
andere marechaussée had hem te pak
ken gekregen en door de haast heeft hij
zijn geweer moeten achterlaten. Wat
wij doodschieten noemen is 't niet ge
weest de jongen is overvallen en ont
wapend, heeft zich niet kunnen verwe
ren 't doet me genoegen, dat het u
zoo ellendig maakt. Door den kameraad
van den jongen, die u nagegaan heeft,
weten we, dat u er in geen enkel op
zicht de hand in gehad heeft geloof
tens haar uitgangspunt terug heeft te
keeren tot de overtuiging, dat de Over
heid zich niet slechts zijdelings, maar
rechtstreeks heeft te bemoeien met de
geestelijke ontwikkeling des volks;
besluit contact te jzoeken met alle
geestverwanten, van welke kerkelijke
formatie ook die deze overtuiging dee-
len, teneinde gezamenlijk te trachten
haar opnieuw erkenning te verschaffen
in het politieke leven van ons volk".
(Hbl.)
Gisteren is op de algemeene begraaf
plaats te Groningen onder groote be
langstelling ter aarde besteld het stoffe
lijk overschot van wijlen het Tweede
Kamerlid J. H. A. Schaper.'
Er waren deputaties v^n de hoofdlei
ding van S.D.A.P. en N.V.V., van de so
ciaal-democratische Kamerfractie, van
de organisaties uit deze stad en het
Groningsche land, van de A.J.C. en ta!
van andere corporaties uit de socialisti
sche arbeidsbeweging. In het ochtend
uur waren reeds velen in Groningen
aangekomen, en een groot aantal deel
nemers uit andere deelen des lands
werd tegen het middaguur door de trei
nen aangevoerd.
Op de begraafplaats werden o.m. op
gemerkt de heer F. E. H. Ebels namens
de V.D. Kamer-fractie en dr. T, B. E-
Bierema namens de Liberale staatspartij-
De minister van Onderwijs heeft aan
de inspecteurs bij het lager onderwijs een
omzendbrief gericht, waarin hij er op
aan dringt, dat de nieuwe spelling op de
lagere scholen wordt ingevoerd.
B. en W. van Rotterdam hebben be
sloten een circulaire te richten aan alle
openbare inrichtingen van onderwijs,
waarin zij aanbevelen in het vervolg de
spelling Marchant te volgen.
De besturen van de vier r.k. centrale
sociale organisaties hebben opnieuw een
schrijven aan de regeering gericht, waar"
in er op wordt aangedrongen, maatrege
len te nemen tegen het euvel, dat derden
na wettelijke dagtaak loonarbeid ver
richten, Zij achten dit een sociaal kwaad,
dat in de huidige moeilijke tijdsomstan
digheden uitermate sterk wordt gevoeld.
Het is nu meer dan ooit gewenscht, dat
de te verrichten werkzaamheden blijven
in handen van het bedrijfsleven.
Het was gisteravond goed te merken
bij de belichting van het Stadhuis, dat
de eigenlijke vacantiemaanden achter
den rug zijn, al kwamen nog verschillende
vreemden een kijkje nemen en had het
mooie weer en het nog open zijn van
winkels ook vele stadgenooten naar de
Markt gelokt,
Zooals wij reeds eerder meldden heeft
de 80-jarige heer H. Polvliet, wonende
aan de Bree alhier er zich door het
plaatsen van bussen en ook op andere
wijze ten zeerste voorgespannen om
zaken te verzamelen, waarvan de ver
koop ten goede zou kunnen komen aan
de kas van de vereeniging tot bestrijding
der t.b.c. De heer Polvliet kan ook dit
maar, dat u anders niet in de stoel
kalmpjes uw sigaar zou zitten rooken".
Het duurde wel een minuut, voordat
Witham zijn stem weer genoeg in zijn
macht had, om iets te durven zeggen.
Toen vroeg hij langzaam: „En waarvoor
moeten ze mij hebben?"
„Ze zijn 't nog niet met zichzelf eens
of ze u moeten hebben of niet", ant
woordde de officier. „In Canada gaat al
les met een slakkengang. Maar in elk ge
val wilden ze op de hoogte van uw doen
en laten blijven kwam er dan iets,
waar ze houvast aan hadden, dan was 't:
inrekenen!"
„En Witham?" vroeg de jonge boer.
„Is aan den haal gegaan, met een van
de marechaussées achter zich aan. De
rest had zich verspreid om hem 't ont
snappen naar de prairie onmogelijk te
maken. Toen heeft hij 't over de rivier
geprobeerd, is door 't ijs gezakt en ver
dronken ofschoon, niemand heeft het
einde gezien, want er stond een hevige
sneeuwstorm voor 't geval, dat hij ont
snapt is, is er een bevel tot inhechtenis
neming uitgevaardigd, Witham is dood,
mocht hij 't niet zijn, dan duurt het geen
paar dagen meer, of hij is 't, want de
marechaussées zijn de prairie aan 't af
zoeken en hebben ze hem eenmaal, dan
verknoeien ze niet zooveel tijd met pra
ten, als wij doen, voordat ze hem op
hangen, Merkwaardig, zooals dit ver
haal u aangepakt heeft",
Witham bleef een minuut lang stijf
jaar weer met groote voldoening terug
zien op zijn werk voor lijdende mede-
menschen.
Hij kreeg 3175 oude rijwielplaatjes in
de verschil.ende bussen en kon totaal
70 kg aan oud koper en ander afval, dat
nog waarde bezit, bijeen brengen,
Gistermiddag had op den Veerschen
S ngel een aanrijding plaats tusschen een
wielrijdster, die uit de Jacob Catsstraat
kwam en een die op den Singel reed.
Laatstgenoemde, die zenuwachtig werd,
en daardoor onzeker van stuur werd,
kwam te vallen en bezeerde zich vrij
hevig.
li.
Op 1 Januari 1933 was het aantal pa
tiënten in het Gasthuis 32 mannen, 35
vrouwen, 67 totaal, In 1933 werden op
genomen 504 mannen, 559 vrouwen, 1063
totaal; vertrokken zijn 474 mannen, 538
vrouwen, 1012 totaal; overleden 35 man
nen, 31 vrouwen, 66 totaal. Aanwezig
op 31 December 1933 27 mannen, 25
vrouwen, 52 totaal.
In 1933 werden derhalve in totaal
verpleegd 1130 patiënten, o w. één dag
patiënt. (In 19291932 resp, 932, 899,
950 en 959).
Het totaal aantal verpleegdagen be
droeg 31598, neerkomende op een ge
middeld aantal per dag van 86.6. (In
1932 27797, gem. per dag 75.9), Het aan
tal verpleegdagen der kliniek was 28724
en van het paviljoen 2874 (w.o. van dag-
pat'ënten 50). Het ^emidddeld (aantai
verp'eegdagen was voor de kliniek 78.7
en voor het paviljoen 7.9.
In 1932 was het aantal verpleegdagen
der kliniek 24103 (gem. per dag 65.9
en van het paviljoen 3694 (gem. per dag
10).
De gemiddelde verplegingsduur be
droeg in 1933 27.9 dagen. (1932: 28.9)
en wel le klasse: 16.7 (1932: 13.4), 2e
klasse: 20.2 (1932 20.2), 3e klasse: kli
niek: 27.8 (1932 28.1,) paviljoen: 70.7
(1932 64.6) en dagpatiënten: 50.
Het aantal i eerste-klasse-patiënten
was 3 met een aantaal verpleegdagen
van 50, uitmakende 0.27 pet, van het
aantal pat ënten en 016 pet. van het
aantal verpleegdagen (In 1932 werden
13 eerste-klas-patiënten verpleegd met
174 verpleegdagen, resp. 1.3 pet. en 0-6
pet. van het totaal aantal).
Het aantal tweede-klasse-patië'nten
bedroeg 188 (1932 136) met 3792 ver
pleegdagen (1932 2751), uitmakende 16-7
pet, van het totaal aantal patiënten en
12 pet. van het totaal aantal verpleeg
dagen, (In 1932 resp. 14.2 pet. en 9.9
Pet.)
Het aantal verpleegdagen der patiën
ten tweede-klasse A was 799 en dat
der tweede klasse B 2993.
Het aantal derde-klasse-patiënten be
droeg, met inbegrip van één dagpatiënt,
939 (1932 810), uitmakende 83.1 pet- van
het totaal aantal (1932 84.5 pet.) Het
aantal verpleegdagen bedroeg 27756.
(1932 24872), uitmakende 87.84 pet- van
het totaal aantal (In 1932: 84.7 pet.).
Het aantal verpleegdagen van den
dagpatiënt was 50.
Het hoogste aantal patiënten per dag
aanwezig was ill (29 Maart), het laag
ste aantal 55 (21 en 22 November).
Voor rekening van het Burgerlijk
Armbestuur te Middelburg werden ver
pleegd 183 patiënten (verpleegdagen
9701), voor rekening van het Departe
ment van Defensie 18 (verpleegdagen
695), voor rekening van de Rijksverze-
ker'ngsbank en Raden van Arbeid 84
(verpleegdagen 1833), en voor rekening
van andere instellingen en particulieren
845 patiënten (verpleegdagen 19369),
w.o. voor rekening van de Vereeniging
rechtop en zwijgend voor zich uit zitten
kijken. Toen, met een beweging van zijn
schouders, alsof hij een last afwierp,
stond hij op.
„Witham is dus dood", zeide hij. „Wel,
hij heeft een moeilijk leven gehad. Ik
heb hem goed gekend. Hartelijk dank
voor het verhaal. Dit is de eerste keer,
dat ik 't gehoord heb, op m'n woord van
eer en nu moet ik weg, 't is m'n tijd".
De jonge officier begon te lachen. „Ga
asjeblieft weer zitten. Ik heb een voor
stel. U heeft iets, dat me verduiveld
sympathiek is, en met de kerels kan ik
natuurlijk niet praten. Daarom had ik zoo
gedacht, u kampeert hier tot morgen
ochtend en als dank daarvoor krijgt u
van mij het lekkerste eten wat we in dit
vermaledijde land kunnen opdiepen, 't
Is een regeling, die nog meer goeds heeft,
want morgenochtend kan ik u meteen
zeggen, of de Canadeezen u moeten heb
ben of niet".
Iets, buiten zijn wil om, dwong Wit
ham toestemmend te antwoorden; maar
toch was hij blij, toen zijn gastheer de
hall uitging om orders voor 't avondeten 1
en 't terugbrengen van de slede te geven,
't Was noodig, dat hij een paar oogen
blikken alleen was Telkens wanneer
het opnieuw tot hem doordrong hoe
Courthorne hem gedupeerd had, klemde
hij zijn handen van drift ineen. Hij kende
de geschiedenis van Shannon, daarom be
greep hij nu, te laat, Courthorne's opzet;
Courthorne, die den jongen marechaus-
ROOK DOBBEIMANNÏ TABAK EN GEEN ANDERE]
(Ingez. Mea.j
voor Ziekenhuis verpleging op Walche
ren 503 patiënten met (8961 verpleegda
gen)
Wegens verpleging of behandeling in
de kliniek werden uitgeschreven reke
ningen in totaal ten bedrage van
127.205, paviljoen 11.048, radio-the
rapeutisch instituut 24.431 (waarvan
voor het Gasthuis 18.459), polikliniek
1.043, ziekenautomobiel 1.296, labo
ratorium-onderzoek 3.204, consultatie
bureau 811, samen 167,999.
Voor rekening van het Burgerlijk
Armbestuur te Middelburg kwam
42,120, voor rekening van de Rijks
verzekeringsbank en Raden van Arbeid
12.844, voor rekening van de Ver
eeniging voor Ziekenhuisverpleging op
Walcheren 36.142, voor rekening van
particulieren en anderte instellingen
76.881.
Op 1 Januari 1933 waren in de Chirur
gische afdeeling opgenomen 24 patiën
ten; in den loop van het jaar werden op
genomen 601 patiënten, zoodat in totaal
625 patiënten in deze afdeeling werden
verpleegd en behandeld. Geopereerd
werden 430 patiënten (in 1932 307).
De polikliniek werd bezocht door 636
nieuwe patiënten. Er werden bij deze
patiënten 96 poliklinische operatie
verricht.
Dr. Koch verbindt aan zijne vermel
ding deze cijfers, in verband met het
aantal patiënten, de opmerking, dat dit
in vergelijking met het vorige jaar met
ongeveer 25 is toegenomen, eéne in
derdaad ongekende toename. Voor deze
toename kan een duidelijke oorzaak niet
worden aangewezen. Verschillende fac
toren komen hiervoor in aanmerking,
welker invloed moeilijk is aan te geven.
Op grond van de cijfers van 1933 alleen
zal in elk geval niet mogen worden aan
genomen dat het patiënten-aantal van
het Gasthuis zich blijvend op hooger ni
veau zal handhaven.
De inrichting eener provisoire verlos-
en kraamkamer, het vorige jaar tot stand
gekomen, is een, naar het oordeel van
dr. Koch, zeer billijke tegemoetkoming
aan de huisartsen en daardoor wordt de
chirurg tevens ontheven van de verant
woording, die bij behandeling door den
huisarts in de chirurgische afdeeling op
den chirurg terugviel.
Aan het slot van zijn verslag wijdt dr.
Koch waardeerende woorden aan het
werk van zijn assistent en het verple
gend personeel.
In de interne afdeeling zijn behandeld
243 gevallen.
De polikliniek werd in 1933 voor het
eerst bezocht door 526 patiënten; in
sée had willen vermoorden en die met
een duivelsche sluwheid zijn plannen zoo
gemaakt had, dat alle schuld op een an
der moest vallen. Voor den tweeden keer
trok 't bloed uit zijn gezicht, weg, toen 't
goed tot hem doordrong, in welken toe
stand hij zich bevond: als zijn ware iden
titeit bekend werd, had hij alleen zijn
eerewoord om zijn onschuld te bewijzen.
Toch was het in hoofdzaak zijn niet te
bedwingen verontwaardiging en woede,
welke zijn bloed zoo in beweging bracht.
Angst voelde hij niet iemand, die dood
heette te zijn, kon niet gearresteerd wor
den en hij wist geen enkele reden, welke
een bekend maken van den waren toe
stand wenschelijk zou maken. De verkoop
van zijn boerderij zou de hypotheek dek
ken en degeen, die hem 't geld geleend
had, had al een paar jaar een hooge ren
te genoten. Als dit onvoorziene niet ge
beurd was, zou hij tot 't laatste toe vol
gehouden hebben, maar hij gevoelde geen
spijt, dat dit nu onmogelijk geworden was.
't Lot had met boer Witham niet veel
goeds voor gehad; misschien was ze den
balling Courthorne beter gezind. Op dat
oogenblik nam hij zijn besluit; toen de
jonge officier terug kwam om te zeggen
dat het avondeten klaar was, stond hij
met een kalm opgewekt gezicht uit zijn
stoel op.
(Wordt vervolgd.)
