GOESCHE COUPANÏ^
VEREENIGING TOT VEREENVOUDIGING VAN ONZE SPELLING.
STOOMWASSCHERIJ „ZEELAND"
Langevielesingel D 197 -Tel, 637
Tarief per kilo en per stuk.
(Ingez. Med:.)
WEEN EN WIND.
Dagblad Voor Middelburg, Goes en agent
schap Vlissingen 2.30, elders 2.50 per
kwartaal Week-abonn. in Middelburg en
Goes 18 ct. p. w. Advertentiën 30 ct. per
regel, Ingez. mededeelingen 60 ct. p. r.
By contr. voor beide veel lager; tar. op aanvr.
Uitgeefster Naamlooze Vennootschap „De Middelburgsche Courant"; Bureaux Lange Sint Pieterstraat te Middelburg.
Telefoon Redactie 269, Administratie 139 Postrekening no. 43255 Kantoor te GOES: Turfkade, telefoon 17.
Aangesloten bij het Bureau voor Publiciteitswaarde der Vereeniging de Nederlandsche Dagbladpers.
Familieberichten en dankbetuigingen 17
regels 2.10, elke r. m. 30 ct. Rubriek
„Kleine Advertentiën", ten hoogste 6 regels,
a 75 ct. bü vooruitbetaling Adv. met
„Brieven" of „Bevragen bureau dezer cou
rant" 10 ct. extra Bewijsnommers 5 cent
HET COMPROMIS MARCHANT AAN
DE ORDE
Dagbladpers Handel On
derwijs Uitgeverij Prof.
De Vooys over de bevrediging.
De „Vereniging tot Vereenvoudiging
van onze Spelling" hield heden haar al-
gemeene vergadering te 's Gravenhage
onder voorzitterschap van prof. dr. J. J.
Salverda de Grave; De aftredende
Hoofdbestuursleden, de heeren D. Vre-
develd en dr. J. Ae Wartena werden
herkozen. Vervolgens werden een vijf
tal korte referaten gehouden.
Dr. S. S, Smeding, directeur-hoofdre
dacteur van de Provinciale Zeeuwsche
Middelburgsche Courant besprak
De dagbladpers en spellingver
eenvoudiging.
Hoe is het te verklaren, aldus spr.,
dat de dagbladwereld weinig gevoelt
voor een vereenvoudiging van de spel
ling onzer taal
Dit komt z,i., omdat men de noodza
kelijkheid ervan niet sterk voelt. Over
't algemeen verschijnen de goed geleide
dag- en nieuwsbladen in deugdelijk Ne-
derlandsch en de samenstellers dier bla
den hanteeren betrekkelijk spelender
wijs hun instrument, de taal. De redac
teuren en journalisten weten uit de
praktijk, waar de voetangels en klem
men gewoonlijk liggen? hun empirische
kennis der woordgeslachten is root.
Zoodoende komt het dat de dagblad-
menschen zelf weinig moeite met het
bespelen van het instrument hebbende,
in de fout vervallen te verklaren,dat
het instrument heelemaal niet ingewik
keld, verouderd, onlogisch, ondeugdelijk
en onwetenschappelijk is.
Natuurlijk heeft de journalist het
recht, kritiek uit te oefenen op pogin
gen, 't door hem dagelijks met liefde ge
hanteerde instrument te verbouwen.
Onder deze voorwaarde echter: dat hij
zich ter dege op de hoogte stelle van
de zaak, waarom het gaat. Dat ge
schiedde tot dusverre niet altijd.
Spr. behandelt dan de tot nu toe aan
genomen houding der dagbladen tegen
over de Vereenvoudigde spelling; de
„liberale" opvatting is die der eenheid
en orde in het engere redactioneele
deel met daarnaast de ordelijke vrijheid
voor inzenders en losse medewerkers;
de „conservatieve" en aanvankelijk
overheerschende opvatting was die van
het onverbiddelijke „neen".
Tegenover de hypothetische vraag:
„Wat zal onze houding moeten zijn bij
een officieele invoering eener vereen
voudigde spelling 7" staat het meeren-
deel der dagbladen, naar spr's meening,
nuchter en verstandig. De tendenz
meent spr. aldus te kunnen aanduiden:
„Geen anarchie in onze kolommen, maar
als er officieel van regeeringswege een
andere spelling wordt ingevoerd, dan
zullen we die, blijmoedig (3 met tegen
zin, in elk geval aanvaarden".
Het opkomende geslacht zal door on
derwijzers, leeraren en hoogleeraren in
de nieuwe spelling moeten worden op
gevoed, doch de taak, een paar millioen
Nederlanders, die gewend en gehecht
zijn aan de oude spélling, de nieuwe te
leeren, zal naar spr.'s meenirig voor een
groot deel op de schouders d'er dagbla
den komen te rusten. De oppositie die
er in de dagbladwereld was en nog is,
is verstandig en loyaal; als er een re-
geeringsregeling komt, die op de scho-
len wordt ingevoerd, dan zullen de dag
bladen zeker willen inzien, dat er hun
maar één weg openstaat om den dan
onontkoombaren warwinkel van den
overgangstijd zoo snel mogelijk op te
ruimen: krachtige medewerking.
De heer Jul. E. Gerzon had als
onderwerp.
Spellingvereenvoudiging en de
handel.
Spr, begint met een zin te citeeren uit
de radiorede van Minister Marchant.
„Het compromis wil orde brengen waar
thans chaos heerscht". Gelukkig kan
worden vastgesteld, gaat hij voort, dat
onder de tegenstanders van het com
promis-voorstel niemand heeft durven
eweren, dat er op het gebied der spel
ing orde heerscht. Welnu, juist in han
delskringen, meer nog dan elders, zal
men wanorde moeten veroordeelen.
Spreker vindt het dan ook verblijdend,
dat aan het hoofd van het Departement
van Onderwijs een man staat met prac-
tischen zin. Ofschoon de spellingkwestie
m de allereerste plaats een onderwijs-
aangelegenheid is, heeft stellig ieder, die
de Nederlandsche taal hanteert, het
recht een woordje mee te spreken, dus
Alleen hij is dood, die geen goeden
naam nalaat.
ook de handel. Is er nu in al de jaren,
dat dit vraagstuk in meerdere of min
dere mate de aandacht had, uit handels
kringen een meening naar voren geko
men, welke men zpu mogen noemen die
van de meerderheid der kooplieden?
Neen, en dat behoeft ons ook niet te ver
wonderen, Het zou zelfs te verwonderen
zijn, indien het anders was- De handels
kringen hebben gedurende het laatste
tiental jaren inderdaad wel grootere
zorgen gehad en zullen die ook in de
komende jaren wel blijven hebben. Dat
neemt evenwel niet weg, dal op het hui
dige oogenblik de spellingkwestie de
aandacht van den handel dient te heb
ben. En inderdaad hebben wij in de af-
geloopen weken in een z.g. enquête van
een der groote dagbladen kunnen lezen
de meeningen van verschillende koop
lieden, waarvan het meerendeel, zich
plaatsend op conservatief standpunt, een
afwijzend oordeel gaf. Er waren er ech
ter ook enkelen, die hetxbrengen van
orde in de spelling-chaos toejuichten.
Laat de handel toch niet vergeten, dat,
wanneer deze poging mislukt, er nog
een reeks van jaren zal moeten voorbij
gaan, voordat van de jongelieden, die
van de scholen komen, zal kunnen wor
den verwacht, dat zij aan den minimum
eisch die de handel moet stellen: „het
schrijven van eenvoudige brieven zon
der spelfouten", zullen kunnen voldoen.
Bovendien brengt dit compromis-voor
stel zulk een geringe verandering in het
woordbeeld, dat, wanneer de spelling-
Marchant eenmaal zal zijn ingevoerd,
het niet lang zal duren, of de handel zal
kunnen vergeten, dat er eenmaal een
spelling-misère is geweest.
De volgende spreker, d r. M. J. L a n-
geveld, leeraar in de Nederlandsche
taal en letteren aan het lyceum te Baarn,
besprak
De beteekenis van spellingver
eenvoudiging voor het M.O. en
het V.H.O.
In het algemeen gelden voor het mid
delbaar onderwijs en dat aan de gymna
sia dezelfde voordeelen als voor andere
gebieden van samenleving in ons vader
land. Evenals op de lagere school beste
den ook wij nog talrijke uren aan het
onderwijzen en in stand houden van de
spelwaardigheid, zonder dat wij over de
resultaten tevreden plegen te zijn. Het
voorgestelde compromis verwijdert een
aantal foutenbronnen en ieder die de be.
teekenis der spelling op haar juiste
waarde weet te schatten, is daarover
verheugd- Wat ons aan het voorgestelde
compromis bevalt, is dat het duidelijk
getuigenis aflegt van een streven onze
spelling practisch beheerschbaar te ma
ken voor het algemeen gebruik. Daar
door wordt een stelsel, dat op de stu
deerkamer thuishoorde en daar intus-
schen verouderd was vervangen door
een systeem, dat rekening houdt met de
sociale functie der spelling. Deze voor
uitgang is ook voor de school van de
grootste beteekenis, wijl nu de spellings
norm ten deele ook komt te liggen op
een gebied, waar de schrijftaal eveneens
in haar meest verbreide gebruik zich
naar richt. Voor een deel immers onder
werpt deze spelling zich evenals
iedere spelling dat oorspronkelijk deed
aan hetgeen in de beschaafde, onge-
maniereerde uitspraak gezegd wordt.
Ook het alledaag'sche schrijven richt zich
naar hetgeen in beschaafd algemeen
Nederlandsch gezegd wordt of kan wor
den. Dat wij nu bij ons onderwijs, ons in
het vervolg niet meer op de hoogst twij
felachtige „traditie" van de spelling. De
Vries en Te Winkel hoeven te beroepen,
maar dat er een geringer afstand tus-
schen Nederlandsche klank en Neder
landsch geschreven taalvorm komt,
brengt met zich mede, dat wij als norm
thans kunnen gebruiken: wat het be
schaafde Nederlandsch zegt. Daarnaar
altijd weer te kunnen verwijzen, óók bij
een goed deel van ons spellingsonder
wijs komt niet alleen de eenheid van hel
misdeelde ondefwijs in de moedertaal
ten goede maar zonder twijfel ook onze
moedertaal zelve.
Dan spreekt de heer Th. J. T h ij s-
s e n, lid van de Tweede Kamer over:
Spellingwijziging en de
Lagere school.
Spreker brengt in herinnering dat
reeds 25 jaar geleden de regeering de
invoering van een andere dan de spel
ling van De Vries en Te Winkel op de
lagere school verbood. Sedert dien zijn
de moeilijkheden, die het taalonderwijs:
van de spelling ondervindt in sterke
mate toegenomen. Vormen als „eene"
en „zijnen" stierven volledig af zonder
dat er officieel verlof toe gegeven was;
afzonderlijke taalboekjes-series versche
nen met en zonder buigings-n, een soort
van standen-spellingsonderwijs ont
stond, maar het spellingsonderwijs bleef
de nachtmerrie der lagere school. Nu
zal eindelijk minister Marchant de
school daarvan verlossen en naast
de oude, al honderdmaal weerlegde be
zwaren tegen vereenvoudiging, duikt nu
een nieuw bezwaar op: de kosten. Er is
al een berekening gemaakt van 20 mil
lioen „kapitaalvernietiging"; waarbij 't
wordt voorgesteld, alsof toevallig net
alle scholen kort geleden alle boekjes
nieuw hebben aangeschaft en alle uitge
vers van alle boekjes nieuwe en kolos
sale drukken hebben opgelegd. Schrik
wekkende reproducties worden ver
spreid van. bladzijden tekst, waarin de
spellingwijzigingen zijn aangebracht.
Merkwaardig is daarbij, dat het potlood
is. genegeerd, en dat gezorgd is voor
zware inktstrepen of vlekken, die door
drukken naar den anderen kant van
het papier. Bovendien betreft het mee
rendeel der correcties buigings-n's die
de Terpstra-spemng al losgelaten hao
Tegenover al die opgeblazen zwarig
heden stelt spreker, hoe net Lager On
derwijs letterlijk snakt naar twee din
gen op spellinggebied, omdat het uit
blijven daarvan dag-in-dag-uit vrucht
baar taalonderwijs verijdelt:
Wij moeten hebben éénheid van spel
ling, omdat de kinderen houvast noodig
hebben, tucht, orde en regel. Dat „hou
vast" moet verkregen worden door een
eenvoudiger spelling dan de maar half-
gehandhaafde De Vries en Te Winkel
spelling.
Dit gevoel is in het onderwijzerskorps
zoo sterk, dat het voor .de school niet
aan vereenvoudiging zou hebben ge
dacht, indien .het maar de illusie koeste
ren kon, van de spelling iets terecht te
brengen, dat, „onderwijs" heeten mocht
Maar die illusie kunnen de onderwij
zers niet meer hebben. Vijf en twintig
jaar geleden was de tijd al rijp voor „in
voering van spellingvereenvoudiging op
de volksschool; 25 jaar is het sukkelen
gebleven sukkelen zal het blijven
zoolang men de fixie wil handhaven gjat
de spelling De Vries en Te Winkel
op onze scholen werkelijk wordt ge
leerd.
En daarom wat voor maatregelen
men ook neme voor overgang bij de
officieele invoering men stelle de
school tegen September a.s. in staat, op
haar leerplan de spelling te zetten die
noodig is om onderwijs-met houvast te
kunnen geven.
De heer J. T e r s t e e-g spreekt daar
na over:
De Uitgevers en het spel
ling-compromis.
De uitgevers, vooral die van de school
boeken, zegt spreker, zullen bij spoedige
invoering van een gewijzigde spelling
moeilijkheden ondervinden. Zij hebben
daarom een bemiddèlingsvoorstel ge
daan: geef ons vijf jaar overgangstijd om
onze voorraden uit te verkoopen. Aan
nemende dat het cijfer vijf niet als
grondslag is bedoeld om met den minis
ter te „marchandeeren," en dat inder
daad sommige boeken gedurende dat
aantal jaren uit voorraad geleverd kun
nen worden, vraagt men zich af of zulk
een periode de oplossing zal brengen.
Men wil de oude boeken zoo lang in
omloop houden; dus even .zoo lang niet
de gewijzigde spelling doen onderwijzen,
waarvoor immers leerstof in deze spel
ling noodig zou zijn. Maar dupeert men
dan niet de koopers der leerboeken, die
men zegt tegelijk met zichzelf voor scha
de te willen bewaren, evenzeer als bij
dadelijke invoering het geval zou zijn
Men verlengt voor hen den bestaanden
toestand; verschuift de schade naar 1
September 1939. En hoe, wanneer bin
nen de vijf jaren oude drukken uitver
kocht raken Na drie, vier jaren loont
een herdruk voor dien korten tijd niet.
Zal men dan een uitgave in de nieuwe
spelling brengen op een markt, waar ze
niet gevraagd wordt, omdat ze niet
wordt onderwezen En stel, dat ze aan
vaard werd, zouden de collega's er niet
sabotage in zien Het vijfjarenplan
schept een dilemma, ook omdat uitgevers
met weinig of geen voorraad het zouden
kunnen torpedeeren en een geforceer
de invoering van de gewijzigde spelling
bevorderen. De Minister raadt nu aan,
de boeken bij te werken, met name de
lees- en de taalboeken. Men zal hiertoe
wel moeten besluiten; de onaangenaam
heden ervan zijn overigens voor de ge
bruikers, niet voor de uitgevers. Onaan
genaamheden, die de jeugd, tegenover
de verlichting der spellingeischen, moet
aanvaarden. En brengt niet elke krasse
maar noodzakelijke maatregel moeilijk
heden Men heeft tusschen twee kwa
den te kiezen. Het minste kwaad ligt in
het voorstel van den Minister.
Ten slotte houdt prof. d r. C. G. N
d e Vooys een rede over
De oplossing van het spelling
vraagstuk.,
De beschouwingen in de groote pers,
die graadmeter van de openbare
meening, zijn ons zeer meegevallen. Met
uitzondering van het Algemeen Handels
blad is de stemming vrij gunstig, de on
zerzijds gedane concessies worden ge
waardeerd. Hoewel soms niet zonder te
genzin, zijn de meeste persorganen die
wij vroeger tot onze tegenstanders re
kenden, blijkbaar bereid om eigen voor
keur ter zijde te stellen, mits daardoor
de zoo gewenschte eenheid en orde tot
stand komt. Van welken aard is de te
genstand Opmerkelijk is, dat de voor
stellen ten opzichte van de spelling in
engeren zin, het minste verzet ontmoet
ten. De verklaring zal wel zijn dat het
„Comité van Eenheid", waarin zich de
verzetbeweging concentreerde, voorstel
len deed die van het Regeerings-com-
promis slechts weinig verschilden en die
dus ook in de behoudende kringen als
onvermijdelijke concessies beschouwd
werden. Anders stond het met de af
schaffing van de buigings-n. Het lijdt
geen twijfel, dat deze maatregel door
tallooze Nederlanders beschouwd zal
worden als de bevrijding van een last.
Nu is het merkwaardig dat de tegen
standers hun zwaarste geschut opstellen
voor een stelling die feitelijk vooral
na de concessie die Minister Terpstra
voor het onderwijs deed als verloren
te beschouwen is. Dr. Vor der Hake ge
bruikte onlangs een aardige vergelijking:
de pogingen om de ,,n" te handhaven
deden hem denken aan een plan van de
directeuren van het Paleis voor Volks
vlijt om in f934 den gevel van dit ge
bouw te laten opverven.
De argumenten, die voor het behoud
van deze n aangevoerd worden, zijn
weinig steekhoudend. Men beroept zich
op het bekende feit dat, in allerlei dia
lecten in bepaald phonetisch verband de
n bij vanouds mannelijke woorden (ook
in den nominatief nog bestaat. Alsof
daardoor het bestaan van de n als
naamvals-teeken gerechtvaardigd werd!
Anderen doen een pathetisch beroep op
alle Nederlanders.
Nu het spellingscompromis van mi
nister Marchant eenige weken in het
middelpunt van de publieke belangstel
ling gestaan heeft, is de tijd gekomen
om het terrein van den strijd te over
zien en de balans op te maken. Dat er
tegenstanders uit allerlei kringen, al of
niet tot oordeelen bevoegd, aan het
woord zouden komen, was te voorzien.
Invoering van elke eenigszins ingrijpen
de spellingswijziging zal een botsing
van belangen veroorzaken. De oudere
generatie, sinds jaren aan de oude
woordbeelden gewend, voelt zich onbe
haaglijk; de jongere, voor wie de ver
eenvoudigde spelling geleidelijk minder
ongewoon geworden is, voelt minder be
zwaren; de jongste generatie, de meest
belanghebbende bij toekomstige spel
lingverbetering, kan nog niet meespre
ken. Dat een meerderheid van het Ne
derlandsche volk uit eigen beweging op
spellingverandering zou aandringen, is
uitgesloten: bij een referendum zou de
uitslag te voren vaststaan.
Maar mag de meerderheid van de vol
wassenen, wanneer hun gevraagd wordt,
zich ter wille van het opgroeiend ge
slacht tijdelijk een kleine last te ge
troosten, eigen belangen laten voorgaan
en een beslissend woord van protest
spreken? Mijns inziens niet), wanneer
deskundigen met klem betoogen dat
vereenvoudiging in het belang van het
volksonderwijs, en bovendien een stam-
belang is. Dan is de overheid ten volle
verantwoord om regelend op te treden
en een nieuwe eenheid op vereenvoudig
den grondslag te vestigen. Van bijzonder
gewicht is dus, dat de voornaamste on-
derwijs-organis.aties, de Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen, en Volkson
derwijs, dat ook het Algemeen Neder
landsch Verbond en de Ned. Zuid-Afri-
Middelburg.
Middelburg, 16-VI-'34. Vrijdag: hoog
ste luchttemperatuur 22 °C (72 °F);
laagste 15.6 °C (60 °F). Heden 9 h: 16,3
°C; 12 h: 20 °C. Geen regen of neer
slag. Hoogste barometerstand te dezer
stede, in het afgeloopen etmaal: 772 mm;
laagste 771 mm.
Hoogste barometerstand in het Euro-
peesche waarnemingsgebied: 771.4 mm
te Berlijn; laagste 754.5 mm te V. Ma-
noer.
Verwachting tot morgenavond:
Meest zwakke wind uit O. tot Z. rich
tingen, aanvankelijk nog licht tot half
bewolkt, later wellicht toenemende be
wolking, waarschijnlijk nog droog weer,
warm.
Zon op: 4 h 39; onder: 21 h 22. Licht
op: 21 h 52. Maan op: 8 h 52; onder:
24 h 06.
Zondag 17 Juni. Zon op: 4 h 39; onder:
21 h 22. Licht op: 21 h 52. Maan op:
9 h 54; onder: 24 h 14. E.K. 20 Juni.
Hoog- en Laagwater te Vlissingen.
(Zomertijd.)
Westkapelle is 28 min. en Domburf;
23 min. vroeger; Veeie is 38 min. later
(S Springtij.)
Za.
Zo.
Ma.
16
17
18
Juni.
Hoogwater.
4.55 17.06
5.35 17.44
6.12 18.24
Laagwater.
11.07 23.38
11.36 24.11
12,10 24.52
Hoog- en Laagwater te Wemeldinge,
(Zomertijd.)
Juni.
Hoogwater.
Za. 16 S 6.47 19.02
Zo. 17 7.25 19.39
Ma. 18 7.59 20.16
Laagwater.
12.14 24.39
12.46
1.13 13.22
VROUWEN IN VERWACHTING en
jonge moeders bezorgt het natuurlijke
„Franz-Josef'-bitterwater een geregel
de maag- een darmwerking.
(Ingez. Med.)
kaansche vereeniging hun adhaesie be
tuigd hebben aan het compromis. Daar
wegen niet tegen op de ontevreden
schrijvers van ingezonden stukken,
evenmin de individualistische letterkun
digen en de groep van protesteerende
hoogleeraren, die in sommige dagbla
den vereenzelvigd werden met „d e"
letterkundigen en „d e" hoogleeraren!
om het „erfgoed onzer vaderen" te eer
biedigen. Tegelijk verklaren zij zich be
reid om een groot deel van dat „erf
goed" prijs te geven! Weer anderen roe
pen het schrikbeeld op van stijlonf^ar-
ding. Dat zou indruk kunnen maken
wanneer de afschaffing van de bui
gings-n alleen in theorie bepleit werd.
Niemand zou dan kunnen bewijzen dat
klaar en kernachtige proza, dat voor
treffelijke verzen geschreven konden
worden zonder die n. Maar nu is dat
bewijs sinds een kwart eeuw geleverd,
niet alleen door auteurs die de vereen
voudigde spelling geheel toepassen,
maar ook door verscheidene die in de
spelling overigens aan De Vries en Te
Winkel getrouw bleven.
De Minister heeft in zijn radio-rede
de lastigste tegenstanders diegenen ge
noemd die op uitstel aandringen, die
hrnieuwd overleg verlangen in een bree-
de staatscommissie. Maar er zijn al twee
commissies jarenlang aan het werk ge
weest. De uitkomsten van zulk een
„veelzijdige" commissie zouden onge
twijfeld groote gelijkenis vertoonen met
die van de Staatscommissie 1918, met
een meerderheids- en een minderheids
advies. In 1937 zou de Minister van On
derwijs voor dezelfde beslissing staan
als in 1934. Wij vereenvoudigers heb
ben, ter wille van de eenheid, een deel
van onze voorstellen opgeofferd en dui
delijk te kennen gegeven dat ten op
zichte van de buigings-n een compro
mis op paedagogische en wetenschap
pelijke gronden onaanvaardbaar was.
De weg naar de spellingvrede ligt open:
moge de Regeering d.eze gelegenheid
niet voorbij laten gaan!
